Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 26/15
POSTANOWIENIE
Dnia 3 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący)
SSN Maria Szulc
SSN Karol Weitz (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku M. K. i A. K.
przy uczestnictwie Ad. K. i T. Spółki Akcyjnej
w K.
o ustanowienie służebności przesyłu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 3 czerwca 2015 r.,
zażalenia uczestnika postępowania T. Spółki Akcyjnej
w K.
na postanowienie Sądu Okręgowego w G.
z dnia 28 stycznia 2015 r.,
oddala zażalenie i pozostawia rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
A. K. i M. K. wnioskowali o ustanowienie za wynagrodzeniem służebności
przesyłu na nieruchomości stanowiącej ich współwłasność, położonej w R. przy
ulicy S. […], oznaczonej jako działka nr 100, o obszarze 0,0583 ha, dla której Sąd
Rejonowy w R., Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr KW
[…], na rzecz V. Spółka Akcyjna – właściciela urządzeń przesyłowych służących do
doprowadzania energii elektrycznej, przebiegających przez przedmiotową
nieruchomość. Służebność miała być ustalona w wielkości strefy ochronnej
wyliczonej na 380 m2
i przebiegać wzdłuż linii WN o napięciu znamionowym 110 kV
i natężeniu 1 kV/m pasem o szerokości po 19 metrów z każdej strony linii. W toku
postępowania na miejsce V. Spółka Akcyjna wstąpiła T. Spółka Akcyjna w K. (dalej
jako T.), zaś udział w postępowaniu zgłosiła Ad. K., córka wnioskodawców, która
nabyła od nich nieruchomość, na której miała być ustanowiona służebność.
Sąd Rejonowy w R. postanowieniem z dnia 4 grudnia 2013 r. ustanowił za
wynagrodzeniem służebność przesyłu na przedmiotowej nieruchomości
uczestniczki Ad. K. na rzecz T. – właściciela urządzeń przesyłowych służących do
doprowadzania energii elektrycznej w postaci napowietrznej sieci wysokiego
napięcia o napięciu znamionowym 110 kV, zgodnie z mapą geodezyjną stanowiącą
załącznik nr 2 do opinii biegłego z zakresu geodezji i kartografii z dnia 23
października 2012 r., będącą integralną częścią postanowienia, przyjmując, że
służebność obejmuje pas gruntu o szerokości 13,4 (trzynaście i 4/10) m, położony
w zachodniej części nieruchomości, zajmujący powierzchnię 198 (sto
dziewięćdziesiąt osiem) m2
. W postanowieniu z dnia 4 grudnia 2013 r. Sąd
zasądził również na rzecz uczestniczki Ad. K. od T. kwotę 11 632,00 zł tytułem
wynagrodzenia za ustanowienie służebności. W pozostałym zakresie wniosek
został oddalony.
Na skutek apelacji T. Sąd Okręgowy w G. postanowieniem z dnia 28
stycznia 2015 r. uchylił zaskarżone postanowienie Sądu Rejonowego w R. z dnia 4
grudnia 2013 r. i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
3
Sąd Okręgowy za trafny uznał jeden z zarzutów podniesionych w apelacji,
dotyczący naruszenia art. 516 w zw. z art. 325 k.p.c. i art. 3051
k.c. Naruszenie to
polegało na tym, że w sentencji postanowienia z dnia 4 grudnia 2013 r. nie
oznaczono zakresu korzystania przez uprawnionego z nieruchomości obciążonej, tj.
czynności, które może on wykonywać w ramach przysługującej mu służebności
przesyłu. W ocenie Sądu drugiej instancji, uchybienie to wynikało z tego, że zakres
uprawnień, jakie miałyby przysługiwać T., nie został określony we wniosku
o ustanowienie służebności. Tymczasem dokładne określenie żądania wniosku ma
kardynalne znaczenie dla prawidłowego rozpoznania sprawy, gdyż wyznacza ono
kognicję sądu. Nieprecyzyjne określenie żądania może w konsekwencji
doprowadzić do nieustalenia istoty sprawy i do jej nierozpoznania. Służebność
przesyłu obejmuje prawo do korzystania z nieruchomości obciążonej
w oznaczonym zakresie (art. 3051
k.c.). Postanowienie sądu uwzględniające
wniosek o jej ustanowienie w każdym wypadku wymaga wypełnienia orzeczenia
indywidualną treścią, uwzględniającą tzw. czynny charakter służebności.
Zaskarżone postanowienie z dnia 4 grudnia 2013 r. nie spełnia tych wymagań, co
oznacza, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy (art. 386 § 4 k.p.c.).
Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Sąd ten powinien wezwać uczestniczkę Ad.
K. bądź wnioskodawców do tego, aby sprecyzowali wniosek przez wskazanie
uprawnień składających się na służebność, która ma być ustanowiona na rzecz T.
Zażalenie na postanowienie z dnia 28 stycznia 2015 r. złożył T. Zarzucił
naruszenie art. 386 § 4 w zw. z art. 108 § 2 i art. 13 § 2 k.p.c. Wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i zmianę postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 4
grudnia 2013 r. przez oddalenie wniosku o ustanowienie służebności, ewentualnie
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu w G. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rozpoznając zażalenie, o którym mowa w art. 3941
§ 11
k.p.c., Sąd
Najwyższy – badając, czy wystąpiła przesłanka uchylenia zaskarżonego wyroku
polegająca na nierozpoznaniu istoty sprawy przez Sąd pierwszej instancji (art. 386
§ 4 k.p.c.) – ogranicza się do oceny, czy przyjęte przez Sąd drugiej instancji
4
okoliczności dają się zakwalifikować do zakresu tej przesłanki, nie wnika zaś
w merytoryczne podłoże sprawy (por. np. postanowienia Sąd Najwyższego z dnia
7 listopada 2012 r., IV CZ 147/12, OSNC 2013, nr 3, poz. 41 i z dnia 28 listopada
2012 r., III CZ 77/12, OSNC 2013, nr 4, poz. 54). W związku z tym jakiekolwiek
zarzuty w zażaleniu odnoszące się nie do przesłanki określonej w art. 386 § 4 k.p.c.,
lecz do meritum sprawy, nie mogą odnieść skutku.
Sąd Okręgowy trafnie przyjął, że nie można mówić o ustaleniu istoty sprawy,
a tym samym o jej rozpoznaniu w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu
(art. 386 § 4 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.) w sytuacji, w której wniosek o wszczęcie
postępowania nie określał tego, na czym konkretnie miałyby polegać czynności,
które – w wykonaniu służebności – mógłby podejmować na obciążonej
nieruchomości uprawniony, a Sąd pierwszej instancji mimo to wniosek ten
uwzględnił i orzekł o ustanowieniu służebności nie określając uprawnień podmiotu,
na rzecz którego służebność została ustanowiona (por. także postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 29 maja 2014 r., V CZ 34/14, nie publ.).
Z tych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 i art. 13 § 2 oraz art. 108 § 2 w zw. z art. 3941
§ 3 i art. 39821
i art. 13 § 2 k.p.c.,
orzekł jak w sentencji.