Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 15/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 12 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący)
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa A. M.
przeciwko PKP […]o przywrócenie do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 12 stycznia 2016 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 21 sierpnia 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
Powód A. M. wniósł o przywrócenie go do pracy z powodu niezgodnego z
prawem rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Strona pozwana PKP w
odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa.
2
Wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2013 r. Sąd Rejonowy przywrócił powoda do
pracy na poprzednich warunkach (punkt 1) oraz rozliczył koszty procesu (punkt 2
i 3).
Za okoliczności bezsporne Sąd pierwszej instancji uznał, że powód 19
sierpnia 2010 r. został zatrudniony w PKP [..] na czas określony do 18 sierpnia
2011 r. na stanowisku Zastępcy Dyrektora ds. […]. 19 sierpnia 2011 r., po upływie
czasu, na który umowa została zawarta, został zatrudniony na tym samym
stanowisku na czas określony do 30 września 2014 r., z upływem którego nabywał
uprawnienia emerytalne. W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy ustalił, że powód
wykonywał swe zadania pracownicze w ramach Zakładu […] PKP S.A.,
funkcjonującego w oparciu o Regulamin Organizacyjny tej jednostki organizacyjnej.
Zgodnie z Kartą Charakterystyki Stanowiska do zakresu jego czynności należało
między innymi: - podnoszenie i wdrażanie coraz wyższych standardów
świadczonych usług w zakresie merytorycznej właściwości (punkt 13.3. lit. b); -
nadzór nad przestrzeganiem przez podległych pracowników dyscypliny pracy
przepisów o zachowaniu informacji niejawnych /tajemnicy przedsiębiorstwa,
bezpieczeństwa pożarowego, bezpieczeństwa i higieny pracy (punkt 13.3. lit. e); -
podejmowanie interwencji zmierzających do ograniczenia skutków rzutujących na
jakość realizacji przewozów pasażerskich (punkt 13.3. lit. k); - wdrażanie
postępowań wyjaśniających. Na podstawie decyzji Prezesa nr 16/2009 z dnia 20
listopada 2009 r., powód został upoważniony do przeprowadzenia kontroli w
zakresie dyscypliny pracowników zatrudnionych w PKP S.A. Powoda obowiązywał
również Regulamin Pracy dla Pracowników PKP […], którego § 11 ust. 2 pkt 4
przewidywał obowiązek pracownika zabiegania wszystkiemu co zagraża
bezpieczeństwu ruchu kolejowego, bezpieczeństwu ludzi, majątku Spółki lub rzeczy
powierzonych do przewozu, zaś pkt 9 - obowiązek dążenia do uzyskania w pracy
jak najlepszych wyników i przejawiania w tym celu odpowiedniej inicjatywy.
Czyszczenia wagonów osobowych i lokomotyw w Zakładzie […] dokonywała firma
zewnętrzna w oparciu o umowę o świadczenie usług. W razie stwierdzenia
insektów w przedziałach, na dodatkowe polecenie firma ta dokonywała dezynsekcji
wagonu. Odbioru usług czyszczenia dokonywali pracownicy PKP w każdym z
Zakładów. Dodatkowo pracownicy odpowiedzialni za odbiór czystości byli
3
kontrolowani przez Biuro Kontroli. Na pisemne zlecenie PKP […], wagon o nr […]
ze składu pociągu nr [..] relacji G. – K., 25 października 2012 r. został poddany
dezynsekcji. Kolejnego dnia, firma czyszcząca wykonała czyszczenie chemiczne,
łącznie z czyszczeniem tapicerki. Usługa została odebrana przez pracownika PKP.
8 listopada 2012 r., przedmiotowy wagon wchodził w skład pociągu relacji K. - G.
Po przybyciu do G. skład został przekazany do czyszczenia, które odebrał
pracownik PKP bez uwag. Kolejnego dnia ten sam skład jako pociąg został
wyprawiony z G. do K. Za przygotowanie składu jadącego ze stacji G. odpowiadał
Zakład […] PKP. Na odcinku pomiędzy P. a W., A. P. podróżujący tym pociągiem w
wyżej wskazanym wagonie został pogryziony przez pluskwy. Postępowanie
wyjaśniające nie doprowadziło do wykazania jednoznacznych przyczyn pojawienia
się pluskiew w przedziale ani zaniedbań, które doprowadziły do takiego stanu
rzeczy i osób za nie odpowiedzialnych. Hipotetycznie wskazano, że insekty mogły
zostać przywleczone do wagonu przez bezdomnych, którzy szukają schronienia w
pociągach w okresie jesienno - zimowym.
