Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 70/16
POSTANOWIENIE
Dnia 23 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Sobczak
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu na posiedzeniu w Izbie Karnej w dniu 23 marca 2016 r.,
sprawy P. W.
skazanego za czyny z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 282 k.k.
w zw. z art. 12 k.k. i inne
z powodu kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 26 sierpnia 2015 r.,
utrzymującego w mocy wyrok łączny Sądu Rejonowego w K. z dnia 9
kwietnia 2015 r.
p o s t a n o w i ł:
1) oddalić kasację, jako oczywiście bezzasadną,
2) zwolnić skazanego od ponoszenia kosztów postępowania
kasacyjnego,
3) zasądzić na rzecz adw. A. B. Kancelaria Adwokacka kwotę
- 442,80 zł (czterysta czterdzieści dwa złote osiemdziesiąt groszy),
w tym 23 % podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za
sporządzenie kasacji z urzędu.
2
UZASADNIENIE
P. W. został skazany prawomocnymi wyrokami: wyrokiem Sądu Rejonowego
w K. z dnia 1 grudnia 2009 r., za przestępstwo z art. 62 ust. 1 ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii popełnione w dniu 18 czerwca 2009 roku, za które
wymierzono karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący lat 5 oraz na karę grzywny
w ilości 100 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na 10,00
złotych, która to kara pozbawienia wolności została zarządzona do wykonania
postanowieniem Sądu Rejonowego w K. z dnia 06 czerwca 2012 r; wyrokiem Sądu
Rejonowego w K. z dnia 25 marca 2011 r., utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu
Okręgowego w K. z dnia 29 lipca 201l r., za przestępstwo z art. 13 § 1 k. k. w
związku z art. 282 k. k. w związku z art. 12 k. k. w związku z art. 64 § 2 k. k.
popełnione w okresie od 14 lipca do 30 lipca 2009 roku, za które wymierzono karę
2 (dwóch) lat i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności; wyrokiem Sądu
Rejonowego w K. z dnia 3 października 2011 r., K za przestępstwo z art. 279 § 1 k.
k. w związku z art. 64 § 2 k. k. popełnione w dniu 24 marca 2011 r., za które
wymierzono karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności.
Wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w K. z dnia 9 kwietnia 2015 r., na
podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w zw. z art. 569 § 1 k.p.k. objęto węzłem
wyroku łącznego skazania dotyczące P. W. w sprawach: Sądu Rejonowego w K. z
dnia 1 grudnia 2009 r., oraz Sądu Rejonowego z dnia 25 marca 2011 r., i
wymierzono karę łączną w wymiarze 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. W
pozostałym zakresie ustalono, iż poszczególne orzeczenia w wyrokach
podlegających łączeniu nieobjęte wyrokiem łącznym podlegają odrębnemu
wykonaniu, nadto na zasadzie art. 577 k. p. k. w zw. z art. 63 § 1 k. k. zaliczono
skazanemu na poczet orzeczonej w pkt. I wyroku kary łącznej pozbawienia
wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie sygn. II K …/09/P, tj.
zatrzymanie w dniu 18 czerwca 2009 r. oraz okres kary odbytej z wyroku Sądu
Rejonowego w K. z dnia 25 marca 2011 r., od 7 października 2012 r. do 7 stycznia
2015 roku. Na podstawie art. 572 k. p. k. umorzono postępowanie w przedmiocie
wydania wyroku łącznego dotyczące wyroku Sądu Rejonowego w K.z dnia 3
października 2011 r., oraz zwolniono skazanego od ponoszenia kosztów sądowych
obciążając nimi Skarb Państwa.
3
Na skutek osobistej apelacji skazanego, wyrokiem Sądu Okręgowego w K. z
dnia 26 sierpnia 2015 r., zaskarżony wyrok łączny Sądu Rejonowego utrzymano w
mocy, zwalniając P. W. od ponoszenia kosztów sadowych za postępowanie
odwoławcze.
