Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE WYROKU

2 października 2015 r. K. B. (1) prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) w R. wniósł o:

1. zakazanie R. B. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...) w N.: oferowania, reklamy, magazynowania w celu oferowania oraz wprowadzania do obrotu obrzeża trawnikowego / ogrodowego o następujących cechach istotnych: asymetryczny kształt bazujący na przekroju trójkąta, przy czym jedno z ramion jest w pełni zabudowane i tworzy płaską gładką powierzchnię a drugie to fantazyjny ażur podzielony na równe części za pomocą naprzemiennie umieszczonych ozdobnych i fantazyjnie wyciętych ząbkowatych pionowych listew, oraz łączników z dekoracyjnym otworem, o wizerunku:;

2. nakazanie pozwanemu wycofania z obrotu, w tym internetowego obrzeży trawnikowych / ogrodowych określonych w pkt 1 oraz ich zniszczenia na jego koszt w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się wyroku uwzględniającego powództwo;

3. zakazanie pozwanemu naruszania praw powoda do słowno-graficznego znaku towarowego zarejestrowanego w Urzędzie Harmonizacji i Rynku Wewnętrznego pod nr (...), poprzez:

a. zakazanie używania w kontaktach handlowych i obrocie handlowym oznaczeń identycznych lub podobnych do tego znaku powoda, a przede wszystkim oznaczeń zawierających człon słowny „geoborder” dla oznaczania pochodzenia towarów i usług identycznych lub podobnych do towarów i usług objętych prawami wyłącznymi powoda, w tym dla oznaczania pochodzenia towarów, takich jak:

- płyty ażurowe; niemetalowe materiały budowlane do stabilizacji gruntu; niemetalowe systemy wzmacniania nawierzchni; niemetalowe osłony przeciwerozyjne skarp i zboczy oraz strefy dennej i brzegowej; niemetalowe ściany oporowe i przegrody; elastyczne komorowe konstrukcje wzmacniające nawierzchnię; powłoki usztywniające z tworzyw sztucznych stanowiące podkład drogi i podtrzymujące grunt oraz zapobiegające erozji; niemetalowe panele do zastosowania w formowaniu fasady mechanicznie stabilizowanych struktur ziemskich; płyty drogowe niemetalowe; płyty chodnikowe niemetalowe; obrzeża chodnikowe i trawnikowe; galanteria ogrodowa niemetalowa,

- usługi sprzedaży towarów: niemetalowe materiały budowlane do stabilizacji gruntu, niemetalowe systemy wzmacniania nawierzchni, niemetalowe osłony przeciwerozyjne skarp i zboczy oraz strefy dennej i brzegowej, niemetalowe ściany oporowe i przegrody, elastyczne komorowe konstrukcje wzmacniające nawierzchnię, powłoki usztywniające z tworzyw sztucznych stanowiące podkład drogi i podtrzymujące grunt oraz zapobiegające erozji; usługi sprzedaży towarów: niemetalowe panele do zastosowania w formowaniu fasady mechanicznie stabilizowanych struktur ziemskich, obrzeża chodnikowe i trawnikowe, niemetalowe obramowania trawników;.

b. nakazanie trwałego usunięcia członu słownego „geoborder” z kodu źródłowego strony internetowej pozwanego (przede wszystkim jako tzw. słowa klucza, ang. keyword);

4. zakazanie pozwanemu dokonywania czynów nieuczciwej konkurencji, tj.:

a. zakazanie używania oznaczenia „geoborder” w kontaktach handlowych i w obrocie dla oznaczania pochodzenia oferowanych i sprzedawanych przez niego towarów i usług,

b. nakazanie trwałego usunięcia członu słownego „geoborder” z kodu źródłowego stron internetowych pozwanego (przede wszystkim jako tzw. słowa klucza, ang. keyword);

5. zwrot kosztów postępowania.

