Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 131/15
POSTANOWIENIE
Dnia 24 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie z powództwa Stowarzyszenia "T." w P.
przeciwko "B." S.A. w B.
o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 lutego 2016 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 13 października 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie, pozostawiając rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu
kończącym postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 13 października 2015 r. Sąd Apelacyjny, na
podstawie art. 373 k.p.c., odrzucił apelację pozwanej „B.” S.A. z siedzibą w B.
Sąd Apelacyjny wskazał, że pomimo wezwania pełnomocnik pozwanej nie
usunął uchybień formalnych apelacji złożonej od wyroku Sądu Okręgowego w W. -
Sądu Ochrony Konkurencji z dnia 29 sierpnia 2014 r. Przyjął on bowiem, że
przedłożona przez pełnomocnika pozwanej niepoświadczona za zgodność z
oryginałem kserokopia odpisu z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru
Sądowego z dnia 9 lipca 2010 r. nie pozwala na uznanie, iż w sposób prawidłowy
wykazał on swoje umocowanie do działania w imieniu pozwanej.
W zażaleniu na postanowienie z dnia 13 października 2015 r. pełnomocnik
pozwanej zarzucił naruszenie art. 373 oraz art. 89 § 1 w zw. z art. 67 § 1 k.p.c.
Powołując się na naruszenie powyższych przepisów postępowania wywodził,
że w sposób prawidłowy doszło do wykazania przez niego umocowania do
działania w imieniu pozwanej spółki akcyjnej. Brak poświadczenia za zgodność
z oryginałem przedłożonego na wezwanie Sądu Apelacyjnego opisu z rejestru
przedsiębiorców KRS mocodawcy nie pozbawia tego dokumentu charakteru
dokumentu urzędowego. Tym samym Sąd Apelacyjny w sposób wadliwy przyjął,
że nie zostało właściwie wykazane przez pełnomocnika umocowanie do
działania w sprawie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w sytuacji, w której
mocodawcą pełnomocnika procesowego jest osoba prawna działająca przez swoje
organy (art. 38 k.c.) wykazanie umocowania może nastąpić tylko poprzez
jednoczesne przedstawienie dokumentu pełnomocnictwa oraz innych stosownych
dokumentów potwierdzających, że osoba udzielająca pełnomocnictwa jest
uprawniona do działania za mocodawcę (osobę prawną). Owe „inne stosowne
dokumenty” stanowią element konieczny pełnomocnictwa, co oznacza,
że w sytuacji, w której mocodawcą jest osoba prawna dla dochowania warunku
formalnego z art. 126 § 3 k.p.c. konieczne jest dołączenie do pisma procesowego –
obok dokumentu pełnomocnictwa - także dokumentu lub dokumentów
3
wykazujących umocowanie organu udzielającego pełnomocnictwa do działania
za mocodawcę (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2006 r., III CZP
14/06, OSP 2006, nr 12, poz. 140 wraz z powołanymi w niej orzeczeniami Sądu
Najwyższego).
Traktowanie dokumentu wskazującego na umocowanie organu
udzielającego pełnomocnictwa do działania za mocodawcę, jako części składowej
pełnomocnictwa procesowego wymaga uznania, że dokument ten powinien czynić
zadość wszelkim wymogom przewidzianym dla tego pełnomocnictwa. Dotyczy to
również stosowania do takiego dokumentu art. 89 § 1 k.p.c., który przewiduje,
że właściwe wykazanie umocowania powinno nastąpić poprzez przedstawienie
oryginału dokumentu lub jego uwierzytelnionego odpisu (por. przywołana powyżej
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2006 r., III CZP 14/06 oraz uchwała
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2009 r.,
III CZP 118/08, OSNC 2009, nr 6, poz. 76, postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 9 marca 2006 r., I CZ 8/06, OSP 2006, nr 12, poz. 141). Zgodnie z tym
przepisem, m.in. radcowie prawni mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego
im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie.
