Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 427/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący)
SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca)
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie L. M.
skazanego na podstawie art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w
zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu – w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 19 stycznia 2016 roku
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w W.
z dnia 8 września 2014 r.
1. uchyla zaskarżony wyrok w części zobowiązującej L. M., na
podstawie art. 72 § 2 k.k., do naprawienia szkody;
2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża Skarb
Państwa.
UZASADNIENIE
2
Sąd Rejonowy w W. na posiedzeniu wyrokiem z dnia 8 września 2014 r., w
uwzględnieniu wniosku złożonego przez oskarżonego L. M. o wydanie wyroku
skazującego bez przeprowadzania postępowania dowodowego, uznał go za
winnego tego, że działając wspólnie i w porozumieniu z E. N. w celu osiągnięcia
korzyści majątkowej w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego
zamiaru w okresie od 2 do 5 czerwca 2013 r. w W. doprowadził SKOK „W.” do
niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 5 tys. zł w ten sposób, że
przedłożył nierzetelne oświadczenie o zatrudnieniu i osiąganych dochodach w
P.H.U. A., w którym E. N. wykazała nieprawdę co do okoliczności rzutujących na
przyznanie pożyczki – kredytu konsumenckiego, na skutek czego wprowadził w
błąd pracownika pokrzywdzonego podmiotu, przy czym działał w warunkach
powrotu do przestępstwa, będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego
w W. z dnia 4 października 2004 r., sygn. akt II K …/04 za przestępstwo z art. 13 §
1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. na karę roku pozbawienia wolności, objętą wyrokiem
łącznym Sądu Okręgowego w Ś. z dnia 12 marca 2009 r., sygn. akt III K …/09 na
karę 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności, którą to karę odbył w okresie
14.04.2008 r. do 14.08.2009 r., tj. czynu z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z
art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz wymierzył mu karę 2
lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres próby 5
lat. Na podstawie art. 72 § 2 k.k. zobowiązał go do naprawienia szkody, poprzez
uiszczenie na rzecz SKOK „W.” kwoty 5000 zł, w terminie 2 lat od uprawomocnienia
się wyroku.
Powyższy wyrok uprawomocnił się bez postępowania odwoławczego w dniu
16 września 2014 r.
Orzeczenie to zaskarżył na podstawie art. 521 k.p.k. kasacją Prokurator
Generalny, na korzyść skazanego, w zakresie w jakim nałożono na skazanego – na
podstawie art. 72 § 2 k.k. – obowiązek naprawienia szkody, poprzez uiszczenie na
rzecz SKOK „W.” kwoty 5000 zł, w terminie 2 lat od uprawomocnienia się wyroku.
Skarżący zarzucił wyrokowi rażące naruszenie prawa procesowego, mające istotny
wpływ na jego treść, to jest art. 387 § 1 i 2 k.p.k. w brzmieniu obowiązującym do
dnia 30 czerwca 2015 r. polegające na uwzględnieniu wniosku oskarżonego L. M. o
dobrowolne poddanie się karze bez przeprowadzenia postępowania dowodowego,
3
któremu nie sprzeciwił się prokurator, pomimo istnienia wątpliwości co do jego
prawidłowości w części dotyczącej zobowiązania do naprawienia szkody, w wyniku
czego doszło do rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia art.
415 § 5 zd. 2 k.p.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r.
poprzez zobowiązanie oskarżonego, na podstawie art. 72 § 2 k.k. do naprawienia
szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz SKOK „W.” 5000 zł,
podczas gdy o roszczeniu wynikającym z przestępstwa prawomocnie orzeczono
nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w L. z dnia 18
lutego 2014 r.
W uzasadnieniu kasacji Autor zawarł wniosek o przeprowadzenie dowodu z
dokumentów znajdujących się w aktach Sądu Rejonowego w L.
Konkludując Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
Sądu Rejonowego w części dotyczącej zobowiązania skazanego do naprawienia
szkody.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniesiona na korzyść skazanego kasacja, zarówno w zakresie
podniesionego w niej zarzutu, jak i wniosku końcowego, okazała się oczywiście
zasadna, w związku z czym możliwe było jej uwzględnienie w całości na
posiedzeniu, bez udziału stron (art. 535 § 5 k.p.k.).
