Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący - SSO Ewa Malinowska

Protokolant - sekretarz sądowy Patrycja Żuk

po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 30 grudnia 2014 r., znak: (...)

I.  oddala odwołanie,

II.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmE 37/15

UZASADNIENIE

W dniu 30 grudnia 2014 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki - na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 oraz w zw. z art. 56 ust. 2 pkt 1, ust. 3 i ust. 6 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (dalej: PE) i art. 104 k.p.a. - wydał decyzję (znak: (...)), którą wymierzył przedsiębiorcy (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w miejscowości K. karę pieniężną w wysokości 40.000 zł (stanowiącą (...) przychodów z działalności koncesjonowanej, uzyskanych przez przedsiębiorcę w 2013 r.) za to, że przedsiębiorca naruszył warunki 2.1.2. i 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa URE z 6 kwietnia 2010 r. w ten sposób, że w dniach 6 i 16 lutego 2012 r. czynił przedmiotem obrotu, poprzez stację paliw zlokalizowaną w miejscowości W., przy ul. (...), olej napędowy, niespełniający wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 9 grudnia 2008 r. ws. wymagań jakościowych dla paliw ciekłych.

Uzasadniając swą decyzję Prezes URE wskazał, że wszczął przeciwko przedsiębiorcy postępowanie administracyjne w związku uzyskaniem od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów informacji o wynikach kontroli, przeprowadzonej na stacji paliw eksploatowanej przez przedsiębiorcę w dniach 6 i 16 lutego 2012 r., przez inspektorów reprezentujących (...) Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej w P.. Kontrola ta wykazała, że oferowany do sprzedaży olej napędowy nie spełnia wymagań jakościowych określonych w ww. rozporządzeniu, z uwagi na zaniżoną temperaturę zapłonu oraz zawyżoną zawartość siarki. W zbadanej próbce podstawowej paliwa, pobranej 6 lutego 2012 r., stwierdzono temperaturę zapłonu ˂40˚C, a powinna ona - po uwzględnieniu tolerancji wynikającej z przyjętej metody badawczej - wynosić ˂52,9˚C. Jednakowy wynik dało badanie próbki kontrolnej. Natomiast badanie próbki podstawowej oleju napędowego, pobranej 16 lutego 2012 r., wykazało zawyżoną zawartość siarki, tj. 17,3 mg/kg, a powinna ona - po uwzględnieniu tolerancji wynikającej z przyjętej metody badawczej - wynosić maksymalnie 11,3 mg/kg. Zdaniem organu, stwierdzone nieprawidłowości oznaczają, że przedsiębiorca dopuścił się naruszenia obowiązków przewidzianych w warunkach 2.1.2. i 2.2.3. koncesji, wobec czego podlega on odpowiedzialności administracyjnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 PE.

( decyzja, k. 4-15 ).

Odwołanie od powyższej decyzji 16 stycznia 2015 r. wywiodła Spółka (...), zaskarżając decyzję w całości oraz wnosząc o:

- uchylenie decyzji i umorzenie postępowania administracyjnego, ewentualnie,

- zmianę decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia kary lub zmniejszenie wysokości nałożonej kary pieniężnej.

Na podstawie art. 142 k.p.a. strona zaskarżyła również:

- postanowienie Prezesa URE z 30 maja 2014 r. odmawiające przeprowadzenia w toku postępowania administracyjnego dowodów wskazanych w piśmie z 17 kwietnia 2014 r.,

- postanowienie Prezesa URE z 1 grudnia 2014 r. odmawiające przeprowadzenia w toku postępowania administracyjnego dowodów wskazanych w piśmie z 11 czerwca 2014 r. Przedmiotowej decyzji zarzucono naruszenie:

1)  przepisów postępowania:

- art. 75 § 1 k.p.a. poprzez niedopuszczenie dowodów wnioskowanych przez stronę, a tym samym nierozpoznanie sprawy w całości,

- art. 77 § 1 k.p.a. poprzez niezebranie i nierozpatrzenie całego materiału dowodowego,

- art. 78 § 1 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie żądania strony w zakresie przeprowadzenia dowodów pomimo, że ich przedmiotem były okoliczności mające znaczenie dla sprawy,

- art. 80 k.p.a. poprzez sprzeczność ustaleń faktycznych i przyjęcie, że sprzedaż oleju napędowego w ilości 7.151,5 1 nastąpiła do czasu pierwszej „dolewki”, a nie w odniesieniu do całego dnia,

2)  przepisów prawa materialnego:

- art. 56 ust. 1 pkt 12 PE poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że strona naruszyła warunki koncesji i czyniła w dniach 6 i 16 luty 2012 r. przedmiotem obrotu, poprzez stację paliw zlokalizowaną w miejscowości W., przy ul. (...) olej napędowy niespełniający wymagań jakościowych.

