Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KZ 33/16
POSTANOWIENIE
Dnia 1 czerwca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Puszkarski
w sprawie D. P.
skazanego z art. 207 § 1 i in. kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 1 czerwca 2016 r.,
zażalenia obrońcy skazanego
na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału VI Karnego-Odwoławczego Sądu
Okręgowego w G.
z dnia 4 kwietnia 2016 r.,
odmawiające przyjęcia wniosku obrońcy skazanego
o doręczenie wyroku z uzasadnieniem
p o s t a n o w i ł:
utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem z dnia 4 marca 2016 r., utrzymał w mocy
wyrok Sądu Rejonowego w Z. z dnia 9 października 2015 r., skazujący D. P. za
przestępstwo z art. 207 § 1 i in. k.k. W ustawowym terminie obrońca aktualnie
skazanego złożył wniosek o sporządzenia uzasadnienia wyroku i doręczenie mu
wyroku sądu odwoławczego wraz z uzasadnieniem.
Zarządzeniem z dnia 15 marca 2016 r. na podstawie art. 120 § 1 k.p.k.
wezwano obrońcę do uzupełnienia w terminie 7 dni braku formalnego wniosku, pod
rygorem odmowy jego przyjęcia, poprzez wskazanie, czy wniosek dotyczy całości
2
wyroku czy też jedynie rozstrzygnięcia o karze i innych konsekwencjach prawnych
czynu. Powołano w tym względzie przepisy art. 457 § 2 w zw. z art. 422 § 2 k.p.k.
Zarządzenie doręczono do kancelarii adwokata w dniu 17 marca 2016 r., zaś
w dniu 1 kwietnia 2016 r. w Sądzie Okręgowym zostało złożone jego pismo, w
którym wskazał, iż „wniosek ten wobec oddalenia apelacji w całości i zakresu
zaskarżenia wyroku Sądu I instancji dotyczył całości wyroku”.
Zarządzeniem z dnia 4 kwietnia 2016 r., Przewodniczący Wydziału VI
Karnego - Odwoławczego Sądu Okręgowego w G. na podstawie art. 457 § 2 w zw.
z art. 422 § 2 i 3 oraz art. 120 § 2 k.p.k. odmówił przyjęcia wniosku, motywując tę
decyzję nieuzupełnieniem wniosku w zakreślonym terminie.
Obrońca skazanego podjął w tej sytuacji dwojakie czynności. Wystąpił z
wnioskiem „o przywrócenie terminu oskarżonemu do sprecyzowania wniosku o
sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w
G.”, załączając wniosek o sporządzenie uzasadnienia co do całości wyroku, jak też
wniósł zażalenie na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału z 4 kwietnia 2016 r.
W Sądzie Okręgowym odłożono rozpoznanie wspomnianego wniosku o
przywrócenie terminu do czasu rozpoznania zażalenia przez Sąd Najwyższy.
W zażaleniu skarżący zarzucił:
1. naruszenie przepisów procedury karnej:
a) art. 422 § 1 k.p.k. w zw. z art. 100 § 3 k.p.k. w zw. z art. 140 k.p.k. poprzez
przyjęcie, że termin zawity do złożenia wniosku o doręczenie wyroku sądu
odwoławczego z uzasadnieniem biegnie w niniejszej sprawie dla obrońcy od
dnia ogłoszenia wyroku, podczas gdy wobec nieobecności obrońcy przy
ogłoszeniu wyroku, należy termin ten liczyć od doręczenia wyroku, które w
przedmiotowej sprawie do dnia dzisiejszego nie nastąpiło;
b) art. 422 k.p.k. poprzez jego zastosowanie wprost, w sytuacji w której przepis
art. 457 § 2 k.p.k. nakazuje stosowanie przepisu art. 422 k.p.k. w sposób
odpowiedni;
c) art. 94 k.p.k. poprzez brak wskazania w treści zarządzenia osoby, które je
wydała.
