Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 6/15
POSTANOWIENIE
Dnia 17 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jolanta Frańczak
w sprawie z powództwa A. R.
przeciwko E. Spółce z o.o. w M.
o przywrócenie do pracy na poprzednie warunki pracy i płacy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 17 marca 2015 r.,
skargi kasacyjnej powódki od postanowienia Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w K.
z dnia 25 czerwca 2014 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasądza od powódki A. R. na rzecz pozwanej E. Spółki z
o.o. w M. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy - Sąd Pracy w M. postanowieniem z dnia 18 lutego 2014 r. na
podstawie art. 355 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie w sprawie z powództwa A. R.
przeciwko E. Spółce z o.o. w M. o przywrócenie do pracy na poprzednie warunki
pracy i płacy i przywrócenie do pracy w związku z rozwiązaniem umowy o pracę
bez zachowania okresu wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., wobec
zawarcia ugody sądowej i cofnięcia pozwów. W toku postępowania doszło do
zawarcia ugody sądowej, na mocy której strona pozwana zobowiązała się zapłacić
2
na rzecz powódki tytułem odszkodowania kwotę 38.000 zł brutto płatną w czterech
ratach oraz wydać nowe świadectwo pracy ze stwierdzeniem, że stosunek pracy
ustał w skutek wypowiedzenia przez pracodawcę (art. 30 § 1 pkt 2 k.p). Strony
postanowiły, że zawarta ugoda wyczerpuje roszczenia wynikające z pozwów
wniesionych w tych sprawach.
Umarzając postępowanie, Sąd Rejonowy uznał, że zawarta przez strony
ugoda sądowa jest dopuszczalna, ponieważ nie narusza prawa ani słusznego
interesu powódki w rozumieniu art. 469 k.p.c. w związku z art. 203 § 4 k.p.c.
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy w K. postanowieniem z dnia 25 czerwca 2014 r.
oddalił zażalenie powódki na postanowienie Sądu Rejonowego w M., w którym
powódka uchyliła się od skutków oświadczenia woli zawartego w ugodzie jako
złożonego pod wpływem błędu co do treści ugody oraz z uwagi na stan wyłączający
świadome albo swobodne podjęcie decyzji i zarzuciła ugodzie naruszenie
słusznego interesu pracownika.
Sąd Okręgowy oddalając zażalenie, wskazał, że Sąd pierwszej instancji
ocenił okoliczności związane ze słusznym interesem powódki z punktu widzenia
dyspozycji art. 469 k.p.c. Ochrona interesu pracownika nie idzie tak daleko, aby
uznawać za niedopuszczalną każdą ugodę, która przyznaje pracownikowi, nawet
nieznacznie tylko mniej korzyści, niż można byłoby mu przyznać wyrokiem.
Okoliczność, że ustalona ugodą data rozwiązania umowy o pracę jest niekorzystna
dla powódki z uwagi na utratę świadczeń zdrowotnych, nie może przesądzać o
sprzeczności ugody z interesem pracownika. Sąd Okręgowy uwypuklił, że ustalona
ugodą data rozwiązania umowy o pracę jest zgodna z treścią dokonanego powódce
wypowiedzenia zmieniającego. Kwota odszkodowania ustalona w kwocie brutto,
jako świadczenie ze stosunku pracy, podlegałaby zasądzeniu wyrokiem również w
kwocie brutto. W ocenie Sądu Okręgowego powódka nie wykazała, aby zawierając
ugodę była pod wpływem błędu bądź w stanie wyłączającym całkowicie świadome
podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Była ona reprezentowana przez profesjonalnego
pełnomocnika. Zawarcie ugody zostało poprzedzone przerwą dla sprecyzowania jej
warunków.
Powódka wniosła skargę kasacyjną od postanowienia Sądu Okręgowego w
K., w której zarzuciła naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na
3
wynik sprawy, a mianowicie: 1) art. 469 k.p.c. w związku z art. 223 § 2 k.p.c. w
związku z art. 203 § 4 k.p.c. poprzez błędną wykładnię w zakresie kryteriów
stosowanych przy badaniu czynności dyspozytywnej, w szczególności przez brak
dokonanej oceny zgodności ugody z zasadami współżycia społecznego bądź
kwestią obejścia prawa; 2) art. 469 k.p.c. poprzez błędną wykładnię w zakresie
niewłaściwego rozumienia przez sąd pojęcia słusznego interesu prawnego,
zawężonego jedynie do interesu ekonomicznego; 3) art. 469 k.p.c. w związku z art.
223 § 2 k.p.c. w związku z art. 203 § 4 k.p.c. poprzez dokonanie bezprzedmiotowej
oceny skuteczności oświadczeń woli w sytuacji, gdy Sąd niewłaściwie zbadał, a
przez to niewłaściwie przyjął, że zawarta ugoda jest zgodna z prawem i słusznym
interesem pracownika, nie odnosząc się przy tym w ogóle do zasad współżycia
społecznego i obejścia prawa; 4) art. 469 k.p.c. poprzez uznanie w stanie
faktycznym niniejszej sprawy, że przepis ten nie narusza słusznego interesu
pracownika; 5) art. 328 k.p.c. w związku z art. 391 k.p.c. poprzez sporządzenie
nieprawidłowego uzasadnienia postanowienia w zakresie dokonanej oceny
okoliczności uzasadniających, że zawarta ugoda nie narusza słusznego interesu
powódki w świetle art. 469 k.p.c.