- art. 56 ust. 6 PE poprzez błędną wykładnię i przyjęcia wysokiego stopnia szkodliwości czynu,

- art. 56 ust. 6a PE poprzez jego niezastosowanie i w efekcie nałożenie kary pieniężnej na stronę,

- art. 2 ust. 1 pkt 14 ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw poprzez jego niezastosowanie i w efekcie przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie miało miejsce wprowadzenie do obrotu.

Strona powodowa podtrzymała powyższe stanowisko w piśmie przygotowawczym z 14 maja 2015 r.

( odwołanie, k. 18-24; pismo procesowe powoda, k. 45-48 ).

W odpowiedzi na odwołanie z 22 kwietnia 2015 r. Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

( odpowiedź na odwołanie, k. 35-38 ).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. uzyskała - na mocy decyzji Prezesa URE z 6 kwietnia 2010 r. - koncesję na obrót paliwami ciekłymi na okres do 10 kwietnia 2030r. Warunek 2.1.2. koncesji przewiduje, że koncesjonariusz jest obowiązany do przestrzegania obowiązujących ustaw dotyczących jakości paliw ciekłych, ochrony środowiska, zasad postępowania z odpadami i bezpieczeństwa ekologicznego, a także wydanych na ich podstawie przepisów wykonawczych, a w szczególności do terminowej realizacji określnych tymi przepisami przedsięwzięć zabezpieczających środowisko przed szkodliwym oddziaływaniem działalności wykonywanej na podstawie niniejszej koncesji oraz do posiadania wymaganych zezwoleń i uzgodnień. Natomiast zgodnie z warunkiem 2.2.3., koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawartych umów.

dowód: kserokopia decyzji znak: (...), k. 84-90 akt admin.

W dniu 6 lutego 2012 r. inspektorzy, reprezentujący (...) Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej w P. (WWIIH), przeprowadzili kontrolę na stacji paliw we W. przy ul. (...), eksploatowanej przez Spółkę (...). Podczas kontroli pobrano do zbadania próbki paliw. Badanie próbki podstawowej oleju napędowego wykazało zaniżoną temperaturę zapłonu, która wynosiła ˂40˚C, a powinna wynosić powyżej 55 ˚C, zaś przy uwzględnieniu tolerancji wynikającej z przyjętej metody badawczej, powinna wynosić ˂52,9˚C. Badanie próbki kontrolnej wykazało taki sam wynik.

dowód: Protokół kontroli, k. 3-4 akt admin.; Protokół pobrania próbek paliw nr (...), k. 5-7 akt admin.; Protokół z badań nr (...), k. 13 akt admin.; wniosek o przeprowadzenie badania próbki kontrolnej, k. 41 akt admin.; Protokół z badań nr (...), k. 68-69 akt admin.

W dniu 6 lutego 2014 r., Spółka (...) sprzedała na stacji paliw we (...).151,5 l oleju napędowego o wartości 39.805,36 zł brutto.

dowód: Wyciąg z dokumentów sprzedaży za 6.02.2012 – 6.02.2012, k. 43 akt admin.; faktury VAT dotyczące sprzedaży oleju napędowego 6.02.2012 r., k. 44-57 akt admin.;

W dniu 16 lutego 2012 r. ww. organ przeprowadził ponowną kontrolę na stacji paliw eksploatowanej przez Spółkę (...). Badanie, pobranej w czasie tej kontroli, próbki podstawowej oleju napędowego wykazało zawyżoną zawartość siarki – tj. 17,3 mg/kg, przy dopuszczalnej maksymalnej wysokości 10,0 mg/kg, a przy uwzględnieniu tolerancji, wynikającej z przyjętej metody badawczej, maksymalna wysokości powinna wynosić 11,3 mg/kg.

dowód: Protokół kontroli, k. 16-21 akt admin.; Protokół pobrania próbek paliw nr (...), k. 22-25 akt admin.; Protokół z badań nr (...), k. 58 akt admin.

