Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 17/16
POSTANOWIENIE
Dnia 6 kwietnia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Anna Owczarek (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku K. S.
przy uczestnictwie P. O., B. O., O. S.
i T. O.
o stwierdzenie nabycia spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 kwietnia 2016 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego w Z.
z dnia 21 października 2015 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego Sądowi, który wyda
orzeczenie kończące postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 21 października 2015 r. Sąd Okręgowy w Z. uchylił
postanowienie Sądu Rejonowego w Z. z dnia 15 lipca 2015 r. o stwierdzeniu
nabycia spadku po J. O., zmarłym dnia 8 marca 2013 r. w B., na podstawie
testamentu, przez O. S. i K. S. po ½ części, znosząc w całości postępowanie
dotknięte nieważnością, i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi
Rejonowemu w Z. Zdaniem Sądu przyczyną nieważności postępowania był brak
należytego umocowania pełnomocnika uczestnika postępowania P. O. Dokument
pełnomocnictwa, którym legitymował się adwokat W. R., dotyczył innej sprawy o
stwierdzenie nabycia spadku po tym samym spadkodawcy, prowadzonej z wniosku
P. O. pod sygnaturą akt I Ns …/13, która zakończyła się odrzuceniem wniosku i nie
obejmował udziału w sprawie toczącej się z wniosku K. S.
Zażalenie na postanowienie wniósł, w oparciu o art. 3941
§ 11
w zw. z art. 13
§ 2 k.p.c., K. S. Dochodząc uchylenia orzeczenia zarzucił naruszenie art. 379 pkt 2
k.p.c. poprzez przyjęcie, że uwzględnienie przez sąd w toku postępowania
pełnomocnictwa w formie dokumentu wskazującego sygnaturę innej tożsamej
przedmiotowo sprawy było równoznaczne z nienależytym umocowaniem i
skutkowało nieważnością postępowania oraz naruszenie art. 88 k.p.c. poprzez
przyjęcie, że złożenie dokumentu pełnomocnictwa zawierającego w treści inną
sygnaturę akt jest tożsame z należytym umocowaniem w rozumieniu art. 379 pkt 2
k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył:
Pojęcie „pełnomocnictwo” w rozumieniu prawa procesowego ma dwojakie
znaczenie. Z jednej strony oznacza dokument, który stanowi dowód udzielenia
pełnomocnictwa wskazanej osobie w określonym zakresie, z drugiej -
umocowanie, czyli oznaczenie sytuacji prawnej podmiotów uczestniczących
w postępowaniu, relacji mocodawca – pełnomocnik, które nie musi być
potwierdzone dokumentem. Wady dokumentu pełnomocnictwa mogą świadczyć
o braku należytego umocowania tylko wówczas, kiedy wskazują na wadliwość
samego umocowania. Przykładowo, jeżeli dokument pełnomocnictwa został
podpisany przez stronę nienależycie reprezentowaną albo przez osobę, której woli
co do prowadzenia działań przez określonego pełnomocnika nie sposób wywieść
3
z innych okoliczności sprawy, zachodzi przyczyna nieważności postępowania
wskazana w art. 379 pkt 2 k.p.c. Podobnie, jeżeli dokument pełnomocnictwa
wskazuje inny zakres sprawy niż ten, którego w toku procesu dotyczą rzeczywiste
działania pełnomocnika, a rozszerzenie umocowania nie będzie wynikało
z zachowania samej strony, dojdzie do nieważności postępowania. W niniejszej
sprawie przedstawiono dokument pełnomocnictwa zawierający oznaczenie sprawy
sygnaturą akt, co oznacza ograniczenie wynikającego z niego umocowania tylko do
prowadzenia tej sprawy (art. 88 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Niemniej, adwokat W. R.
czynnie uczestniczył w rozprawie zarówno w obecności uczestnika P. O. jak i
samodzielnie, składał pisma procesowe a Sąd potwierdzał w protokołach jego rolę
procesową jako pełnomocnika uczestnika, w formie adnotacji w protokole o treści
„pełnomocnictwo w aktach sprawy sygn. akt I Ns …/13” albo „pełnomocnictwo w
aktach”. Co do zasady pełnomocnictwo powinno być udzielane w formie pisemnej,
ale ustawa dopuszcza udzielenie go ustnie poprzez złożenie oświadczenia strony,
wciągniętego do protokołu (art. 89 § 1 i 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Judykatura
i piśmiennictwo dopuszczają również potwierdzenie udzielenia pełnomocnictwa
bądź bezpośrednio poprzez udział mocodawcy w czynnościach pełnomocnika,
bądź dodatkowe oświadczenie złożone w tym przedmiocie, nawet następcze na
zarządzenie sądu (por. uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 23 stycznia
2009 r., III CZP 118/08, OSNC 2009, nr 6, poz. 76, postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 29 września 1998 r., II CKN 529/98, nie publ., z dnia 17 maja
2002 r., I CZ 31/02, "Biuletyn SN" 2002, nr 9, s. 15, z dnia 14 lipca 2010 r., V CSK
33/10, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2000 r., II UKN 666/99,
OSNAPUS 2002, nr 4, poz. 95, z dnia 10 sierpnia 2000 r., IV CKN 1137/00, nie
publ.). Dopuszczalne i prawnie skuteczne są zatem potwierdzenia czynności
procesowych wykazujące, że działania procesowe pełnomocnika miały
umocowanie strony przez niego reprezentowanej.
Działania uczestnika P. O. wskazywały na potwierdzenie umocowania
adwokata W. R. do zastępowania go, również w postępowaniu o stwierdzenie
nabycia spadku przed sądem pierwszej instancji wszczętym na wniosek K. S.
Wadliwość dotyczyła zatem jedynie odwoływania się do wystawionego wcześniej
dokumentu, nie zaś samego umocowania. Oznacza to brak podstawy nieważności
4
art. 379 pkt 2 k.p.c. Sąd Najwyższy wypowiedział się również na temat wątpliwości
co do istnienia umocowania, powziętych przez sąd w toku procesu, stwierdzając że
„nienależyte umocowanie pełnomocnika strony w rozumieniu art. 379 pkt 2 k.p.c.
nie jest równoznaczne z niewykazaniem tego umocowania” (wyrok z dnia 28 marca
2008 r., II PK 235/07, OSNP 2009, nr 15-16, poz. 198).
Z tych względów Sąd Najwyższy uwzględnił zażalenie i na podstawie
art. 39815
w zw. z art. 3941
§ 3 i art. 13 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie.
Podkreślić należy, że wadliwości tak oznaczonej przyczyny wydania wyroku
kasatoryjnego przez Sąd drugiej instancji nie ogranicza zakresu jego kognicji
w ponownym postępowaniu apelacyjnym.
db
eb

IV CZ 17/16

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia