Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 387/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący)
SSN Andrzej Ryński
SSN Dariusz Świecki (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie S. S.
skazanego z art. 178a § 4 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 19 stycznia 2016 r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 3 lutego 2015 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w M.
z dnia 27 listopada 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu
odwoławczym.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 27 listopada 2014 r., S. S. został uznany
za winnego popełnienia przestępstwa z art. 178a § 4 k.k., polegającego na tym, że
w dniu 30 sierpnia 2014 r., w K., prowadził w ruchu lądowym na ul. G. motocykl
2
marki Suzuki w stanie nietrzeźwości - 0,52 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu,
z jednoczesnym przyjęciem, że dopuścił się go będąc uprzednio karanym wyrokiem
Sądu Rejonowego w G. z dnia 21 kwietnia 2008 r., za czyn z art. 178a § 1 k.k. i za
to, na podstawie art. 178a § 4 k.k., wymierzono mu karę 6 miesięcy pozbawienia
wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat oraz,
stosownie do art. 71 § 1 k.k., karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych po
10 zł każda, z orzeczeniem także, na podstawie art. 42 § 2 k.k., zakazu
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat oraz zasądzono
koszty sądowe. Od powyższego wyroku apelację na niekorzyść oskarżonego, w
części dotyczącej orzeczenia o karze, wniósł prokurator. Podniósł w niej obrazę art.
43 § 3 k.k. poprzez nienałożenie na oskarżonego obowiązku zwrotu posiadanego
przez niego prawa jazdy, pomimo orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich
pojazdów mechanicznych. Po rozpoznaniu tego środka odwoławczego, Sąd
Okręgowy, wyrokiem z dnia 3 lutego 2015 r., zmienił zaskarżone orzeczenie, ale w
ten tylko sposób, że na podstawie art. 43 § 3 k.k. zobowiązał oskarżonego do
zwrotu posiadanego prawa jazdy, utrzymując je w pozostałej części w mocy.
Z kasacją od tego wyroku na korzyść skazanego wystąpił Prokurator
Generalny, zaskarżając go w całości i zarzucając rażące i mające istotny wpływ na
jego treść naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 106 k.k. w zw. z art.
107 § 4 i 6 k.k. oraz art. 178a § 4 k.k., poprzez błędną ich interpretację i niezasadne
przyjęcie, że został spełniony przewidziany w art. 178a § 4 k.k. warunek
uprzedniego skazania oskarżonego za czyn z art. 178a § 1 k.k., podczas gdy
skazanie go wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2008 r., uległo zatarciu z mocy prawa w
dniu 28 lipca 2014 r., w związku z czym odpowiedzialność oskarżonego winna być
ukształtowana jedynie w oparciu o art. 178a § 1 k.k. Wywodząc w ten sposób,
skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja ta jest zasadna w oczywisty sposób, stąd też, jako wniesioną na
korzyść skazanego i uwzględnioną w całości, rozpoznano ją na posiedzeniu, o
jakim mowa w art. 535 § 5 k.p.k.
Podkreślić bowiem trzeba, że S. S. został uprzednio skazany wyrokiem Sądu
3
Rejonowego z dnia 21 kwietnia 2008 r., za przestępstwo polegające na
prowadzeniu samochodu osobowego w stanie nietrzeźwości zakwalifikowane z art.
178a § 1 k.k., za które wymierzono mu karę grzywny w wysokości 150 stawek
dziennych po 10 zł każda, zasądzono świadczenie pieniężne w wysokości 300 zł na
rzecz określonego w orzeczeniu podmiotu oraz orzeczono zakaz prowadzenia
wszelkich pojazdów mechanicznych na okres jednego roku (na poczet którego
zaliczono okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 23 grudnia 2007 r.) oraz podanie
wyroku do publicznej wiadomości poprzez jego wywieszenie we wskazanym
miejscu na okres jednego miesiąca. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 29 kwietnia
2008 r.
Obowiązujący w dacie orzekania przez Sądy w niniejszej sprawie art. 107 §
4 k.k. przewidywał, że w razie skazania na karę grzywny, zatarcie skazania
następuje z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od
przedawnienia jej wykonania, zaś wedle § 6 tego przepisu, jeżeli orzeczono środek
karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem
albo przedawnieniem jego wykonania, z zastrzeżeniem art. 76 § 2 k.k.