Wniósł przy tym o zobowiązanie pozwanego do udzielenia, w trybie art. 286 ¹ ust. 1 pkt 2 p.w.p., informacji dotyczących obrzeży o wizerunku i cechach istotnych wskazanych w pkt 1 pozwu, tj. o ilości sprzedanych do dnia udzielenia informacji obrzeży, cenach sprzedaży obrzeży a także dochodzie/zysku osiągniętym ze sprzedaży tych obrzeży do dnia udzielenia informacji, a także do przedłożenia dokumentacji handlowej i księgowej w tym ksiąg rachunkowych, faktur sprzedaży potwierdzających te informacje. (akta sygn. akt XXII GWzt 50/15)

Po zamknięciu rozprawy, w piśmie procesowym datowanym 13/06/2016 r. (k.939-957), powód, zamiast go sprecyzować, dokonał niedopuszczalnej zmiany przedmiotowej powództwa (art. 316 k.p.c.) w zakresie sformułowania roszczeń i ich podstawy prawnej, żądań nie ponowił jednak po otwarciu rozprawy na nowo, Sąd orzekł zatem o tych objętych pozwem.

Sąd postanowił o połączeniu tej sprawy do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą sygn. akt XXII GWwp 23/15 z powództwa K. B. (1) przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w L.. (k.362 akt XXII GWzt 50/15)

16 września 2015 r. K. B. (1) wniósł o:

1. zakazanie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w L.: produkowania, oferowania, reklamy, magazynowania w celu oferowania oraz wprowadzania do obrotu obrzeża trawnikowego / ogrodowego o następujących cechach istotnych: asymetryczny kształt bazujący na przekroju trójkąta, przy czym jedno z ramion jest w pełni zabudowane i tworzy płaską gładką powierzchnię a drugie to fantazyjny ażur podzielony na równe części za pomocą naprzemiennie umieszczonych ozdobnych i fantazyjnie wyciętych ząbkowatych pionowych listew, oraz łączników z dekoracyjnym otworem, o wizerunku: ;

2. nakazanie pozwanej wycofania z obrotu, w tym internetowego obrzeży trawnikowych / ogrodowych określonych w pkt 1. oraz ich zniszczenia na jej koszt w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się wyroku uwzględniającego powództwo;

3. zwrot kosztów procesu.

Także w tej sprawie K. B. (1) wniósł o zobowiązanie pozwanej do przedstawienia, w trybie art. 286 ¹ ust. 1 pkt 2 p.w.p., informacji dotyczących pochodzenia i sieci dystrybucji sprzedaży obrzeży, w tym informacji o podmiotach, na rzecz których sprzedawał sporne obrzeża. Zażądał udzielenia zabezpieczenia roszczeń z pkt 1. dotyczących obrzeża trawnikowego / ogrodowego o cechach istotnych i wizerunku wskazanym w pkt 1., to jest produkcji, oferowania, reklamy i wprowadzania do obrotu oraz składowania w celu oferowania obrzeży trawnikowych / ogrodowych, poprzez:

- zakazanie pozwanej - na czas trwania postępowania - produkcji, oferowania, reklamy, wprowadzania do obrotu, w tym w Internecie oraz składowania w celu oferowania obrzeża trawnikowego / ogrodowego o wizerunku i cechach istotnych wskazanych w pkt 1 pozwu,

- zajęcie – na czas trwania postępowania – znajdujących się u pozwanej obrzeży trawnikowych / ogrodowych i maszyn / urządzeń do produkcji obrzeży trawnikowych / ogrodowych, w tym odpowiednich form do produkcji obrzeży o wizerunku i cechach istotnych wskazanych w pkt 1. pozwu. (zmiana w piśmie procesowym z 14/12/2015 r. k.598-600)

Po zamknięciu rozprawy, w piśmie procesowym datowanym 13/06/2016 r. (k.939-957), powód, zamiast go sprecyzować, dokonał niedopuszczalnej zmiany przedmiotowej powództwa (art. 316 k.p.c.), istotnie zmienionych w zakresie sformułowania roszczeń i ich podstawy prawnej, żądań nie ponowił jednak po otwarciu rozprawy na nowo, Sąd orzekł zatem o roszczeniach objętych pozwem.

