Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 12/16
POSTANOWIENIE
Dnia 8 kwietnia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Iwona Koper
w sprawie z powództwa R. Z.
przeciwko E. S.A. w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 8 kwietnia 2016 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 17 września 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie w punkcie 3 (trzecim) i w tym
zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania zażaleniowego.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 17 września 2015 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek
powoda o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia
wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 24 czerwca 2015 r. (pkt 1); oddalił wniosek o
przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia (pkt 2) oraz odrzucił wniosek o
sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 24 czerwca 2015 r.
(pkt 3).
Sąd Apelacyjny wskazał, że w stanie faktycznym sprawy nie było podstaw
do uwzględnienia zgłoszonych przez powoda wniosków o przywrócenie terminów
do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z
dnia 24 czerwca 2015 r. oraz o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia.
Powód występując ze stosownymi wnioskami, nie wykazał wymaganej przez art.
168 k.p.c. przesłanki braku zawinienia przy uchybieniu terminowi na dokonanie
wyżej opisanych czynności procesowych.
Zażalenie na rozstrzygnięcie zawarte w punkcie trzecim postanowienia
wniósł powód, zarzucając naruszenie art. 168 § 1 w zw. z art. 169 k.p.c.; art. 141 §
3 k.p.c.; art. 233 k.p.c. oraz art. 217 § 1 w zw. z art. 227 k.p.c. W uzasadnieniu
zażalenia powód wywodził, że uchybienie terminowi na złożenie wniosku
o sporządzenie uzasadnienia oraz terminowi na wniesienie zażalenia nastąpiło bez
jego winy, a tym samym istniały podstawy do przywrócenia terminu stosownie
do art. 168 § 1 k.p.c. Naruszenie terminów na dokonanie czynności procesowych
wynikało z uchybień Sądu Apelacyjnego polegających na niewłaściwym oznaczeniu
sygnatury sprawy w doręczanych zawiadomieniach o terminach posiedzeń
oraz z błędnych informacji, jakie były udzielane pełnomocnikowi powoda
przez Biuro Obsługi Interesantów Sądu Apelacyjnego. Na poparcie twierdzeń
dotyczących przyczyn uchybienia terminowi na złożenie wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku z dnia 24 czerwca 2015 r. powód zawarł w zażaleniu
ponowny wniosek o przeprowadzenie dowodu z nagrania rozmowy z dnia
9 czerwca 2015 r. przeprowadzonej pomiędzy pracownikiem Biura Obsługi
Interesanta Sądu a aplikantem adwokackim D. S. W związku z powyższymi
zarzutami wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w punkcie trzecim
3
i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania. Ponadto na
podstawie art. 380 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c. wniósł o rozpoznanie pkt. 1 i 2
postanowienia z dnia 17 września 2015 r., które miały istotny wpływ na wynik
sprawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c., strona może wystąpić z wnioskiem
o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej, jeśli uchybiła mu bez
swojej winy. Brak winy w uchybieniu terminu powinien być oceniany
z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, w sposób uwzględniający
obiektywny miernik staranności jaką można wymagać od podmiotu należycie
dbającego o swoje interesy (tak Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniach z dnia
16 czerwca 2004 r., III CZ 38/04, z dnia 29 kwietnia 2005 r., V CZ 26/05, z dnia
10 stycznia 2007 r., I CZ 108/06 – nie publ.). Z art. 168 k.p.c. wynika, że ocena
kontekstu faktycznego determinującego przywrócenie terminu do dokonania
określonej czynności procesowej powinna następować z uwzględnieniem
wszystkich czynników, których zaistnienie skutkowało uchybieniem przez stronę
terminowi. Dokonywana w tym względzie ocena powinna mieć charakter
zindywidualizowany; adekwatny do określonego stanu faktycznego i pozbawiony
elementu automatyzmu. Sąd powinien zatem wyjaśnić wszelkie wątpliwości
związane z uchybieniem przez stronę terminowi, a w razie potrzeby przeprowadzić
stosowne postępowanie dowodowe (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
2 lutego 2001 r., IV CZ 104/00, nie publ.).