Z dokumentów zawartych w aktach wymienionej wyżej sprawy cywilnej
bezspornie wynika, że SKOK „W.” złożyła w Sądzie Rejonowym w L. pozew
przeciwko L. M., o zapłatę 5499,15 zł, z powodu nie regulowania przez pozwanego
rat pożyczki udzielonej mu na podstawie umowy z dnia 5 czerwca 2013 r. Na
skutek tego pozwu Sąd Rejonowy w L. dnia 18 lutego 2014 r. wydał nakaz zapłaty
w postępowaniu upominawczym, nakazując L. M., aby zapłacił stronie powodowej
żądaną przez nią kwotę. Nakazowi temu nadano klauzulę wykonalności w dniu 14
kwietnia 2014 r. Dokumenty zawarte w aktach sprawy karnej, m.in. umowa
pożyczki dołączona do zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa złożonego przez
SKOK nie pozostawiają wątpliwości, że Sąd Rejonowy w W. skazał L. M. za
oszukańcze pobranie pieniędzy, których zapłacenie (z odsetkami) na rzecz
pokrzywdzonej SKOK wcześniej nakazał temuż L. M. Sąd Rejonowy w L. W takim
razie nałożenie na skazanego, na podstawie art. 72 § 2 k.k., obowiązku
4
naprawienia szkody, było niezgodne z przepisem art. 415 § 5 k.p.k. (zd. drugie),
który stanowi, że „nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, obowiązku naprawienia
szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę nie orzeka się, jeżeli roszczenie
wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo
o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono”. Należy przy tym wspomnieć, że w
szeregu orzeczeniach Sąd Najwyższy prezentował pogląd, iż zakaz wynikający z
tego przepisu odnosi się do każdego określonego w ustawie przypadku orzekania
karnoprawnego obowiązku naprawienia szkody, a więc również określonego w art.
72 § 2 k.k. (m.in. wyroki z: 23 listopada 2006 r., IV KK 328/06, OSNKW 2007, z. 2,
poz. 14; 18 czerwca 2009 r., IV KK 145/09, OSNKW 2009, z. 9, poz. 77; 23
listopada 2010 r., IV KK 282/10, LEX nr 667515).
W toku postępowania przygotowawczego został przesłuchany w charakterze
świadka zatrudniony w SKOK T. M., który zeznał, że w związku z niespłacaniem
pożyczki przez L. M. kierowano wobec niego bezskuteczne wezwania do zapłaty
nieuregulowanych rat i sprawa jest przygotowywana do skierowania na drogę
sądową celem wydania nakazu zapłaty (k. 50, t. I). Sąd Rejonowy w W., po
sprawdzeniu tej okoliczności (zwłaszcza, że wyrok zapadł po upływie 10 miesięcy
od przesłuchania pracownika SKOK) winien uznać, że wniosek oskarżonego o
wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy, postulujący m.in.
jego zobowiązanie do naprawienia szkody, nie nadaje się do uwzględnienia, a
załatwienie sprawy w trybie konsensualnym wymaga uzgodnionej przez strony
modyfikacji wniosku, respektującej zakaz ujęty w art. 415 § 5 zd. drugie k.p.k.
Wydając wyrok zgodny z wnioskiem oskarżonego, sąd naruszył więc nie tylko ten
przepis, ale też inne normy postępowania – art. 387 § 1 i 2 k.p.k. co trafnie
podniesiono w kasacji. Zaistniałe uchybienia były rażące, a ich wpływ na treść
orzeczenia istotny, skoro wbrew ustawowemu zakazowi zobowiązano skazanego
do naprawienia szkody.
Zgodnie z wnioskiem kasacji należało zatem uchylić zaskarżony wyrok w
części orzekającej zobowiązanie L. M. do naprawienia szkody, bez wydawania
zbędnego w tym wypadku orzeczenia następczego. O kosztach postępowania
rozstrzygnięto zgodnie z art. 638 k.p.k.
Z tych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku.
5
kc