Uwzględniając po części wniosek złożony w sprawie sygn. akt XXII GWzt 50/15 postanowieniem wydanym 30/11/2015 r. Sąd udzielił K. B. (1) zabezpieczenia roszczenia o zakazanie R. B. naruszania praw powoda do słowno-graficznego wspólnotowego znaku towarowego zarejestrowanego w OHIM pod nr (...), poprzez zakazanie pozwanemu – na czas trwania postępowania - używania oznaczenia „geoborder” w ofertach oraz w Internecie, w tym na stronie internetowej nagari.pl i na portalu aukcyjnym (...), dla oznaczenia pochodzenia obrzeży trawnikowych lub usług związanych z wprowadzaniem ich do obrotu. (k.363 akt XXII GWzt 50/15) Zażalenie pozwanego oddalone zostało przez Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem z 10/03/2016 r. w sprawie sygn. akt IACz 316/16. (k.894-901 akt XXII GWwp 23/15)

Oba pozwy K. B. (1) zostały prawomocnie zwrócone w części obejmującej roszczenia pieniężne o zwrot korzyści bezpodstawnie uzyskanych przez R. B. i spółkę (...). (k.279-281 akt XXII GWzt 50/15, k.258-260 akt XXII GWwp 23/15)

R. B. zażądał oddalenia powództwa oraz wniosków o udzielenie zabezpieczenia i zobowiązanie do udzielenia informacji, a także zwrotu kosztów postępowania. (k.290-323 akt XXII GWzt 50/15, k.416-479 akt XXII GWwp 23/15)

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w L. wniosła o oddalenie powództwa oraz wniosków o udzielenie zabezpieczenia i zobowiązanie do udzielenia informacji, a także o zwrot kosztów postępowania. (k. 280-311, 313-376 akt XXII GWwp 23/15)

Sąd ustalił, że:

K. B. (1) prowadzi od 7 listopada 1989 r. pod firmą (...) -biorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe (...) w R. działalność gospodarczą, w ramach której zajmuje się produkcją wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych na rynek akcesoriów ogrodowych: geosystemu - nowoczesnego systemu wzmacniania podłoża oraz geobordera - obrzeża ogrodowego wykańczającego nawierzchnię, oddzielającego ścieżki i place od trawnika. Obecnie sprzedażą i promocją produktów powoda zajmuje się (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. powiązana kapitałowo i osobowo z K. B. (1). (dowód: wydruk z CDEIG k.52-53, odpis z KRS k.54-59, wydruki ze stron internetowych k.60-69, katalog 71-98 akt XXII GWzt 50/15, zeznania świadka K. G. k.660-661, zeznania powoda k.921 akt XXII GWwp 23/15)

K. B. (1) i spółka (...) budują swoją pozycję i rozpoznawalność na rynku, podejmując różnorodne działania marketingowe, reklamowe i promocyjne, m.in. poprzez prezentację produktów na targach branżowych i rozpowszechnianie materiałów reklamowych, ponosząc związane z tym koszty. (dowód: faktury k. 112-149 akt XXII GWzt 50/15, zeznania świadka K. G. k.660-661, dokumentacja podatkowa k.708-719)

Powodowi służy prawo do unijnego słowno-graficznego znaku towarowego zarejestrowanego w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej w Alicante pod nr. (...) z pierwszeństwem od 4/09/2014 r. dla towarów i usług w klasach klasyfikacji nicejskiej: 19. (m.in. płyty ażurowe; kratki trawnikowe i parkingowe; geosiatki oraz geokraty komórkowe; niemetalowe materiały budowlane do stabilizacji gruntu; niemetalowe systemy wzmacniania nawierzchni), 35. (m.in. usługi sprzedaży towarów: płyty ażurowe, kratki trawnikowe i parkingowe, geosiatki oraz geokraty komórkowe, niemetalowe materiały budowlane do stabilizacji gruntu, niemetalowe systemy wzmacniania nawierzchni) i 44. (m.in. usługi w zakresie projektowania, urządzania i pielęgnacji ogrodów, krajobrazów i terenów zieleni; usługi w zakresie ogrodnictwa, rolnictwa i kształtowania krajobrazu).