W niniejszej sprawie radca prawny, działający jako pełnomocnik pozwanej spółki
akcyjnej, nie przedłożył oryginału ani prawidłowo uwierzytelnionego odpisu
dokumentu wskazującego na umocowanie organu, który udzielił mu
pełnomocnictwa. Trafnie bowiem ocenił Sąd Apelacyjny, że nie spełnia tego
wymagania złożenie przez pełnomocnika strony pozwanej - na wezwanie Sądu
Apelacyjnego - nieuwierzytelnionej kserokopii odpisu KRS wykazującego, że osoby,
które podpisały pełnomocnictwo procesowe były umocowane do działania w imieniu
pozwanej spółki. Dodać należy, iż także wraz z odpowiedzią na pozew pełnomocnik
pozwanej przedłożył jedynie kserokopię odpisu KRS (k. 18-20).
Dodatkowo, co zauważył dopiero Sąd drugiej instancji w ramach badania
dochowania warunków formalnych wniesionej apelacji, załączona do akt kopia
odpisu KRS była opatrzona datą 15 lutego 2013 r., a więc datą późniejszą niż
data udzielenia pełnomocnictwa (15 lipca 2010 r.) przedłożonego przez
pełnomocnika pozwanej wraz z dokonaniem pierwszej czynności procesowej
w sprawie. Oznacza to, że już na etapie postępowania przed Sądem pierwszej
4
instancji, a nie dopiero wraz ze złożeniem apelacji przez pozwaną, doszło do
uchybienia wymaganiom wynikającym z art. 89 § 1 k.p.c. Reprezentujący w sprawie
pełnomocnik pozwanej nie tylko nie wykazał należycie swego umocowania do
dokonania w imieniu pozwanej czynności procesowej w postaci wniesienia apelacji,
ale także dokonywał tych czynności bez należytego wykazania swojego
umocowania w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, co jest przyczyną
nieważności tego postępowania z przyczyny określonej w art. 379 pkt 2 k.p.c.
W takiej sytuacji - w celu zapobieżenia uprawomocnieniu się orzeczenia sądu
pierwszej instancji zapadłego w warunkach nieważności postępowania z powodu
uchybienia prawidłowemu wykazaniu umocowania przez pełnomocnika, który
spełnia wymagania określone w art. 87 k.p.c. - w orzecznictwie Sądu Najwyższego
przyjęto, że sąd drugiej instancji powinien wezwać bezpośrednio stronę do
potwierdzenia czynności procesowych dokonanych przez podmiot działający w jej
imieniu, wyznaczając jej odpowiedni termin, a w razie jego bezskutecznego upływu,
ocenić brak umocowania pełnomocnika stosownie do przepisów kodeksu
postępowania cywilnego (por. m.in. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia
17 grudnia 1946 r., C III 804/46, Orzecznictwo Powojenne Sądu Najwyższego
w Sprawach Cywilnych, Łódź 1948, s. 648, uchwała Sądu Najwyższego z dnia
20 grudnia 1968 r., III CZP 93/68, OSNCP 1969, 7-8, poz. 129, uchwała składu
siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2009 r., III CZP 118/08,
OSNC 2009, nr 6, poz. 76). W rozpoznawanej sprawie Sąd Apelacyjny nie wezwał
strony pozwanej do potwierdzenia czynności dokonanych przez działającego w jej
imieniu radcę prawnego, co uzasadniało uchylenie zaskarżonego postanowienia. W
zaistniałej w sprawie sytuacji odrzucenie apelacji wniesionej przez pełnomocnika,
który reprezentował stronę w sprawie przed wniesieniem apelacji od wyroku sądu
pierwszej instancji mimo nienależytego wykazania swojego umocowania, było
bowiem przedwczesne.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz uwzględniając treść art. 108 § 1 i 2 k.p.c. orzekł, jak
w sentencji.
eb
5