3
2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia (powinno być:
zarządzenia – uwaga SN), który miał wpływ na treść zaskarżonego zarządzenia,
polegający na przyjęciu, że:
a) obrońca nie wskazał w treści wniosku o uzasadnienie, iż dotyczy on całości
wyroku, w sytuacji, w której dotychczasowy przebieg postępowania, postawa
oskarżonego, jego obrońcy, treść apelacji wskazuje jednoznacznie, iż wniosek
ten został skierowany co do całości rozstrzygnięcia;
b) sąd prawidłowo zobowiązał obrońcę do wskazania, czy wniosek dotyczy
całości wyroku, czy też jedynie części rozstrzygnięcia, w sytuacji, w której
stosowne zarządzenie powinno dotyczyć tego, czy uzasadnienie ma być
sporządzone w zakresie wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów, czy
też tylko co do części z nich;
c) bieg terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu
Okręgowego biegnie od daty jego ogłoszenia, w sytuacji, w której obrońca nie
był obecny podczas publikacji.
W oparciu o powyższe zarzuty obrońca skazanego wniósł o uchylenie
zaskarżonego zarządzenia i przekazanie sprawy Przewodniczącemu Wydziału VI
Karnego - Odwoławczego Sądu Okręgowego w celu podjęcia dalszych czynności w
związku z wnioskiem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie nie jest zasadne. Już na wstępie należy wskazać, że zarzuty ujęte
w pkt 2 b) i c) z pewnością nie dotyczą kwestii ustaleń faktycznych, ale zagadnień
prawnych. Można zatem łącznie odnieść się do zarzutów ujętych w pkt 1 a) oraz 2
c) i zauważyć, że w dniu 4 marca 2016 r. Sąd Okręgowy ogłosił wyrok w obecności
ówcześnie oskarżonego D. P. (k. 615 akt sprawy), a skoro z art. 100 § 3 k.p.k.
(także w brzmieniu obowiązującym przed 15 kwietnia 2016 r.) wynika, że w takim
wypadku nie było obowiązku doręczenia mu wyroku, to nie było też obowiązku
doręczenia wyroku obrońcy. W świetle powołanego przez skarżącego art. 140
k.p.k. dopiero nieobecność oskarżonego przy ogłoszeniu wyroku nakazywałaby
doręczenie wyroku nie tylko jemu, ale też obrońcy, choćby ten był obecny przy
ogłoszeniu wyroku. Nie ma zatem racji obrońca, gdy zmierza do wykazania, że
wobec niedoręczenia mu wyroku nie został otwarty termin do złożenia przez niego
4
wniosku o doręczenie wyroku sądu odwoławczego wraz z uzasadnieniem, jak też,
że jego nieobecność podczas publikacji wyroku sprawiła, iż termin do złożenia
wspomnianego wniosku nie biegł, mimo obecności oskarżonego, od daty publikacji.