4/09/2014 r. powód zgłosił taki sam znak w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej:

- dla usług w klasach klasyfikacji nicejskiej: 44. (usługi w zakresie projektowania, urządzania i pielęgnacji ogrodów, krajobrazów i terenów zieleni, usługi w zakresie ogrodnictwa, rolnictwa i kształtowania krajobrazu), 35. (m.in. usługi sprzedaży towarów: płyty ażurowe, kratki trawnikowe i parkingowe, geosiatki oraz geokraty komórkowe) i 37. (układanie i montaż systemów wzmacniania nawierzchni, nadzór budowlany, informacja o materiałach budowlanych, układanie nawierzchni, usługi konstrukcyjne, zwiększanie stateczności i wytrzymałości nasypów, jezdni, ciągów pieszych, pasów startowych, torowisk, strefy dennej i brzegowej, doradztwo w zakresie systemów wzmacniania nawierzchni) - Z.433022;

- dla towarów i usług w klasach klasyfikacji nicejskiej: 19. (m.in. płyty ażurowe, kratki trawnikowe i parkingowe, geosiatki oraz geokraty komórkowe, niemetalowe materiały budowlane do stabilizacji gruntu, niemetalowe systemy wzmacniania nawierzchni), 35. (m.in. usługi sprzedaży towarów: płyty ażurowe, kratki trawnikowe i parkingowe, geosiatki oraz geokraty komórkowe) i 44. (usługi w zakresie projektowania, urządzania i pielęgnacji ogrodów, krajobrazów i terenów zieleni, usługi w zakresie ogrodnictwa, rolnictwa i kształtowania krajobrazu) - Z.433023. Prawa ochronne nie zostały mu dotychczas przyznane, a zatem nie służą mu roszczenia wynikające z naruszenia praw wyłącznych na znaki towarowe. (bezsporne – tak też świadectwo rejestracji k.101-108, wyciągi z rejestru k.109-111 akt XXII GWzt 50/15)

K. B. (1) jest twórcą wzoru przemysłowego obrzeża trawnikowego o asymetrycznym kształcie bazującym na przekroju trójkąta o różnej długości ramion, przy czym jedno z ramion o długości 45, bądź 58 lub 78 jest w pełni zabudowane i tworzy płaską, gładką powierzchnię, a drugie - ażurowe, podzielone jest na równe części za pomocą naprzemiennie umieszczonych ozdobnych i fantazyjnie wyciętych ząbkowatych pionowych listew; oraz łączników z dekoracyjnym otworem: udostępnionego po raz pierwszy publicznie na targach BAU w Monachium w styczniu 2013 r. Wzór ten jest wykorzystywany w obrzeżach ogrodowych wprowadzanych do obrotu pod nazwami handlowymi geoBORDER 45, geoBORDER 58 i geoBORDER 78. (dowód: wydruk ze strony internetowej k.60-69, oświadczenie k.70, katalog k.71-98, faktury k.99-100, 336-340, 345-348. informacja dotycząca targów k.331-335, 352-354, odpis z KRS k.341-344, fotografie k.349-351 akt XXII GWzt 50/15, katalog k.500-505, wydruki ze stron internetowych k.507-511, faktury k.696-699, tłumaczenia k.700-707, 832-835, zeznania świadka K. G. k.660-661, zeznania powoda k.921)

Stanowi on udoskonalenie wzoru zastosowanego w produkcie „listwa 45” wytwarzanym przez powoda od 2009 r. W kolejnych latach K. B. (1) dokonywał stopniowo zmian w wyglądzie produkowanych listew, miały one jednak zwykle charakter funkcjonalny, nieistotny dla ogólnego wyglądu produktu. (dowód: dowody rzeczowe, print screeny k.302-322 akt XXII GWzt 50/15, k.293-300, 302-310, 335-343, 346-361, certyfikat k.301, wydruki ze stron internetowych k.435-444, 618-623, fotografie k.512-513, 837-838, materiały reklamowe k.514-519, 531-536, faktury k.732-735, wniosek o certyfikację k.736-737, zeznania świadka K. G. k.660-661, zeznania powoda k.921)

R. B. prowadzący od 2008 r. działalność gospodarczą pod firmą (...) w N. zajmuje się produkcją płyt, arkuszy, rur i kształtowników z tworzyw sztucznych. (dowód: wydruk z CDEIG k.150-151 akt XXII GWzt 50/15) Za pośrednictwem strony internetowej pod adresem nagari.pl oraz (używając nicka NaGari) poprzez serwis aukcyjny (...). pozwany oferuje, reklamuje i wprowadza do obrotu obrzeża trawnikowe (ogrodowe), w 2015 r. określane jako „geoborder”. (dowód: wydruki ze stron internetowych k.152-154, 260, 358-360, korespondencja k.155-160, 261-263, fotografie k.259, 264-269, paragon k.161, print screeny k.162-214, oświadczenia k.257-258 akt XXII GWzt 50/15, print screeny k.738-740) Słowo „geoborder” używane było przezeń także jako kluczowe na stronie internetowej nagari.pl. (dowód: informacja k.260, korespondencja k.261-263 akt XXII GWzt 50/15) W latach 2013-2014 R. B. współpracował z K. B. (1) i ze spółką (...), nabywając od nich obrzeża trawnikowe wraz z oprzyrządowaniem (w tym kotwami do mocowania). (dowód: tak też zestawienie z fakturami k.222-256 akt XXII GWzt 50/15)