Kasację od tego wyroku wywiódł obrońca skazanego zarzucając rażącą
obrazę prawa materialnego, która mogła mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego
wyroku tj. art.4 k.k. oraz 85 §1 i §2 k.k. w brzmieniu ustawy z dnia 20 lutego 2015
roku – (Dz .U. z 2015 r., poz.396) o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych
innych ustaw - obowiązującej od 01.07.2015 r., w tym w szczególności poprzez
nieuwzględnienie, iż treść art. 85 d.k.k. zawierająca przesłankę jego stosowania a
polegającą na „zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny„ już w
chwili orzekania tj. w dniu 26 sierpnia 2015 r. nie obowiązywała , co doprowadziło
do braku uwzględnienia tej zmiany przy orzekaniu wyroku łącznego w stosunku do
wyroku Sądu Rejonowego, sygn. akt XI K 384/11/K , gdzie przestępstwo
popełniono 14 marca 2011 r., - a zatem już po zapadnięciu „pierwszego wyroku (k.5
uzasadnienia Sądu Okręgowego) - mimo braku takiej podstawy eliminacji wyroku
od zaliczenia do wyroku łącznego; także zarzucił rażącą obrazę przepisów prawa
materialnego, która mogła mieć wpływ istotny na treść zaskarżonego wyroku -
poprzez naruszenie art.85 §1 k.k. w zw. z art. 86 § 4 k.k. - a polegająca w
szczególności na przyjęciu , iż brak jest możliwości orzeczenia kary łącznej z
wyroku w sprawie II K 1848/09/ Sądu Rejonowego z dnia 15.10,2010 r. -tj. kary 1
roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k., którą
skazany odbył w okresie od 9 kwietnia 2011 r. do 7 października 2012 r. (k. 88) -
skoro kara orzeczona prawomocnie i odbyta była tego samego rodzaju, a nie może
wpływać jako przesłanka negatywna dla orzeczenia kary łącznej fakt, że
postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 16 lipca 2014 r. - sygn. akt II Ko 3248
/14/ P kara pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku i 6 miesięcy, odbyta została
zamieniona na karę 30 dni aresztu, a tym zaś bardziej, iż następnie - obecnie
znowu przewidziana jest do wykonania, co wynika z treści postanowienia Sądu
Okręgowego., Wydział V Penitencjarny i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń
Karnych z dnia 10 grudnia 2014 r. - sygn. akt V Kow.2674/14. Skarżący zarzucił
także rażąca obrazę przepisów prawa materialnego, która mogła mieć wpływ
4
istotny na treść zaskarżonego wyroku, w tym w szczególności naruszenie art. 85 a
k.k., poprzez nieuwzględnienie przy wymierzaniu kary łącznej dyrektyw ich
wymiaru, a zatem celów zapobiegawczych i wychowawczych, które kara ma
osiągnąć wobec skazanego, a także potrzeby w zakresie świadomości
społeczeństwa, a zatem dyrektywami prewencji indywidualnej i generalnej, a w
konsekwencji bezpodstawne przyjęcie, iż skazany nie powinien skorzystać z pełnej
absorpcji. Obrońca wskazał na rażące naruszenie przepisów postępowania mające
istotny wpływ na treść orzeczenia, poprzez nie dokonanie oceny dowodowej
dokumentacji dotyczącej stanu zdrowia skazanego i jego osób najbliższych - skoro
dokumentacja ta stanowi o powstaniu stanów chorobowych, rak u konkubiny -
choroba trzustki skazanego od kwietnia 2012 r., a zatem po wydaniu wyroków
skazujących jednostkowych, stąd te okoliczności przy ich wydaniu nie mogły być
uwzględnione – art. 571 § 1 k.p.k.
Obrońca skazanego konkludując wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi odwoławczemu lub
uchylenie zaskarżonego wyroku i utrzymanego nim wyroku I instancji i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania w postępowaniu pierwszo instancyjnym. Nadto
wniósł o zasądzenie na rzecz adw. A. B. kosztów sporządzenia podpisania kasacji,
gdyż koszty te nawet w części nie zostały uiszczone.
