Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 128/16
POSTANOWIENIE
Dnia 21 czerwca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Klugiewicz
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 21 czerwca 2016 r.,
sprawy A. J. i B. K.,
skazanych z art. 280 § 1 k.k. i in.,
z powodu kasacji, wniesionych przez obrońców skazanych,
od wyroku Sądu Okręgowego w P.,
z dnia 9 października 2015 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w P.,
z dnia 17 czerwca 2015 r.,
p o s t a n o w i ł:
1. oddalić kasacje, jako oczywiście bezzasadne;
2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciążyć
skazanych w częściach na nich przypadających.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 9 października 2015 roku, A. J. i B. K.
zostali uznani za winnych popełnienia zarzucanych im czynów, w tym między
innymi kwalifikowanych z art. 280 § 1 k.k. oraz z art. 286 § 1 k.k., za które
wymierzono im kary łączne po 3 (trzy) lata pozbawienia wolności.
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 9 października 2015 r., po rozpoznaniu
apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych A. J. i B. K., zmienił zaskarżony
wyrok Sądu Rejonowego z dnia 9 października 2015 roku jedynie w ten sposób, że
w pkt XVI wyroku uchylił podpunkt „b”, o obowiązku naprawienia szkody na rzecz
F., a w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
2
Kasacje od wyroku Sądu Okręgowego wnieśli obrońcy skazanych A. J. i B.
K.
Obrońca skazanej A. J. postawił w kasacji zarzuty:
- obrazy prawa materialnego tj. art. 286 § 1 k.k., art. 283 § 1 k.k.;
- rażącej niewspółmierności kary;
- obrazy prawa procesowego tj. art. 457 § 2 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k., art.
457 § 2 k.p.k., art. 433 k.p.k., art. 49 k.p.k. i art. 170 § 1 k.p.k. w zw. z art. 452 § 2
k.p.k.
W konkluzji obrońca skazanej A. J. wniósł o uchylenie wyroku Sądu II
instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Obrońca skazanego B.K. wyrokowi Sądu Okręgowego zarzucił rażącą
obrazę prawa procesowego tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. oraz rażącą
niewspółmierność orzeczonych wobec B. K. kar jednostkowych i kary łącznej
pozbawienia wolności.
W konkluzji obrońca skazanego B. K. wniósł o uchylenie wyroku Sądu
Okręgowego w części dotyczącej B. K. i o przekazanie sprawy w tym zakresie
Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w pisemnych odpowiedziach na kasacje
obrońców skazanych wniósł o ich oddalenie jako oczywiście bezzasadnych.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacje obrońców skazanych A. J. i B. K. są bezzasadne i to w stopniu
oczywistym, uzasadniającym ich oddalenie w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
Przede wszystkim zauważyć należy, że podniesione w skargach
kasacyjnych zarzuty stanowią właściwie powielenie zarzutów uprzednio stawianych
w apelacjach, a z pisemnych motywów wyroku Sądu Okręgowego wynika, że
zostały one właściwie rozpoznane i omówione. W związku z powyższym konieczne
staje się przypomnienie, że przepis art. 519 k.p.k. upoważnia strony procesowe do
zaskarżenia jedynie wyroku sądu odwoławczego. Oznacza to, że również zarzuty
formułowane w tym trybie muszą wskazywać na rażące naruszenia prawa, do
jakich miało dojść w toku postępowania apelacyjnego i w rozstrzygnięciu sądu
odwoławczego. Nie spełnia tego wymagania podnoszenie w kasacji zarzutów, które
odnoszą się wprost do orzeczenia Sądu I instancji albo dotyczą sposobu i zakresu
3
procedowania przed tym sądem. Natomiast powtarzanie w kasacji tych samych
zarzutów, jakie były już przedmiotem zwykłych środków odwoławczych może
nastąpić wyłącznie przy jednoczesnym powiązaniu ich z dyspozycjami przepisów
art. 433 § 2 k.p.k. lub art. 457 § 3 k.p.k. i wykazaniu, że sąd II instancji albo
całkowicie uchylił się od rozpoznania tych zarzutów albo też uczynił to w stopniu
nieodpowiadającym wymaganiom ustawowym (zob. np. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 15 marca 2013 r., V KK 11/13, LEX nr 1293224).
Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu z pkt I.1. kasacji obrońcy
skazanej A. J. zauważyć należy, że zarzut ten – ujęty jako obraza prawa
materialnego tj. art. 286 § 1 k.k. – jest tożsamy z zarzutem z pkt II.4. kasacji, tj. z
zarzutem obrazy prawa procesowego – art. 49 k.p.k. Obrońca wskazuje bowiem, że
Sąd odwoławczy błędnie zaakceptował stanowisko Sądu I instancji, iż
pokrzywdzonymi w zakresie czynów z pkt 2-10, 12,13, 17-18, 20-23 są J. K., P.
C., M. K., B. M. i M. K., skoro przypisane między innymi A.J. przestępstwa godzą
bezpośrednio w dobro instytucji finansowych, które miały udzielać kredytów. Ta
okoliczność była już podnoszona w pkt 2 lit. c apelacji i została prawidłowo
rozstrzygnięta przez Sąd Okręgowy, czemu wyraz dano na s. 15 uzasadnienia
wyroku. W szczególności Sąd ad quem wskazał, że brzmienie art. 49 § 1 k.p.k.
umożliwiało uznanie J. K. i P. C. za pokrzywdzone działaniami oskarżonych,
albowiem dobra prawne tych osób zostały bezpośrednio zagrożone przez
przestępstwa będące przedmiotem postępowania, a w następstwie zachowań A. J.
i B. K. doszło do nawiązania umów zobowiązaniowych, których stronami były
formalnie J. K. i P. C. Ta zaś sytuacja bezpośrednio wpływała na sytuację faktyczną
wymienionych wyżej osób i wymagała od nich podjęcia stosownych czynności
cywilnoprawnych. Znamienne jest także, iż odnosząc się do tego zarzutu obrońcy
Sąd odwoławczy wskazał na niekonsekwencję apelującego, który nie
zakwestionował uznania za pokrzywdzonych M. K., B. M. i M. K., co zapewne
wpłynęło także na ujęcie w zarzutach kasacyjnych również tych osób.
W kontekście tego zarzutu zwrócić należy ponadto uwagę, że w
postanowieniu z dnia 28 kwietnia 2016 r. (I KZP 3/16, LEX nr 2025772) Sąd
Najwyższy zajmował się kwestią pojęcia pokrzywdzonego w rozumieniu art. 49
k.p.k. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy stwierdził, że „wypłata środków
4
pieniężnych osobie nieuprawnionej, niekorzystna dla banku, może być uznana in
concreto za rozporządzenie niekorzystne, w rozumieniu art. 286 § 1 k.k., także dla
posiadacza rachunku. Jego dobro prawne, mające źródło w umowie rachunku
bankowego, zostaje bezpośrednio naruszone wtedy, gdy uprawnienie do uzyskania
zwrotu zdeponowanych środków pieniężnych na każde żądanie nie zostanie
zrealizowane przed skorygowaniem przez bank stanu konta. Do tego czasu
posiadacz rachunku nie dysponuje środkami, które wypłacono osobie
nieuprawnionej, co może pociągnąć określone ujemne następstwa w jego majątku,
także w zakresie lucrum cessans. Nie ma więc podstaw, by a limine odmówić
posiadaczowi rachunku statusu pokrzywdzonego w rozumieniu art. 49 § 1 k.p.k., a
w konsekwencji legitymacji do wniesienia aktu oskarżenia w trybie art. 55 § 1 k.p.k.
wtedy, gdy osoba nieuprawniona, działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej,
doprowadziła do wypłaty środków pieniężnych z jego konta przez wprowadzenie w
błąd przedstawiciela banku”.
Przenosząc powyższy pogląd na grunt przedmiotowej sprawy nie sposób
uznać, aby stanowisko orzekających w tej sprawie Sądów było oczywiście błędne,
tj. rażąco obrażało przepisy prawa i mogło mieć istotny wpływ na treść
zaskarżonego kasacją wyroku Sądu odwoławczego (art. 523 § 1 k.p.k.).
Zarzut z pkt I.2. kasacji obrońcy skazanej A. J., w zasadzie tożsamy z
zarzutem z pkt II.3. kasacji, stanowi powtórzenie zarzutu z pkt 3 lit. a jego apelacji.
W tym zakresie należy zatem odesłać skarżącego do s. 13-14 uzasadnienia wyroku
Sądu odwoławczego, na których w trafny i wyczerpujący sposób – z odwołaniem do
orzecznictwa Sądu Najwyższego – wyjaśniono, z jakich powodów nietrafny jest
pogląd o konieczności uznania zachowania A. J.i B. K. za wypadek mniejszej wagi.