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w L. prowadzi od stycznia 2014 r. działalność gospodarczą, w ramach której produkuje, oferuje, reklamuje i wprowadza do obrotu obrzeża trawnikowe w czterech różnych kolorach, w kształcie stanowiącym kopię obrzeży powoda:

.

Niewielka zmiana wyglądu produktu w miejscu łączenia elementów obrzeża ma charakter funkcjonalny i w ogólnym wyglądzie jest praktycznie niezauważalna. Oferta pozwanej, dostępna na stronie internetowej pod adresem (...) , jest również rozsyłana do klientów w formie katalogów produktów wraz z cennikiem. Powód otrzymał ofertę sprzedaży hurtowej wraz z katalogiem produktów na 2015 r. i wizytówką sklepu oraz odnośnikiem do witryny internetowej www.nagari.pl należącej do członka zarządu spółki pozwanego R. B.. (dowód: odpis z KRS k.215-221, dowody rzeczowe, fotografie k.248-250, 369-374, wydruki ze strony (...) k.133-135, katalog produktów 2015 k.136-157, oferta hurtowa (...) 2015 k.158-160, 722-728, wizytówka sklepu k.161, print screeny k.162-197)

Produkty pozwanego nie są indywidualnie oznaczane, informacja o ich pochodzeniu oraz logo znajduje się wyłącznie na opakowaniu zbiorczym. (dowód: dowody rzeczowe, fotografie k.363-366, zeznania świadków Z. H. i J. I. k.921, zeznania pozwanego k.921 )

Powyższe okoliczności, uznane przez Sąd za istotne dla rozstrzygnięcia sprawy w rozumieniu art. 227 k.p.c., ustalone zostały w oparciu o zgodne twierdzenia stron i dowody zaoferowane przez nie w pozwach, odpowiedziach na pozwy i wnioski oraz w replikach i duplikach. Nowe twierdzenia i wnioski dowodowe (także wnioski służące uzyskaniu dowodu) zgłoszone w toku postępowania uznane zostały przez Sąd za spóźnione (art. 207 § 6 k.p.c.) i jako takie oddalone. Sąd nie prowadził postępowania w kierunku ustalenia jakości produktów wytwarzanych i oferowanych przez pozwanych, bowiem powód nie sformułował żadnych żądań wynikających z tego faktu. Zgłoszony zarzut miał jedynie wzmocnić przekaz o naruszeniu praw do znaku towarowego, niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego, a także o popełnieniu czynów nieuczciwej konkurencji stypizowanych w art. 10 i 13 u.z.n.k. Podobnie mają się twierdzenia powoda o wpływie działań pozwanych na ceny jego produktów, a w konsekwencji na dochody uzyskane z ich sprzedaży. Dla rozstrzygnięcia o słuszności powództw badanie jakości i cen obrzeży pozwanych nie było konieczne.

Sąd oddalił także wnioski powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego księgowego jako ściśle związanego z dochodzeniem roszczeń pieniężnych (odszkodowania, zwrotu bezpodstawnie uzyskanych przez pozwanych korzyści), które nie zostały przez powoda zgłoszone w tym postępowaniu.

Składane przez strony dokumenty urzędowe, prywatne, wydruki ze stron internetowych, print screeny, fotografie i dowody rzeczowe nie były wzajemnie kwestionowane, nie budziły też wątpliwości sądu co do ich autentyczności. Wynikały z nich w sposób niewątpliwy: prawo powoda do unijnego znaku towarowego, pierwszeństwo rynkowe, wytwarzanie przez K. B. (1) obrzeży trawnikowych, których wygląd był stopniowo zmieniany, przy czym zmiany dokonane w wyglądzie obrzeża ujawnionego na targach BAU w 2013 r. (fakt ten Sąd uznał za dowiedziony przez powoda) w porównaniu z wcześniejszymi produktami nie były istotne i miały charakter funkcjonalny. Pozwani przyznali fakt wytwarzania i oferowania obrzeży trawnikowych, których wygląd i oznaczanie słowem „geoborder” obrazują dowody rzeczowe, fotografie i wydruki ze stron internetowych.