Uchwałą z 13 listopada 2012 r. Zarząd PKP odwołał powoda ze stanowiska
Zastępcy Dyrektora Zakładu […]. Pismem z 19 listopada 2012 r. Komisja
Zakładowa NSZZ „Solidarność” PKP […]poinformowała Dyrektora Zakładu G. S., o
osobach objętych szczególną ochroną trwałości stosunku pracy wśród których
znajdował się powód. Pismem z 22 listopada 2012 r. pozwana zwróciła się do
zakładowej organizacji związkowej o wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku
pracy z powodem bez wypowiedzenia z winy pracownika. W odpowiedzi, NSZZ
Solidarność PKP oświadczyła, że nie wyraża zgody na rozwiązanie stosunku pracy
z powodem. Pismem z 29 listopada 2012 r., doręczonym powodowi 9 stycznia 2013
r. pracodawca rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia. Jako przyczynę
rozwiązania stosunku pracy wskazano: 1) Niewywiązanie się z pkt 4 ust. 1
warunków zatrudnienia zawartych w umowie tj. „wykonywania obowiązków lojalnie,
właściwie i w należyty sposób dla dobra interesów i reputacji Zakładu i Spółki, oraz
niepodejmowanie jakichkolwiek działań, które były szkodliwe dla Zakładu oraz
Spółki”; 2) Niewypełnienie obowiązków zawartych w Karcie Charakterystyki
Stanowiska Pracy w punktach: a) 13.3 lit. b) tj. podnoszenie i wdrażanie coraz
wyższych standardów świadczonych usług w zakresie merytorycznej właściwości;
4
b) 13.3. lit. e, tj. nadzór nad przestrzeganiem przez podległych pracowników
dyscypliny pracy, przepisów o zachowaniu informacji niejawnych/tajemnicy
przedsiębiorstwa, bezpieczeństwa pożarowego oraz bezpieczeństwa i higieny
pracy; c) 13.3. lit. k, tj. podejmowanie interwencji zmierzających do ograniczenia
skutków rzutujących na jakość realizacji przewozów pasażerskich;
2) Niezrealizowanie zadań wynikających z dodatkowego upoważnienia nr 252/2012
z 23 grudnia 2011 r., upoważniającego do przeprowadzenia kontroli w zakresie
dyscypliny pracowników zatrudnionych w PKP […]; 3) Niewywiązanie się należycie
z postanowień Regulaminu dla Pracowników PKP […], tj. a. § 11 pkt 2 ust. 4 -
zapobiegania wszystkiemu co zagraża bezpieczeństwu ruchu kolejowego,
bezpieczeństwu ludzi, majątku Spółki lub rzeczy powierzonych do przewozu; b. §
11 pkt 2 ust. 9 - nakazującego dążyć do uzyskania w pracy jak najlepszych
wyników i przejawiać w tym celu odpowiednią inicjatywę.
Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.
Sąd wskazał, że powód był objęty ochroną wynikającą z art. 32 ustawy o związkach
zawodowych, a zatem wypowiedzenie wbrew tej regulacji powoduje skutek prawny
określony w art. 56 § 1 k.p. Powód uzyskał skuteczną ochronę związku
zawodowego, ponieważ pismem skierowanym do pracodawcy z 19 listopada
2012 r. wskazano go imiennie jako osobę podlegającą szczególnej ochronie na
podstawie art. 32 ust. 1 pkt 4 ustawy o związkach zawodowych. Zakładowa
Organizacja Związkowa NSZZ Solidarność, pismem z 27 listopada 2012 r., nie
wyraziła zgody na rozwiązanie z nim stosunku pracy. Decyzja Zakładowej
Organizacji Związkowej była obszernie i trafnie uargumentowana i nie usuwała się
spod oddziaływania klauzul generalnych społeczno-gospodarczego przeznaczenia
prawa oraz zasad współżycia społecznego, jak podnosiła nietrafnie pozwana.