Konieczność odwołania się przez sąd przy ocenie przesłanek z art. 168 k.p.c.
do całokształtu okoliczności mogących mieć wpływ na uchybienie terminowi na
dokonanie przez stronę czynności procesowej wymaga również uwzględnienia
ewentualnego wpływu czynności podjętych przez sąd lub jego pracowników
na uchybienie terminowi przez stronę. Stwierdzenie występowania związku
pomiędzy uchybieniem terminowi a działaniami sądu lub jego pracowników
wymaga, przy ocenie zachodzenia przesłanek przywrócenia terminu na dokonanie
przez stronę czynności procesowej (art. 168 k.p.c.), kierowania się przez
sąd dyrektywą nieobarczania uczestników postępowania cywilnego
4
negatywnymi konsekwencjami niejasności, których źródłem są czynności sądu
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2015 r., IV CZ 15/15,
nie publ.).
Przenosząc powyższe uwagi na kanwę stanu faktycznego rozpoznawanej
sprawy stwierdzić należy, że dla oceny przesłanek przywrócenia terminu
wymagane jest ustalenie wpływu działań sądu lub jego pracowników na uchybienie
terminowi przez stronę. Sąd Apelacyjny, oddalając wnioski o przywrócenie terminu
do dokonania przez powoda spóźnionych czynności procesowych, uwzględnił m.in.
to, że w zaistniałej sytuacji pełnomocnicy powoda nie dokonali właściwych
czynności zmierzających do zweryfikowania sprzecznych informacji o terminie
rozprawy wyznaczonej w sprawie przez wgląd w akta lub przez uzyskanie
informacji telefonicznej o terminie rozprawy. Jednocześnie Sąd nie odniósł się do
znaczenia okoliczności podniesionej we wniosku o przywrócenie terminu,
a mianowicie faktu rozmowy w dniu 9 czerwca 2015 r. przeprowadzonej pomiędzy
pracownikiem Biura Obsługi Interesanta Sądu a aplikantem adwokackim D. S. Nie
ustosunkował się również do znaczenia zgłoszonego na tę okoliczność dowodu z
nagrania tej rozmowy.
W tej sytuacji należy podzielić zarzuty naruszenia przez Sąd Apelacyjny
wskazanych w zażaleniu przepisów. Z niezweryfikowanych dotychczas negatywnie
twierdzeń powołanych przez powoda we wniosku o przywrócenie terminu
do dokonania spóźnionych czynności procesowych wynika bowiem, że w związku
ze sprzecznymi informacjami skierowanymi do dwóch pełnomocników powoda
o wyznaczeniu terminu rozprawy pełnomocnicy powoda podjęli próbę ich
weryfikacji bezpośrednio w Sądzie i uzyskali informację, że w dniu 10 czerwca
2015 r. rozprawa nie odbędzie się, a akta sprawy nadal znajdują się w Sądzie
Najwyższym. Z ustaleń dokonanych przez Sąd nie wynika także czy i kiedy
pełnomocnikom powoda doręczono odpis postanowienia Sądu Najwyższego po
rozpoznaniu wniesionego zażalenia na wyrok kasatoryjny Sądu Apelacyjnego wraz
z zawiadomieniem o nowej sygnaturze akt sprawy. Niezależnie od powyższego
należy zwrócić uwagę na to, że do jednego z pełnomocników powoda – do którego
skierowano wcześniej zawiadomienie o rozprawie w dniu 10 czerwca 2015 r.
w sprawie o sygn. akt I ACa …/13 oraz II C …/10 - doręczono następnie
5
powiadomienie o błędnym wygenerowaniu powiadomienia o terminie rozprawy,
wyjaśniając, że błąd polegał jedynie na tym, że powinno ono być skierowane
do innego pełnomocnika i w innej sprawie, co niewątpliwie także jasno nie
wskazywało, że w tym samym czasie odbędzie się sprawa w sprawie oznaczonej
w Sądzie pierwszej instancji sygnaturą II C …/10, a następnie, w Sądzie drugiej
instancji, sygnaturami I ACa …/13 oraz I ACa …/15.
Uwzględniając powyższe przedwczesna była ocena Sądu drugiej instancji,
która znalazła wyraz w rozstrzygnięciach zawartym w punktach pierwszym i drugim
postanowienia z dnia 17 września 2015 r. oddalających wniosek o przywrócenie
terminu do dokonania spóźnionych czynności procesowych, co miało istotny wpływ
na zasadność rozstrzygnięcia zawartego w punkcie trzecim zaskarżonego
postanowienia. Z tych też względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oraz art. 108 § 2 w zw. z art. 391 § 1 oraz art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.
aj
eb