Z akt przedmiotowej sprawy wynika, że Sąd Okręgowy rozważał wydanie
rozstrzygnięcia poza zakresem środka odwoławczego i w kierunku korzystnym dla
oskarżonego (art. 440 k.p.k. w zw. z art. 438 pkt 1 k.p.k. i w zw. z art. 434 § 2 k.p.k.
w brzmieniu obowiązującym w chwili orzekania). Sąd ten wystąpił bowiem o
informację odnośnie do wykonania przez S. S. orzeczonych względem niego,
przywołanym już wcześniej wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 21 kwietnia 2008 r.,
kar i środków karnych. Z pisma stanowiącego odpowiedź na to wystąpienie Sądu
Okręgowego wynika wyraźnie, że grzywna w wysokości 150 stawek dziennych
została uiszczona w dniu 28 lipca 2009 r., środek karny zakazu prowadzenia
wszelkich pojazdów mechanicznych został wykonany w dniu 23 grudnia 2008 r.,
zaś świadczenie pieniężne w wysokości 300 zł uiszczono w dniu 8 września 2009 r.,
natomiast podanie wyroku do publicznej wiadomości wykonano w dniu 10 sierpnia
2008 r.
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, nie może zatem budzić
wątpliwości, że wobec wykonania orzeczonych środków karnych i upływu 5-letniego
okresu od wykonania kary grzywny, z dniem 28 lipca 2014 r. doszło do zatarcia z
4
mocy prawa skazania S. S. wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 21 kwietnia 2008 r.
Zatarcie skazania nastąpiło zatem jeszcze przed popełnieniem czynu, który
stanowił przedmiot niniejszej sprawy, co miało miejsce w dniu 30 sierpnia 2014 r.
Pomimo powziętych w omawianej kwestii przez Sąd Okręgowy wątpliwości,
jak i stanowiska prokuratora prezentowanego na rozprawie odwoławczej, Sąd ten
doszedł do błędnego wniosku, że w chwili popełnienia obecnego czynu uprzednie
skazanie nie uległo zatarciu, gdyż „orzeczona tym wyrokiem kara grzywny
wykonana została w dniu 28 lipca 2009 r., a więc nie upłynął przewidziany w art.
107 § 4 k.k. okres 5 lat od jej wykonania, czy też przedawnienia wykonania także
orzeczonego środka karnego – art. 103 § 1 pkt 3 i § 2 k.k.”. Tym samym Sąd ten
dokonał błędnych obliczeń w zakresie okresu, od którego uzależnione jest zatarcie
skazania. Niewłaściwie również odwołał się do treści art. 103 § 1 pkt 3 i § 2 k.k., nie
dostrzegając, że orzeczone środki karne zostały wykonane przed upływem okresu
przedawnienia. Nie może wreszcie przekonywać odniesienie kwestii zatarcia
skazania za czyn z art. 178a § 1 k.k., jako warunku uprzedniej karalności
przewidzianego w § 4 tegoż przepisu, jedynie do daty popełnienia czynu. Na
okoliczności te słusznie zwrócił już zresztą uwagę Prokurator Generalny w kasacji.
Fakt, że doszło z mocy prawa do zatarcia skazania S. S. za przestępstwo z
art. 178a § 1 k.k. powinien dostrzec Sąd Okręgowy poza granicami środka
odwoławczego i dokonać stosownej korekty wyroku Sądu Rejonowego na korzyść
oskarżonego, przełamując kierunek zaskarżenia (art. 434 § 2 k.p.k.). Nie było
bowiem dopuszczalne skazanie S. S. za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k., co
wchodziłoby w grę przecież jedynie wówczas, gdy sprawca czynu określonego w
art. 178a § 1 k.k. był wcześniej prawomocnie skazany za prowadzenie pojazdu
mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo
za przestępstwo określone w art. 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 k.k., popełnione w
stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu
określonego w art. 178a § 1 k.k. w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia
pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.
Taka sytuacja, mając na uwadze fakt zatarcia skazania S. S. za przestępstwo z art.
178a § 1 k.k., w sprawie niniejszej nie zachodziła. Tym samym, Sąd Okręgowy
dopuścił się zarzucanego w kasacji naruszenia art. 178a § 4 k.k., wobec błędnego
5
przyjęcia dopuszczalności skazania z tego przepisu oraz niewłaściwej interpretacji
art. 107 § 4 i 6 k.k. w zw. z art. 106 k.k. w zakresie warunków i skutków zatarcia
skazania.
Z tych wszystkich względów zaskarżony kasacją wyrok Sądu Okręgowego
ostać się nie może i dlatego też Sąd Najwyższy uchylił go i przekazał sprawę temu
Sądowi do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym. Przy
ponownym jej rozpoznaniu Sąd ten weźmie pod uwagę powyższe wywody.
Z tych wszystkich względów, orzeczono jak w wyroku.
kc