Pozwana zaś, kwestionując zasadność odmowy przez NSZZ Solidarność zgody na
rozwiązanie z powodem stosunku pracy, obowiązana była wykazać przesłanki
swojej kontestacji, zgodnie z rozkładem ciężaru dowodzenia (art. 6 k.c.), czego nie
uczyniła. Następnie Sąd Rejonowy stwierdził, że rozwiązanie w trybie
dyscyplinarnym było niekonkretne i tylko generalnie odwoływało się do jakichś
wydarzeń z określonej daty, a zdarzenia te mogą być różnie interpretowane i
oceniane, zwłaszcza przez strony danej umowy o pracę. Podanie zarzutu
5
„niewłaściwego wywiązywania się z obowiązków” nie jest wystarczającym
wskazaniem przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę (art. 30 § 4 k.p.). Redakcja
oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia jest
niewłaściwa i nie odpowiada wymogom konkretności. Pozwana nie wskazała,
jakiego konkretnego, świadomego i zawinionego działania powód zaniechał,
którego wykonanie mogłoby zmniejszyć ryzyko wystąpienia insektów w taborze
PKP. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98
Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożyła strona pozwana.
W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i przyznanie kosztów
postępowania.
Wyrokiem zaskarżonym rozpoznawaną skargą kasacyjną Sąd Okręgowy
oddalił apelacje i zasądził od pozwanej na rzecz A. M. 60 zł tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.
Sąd Okręgowy uznał za własny stan faktyczny i podzielił ocenę prawną
przedstawioną przez Sąd Rejonowy. Sąd wskazał, że powód przedstawił uchwałę
nr 8/2012 Prezydium Komisji Zakładowej NSZZ Solidarność PKP […], z której
wynika, że został upoważniony - w ramach działania w zespole ds. uzgadniania i
opiniowania zmian restrukturyzacyjnych i organizacyjnych w zakładzie - do
reprezentowania zakładowej organizacji związkowej wobec pracodawcy.
Potwierdzeniem tego jest przedstawiona pracodawcy lista osób objętych ochroną.
Niezrozumiała zatem jest zupełnie, powtarzana przez skarżącego argumentacja o
nieskuteczności udzielonej powodowi ochrony, która stoi w opozycji do zebranego
materiału w sprawie. Powód ewidentnie mieści się w kategorii osób podlegających
ochronie, wskazanych w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Strona
pozwana nie skonkretyzowała, w jaki sposób odmowa ta mogłaby naruszać zasady
współżycia społecznego. Pozwana miała też świadomość objęcia go ochroną,
skoro zwróciła się do Związku o opinię. Trafnie też Sąd pierwszej instancji ocenił
merytoryczną stronę wypowiedzenia. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu
pierwszej instancji co do niekonkretności i niezasadności rozwiązania umowy o
pracę z powodem. Z tych względów Sąd uznał, że postawione w apelacji zarzuty za
chybione.
6
W skardze kasacyjnej strona pozwana zaskarżyła w całości wyrok Sądu
Okręgowego wnosząc o jego uchylenie oraz orzeczenie co do istoty sprawy przez
zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania w miejsce orzeczenia o przywróceniu
do pracy oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu za obie
instancje, a także kosztów postępowania kasacyjnego, ewentualnie o uchylenie
tego wyroku oraz przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania
przez Sąd Okręgowy przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania.
Skarżąca zarzuciła naruszenie: a) art. 59 w związku z art. 58 k.p., przez jego
niezastosowanie i w konsekwencji orzeczenie o przywróceniu powoda do pracy,
zamiast o odszkodowaniu, pomimo wystąpienia podstaw uzasadniających
zasądzenie na rzecz pracownika odszkodowania, o którym mowa w art. 59 k.p.;
b) art. 8 k.p., przez jego niezastosowanie pomimo, że: (-) żądanie przez powoda
przywrócenia go do pracy w okolicznościach analizowanej sprawy uznać należy za
czynienie użytku z prawa w sposób sprzeczny z jego społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem, (-) powoływanie się przez powoda na przysługującą mu rzekomo
ochronę związkową uznać należy za nadużycie prawa zważywszy na okoliczności,
w jakich doszło do objęcia powoda tą ochroną.; c) naruszenie art. 32 ust. 1 w
związku z art. 32 ust. 4 ustawy o związkach zawodowych, przez przyjęcie, że: (-)
powód podlegał szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy, pomimo
że ani Sąd pierwszej, ani drugiej instancji nie przeprowadziły dowodu na
okoliczność, czy powód został w sposób prawidłowy objęty ochroną związkową, w
tym w szczególności na okoliczność: czy liczba osób objętych szczególną ochroną
została wskazana w sposób proporcjonalny do liczby członków związku NSZZ
Solidarność będących pracownikami pozwanego oraz do objęcia powoda ochroną
przed zwolnieniem doszło jedynie z uwagi na odwołanie go ze stanowiska zastępcy
dyrektora, pomimo że powód nie był wcześniej aktywnym członkiem związku
zawodowego; (-) pozwana jest związana przedstawioną jej przez organizację
związkową listą pracowników podlegających ochronie.
