Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 108/15
POSTANOWIENIE
Dnia 28 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie z powództwa L. Z.
przeciwko Towarzystwu […]
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 28 stycznia 2016 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 12 czerwca 2015 r.,
1) oddala zażalenie;
2) oddala wniosek o zasądzenie od powoda na rzecz
pozwanego zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 12 czerwca 2015 r. Sąd Apelacyjny na podstawie art.
370 w zw. z art. 373 k.p.c. odrzucił apelację powoda jako nieopłaconą w terminie.
Sąd ustalił, że w dniu 2 czerwca 2014 r. doręczono pełnomocnikowi powoda
postanowienie referendarza Sądu Okręgowego z dnia 23 maja 2014 r. oddalające
wniosek o zwolnienie powoda od kosztów sądowych. Ponieważ apelacja powoda
podlegała opłacie stosunkowej obliczanej od wskazanej przez stronę wartości
przedmiotu zaskarżenia i została złożona przez profesjonalnego pełnomocnika,
to powinien on ją opłacić w terminie tygodniowym od doręczenia mu postanowienia
o oddaleniu wniosku powoda o zwolnienie od kosztów sądowych. Strona
powodowa nie spełniła tego obowiązku w terminie wobec czego Sąd Apelacyjny
odrzucił wniesioną apelację. W terminie otwartym do uiszczenia opłaty od apelacji
powód wniósł niedopuszczalne zażalenie na postanowienie wydane przez
referendarza sądowego, które zostało odrzucone postanowieniem Sądu
Okręgowego z dnia 10 czerwca 2014 r., a należna opłata od apelacji została
uiszczona dopiero w dniu 30 czerwca 2014 r.
Postanowienie Sąd Apelacyjnego z dnia 12 czerwca 2015 r. zaskarżył
zażaleniem powód, który zarzucił mu obrazę art. 370 i art. 373 k.p.c. oraz art. 112
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(jedn. tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm. - dalej: „u.k.s.c.”).
Podniósł, że pomimo oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych strony
postępowania reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika na sądzie
spoczywał obowiązek wezwania strony do uiszczenia opłaty sądowej.
Żalący zarzucił ponadto naruszenie art. 5 k.c. poprzez „uchylenie się przez
Sąd Apelacyjny od wydania merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie toczącej się
kilkanaście lat poprzez wykorzystanie istniejącej luki prawnej i dokonanie
nieuprawnionej rozszerzającej wykładni”. Powód wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Zgodnie z art. 112 ust. 2 u.k.s.c., jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów
sądowych zgłoszony przed upływem terminu do opłacenia pisma został
prawomocnie oddalony, przewodniczący wzywa stronę do opłacenia złożonego
pisma, na podstawie art. 130 k.p.c. Jednakże, według art. 112 ust. 3 u.k.s.c.,
przepisu ust. 2 nie stosuje się, jeżeli pismo podlegające opłacie w wysokości stałej
lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu
lub wartości przedmiotu zaskarżenia, zostało wniesione przez adwokata, radcę
prawnego lub rzecznika patentowego. W takim przypadku, jeżeli wniosek
o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem terminu do opłacenia
pisma został oddalony, tygodniowy termin do opłacenia pisma biegnie od dnia
doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie zostało wydane
na posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia. Jeżeli jednak o zwolnieniu
od kosztów sądowych orzekał sąd pierwszej instancji, a strona wniosła zażalenie
w przepisanym terminie, termin do opłacenia pisma biegnie od dnia doręczenia
stronie postanowienia oddalającego zażalenie, a jeżeli postanowienie sądu drugiej
instancji zostało wydane na posiedzeniu niejawnym - od dnia jego ogłoszenia.
Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie stanowiskiem, art. 112 ust. 3 u.k.s.c.
zawiera regulacją szczególną, wyłączającą możliwość wdrożenia postępowania
naprawczego określonego w art. 130 § 1 k.p.c. Oznacza to, że doręczenie
adwokatowi orzeczenia sądu odmawiającego zwolnienia od kosztów sądowych jest
zdarzeniem aktualizującym jego obowiązek samodzielnego obliczenia i uiszczenia
należnej opłaty w terminie wynikającym z art. 112 ust. 3 u.k.s.c. Konsekwencją
niedopełnienia tego obowiązku w terminie jest odrzucenie wniesionego środka
zaskarżenia (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2012 r., III CZP
56/12, OSNC 2013, nr 6, poz. 70 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
22 września 2011 r., V CZ 67/11, z dnia 1 czerwca 2011 r., II CZ 19/11, z dnia
16 kwietnia 2014 r., V CZ 21/14 i z dnia 4 lipca 2014 r., II CZ 24/14 - nie publ.).
Uwzględniając powyższe, prawidłowe było stanowisko Sądu drugiej instancji,
że skarżący reprezentowany przez adwokata nie uiścił w terminie tygodniowym
od dnia doręczenia pełnomocnikowi powoda odpisu postanowienia z dnia 23 maja
2014 r. oddalającego złożony wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych należnej
od apelacji opłaty sądowej w wysokości stosunkowej, wnosząc zamiast należnej
4
od apelacji opłaty niedopuszczalny środek zaskarżenia od doręczonego
mu orzeczenia.
W zaistniałej w sprawie sytuacji procesowej skarżący niezasadnie powołał
się na uchwałę - zasadę prawną - składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 15 czerwca 2010 r., II UZP 4/10, zgodnie z którą nieopłacona skarga
kasacyjna złożona przez adwokata lub radcę prawnego po wejściu w życie ustawy
z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 234, poz. 1571 - dalej: „ustawa zmieniająca
„k.p.c.") podlega odrzuceniu w razie niewykonania zarządzenia wzywającego
do opłacenia skargi (art. 3986
§ 2 w zw. z art. 130 § 1 k.p.c.). Z motywów
tej uchwały wynika, że po usunięciu z dniem 1 lipca 2009 r. przepisu art. 1302
§ 3
k.p.c. nie istnieje norma prawna pozwalająca sądowi odrzucić środek zaskarżenia
z powodu jego nieopłacenia bez wcześniejszego uruchomienia procedury
sanacyjnej polegającej na wezwaniu pełnomocnika strony do opłacenia
należnej opłaty.
Powołana wyżej uchwała dotyczyła sytuacji procesowej, w której
skarga kasacyjna - inicjująca postępowanie kasacyjne - została wniesiona już
po wejściu w życie ustawy zmieniającej k.p.c. Natomiast sprawa z powództwa
B. Z. (poprzednika prawnego powoda) została wszczęta jeszcze przed dniem
wejścia w życie - z dniem 1 lipca 2009 r. - tej ustawy. W związku z tym niezależnie
od wcześniej wskazanych argumentów miał w niej zastosowanie art. 1302
§ 3 k.p.c.,
który został uchylony na mocy art. 1 pkt 3 ustawy zmieniającej k.p.c. Zgodnie
bowiem z art. 8 ust. 1 tej ustawy, jej przepisy stosuje się do postępowań
wszczętych po dniu jej wejścia w życie z zastrzeżeniem ust. 2-5 (dotyczących
jurysdykcji krajowej, dotyczących czynności określonych w przepisach art. 1130 -
11354
wykonywanych przez sądy polskie, uznawania lub stwierdzenia
wykonalności orzeczeń, rozstrzygnięć lub ugód). Z chwilą zakończenia
postępowania w pierwszej instancji, wyrokiem Sądu Okręgowego w W. z dnia 16
stycznia 2014 r., miał w niej także zastosowanie art. 112 ust. 3 u.k.s.c. -
wyłączający obowiązek sądu wezwania do uiszczenia należnej opłaty od wniesionej
apelacji podlegającej opłacie stałej lub stosunkowej wniesionej przez
profesjonalnego pełnomocnika - co wynika z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia
5
2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych
ustaw (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 45) w zw. z art. 149 ust. 1 u.k.s.c.
Bezzasadne jest powoływanie się przez żalącego na naruszenie art. 5 k.c.
Przepis ten dotyczy bowiem konstrukcji jurydycznej nadużycia prawa
podmiotowego, a więc zagadnienia ujmowanego w sferze regulacji
materialnoprawnej, a nie procesowej, do której należy obowiązek uiszczenia opłaty
sądowej.
Z tych też względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako bezzasadne. Zawarty w piśmie
procesowym strony pozwanej z dnia 9 listopada 2015 r. wniosek o zasądzenie
zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego został oddalony z tej przyczyny,
że został on zawarty w piśmie wniesionym z uchybieniem terminu przewidzianego
na dokonanie tego rodzaju czynności (art. 395 § 1 w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
kc
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13