Dnia 16 lutego 2012 r. WWIIH wydał postanowienie o zabezpieczeniu w toku kontroli w hurtowni paliw we W. przy ul. (...), należącej do Spółki (...), oleju napędowego w ilości 3932 litrów na czas badań laboratoryjnych. Postanowieniem z 23 marca 2012 r. WWIIH uchylił przedmiotowe zabezpieczenie, natomiast decyzją z tego samego dnia wycofał z obrotu paliwo ciekłe, tj. olej napędowy ON, w ilości 3932 litrów, znajdujący się w komorze zbiornika nr 1 autocysterny o pojemności 4.400 l na samochodzie ciężarowym marki (...) w ww. hurtowni Spółki (...), niespełniający wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 9 grudnia 2008 r. ws. wymagań jakościowych dla paliw ciekłych ze względu na zawyżoną zawartość siarki.

dowód: postanowienie o zabezpieczeniu, k. 27-28 akt admin.; protokół zabezpieczenia, k. 29-30 akt admin.; postanowienie o uchyleniu zabezpieczenia, k. 76 akt admin.; decyzja w sprawie wycofania z obrotu paliwa ciekłego, k. 77-80 akt admin.

W okresie od 6 do 16 lutego 2012 r. na stację paliw we W. przy ul. (...) dostarczono od (...) S.A. – (...) Sp. z o.o. oraz GRUPY (...) S.A. olej napędowy w ilości 142.503 l. Paliwo w zbiorniku, w którym przechowywano kwestionowaną partię paliwa zostało wymieszane z paliwem pochodzącym z nowych dostaw. We wskazanym okresie sprzedano około 150.800 l tego paliwa.

dowód: okoliczności bezsporne; postanowienie o zabezpieczeniu, k. 27-28 akt admin.; dokument przewozowy – dowód wydania nr (...), k. 31 akt admin.; dokument przewozowy – dowód wydania nr (...), k. 33 akt admin.; dokument przewozowy – dowód wydania nr (...), k. 35 akt admin.; dokument przewozowy – dowód wydania nr (...), k. 37 akt admin.; dokument przewozowy – dowód wydania nr (...), k. 39 akt admin.

Na skutek zawiadomienia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, o oferowaniu przez Hurtownię paliw we W., przy ul. (...), należącej do Spółki (...), paliw niespełniających wymagań jakościowych określonych w stosownych przepisach prawa, Prezes URE pismem z 6 maja 2013 r. zawiadomił Spółkę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego ws. wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej w związku z możliwością naruszenia warunku 2.1.2. i 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi. W dniu 30 grudnia 2014 r. Prezes URE wydał decyzję, która została zaskarżona w niniejszym postępowaniu sądowym.

dowód: pismo PUOKiK z 16 października 2012 r., k. 82-83 akt admin.; zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego, k. 93-94 akt admin.

W roku 2013 przedsiębiorca osiągnął przychód z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi w wysokości (...) zł

dowód: oświadczenie (...) Sp. z o.o. w K. o wysokości osiągniętego przychodu z działalności objętych koncesją na obrót paliwami ciekłymi, k. 197 akt admin.

Sąd przyznał moc dowodową wszystkim zgromadzonym w sprawie dokumentom zawartym w aktach administracyjnych sprawy, uznając je za wiarygodne. Powyżej opisany stan faktyczny znajduje oparcie we wszystkich przeprowadzonych dowodach, które zostały przywołane przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