W zakresie podstawy naruszenia przepisów postępowania, mającego istotny
wpływ na wynik sprawy, skarżąca podniosła zarzuty: naruszenia: a) art. 227 w
związku z art. 232 w związku z art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 382 k.p.c., przez
nierozpoznanie przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy i niewyjaśnienie
7
okoliczności faktycznych istotnych dla wydania rozstrzygnięcia, o czym świadczy
niewyjaśnienie przez Sądy obu instancji, czy powód został w sposób prawidłowy i
zgodny z przepisami prawa wskazany jako osoba podlegająca ochronie na
podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, a tym samym, czy
powód faktycznie w dacie doręczenia mu oświadczenia pozwanego o rozwiązaniu
umowy o pracę korzystał ze szczególnej ochrony stosunku pracy - pomimo że
okoliczność ta była w toku procesu kwestionowana przez pozwanego, a powołana
przez Sądy orzekające w sprawie jako uzasadniająca przywrócenie do pracy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga jest nieuzasadniona. W pierwszej kolejności skarżąca zarzuca
naruszenie art. 227 w związku z art. 232 w związku z art. 391 § 1 oraz z art. 382
k.p.c. Zarzuty te są chybione. W uzasadnieniu zarzutu naruszenia art. 227 w
związku z art. 232 k.p.c. pełnomocnik strony skarżącej, zapominając, że skarga
kasacyjna przysługuje od orzeczenia sądu drugiej instancji, wskazuje, że Sąd
pierwszej instancji orzekając o przywróceniu powoda do pracy na dotychczasowym
stanowisku z uwagi na przysługującą powodowi ochronę związkową nie rozpoznał
istoty sprawy i nie wyjaśnił okoliczności faktycznych istotnych dla wydania
rozstrzygnięcia (…). Następnie, Autor skargi stwierdza, że mając na uwadze treść
powołanych przepisów oraz art. 382 k.p.c., zgodnie z którym Sąd drugiej instancji
orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji
oraz w postępowaniu apelacyjnym, „obowiązkiem Sądu orzekającego było
przeprowadzenie szczegółowego postępowania dowodowego na okoliczność
zgodności z prawem dokonanego przez organizację związkową wskazania liczby
osób chronionych w piśmie z dnia 19 listopada 2012 r. - czego jednak Sąd
Okręgowy nie uczynił, przyjmując w tym zakresie bezkrytycznie w ślad za Sądem
pierwszej instancji, że o objęciu powoda ochroną związkową świadczy sama treść
pisma organizacji związkowej do pracodawcy oraz treść przedstawionej przez
organizację związkową uchwały nr 8/2012 Prezydium Komisji Zakładowej NSZZ
Solidarność.”. Pomijając lakoniczność tej wypowiedzi, niespełniającej wymagania
szczegółowego uzasadnienia zarzutu naruszenia każdego przepisu powołanego w
8
podstawach skargi kasacyjnej, należy stwierdzić, że po pierwsze, pełnomocnik
skarżącej nie wyjaśnił, na czym jego zdaniem polegała sugerowana niezgodność z
prawem dokonanego przez organizację związkową wskazania liczby osób
chronionych w piśmie z 19 listopada 2012 r. i, po drugie, że z żadnego z
powołanych, w opisany wyżej sposób, przepisów nie wynika obowiązek sądu
drugiej instancji prowadzenia z urzędu postępowania dowodowego w celu
wykazania racji strony, która sama odpowiedniej inicjatywy dowodowej nie
wykazała. Zdaniem Sądu Najwyższego, w okolicznościach sprawy nie wystąpiły
szczególnie uzasadnione przyczyny, które nakazują sądowi podjęcie takich działań
w celu prawidłowego wyjaśnienia sprawy (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z 27
kwietnia 2012 r., V CSK 202/11, LEX nr 1214614 i orzeczenia powołane w jego
uzasadnieniu), a Autor skargi na żadną z tego rodzaju okoliczności się nie
powołuje.