Prokurator w odpowiedzi na kasacje wniósł o oddalenie jej, jako oczywiście
bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zaważył, co następuje:
Kasacja obrońcy P. W. jest oczywiście bezzasadna (art. 535 § 3 k.p.k.).
Żaden z wywiedzionych w kasacji zarzutów nie był trafny, przez co i nie mógł
wywrzeć skutku zgodnego z kierunkiem wywiedzionej skargi. Należy przyznać rację
prokuratorowi, że zarówno skazany, co jest oczywiście zrozumiałe, i jego obrońca
nie rozumieją istoty oraz reguł rządzących postępowaniem w przedmiocie wydania
wyroku łącznego. Taką konstatację uzmysławia w szczególności treść
sformułowanych i uzasadnionych w kasacji zarzutów. Najogólniej rzecz ujmując,
obrońca żąda – nie bacząc zupełnie na żadne ograniczenia – zastosowania w
postępowaniu o wydanie wyroku łącznego wobec skazanego przepisów, które
weszły w życie z dniem 1 lipca 2015 r. na mocy ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o
5
zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U z 2015 r.,
poz.396). Zdaniem autora skargi, treść przepisu art. 85 k.k., po tejże noweli, byłaby
dla oceny sytuacji procesowej skazanego korzystniejsza i węzłem wyroku łącznego
objęto by także skazanie w sprawie o sygn. akt IX K 384/11.
Rzecz jednak w tym, czego nie dostrzega skarżący, że w sytuacji dotyczącej
tego skazanego nie mogą mieć zastosowania – na wyraźne życzenie strony -
przepisy „nowe”, ale te, które obowiązywały do 30 czerwca 2015 r.
Prymat stosowania owego przepisu prawa karnego materialnego w
brzmieniu dotychczasowym narzuca, bowiem treść art. 19 ustawy z dnia 20 lutego
2015 r. powoływanej wyżej ustawy. Przepis niniejszy wprowadza unormowanie
szczególne w stosunku do art. 4 § 1 k.k.
W myśl ogólnej zasady kodeksowej, normującej kwestię tzw. kolizji ustaw w
czasie, ustanowionej w art. 4 § 1 k.k., łącząc po wejściu w życie noweli z dnia 20
lutego 2015 r. węzłem kary łącznej kary prawomocnie orzeczone przed wejściem w
życie tej noweli należałoby stosować „ustawę nową”, czyli przepisy rozdziału IX w
brzmieniu nadanym rzeczoną nowelą, a „ustawę obowiązującą poprzednio”, czyli
przepisy rozdziału IX w dotychczasowym brzmieniu, tylko wtedy, gdyby była ona
względniejsza dla sprawcy. Przepis art. 19 ust. 1 noweli z dnia 20 lutego 2015 r.
wprowadza odstępstwo od tej zasady. Wyraża się ono w tym, że w rozważanym
zakresie wyłącza się stosowanie ustawy nowej do kar prawomocnie orzeczonych
przed dniem jej wejścia w życie z tym, że owo wyłączenie nie obejmuje
wypadków, w których zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z
prawomocnym skazaniem już po tym dniu. W takim i tylko takim zakresie
komentowany przepis wyłącza stosowanie art. 4 § 1 (zob. J. Majewski, Komentarz
do art. 19 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz
niektórych innych ustaw, Lex 2015).
Z tych też przyczyn zarzut obrońcy dotyczący tego aspektu sprawy jest
bezzasadny i to w stopniu oczywistym.