W niniejszej sprawie powód nie kwestionował ustaleń poczynionych przez inspektorów Inspekcji Handlowej oraz Prezesa URE, odnośnie do wyników kontroli, przeprowadzonej na eksploatowanej przez przedsiębiorcę stacji paliw, w dniach 6 i 16 lutego 2012 r., w tym okoliczności, iż podany badaniu, oferowany do sprzedaży olej napędowy, wykazywał zaniżoną temperaturę zapłonu (próbka paliwa pobrana 6.02.2012 r.) oraz zawyżoną zawartość siarki (próbka paliwa pobrana 16.02.2012 r.). Tym samym okoliczności te należało uznać za udowodnione. W ocenie Sądu w świetle zgromadzonego materiału dowodowego w postaci: protokołu kontroli WWIIH z 6.02.2012 r., protokołu pobrania próbek paliw nr (...), protokołu z badań nr (...), wniosku przedsiębiorcy z 16.02.2012 r. o przeprowadzenie badania próbki kontrolnej, protokołu z badań nr (...), protokołu kontroli WWIIH z 16.02.2012 r., protokołu pobrania próbek paliw nr (...) oraz protokołu z badań nr (...), za udowodniony należy uznać fakt wprowadzenia przez powoda do obrotu oleju napędowego o jakości niezgodnej z obowiązującymi przepisami prawa, tj. rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych. Bezsporny jest tym samym fakt naruszenia przez przedsiębiorcę warunku 2.1.2. oraz 2.2.3. koncesji, udzielonej mu decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 6 kwietnia 2010 r. Warunek 2.1.2. koncesji przewiduje, że koncesjonariusz jest obowiązany do przestrzegania obowiązujących ustaw dotyczących jakości paliw ciekłych, ochrony środowiska, zasad postępowania z odpadami i bezpieczeństwa ekologicznego, a także wydanych na ich podstawie przepisów wykonawczych, a w szczególności do terminowej realizacji określnych tymi przepisami przedsięwzięć zabezpieczających środowisko przed szkodliwym oddziaływaniem działalności wykonywanej na podstawie niniejszej koncesji oraz do posiadania wymaganych zezwoleń i uzgodnień. Z kolei zgodnie z warunkiem 2.2.3., koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawartych umów.

Zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 12 PE, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Przepis ten wskazuje na odpowiedzialność za nieprzestrzeganie różnego rodzaju obowiązków koncesyjnych. Sugeruje on, że odpowiedzialność ta ma charakter obiektywny i niezależny od przeszkód napotykanych przez przedsiębiorcę w prowadzonej działalności koncesjonowanej. Sąd Okręgowy pragnie zauważyć, że odpowiedzialność określona w przywołanym przepisie ma charakter obiektywny, ponieważ dla stwierdzenia naruszenia przez koncesjonariusza ciążących na nim obowiązków wystarczające jest ustalenie, że dany podmiot zachował się w sposób sprzeczny z wiążącym go nakazem lub zakazem. W tym zakresie obiektywny i bezsporny stan faktyczny potwierdza wprowadzenie przez powoda do obrotu oleju napędowego o zaniżonej temperaturze zapłonu oraz zawyżonej zawartości siarki. Bez znaczenia pozostaje przy tym kwestia, czy za powstanie wskazanych nieprawidłowości odpowiadają dostawcy paliwa, czy sam powód, jak też to, jakie działania były podejmowane przez powoda celu zapewnienia należytej jakości paliwa. Tym samym należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie spełniona została przesłanka nałożenia na koncesjonariusza kary pieniężnej. Należy podkreślić, że odpowiedzialność wynikająca z art. 56 ust. 1 pkt 12 PE jest niezależna od odpowiedzialności przewidzianej na gruncie innych ustaw. Nie ma zatem znaczenia dla niniejszej sprawy wynik postępowania karnego, prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w L. w sprawie przeciwko I. G. - ówczesnemu prezesowi zarządu powodowej Spółki - o czyn z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw. Zarówno Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, jak i Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów samodzielnie, w oparciu o kryteria przewidziane w prawie energetycznym, dokonują oceny wywiązywania się przez przedsiębiorcę z warunków udzielonej mu koncesji. Nadto, zgodnie z art. 11 k.p.c., sąd w postępowaniu cywilnym jest związany tylko ustaleniami wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa. Nie jest zatem wiążący dla sądu cywilnego wyrok karny uniewinniający, czy umarzający postępowanie, a tym bardziej postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowania przygotowawczego. Z tych względów Sąd oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z postanowienia z dnia 27 marca 2013 r. o umorzeniu wyżej wskazanego dochodzenia. Podobnie oddaleniu podlegał również wniosek powoda o przesłuchanie w charakterze świadka I. G. na okoliczności nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy, mianowicie, że pierwotnie przedstawione zarzuty dotyczące wprowadzania w przedsiębiorstwie strony do obrotu paliwa o niewłaściwej jakości uznano za bezpodstawne i z tego powodu zmieniono je na zarzuty magazynowania paliwa niewłaściwej jakości oraz że końcowe ustalenia dochodzenia doprowadziły do ustalenia braku podstaw do przyjęcia magazynowania paliwa niewłaściwej jakości, jak również okoliczności wskazane w pkt 1 odwołania (pkt 2 lit. b oraz i odwołania).