W nawiązaniu do zarzutów ujętych w pkt 1 b) oraz 2 a) i b) należy wskazać,
że mimo powołania przez skarżącego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 27
stycznia 2016 r., III KZ 86/15, jednak wątpliwa jest zaprezentowana w uzasadnieniu
zażalenia koncepcja, iż nakaz odpowiedniego stosowania w postępowaniu
odwoławczym art. 422 k.p.k. oznacza, że „wezwanie do uzupełnienia braków
formalnych wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku powinno dotyczyć tego,
czy uzasadnienie ma być sporządzone w zakresie wszystkich podniesionych w
apelacji zarzutów, czy też tylko co do części z nich”. Takie podejście do
zagadnienia oznacza zresztą, że skarżący przyznaje, iż złożony przez niego
wniosek, który wspomnianego uściślenia nie zawierał, nie był prawidłowy. W
piśmiennictwie prawniczym słusznie wskazuje się, iż odpowiednie stosowanie w
postępowaniu odwoławczym art. 422 k.p.k. oznacza, że strona we wniosku o
sporządzenie uzasadnienia wyroku utrzymującego w mocy i wyroku zmieniającego
powinna wskazać zakres przedmiotowy wniosku, a w sprawach złożonych
podmiotowo, także oskarżonego, którego wniosek dotyczy. Zakres przedmiotowy
wniosku wymaga wskazania, czy dotyczy on całości rozstrzygnięcia (co do winy),
czy jedynie rozstrzygnięcia o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, a
gdy sprawa dotyczy więcej niż jednego czynu, należy sprecyzować, czy wniosek
dotyczy wszystkich czynów, czy tylko niektórych. Niewskazanie we wniosku o
sporządzenia uzasadnienia jego zakresu przedmiotowego lub podmiotowego
stanowi brak formalny, który podlega uzupełnieniu w trybie art. 120 § 1 k.p.k., ze
skutkiem odmowy przyjęcia wniosku [D. Świecki w: D. Świecki (red.), Kodeks
postępowania karnego. Komentarz, Warszawa 2015, t. II, s. 287-288]. Z tego
punktu widzenia zarządzenie wzywające do uzupełnienia braku formalnego
wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku było skonstruowane poprawnie.
Powołany przez skarżącego dotychczasowy przebieg postępowania,
postawa oskarżonego i jego obrońcy, jak też treść apelacji mogły sugerować, iż
wniosek dotyczy całości rozstrzygnięcia, jednak nie wskazywały na to
„jednoznacznie”, gdyż pozostawiały margines na inną interpretację. Rzecz bowiem
5
w tym, że kwestionowanie w apelacji skazania oskarżonego i domaganie się jego
uniewinnienia nie wykluczało możliwości, iż zwłaszcza po usłyszeniu ustnych
motywów wyroku Sądu odwoławczego D. P. jednak pogodzi się ze skazaniem,
natomiast za wadliwe uzna utrzymanie w mocy innych rozstrzygnięć Sądu
pierwszej instancji. Wynika to choćby z tego, że w apelacji „z ostrożności
procesowej” zarzucono obrazę art. 46 k.k., na mocy którego zasądzono z urzędu
na rzecz pokrzywdzonej zadośćuczynienie pieniężne. Zatem w sytuacji, gdy strona
może zawęzić wniosek w stosunku do zakresu zaskarżenia, nie było wykluczone,
że ostatecznie żądanie uzasadnienia wyroku zostanie w jakimś zakresie
ograniczone i niekoniecznie, jak chce obrońca, złożony wniosek „musiał obejmować
i obejmował cały wyrok”.
Wobec tego, że w treści zaskarżonego zarządzenia wskazano, iż wydał je
„Przewodniczący VI Wydziału Karnego – Odwoławczego SSO K. F.” (k. 627), nie
ma racji skarżący, gdy podnosi (w pkt 1 c) zarzut naruszenia art. 94 k.p.k. Z
uzasadnienia zażalenia zresztą wynika, że w tym względzie zastrzeżenia
skarżącego budzi zarządzenie z dnia 15 marca 2016 r., wzywające obrońcę do
uzupełnienia braku formalnego wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku (k.
620), zatem podnoszenie wspomnianego uchybienia jest błędne, skoro zażalenie
nie dotyczy tego zarządzenia. Na marginesie można odnotować, że chociaż
zarządzenie z 15 marca 2016 r. rzeczywiście nie zawiera „oznaczenia” osoby, która
je wydała, także w sensie wskazania podmiotu, o którym mowa w art. 93 § 2 k.p.k.,
to zostało czytelnie podpisane i biorąc pod uwagę inne zawarte w aktach sprawy
dokumenty, w tym opatrzone pieczątką imienną sędziego (k. 644), nie ulega
wątpliwości, iż zostało wydane przez Przewodniczącego Wydziału, tj. przez
podmiot uprawniony.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.
kc