Z powyższymi zarzutami procesowymi wiąże się też zarzut naruszenia
art. 32 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 4 ustawy o związkach zawodowych.
Uzasadniając ten zarzut pełnomocnik skarżącej podnosi, że „Sąd pierwszej
instancji, a następnie Sąd drugiej instancji wywodzą fakt objęcia powoda ochroną
związkową na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych jedynie z
treści pisma z dnia 19 listopada 2012 r. skierowanego do pracodawcy przez
organizację związkową NSZZ Solidarność. Sądy obu instancji nie zweryfikowały
natomiast, czy liczba członków ww. organizacji związkowej będących pracownikami
pozwanego uzasadniała objęcie ochroną związkową liczby członków związku
wskazanej w piśmie związku z dnia 19 listopada 2012 r. ani też w jakich
okolicznościach doszło do objęcia powoda ochroną związkową akurat po odwołaniu
go ze stanowiska Zastępcy Dyrektora.”. Rozpatrywany zarzut opiera się więc w
istocie na przekonaniu strony skarżącej, że Sądy orzekające w sprawie, powinny z
urzędu dokonać takiej weryfikacji, które jak wyżej wskazano, jest bezpodstawne.
Nietrafny jest także zarzut naruszenia art. 59 w związku z art. 58 k.p.
Zgodnie z art. 58 k.p., odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w
wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli rozwiązano umowę o
pracę, zawartą na czas określony albo na czas wykonania określonej pracy,
odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego
9
umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące. Strona skarżąca, poza
powołaniem oznaczenia tego przepisu, nie odnosi się w uzasadnieniu skargi do
jego treści ani słowem. Nie wiadomo zatem, na czym jej zdaniem polega
naruszenie art. 58 k.p. Z kolei stosownie do art. 59 k.p., w razie rozwiązania przez
pracodawcę umowy o pracę, zawartej na czas określony lub na czas wykonania
określonej pracy, z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez
wypowiedzenia, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie, jeżeli upłynął
już termin, do którego umowa miała trwać, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby
niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu.
Odszkodowanie przysługuje w wysokości określonej w art. 58. Na uzasadnienie
zarzutu, strona skarżąca wskazuje, że ani w pierwszej, ani w drugiej instancji Sądy
nie rozważały możliwości zastosowania w niniejszej sprawie art. 59 k.p., pomimo że
przepis ten posługuje się kategorycznym sformułowaniem „pracownikowi
przysługuje wyłącznie odszkodowanie”. W konsekwencji doszło do wydania
orzeczenia przywracającego powoda do pracy z naruszeniem tego przepisu,
bowiem w dacie wyrokowania przez Sąd drugiej instancji do rozwiązania łączącej
strony umowy na czas określony pozostawał zaledwie 1 miesiąc i 9 dni. Zarzut ten
jest nietrafny. W pierwszej kolejności należy wskazać, że art. 59 k.p., jedynie
modyfikuje zasadę określoną w art. 56 k.p., zgodnie z którą, pracownikowi,
z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów
o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o
przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie, o czym
orzeka sąd pracy (§ 1), przy odpowiednim zastosowaniu art. 45 § 2 i 3 k.p. (§ 2).
Modyfikacja ta, wbrew twierdzeniu skarżącej, nie wyłącza prawa pracownika
zatrudnionego na czas określony do przywrócenia do pracy, lecz jedynie uzależnia
skuteczność takiego żądania od oceny sądu, czy w wypadku, gdy czas pozostały
do końca okresu na który zawarto umowę na czas określony jest krótki,
przywrócenie pracownika do pracy jest wskazane. Jedynie w razie upływu terminu,
do którego umowa miała trwać, sąd może orzec wyłącznie o odszkodowaniu.
Oceny tej, zgodnie z art. 56 § 1 zdanie drugie k.p. dokonuje sąd pracy. W pierwszej
kolejności czyni to sąd pierwszej instancji, a w razie wniesienia apelacji oceny takiej
powinien dokonać sąd odwoławczy. Sąd drugiej instancji powinien zatem rozważyć,
10
czy przywrócenie do pracy jest niewskazane ze względu na krótki okres pozostały
od rozstrzygnięcia sprawy do końca czasu trwania umowy. Jak wskazał Sąd
Najwyższy, na gruncie art. 59 k.p. nie jest możliwe ani celowe formułowanie
definicji pojęcia „krótki okres”. Pojęcie to winno być rozpatrywane w okolicznościach
konkretnej sprawy, obejmujących zarówno czas, jaki pozostał do końca umowy, jak
i datę wyrokowania. Niezależnie od tego należy mieć na uwadze, że zgodnie z
art. 56 § 2 k.p. w sprawach tych znajduje odpowiednie zastosowanie art. 45 § 2 i 3
k.p. (postanowienie z dnia 6 kwietnia 2005 r., II PK 310/04, niepubl.). Należy dodać,
że z treści art. 59 k.p. wynika, że samo stwierdzenie krótkości okresu pozostałego
do końca umowy nie przesądza o tym, że przywrócenie do pracy jest niewskazane.
Jest to jedynie wstępny warunek orzeczenia o odszkodowaniu w miejsce żądanego
przywrócenia do pracy. W powołanym wyżej postanowieniu Sąd Najwyższy trafnie
zwrócił uwagę na konieczność uwzględnienia, przy podejmowaniu rozstrzygnięcia
w omawianej sytuacji, art. 45 § 2 i 3 k.p., znajdującego do niej zastosowanie na
podstawie art. 56 § 2 k.p. Sąd może zatem uznać, że niezależnie od długości
okresu pozostałego do końca umowy przywrócenie pracownika do pracy jest
niemożliwe lub niecelowe (art. 45 § 2). Natomiast w odniesieniu do pracowników
podlegających ochronie szczególnej przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem
umowy o pracę sąd może zasądzić odszkodowanie jedynie w razie niemożliwości
przywrócenia pracownika do pracy z przyczyn określonych w art. 411
k.p., tj. z
powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 45 § 3 k.p.). Jeśli taka
przyczyna nie zachodzi, pracownik powinien zostać przywrócony do pracy w
każdym wypadku, gdy jest to możliwe, a więc nawet na jeden dzień. Ponieważ
powodowi do końca okresu trwania umowy pozostał 1 miesiąc i 9 dni, przywrócenie
go do pracy było możliwe i, w świetle art. 59 w związku z art. 56 § 1 i 2 oraz art. 45
§ 3 k.p., konieczne.
Nieuzasadniony jest także zarzut naruszenia art. 8 k.p. W pierwszej
kolejności należy wskazać, że zgodnie z ukształtowanym stanowiskiem Sądu
Najwyższego, w razie uznania zgłoszonego żądania za sprzeczne z zasadami
współżycia społecznego, na podstawie art. 4771
k.p.c. może być uwzględnione
roszczenie alternatywne, mimo że pracownik nie zgłosił takiego żądania i mimo że
art. 45 § 2 k.p. nie ma zastosowania wobec pracowników objętych szczególną
11
ochroną trwałości stosunku pracy - art. 45 § 3 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia
8 stycznia 2007 r., I PK 104/06, Monitor Prawa Pracy 2007 nr 8, s. 425). W takiej
sytuacji skuteczność kasacyjnego zarzutu naruszenia art. 8 k.p., przez
nieuwzględnienie w zaskarżonym wyroku nadużycia prawa podmiotowego przez
pracownika żądającego przywrócenia do pracy zależy od powiązania zarzutu
naruszenia art. 8 k.p. z zarzutem naruszenia art. 4771
k.p.c., na którego podstawie
(w związku z art. 8 k.p.) sąd może ewentualnie nie uwzględnić roszczenia powoda
o przywrócenie do pracy i z urzędu uwzględnić alternatywne roszczenie o
zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie
z nim umowy o pracę za wypowiedzeniem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6
kwietnia 2006 r., III PK 12/06, OSNP 2007 nr 7-8, poz. 90). Takiego zarzutu
pełnomocnik skarżącej nie sformułował. Niezależnie od tego w skardze nie
przedstawiono argumentów, które mogłyby uzasadniać twierdzenie o naruszeniu
przez zaskarżony wyrok art. 8 k.p.
Na koniec należy również zauważyć, że w podstawie zaskarżonego wyroku
Sąd Okręgowy wskazał art. 56 k.p., uzasadniający orzeczenie przez Sąd Rejonowy
o przywróceniu powoda do pracy i oddaleniu przez Sąd drugiej instancji apelacji
pozwanej od tego wyroku. Również tego przepisu strona skarżąca nie wskazała w
podstawie rozpoznawanej sprawy.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39814
k.p.c.
kc