Zgodnie z warunkiem 2.2.3. koncesji z 6 kwietnia 2010 r., stronie powodowej nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawartych umów. Powołując się na art. 2 ust. 1 pkt 14 ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw - zgodnie z którym przez wprowadzenie do obrotu należy rozumieć sprzedaż lub inną formę zbycia paliw, poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym - Spółka (...) podniosła, że w niniejszej sprawie nie miało miejsca wprowadzenie paliwa do obrotu. Ze stanowiskiem tym nie można się zgodzić. W ocenie Sądu Okręgowego, dla ustalenia znaczenia pojęcia „czynienie przedmiotem obrotu” nie ma konieczności odwoływania się do regulacji wskazanej przez powoda. Zgodnie z art. 3 pkt 6 PE, „obrót” obejmuje działalność gospodarczą polegającą na handlu hurtowym albo detalicznym paliwami lub energią. Za nieprawidłowe należy uznać utożsamianie pojęcia „czynienie przedmiotem obrotu”, tudzież „wprowadzanie paliwa do obrotu” z jego rzeczywistą sprzedażą, dokonaniem transakcji handlowej. Zdaniem Sądu, już sama potencjalna możliwość nabycia, niespełniającego wymogów jakościowych, paliwa oferowanego do sprzedaży na stacji eksploatowanej przez powoda, daje podstawę do przyjęcia, że doszło do naruszenia warunków koncesji.

W niniejszej sprawie pozwany Prezes URE nie miał obowiązku badać, czy i jaka ilość paliwa została przez przedsiębiorcę faktycznie wprowadzona do obrotu, nie musiał też wykazywać faktu sprzedaży zakwestionowanego paliwa jakiemukolwiek nabywcy. Za wystarczające dla przyjęcia naruszenia warunków koncesji było ustalenie, że olej napędowy, niespełniający wymagań jakościowych przewidzianych dla paliw ciekłych, znajdował się w zbiorniku na stacji paliw eksploatowanej przez powoda i był oferowany do sprzedaży. Z protokołów kontroli WWIIH oraz protokołów pobrania próbek paliw z 6 i 16 lutego 2012 r. wynika natomiast jednoznacznie, że w momencie rozpoczęcia czynności kontrolnych do sprzedaży w hurtowni oferowano: 6 lutego - ON (olej napędowy), Pb95 i LPG, a 16 lutego - ON i Pb95. W dniu 6 lutego 2012 r. pobrano do badań próbkę podstawową i kontrolną oleju napędowego w ilości po 4 l z odmierzacza paliw nr (...) ze wskazaniem licznika (...), zaś w dniu 16 lutego 2012 r. pobrano próbkę podstawową i kontrolną oleju napędowego w ilości po 4 l z odmierzacza paliw nr (...). Co istotne, wskazane protokoły zostały podpisane bez jakichkolwiek uwag, czy zastrzeżeń przez I. G. (prezesa zarządu powodowej Spółki), w obecności którego przeprowadzono kontrole (k. 3-6, 16-25 akt admin.). Powyższe okoliczności wskazują zatem jednoznacznie, na fakt czynienia przez powoda przedmiotem obrotu paliwa, którego parametry jakościowe są niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawartych umów, a więc z naruszeniem warunku 2.2.3. koncesji.