We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powódka
wskazała na istotne zagadnienie prawne (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c), a mianowicie
„czy dokonując wykładni klauzuli generalnej „słusznego interesu pracownika” w
świetle art. 469 k.p.c. oraz art. 256 k.p. sąd powinien zbadać i ocenić czynność
dyspozytywną także pod kątem interesu społecznego”. Zdaniem skarżącej
orzecznictwo nie udziela jednoznacznej odpowiedzi na wskazane zagadnienie. O
jego wadze świadczy zainteresowanie tą kwestią przedstawicieli doktryny, jak i
częstotliwość zawieranych ugód sądowych w sprawach z zakresu prawa pracy.
W konsekwencji skarżąca wniosła o uchylenie postanowienia Sądu
Okręgowego w K. i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za wszystkie instancje.
W odpowiedzi na skargę pozwany wniósł o nieprzyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania, ewentualnie o jej oddalenie oraz zasądzenie od powódki na rzecz
pozwanego kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepisanych.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zagadnieniem prawnym jest zagadnienie, które wiąże się z określonym
przepisem prawa materialnego lub procesowego lub uregulowaniem prawnym,
których wyjaśnienie ma nie tylko znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej
sprawy, ale także dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw. Wskazanie
zagadnienia prawnego uzasadniającego wniosek o rozpoznanie skargi kasacyjnej
powinno zatem nastąpić przez określenie przepisów prawa, w związku z którymi
zostało sformułowane i wskazanie argumentów, które prowadzą do rozbieżnych
ocen. Dopiero bowiem wówczas Sąd Najwyższy ma podstawę do oceny, czy
przedstawione zagadnienie jest rzeczywiście zagadnieniem „prawnym” oraz czy
jest to zagadnienie „istotne” (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 10 maja
2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002 nr 1, poz. 11; z dnia 13 sierpnia 2002 r., I PKN
649/01, OSNP 2004 nr 9, poz. 158; z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda
2004 nr 7-8, s. 51). Twierdzenie o występowaniu istotnego zagadnienia prawnego
jest uzasadnione tylko wtedy, kiedy po pierwsze - przedstawiony problem prawny
nie został jeszcze rozstrzygnięty przez Sąd Najwyższy lub kiedy istnieją rozbieżne
poglądy w tym zakresie, wynikające z odmiennej wykładni przepisów
konstruujących to zagadnienie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
12 marca 2010 r., II UK 400/09, LEX nr 577468) oraz po drugie - jego wyjaśnienie
ma znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy w ustalonym stanie faktycznym
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2009 r., II PK 248/09,
LEX nr 736732).
W rozpoznawanej sprawie skarżąca formułuje zagadnienie prawne w
kontekście klauzuli generalnej określonej w art. 469 k.p.c. oraz w art. 256 k.p., który
to przepis (art. 256 k.p.) nie został wskazany w ramach podstaw kasacyjnych.
Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jest w takiej sytuacji
dotknięty nieusuwalnymi wadami polegającymi na tym, że wnosi się w nim
o udzielenie przez Sąd Najwyższy odpowiedzi na zagadnienie prawne
skonstruowane w odniesieniu do przepisów, których naruszenia nie zarzuca się w
podstawach skargi. Dodatkowo podkreślenia wymaga, na co trafnie zwraca uwagę
pozwany w odpowiedzi na skargę, że argumentacja przedstawiona przez skarżącą
5
we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej nie zawiera rozbudowanego wywodu
prawnego na uzasadnienie wskazanej przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej do
rozpoznania. O występowaniu zagadnienia prawnego nie świadczy
„zainteresowanie tą kwestią przedstawicieli doktryny” oraz sugestia skarżącej, aby
Sąd Najwyższy jednoznacznie przesądził w jaki sposób winna być dokonywana
wykładnia klauzuli generalnej, a to „słusznego interesu pracownika” z uwagi na
„częstotliwość zawieranych ugód sądowych w sprawach z zakresu prawa pracy”.
Poza ogólnikowymi sformułowaniami skarżąca nie przytacza w uzasadnieniu
wniosku jakichkolwiek orzeczeń oraz wypowiedzi doktryny.
Rozstrzygnięcie kwestii dotyczącej zastosowania przepisów zawierających
klauzule generalne zależy od całokształtu podlegających indywidualnej ocenie
okoliczności faktycznych sprawy, którymi Sąd Najwyższy jest związany (art. 39813
§
2 k.p.c.) i nie może służyć do uogólniającego ujęcia zagadnienia prawnego. Nie jest
bowiem możliwe sformułowanie swoistych „wytycznych”, w jakich (kazuistycznych)
sytuacjach sąd powszechny miałby zastosować normę art. 469 k.p.c. Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 kwietnia 2003 r., I PK 558/02 (OSNP 2004 nr
16, poz. 283) przyjął, że ocena zastosowania przepisów zawierających klauzule
generalne (zwroty niedookreślone) zależy od całokształtu występujących w sprawie
okoliczności i dlatego nie może służyć do ogólnego ujęcia zagadnienia prawnego
(art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.).
Wbrew odmiennemu przekonaniu skarżącej, Sądy orzekające, dokonując
oceny zawartej przez nią ugody, odniosły się również do przesłanek
przewidzianych w art. 469 k.p.c., między innymi uznając, że odstąpienie
pracownika w ugodzie od swoich roszczeń niekoniecznie musi być zrównoważone
w pełni ekwiwalentnym świadczeniem ze strony pracodawcy.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c.
odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity: Dz.U z 2013 r.,
poz. 461).
6
eb