Uzupełniając powyższe wywody wskazać zaś jedynie należy, że nie tylko wysokość
wyrządzonej szkody decyduje o możliwości przyjęcia wypadku mniejszej wagi.
Zarzut z pkt I.3. kasacji obrońcy skazanej A. J., podobnie jak i zarzut z pkt II
kasacji obrońcy skazanego B. K., stanowi w istocie próbę obejścia zakazu
sformułowanego w art. 523 § 1 k.p.k., albowiem dotyczy wymiaru kar orzeczonych
wobec skazanych i próby wykazania ich niewspółmierności, co – jak stanowi
powołany już art. 523 § 1 k.p.k. – w postępowaniu kasacyjnym jest
niedopuszczalne.
5
Stawiając z kolei zarzut naruszenia art. 457 § 2 k.p.k. (obrońcy
prawdopodobnie chodziło o naruszenie art. 457 § 3 k.p.k.) w zw. z art. 7 k.p.k.
obrońca skazanej A. J. zmierza do tego, aby oceny zgromadzonych w sprawie
dowodów, w tym zeznań pokrzywdzonej J. K., dokonał Sąd Najwyższy. W tym
stanie rzeczy stwierdzić należy, że zeznania pokrzywdzonej zostały wnikliwie
ocenione przez Sąd I instancji, a Sąd odwoławczy prawidłowo rozpoznał zarzut
apelacyjny, w którym zakwestionowano wiarygodność J. K., o czym przekonuje
lektura s. 9-13 uzasadnienia wyroku tego Sądu. Tożsama argumentacja przesądza
także o bezzasadności zarzutu z pkt I kasacji obrońcy skazanego B. K., w którym
wskazując na naruszenie prawa procesowego tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k.
skarżący kwestionuje ocenę zeznań J. K. i wyjaśnień A. J. i B. K. W tym zakresie
stwierdzić natomiast należy, że przepis art. 4 k.p.k. określa ogólną dyrektywę
postępowania i dopiero wskazanie tych przepisów ustawy procesowej, które miał
sąd naruszyć, wbrew zasadzie obiektywizmu, czyniłoby taki zarzut (chociażby)
formalnie poprawnym (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca
2014 r., II KK 140/14, LEX nr 1480322). Obrońca skazanego B. K. powiązał
natomiast zarzut naruszenia art. 4 k.p.k. z zarzutem naruszenia art. 7 k.p.k.,
czyniąc to w sytuacji, gdy Sąd odwoławczy nie przeprowadzał żadnych dowodów, a
jedynie kontrolował prawidłowość ich oceny przez Sąd meriti, w ramach
postawionych w apelacjach zarzutów.
Odnosząc się z kolei do zarzutu z pkt II.2. kasacji obrońcy skazanej A. J.
wskazać należy, że wywody zawarte na s. 18-19 uzasadnienia wyroku przekonują,
iż wiek skazanej został uwzględniony przy wymiarze kary. To zaś, że w pisemnych
motywach wyroku nie przywołano treści art. 54 § 1 k.k. nie oznacza jeszcze, iż
powyższa okoliczność – jak to próbuje wykazać obrońca – nie została
uwzględniona.
W ostatnim z zarzutów kasacyjnych obrońca skazanej A.J. ponownie
twierdzi, że w sprawie konieczne było dopuszczenie dowodu z opinii biegłego
psychologa. W tym zakresie skarżący zdaje się jednak pomijać nie tylko stanowisko
procedujących w sprawie Sądów, ale i treść opinii biegłych psychiatrów, z której
wynika, że skazana nie jest chora psychicznie ani upośledzona umysłowo i miała
zachowaną zdolność rozpoznania czynu i pokierowania swoim postępowaniem.
6
Powyższe rozważania uprawniają do stwierdzenia, że Sąd Okręgowy
logicznie i rzeczowo odniósł się do wszystkich zarzutów apelacji obrońców A. J. i B.
K., trafnie przesądzając o ich bezzasadności, a tym samym sprostał wymaganiom
określonym w art. 433 § 1 i 2 k.p.k., a swoje stanowisko uzasadnił zgodnie z
wymogami art. 457 § 3 k.p.k.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy orzekł jak w części
dyspozytywnej postanowienia, przy czym kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego obciążył skazanych w częściach na nich przypadających.
kc