Kwestia sporna dotyczyła w niniejszej sprawie tego, czy w dniu 6 lutego 2012 r. do czasu pierwszej „dolewki” - czyli wprowadzenia nowej partii paliwa do zbiornika magazynowego na stacji paliw – Spółka (...) sprzedała olej napędowy w ilości 7.151,5 l, o wartości 39.805,36 zł brutto. W ocenie Sądu należy przyznać rację powodowi, iż zgromadzone w sprawie dowody pozwalają jedynie na stwierdzenie, iż w danym dniu dokonano sprzedaży wskazanej ilości paliwa. Niesporna była także okoliczność dolania do zbiornika nowej partii paliwa. Ani wyciąg z dokumentów sprzedaży za 6.02.2012 – 6.02.2012, (k. 43 akt admin.), ani faktury VAT dotyczące sprzedaży oleju napędowego 6.02.2012 r.,(k. 44-57 akt admin.), nie pozwalają natomiast na stwierdzenie, że sprzedaż nastąpiła do czasu „dolewki”. Powyższe dokumenty nie wskazują bowiem czasu dokonania poszczególnych transakcji. Wobec braku jednoznacznych dowodów w tym zakresie, za nieuprawnione należy uznać opisanie w przeglądzie akt administracyjnych na karcie 1, pod poz. 31, zestawienia rozchodu ON w dniu 06.02.2012 r. jako dokonanego „do czasu pierwszej dolewki”. W konsekwencji, za bezpodstawne należy uznać przyjęcie tej okoliczności przez pozwanego. Niemniej jednak, fakt nieudowodnienia przedmiotowej okoliczności ostatecznie nie mógł mieć wpływu na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy, skoro – jak wskazano powyżej - aby móc wdać decyzję nakładającą karę pieniężną za naruszenie warunków koncesji, Prezes URE nie musi udowodnić faktu sprzedaży paliwa, gdyż wystarczające jest stwierdzenie, że olej napędowy, niespełniający wymagań jakościowych był oferowany do sprzedaży na stacji paliw eksploatowanej przez powoda. W tej sytuacji, przeprowadzenie wnioskowanego przez powoda dowodu z zeznań świadka I. G. na okoliczność, że ilość oleju napędowego sprzedana w dniu 6 lutego 2012 r. w ilości 7.151,5 l dotyczyła całego dnia, a nie czasu do pierwszej „dolewki”, było zbędne i uzasadniało oddalenie wniosku (pkt 2 lit. k odwołania).

Z uwagi na wystąpienie w niniejszej sprawie bezspornego naruszenia warunków koncesji związanego z tym, że wprowadzony przez powoda do obrotu w dniu 6 lutego i 16 lutego 2012 r. olej napędowy obiektywnie nie spełniał wymagań jakościowych przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostają okoliczności dotyczące: sposobu postępowania przez powoda z paliwem, którego jakość została zakwestionowana, w tym zmieszania zakwestionowanego paliwa, po pobraniu próbki przez kontrolerów, z paliwem właściwej jakości, co spowodowało uzyskanie paliwa spełniającego wymagane normy. Wobec ewidentność naruszenia norm jakościowych paliwa bez znaczenia pozostaje także kwestia przyczyn tego naruszenia. Z tych też względów oddaleniu podlegały wnioski dowodowe powoda, o przesłuchanie w charakterze świadka I. G. na okoliczności wymienione w pkt 2 lit. c, d, e, f, h, j, jak również dowód z wyników badania zawartych w sprawozdaniu Wydziałowego Zakładu (...) z 11.09.2012 r.

W świetle aktualnej linii orzeczniczej, o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, to przy wymierzaniu kary pieniężnej konieczne jest jednak uwzględnienie elementów o charakterze subiektywnym, składających się na podmiotową stronę odpowiedzialności zagrożonej tego rodzaju sankcją. Wskazuje się, że co prawda odpowiedzialność z art. 56 ust. 1 PE ma charakter obiektywny, ale nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności, gdyby sprzeciwiała się temu reguła, że w sprawach z odwołania od decyzji organów regulacyjnych nakładających kary pieniężne należy zapewnić wyższy poziom sądowej ochrony praw. Zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia w zakresie kary pieniężnej powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej (zob. np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2015 r., sygn. akt III SK 36/14, LEX nr 1652700 i powołane tam orzecznictwo).

W art. 56 ust. 6a PE przewidziano, że Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Istotne jest przy tym, że obie ww. przesłanki muszą zostać spełnione łącznie.