W tym miejscu rozprawić należy się z kolejnym argumentem skarżącego,
który zmierza do storpedowania zasadności nieobjęcia węzłem wyroku łącznego
skazania dotyczącego P.W. w sprawie Sądu Rejonowego w K. z dnia 15
października 2010 r., sygn. akt II K 1848/09/P, skazującego ww. za czyn z art. 278
6
§ 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełniony w dniu 14 maja 2009 r., na karę 1 roku i
6 miesięcy pozbawienia wolności (k. 73 i 75). Jak wynika z akt sprawy, kara za
powyższe przestępstwo, na mocy kontrawencjonalizacji, uległa zamianie na karę
aresztu w wymiarze 30 dni i uznano ją za wykonaną w całości (postanowienie Sądu
Rejonowego z dnia 16 lipca 2014 r., sygn. akt II Ko 3248/14/P, k. 43).
Kary łącznej nie orzeka się wówczas, gdy w zbiegu realnym pozostaje
przestępstwo z wykroczeniem (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada
1972 r., sygn. akt VI KZP 44/72, OSNKW 1973, nr 2–3, poz. 20, oraz wyroki Sądu
Najwyższego z 23 kwietnia 1999 r., sygn. akt V KKN 13/99, Prok. i Pr. 1999, nr 9,
poz. 20, dodatek; uchwała Sądu Najwyższego z 23 listopada 1972 r., sygn. akt VI
KZP 45/72, OSNKW 1972, nr 2, poz. 28). Kara pozbawienia wolności i kara aresztu
nie są karami jednorodnymi w rozumieniu art. 85 k.k.
Odnosząc się do kwestii związanych z wymiarem kary łącznej w ramach
wyroku łącznego, należy wskazać, że przepisy art. 85 i art. 86 k.k. określają w
sposób ogólny zasady orzekania kary łącznej - wbrew sugestiom skarżącego - nie
zawierają nakazu kierowania się wyłącznie dyrektywą absorpcji w odniesieniu do
każdego skazanego. Przy wymierzaniu kary łącznej zastosowanie zasady pełnej
absorpcji nie jest, więc żadnym obowiązkiem sądu orzekającego, czy też punktem
wyjścia przy dokonywaniu prawidłowej oceny wymiaru kary łącznej. Jest przy tym
oczywiste, że orzeczenie kary łącznej nie musi przynosić skazanemu korzyści, to
jest orzeczenia kary łącznej w wymiarze niższym od arytmetycznej sumy
poszczególnych kar. Stąd zastosowanie którejkolwiek z zasad: absorbcji, asperacji
czy kumulacji przy orzekaniu tak kary łącznej, jak i wydawaniu wyroku łącznego
uwarunkowane jest przede wszystkim relacjami zachodzącymi pomiędzy
prawomocnie osądzonymi czynami, objętymi tymże skazaniem. Relacje te
sprowadzają się do określenia, jak bliski związek przedmiotowo-podmiotowy łączy
te czyny oraz w jakich odstępach czasu zostały one popełnione. Im bliższe są te
relacje, tym bardziej wyrok łączny powinien być zbliżony do dopuszczalnego
minimum, uwarunkowanego wysokością kar orzeczonych za przestępstwa objęte
tym wyrokiem.
Z uzasadnienia wyroku Sądu I instancji wynika, w sposób nie budzący
wątpliwości, że przy określaniu kary łącznej wymierzonej skazanemu w sposób
7
prawidłowy zastosowano i omówiono dyrektywy rzutujące na jej wymiar. Nie dość,
Sąd II instancji również weryfikował i poddawał ocenie ten aspekt apelacji
skazanego (str. 6 uzasadnienia). Nie dopatrzył się przy tym żadnych błędów natury
materialnej w sposobie procedowania przez Sąd Rejonowy. Wyjaśnił, z jakich
powodów podzielił w pełnym zakresie ustalenia tego Sądu. W kasacji nadto
podniesiono zły stan zdrowia skazanego i osób mu najbliższych. Po raz kolejny
należy wyjaśnić, że okoliczności te nie mają jakiekolwiek znaczenia dla kwestii
związanych z wydaniem wyroku łącznego.
Mając na uwadze powyższe, Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji
postanowienia.
kc