Uzupełnieniu ustaleń faktycznych posłużyły zeznania świadków K. G., Z. H. i J. I. oraz zeznania stron, które - co do zasady - nie były sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym. Sąd miał przy tym na uwadze, że osoby słuchane w charakterze stron, starały się przedstawić korzystną z ich punktu widzenia wersję zdarzeń. Spór stron sprowadzał się w istocie do oceny ważności niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego oraz naruszenia przez pozwanych praw wyłącznych i interesów gospodarczych powoda.

Oceniając ważność wzoru wspólnotowego sąd odniósł wygląd produktu powoda ujawnionego w styczniu 2013 r. do wyglądu wcześniejszych obrzeży trawnikowych K. B. (1). Oparł się przy tym na dowodach rzeczowych i wyjaśnieniach zawartych w zeznaniach świadka K. G. oraz stron postępowania. Zaoferowany przez pozwanych materiał dowodowy w postaci wydruków ze stron internetowych i print screenów jest tak słabej jakości, że nie jest możliwe dokonanie prawidłowego porównania wzoru zgłoszonego do ochrony ze stanem sztuki.

Sąd zważył:

I. Naruszenie prawa do znaku towarowego:

Podstawową funkcją znaku towarowego jest gwarantowanie konsumentowi lub końcowemu odbiorcy możliwości określenia pochodzenia towaru lub usługi nim oznaczonych, odróżnienia go (bez ewentualności wprowadzenia w błąd) od towarów lub usług innego pochodzenia. (tak wyroki Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, obecnie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 23/05/1978 r. w sprawie 102/77 Hoffmann-La Roche , z 18/06/2002 r. w sprawie C-299/99 Philips, z 8/05/2008 r. w sprawie C-304/06 Eurohypo , wyrok Sądu Unii Europejskiej z 8/02/2011 r. w sprawie T-157/08 Insulate for life) Z orzecznictwa Trybunału wynika w sposób niewątpliwy, że prawo wyłączne zostało przyznane właścicielowi znaku towarowego, aby umożliwić mu ochronę jego szczególnych interesów, zadbanie o to, aby znak ten mógł gwarantować konsumentom wskazanie pochodzenia towaru lub usługi oraz ich jakości, pełnić funkcje komunikacyjną, reklamową i inwestycyjną. Wykonywanie tego prawa winno być zastrzeżone dla przypadków, w których używanie przez osoby trzecie określonego oznaczenia wpływa lub może negatywnie wpływać na pełnione przez znak funkcje. (tak wyrok Trybunału z 22/09/2011 r. w sprawie C-482/09 Budějovický Budvar , a także wyroki z 18/06/2009 r. w sprawie C-487/07 L’Oréal i in., z 23/03/2010 r. w sprawach połączonych od C-236/08 do C-238/08 Google France i Google )

Przepis art. 9 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 z 26/02/2009 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej (zmienionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2424 z 16/12/2015 r.) stanowi, że bez uszczerbku dla praw właściciela nabytych przed datą zgłoszenia lub pierwszeństwa właściciel unijnego znaku towarowego jest uprawniony do zakazania osobom trzecim, które nie mają jego zgody, używania w obrocie handlowym, w odniesieniu do towarów lub usług, określonego oznaczenia w przypadku gdy jest ono:

a. identyczne z unijnym znakiem towarowym i jest używane w odniesieniu do towarów lub usług, które są identyczne z tymi, dla których znak ten został zarejestrowany;

b. identyczne z unijnym znakiem towarowym lub do niego podobne oraz jest używane w odniesieniu do towarów lub usług, które są identyczne lub podobne do towarów lub usług, dla których znak ten został zarejestrowany, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo wprowadzenia odbiorców w błąd, które obejmuje prawdopodobieństwo skojarzenia oznaczenia ze znakiem towarowym;

c. identyczne z unijnym znakiem towarowym lub do niego podobne, niezależnie od tego, czy jest ono używane w odniesieniu do towarów lub usług, które są identyczne, podobne lub niepodobne do tych, dla których znak ten został zarejestrowany, w przypadku gdy cieszy się on renomą w Unii i używanie tego oznaczenia bez uzasadnionej przyczyny przynosi nienależną korzyść lub jest szkodliwe dla odróżniającego charakteru lub renomy unijnego znaku towarowego.