Wbrew stanowisku strony powodowej, nie można przyjąć, że w analizowanym przypadku stopień szkodliwości czynu był znikomy. Zdaniem Sądu, na znaczny stopień szkodliwości zarzuconego koncesjonariuszowi czynu wskazują bowiem następujące okoliczności, po pierwsze, dokonując oceny stopnia szkodliwości czynu należy odnieść się do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, który przewiduje, że paliwa transportowane, magazynowane, wprowadzane do obrotu oraz gromadzone w stacjach zakładowych powinny spełniać wymagania jakościowe, określone dla danego paliwa ze względu na ochronę środowiska, wpływ na zdrowie ludzi oraz prawidłową pracę silników zamontowanych w pojazdach. Niska temperatura zapłonu stwarza poważne niebezpieczeństwo wybuchu par oleju podczas nalewania paliwa z dystrybutora do baku. Olej napędowy pochodzący z eksploatowanej przez powoda stacji paliw nie spełniał zatem istotnego dla bezpieczeństwa przeciwpożarowego parametru w znaczącym stopniu, stanowiąc ewidentne zagrożenie dla bezpieczeństwa, zdrowia i życia osób przebywających na stacji paliw oraz w tankowanych pojazdach. Sąd oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu obrotu i jakości paliw na okoliczność, że z uwagi na silne mrozy panujące w okresie kontroli w dniu 6 lutego 2012 r. obniżona temperatura zapłonu zapobiegała wytrącaniu się parafiny blokującej przewody paliwowe i wytryski i ułatwiała uruchomienie silników. Przekroczenie dozwolonych norm jakości paliwa było bowiem w tym zakresie ewidentne i bezsporne. Bez znaczenia pozostawała wskazana przez powoda okoliczność braku niekorzystnego wpływu tego naruszenia dla użytkowników samochodów, zwłaszcza, że chodziłoby w tym wypadku o okoliczność przypadkową, niezależną od strony. Gdyby bowiem we wskazanym okresie nie panowała bardzo niska temperatura, strona nie powoływała by się na tę okoliczność. Z kolei zbyt wysoka zawartość siarki w paliwie niekorzystne wpływa na środowisko poprzez emisję do niego toksycznych składników, powoduje również podwyższoną korozyjność spalin w stosunku do układu wydechowego samochodu oraz bardzo niekorzystne oddziaływania na katalityczne układy oczyszczania spalin (zmniejszenie efektywności działania reaktora katalitycznego). Większa od dopuszczalnej zawartość związków siarki w oleju napędowym może być również powodem zwiększonej korozyjności, a tym samym – agresywności tego paliwa w stosunku do materiałów, z których wykonane są zbiorniki i układy zasilające, co z kolei może generować po stronie użytkowników pojazdów/maszyn spore wydatki.

Po drugie, przedmiotowe naruszenie godzi również w obowiązki koncesyjne powoda, pewność obrotu paliwami oraz prawa konsumentów, którzy nie dysponują możliwością sprawdzenia jakości oferowanego im paliwa. Oceniając wagę naruszonych obowiązków oraz rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia należy stwierdzić, że ciążące na koncesjonariuszu obowiązki były sformułowane w sposób jasny i precyzyjny.

Po trzecie, nie można przyjąć, że stopień szkodliwości czynu był znikomy także z uwagi na wielkość przekroczenia parametrów – w zakresie temperatury zapłonu parametr przekroczono o 24,5%, zaś w doniesieniu do zawartości siarki o 53,1%. Zdaniem Sądu, wielkości te wskazują na dużą szkodliwość czynu.

W niniejszej sprawie nie została spełniona także druga z przesłanek odstąpienia od wymierzenia kary. Nie można bowiem przyjąć, że powód zaprzestał naruszenia prawa, skoro dopuścił się dwukrotnie, w krótkich odstępach czasu, naruszeń warunków koncesji. Nadto, należy zauważyć, że wycofanie z obrotu zakwestionowanej partii paliwa nastąpiło nie z inicjatywy przedsiębiorcy, lecz na mocy decyzji WWIIH z 23 marca 2012 r.

Powyżej wskazane okoliczności skłaniają do wniosku, że w niniejszej sprawie nie było podstaw do zastosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary. Wobec tego Prezes URE był uprawniony do nałożenia na Spółkę (...) kary pieniężnej.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ocenę pozwanego, co do zasadności orzeczenia kary pieniężnej, jak i jej wysokości. Powód nie przedstawił okoliczności, które podważałyby, czy to zasadność wymierzenia kary, czy też jej wymiar.

W myśl art. 56 ust. 6 PE, ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Za niezasadny należało uznać zarzut naruszenia wskazanego przepisu poprzez przyjęcie wysokiego stopnia szkodliwości czynu. Podtrzymując przedstawioną powyżej argumentację, Sąd Okręgowy przyjął, że w niniejszej sprawie stopień szkodliwości czynu należy ocenić jako znaczny, a w przypadku przekroczenia norm jakościowych paliwa należy uznać, że czyn charakteryzował się dużą szkodliwością. Prezes URE prawidłowo uwzględnił przy wymiarze kary zarówno stopień zawinienia, jak i dotychczasowe zachowanie sprawcy (tj. okoliczność, iż przedsiębiorca był już karany za naruszenie warunków koncesji w związku z naruszeniem wymagań jakościowych paliw ciekłych). Sąd podziela ocenę pozwanego co do tego, że naruszenie przez powoda obowiązków koncesyjnych miało charakter zawinionego zaniechania, a stopień tego zawinienia był duży.

Nie można przyjąć, by w analizowanym przypadku przedsiębiorca dochował należytej staranności, podejmując konkretne działania, które gwarantowałyby wprowadzenie do obrotu paliwa o jakości wymaganej przepisami prawa. Należy zgodzić się z pozwanym, że pochodzenie paliwa z określonego źródła - legalnego, renomowanego, z certyfikatem jakości, nie przekłada się wprost na jakość tego paliwa. Otrzymane od dostawcy świadectwa jakości wskazują jedynie na jakość paliwa znajdującego się w jego magazynach. Zatem, jeżeli przedsiębiorca zaniechał zweryfikowania zgodności paliwa z wymaganiami obowiązujących norm, to na nim ciąży odpowiedzialność za wprowadzenie do obrotu paliwa złej jakości. Dokonywanie przez koncesjonariusza zakupu paliwa tylko u stałych dostawców i opieranie się wyłącznie na przedstawionych przez nich świadectwach jakości bez przeprowadzenia odpowiednich badań jakości dostarczanego paliwa lub bez podjęcia innych działań, mogących ustalić parametry wprowadzonego do obrotu paliwa, skutkuje przejęciem na siebie odpowiedzialności za jakość tego paliwa. Z tych tez względów bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy pozostaje kwestia kontroli, przeprowadzonej przez PIH, u dostawców zakwestionowanego paliwa, stąd też oddaleniu podlegały wnioski dowodowe powoda o dopuszczenie dokumentów z tych kontroli (pkt 7 odwołania) oraz z zeznań świadka I. G. na okoliczność zwłoki PIH w przeprowadzeniu kontroli (pkt 2 lit. a odwołania).

Sąd oddalił także, jako nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy, wniosek strony powodowej o dopuszczenie dowodu z zeznań ww. świadka na okoliczności wskazane w pkt 2 lit. l i g odwołania. Podejmowanie przez przedsiębiorcę aktów staranności w wykonywaniu działalności gospodarczej, a zwłaszcza działalności regulowanej (jak na przykład kupowanie paliwa z legalnego źródła od producentów przedstawiających stosowne certyfikaty jakości, czyszczenie cystern i zbiorników, wymiana filtrów pomp, czy sitek dystrybutorów), stanowi bezwzględny obowiązek przedsiębiorcy związany z udzieloną koncesją. W niniejszym przypadku obowiązujące normy jakości paliwa zostały ewidentnie naruszone. Koncesjonariusz dopuścił się deliktu administracyjnego w konkretnych datach, w których paliwo wprowadzone do obrotu było niewłaściwej jakości, natomiast – jak już wcześniej zauważono – zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 12 PE, odpowiedzialność przedsiębiorcy ma charakter obiektywny i nie zależy od przeszkód, jakie napotyka on w realizacji swych obowiązków koncesyjnych.

W opinii Sądu, pozwany trafnie ocenił możliwości finansowe przedsiębiorcy. Wysokość kary pieniężnej ustalana jest zgodnie z wytycznymi zawartymi w art. 56 ust. 3 PE. Według tego przepisu, wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Zdaniem sądu, kara w wysokości 40.000 zł, stanowiąca (...) przychodu z działalności koncesyjnej, osiągniętego przez przedsiębiorcę w 2013 r., jest adekwatna do stopnia zawinienia, szkodliwości czynu, postawy przedsiębiorcy oraz jego sytuacji majątkowej.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko pozwanego Prezesa URE co do tego, że przedmiotowej sprawie zakres postępowania dowodowego, obejmujący ustalenie faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, wyznaczają przepisy art. 56 ust. 1 pkt 12, ust. 6 oraz ust. 6a Prawa energetycznego. W związku z tym, wobec poczynionych w sprawie ustaleń, zarzuty naruszenia art. 75 § 1, art. 77 § 1 oraz art. 78 § 1 k.p.a., były bezzasadne.

Z tych wszystkich względów, stwierdzając brak podstaw do uwzględniania odwołania, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu przyjmując, że na koszty należne Prezesowi URE złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 360 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 3 pkt 3 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. ws. opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

SSO Ewa Malinowska