Ocena identyczności lub podobieństwa zarejestrowanego znaku towarowego i przeciwstawia-nego mu oznaczenia opiera się na ich zgodności wizualnej, fonetycznej i koncepcyjnej. Oznaczenie może być uznane za identyczne ze znakiem, tylko wtedy, gdy powtarza – bez dokonywania zmian lub uzupełnień – wszystkie jego elementy lub, gdy rozpatrywane jako całość, wykazuje nieznaczne różnice, niedostrzegalne dla przeciętnego konsumenta. (tak wyrok ETS z 20/03/2003 r. C-291/00 LTJ Diffusion) Znak i oznaczenie można uznać za podobne, jeżeli, z punktu widzenia określonego kręgu odbiorców, są przynajmniej częściowo identyczne w jednym lub kilku istotnych aspektach. (tak wyrok SPI z 23/10/2002 r. w sprawie T-6/01 Matratzen ) Konieczne jest tu dokonanie oceny wizualnych, fonetycznych i znaczeniowych cech znaków i ich całościowego oddziaływania na percepcję należycie poinformowanego, dostatecznie uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta. (tak wyrok ETS z 20/03/2003 r. w sprawie C-291/00 LTJ Diffusion)

Dokonując oceny podobieństwa towarów i usług należy brać pod uwagę wszystkie czynniki charakteryzujące zachodzące między nimi relacje (zależności), szczególnie ich rodzaj i przeznaczenie, sposób używania lub korzystania z nich, warunki w jakich są sprzedawane, a także ich wzajemny, konkurencyjny lub komplementarny charakter. (tak wyroki SPI z 23/10/2002 r. w sprawie T-388/00 ELS , z 4/11/2003 r. w sprawie T-85/02 Castillo ) Całościowa ocena zakłada pewną współzależność między branymi pod uwagę czynnikami, w szczególności podobieństwem znaków oraz towarów lub usług, których one dotyczą, przy czym niski stopień podobieństwa towarów i usług może być zrównoważony znaczącym stopniem podobieństwa znaków i odwrotnie. (zasada wzajemnej zależności - tak wyroki ETS z 23/10/2002 r. w sprawie T-6/01 Matratzen, z 13/09/2007 r. w sprawie C-234/06 Il Ponte Finanziaria , z 18/12/2008 r. w sprawie C-16/06 Mobilix )

W myśl utrwalonego orzecznictwa, prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd istnieje wtedy, gdy znaczna część właściwego kręgu odbiorców mogłaby zostać skłoniona do omyłkowego zakupu towaru pozwanego, myśląc, że pochodzi on od uprawnionego (towary lub usługi pochodzą z tego samego przedsiębiorstwa), ewentualnie z przedsiębiorstwa powiązanego z nim gospodarczo. (tak wyroki ETS z 29/09/1998 r. w sprawie C-39/97 Canon , z 4/05/1999 r., z 22/06/1999 r. w sprawie C-342/97 Lloyd Schuhfabrik Meyer, z 2/09/2010 r. w sprawie C-254/09 CK Kalvin Klein ) Prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd powinno być oceniane w sposób całościowy, według sposobu postrzegania relatywnego konsumenta, przy uwzględnieniu wszystkich istotnych okoliczności konkretnego przypadku, szczególnie wzajemnej zależności między znaku i oznaczenia oraz towarów lub usług, których one dotyczą. (tak wyroki ETS z 11/11/1997 r. w sprawie C-25/95 Sabel , z 23/03/2006 r. w sprawie C-206/04 Mülhens , z 18/12/2008 r. w sprawie C-16/06 Mobilix oraz wyroki Sądu z 9/07/2003 r. w sprawie T-162/01 Giorgio Beverly Hills i z 20/01/2010 r. w sprawie T-460/07 Medion )

Właściwy krąg odbiorców składa się z przeciętnych konsumentów, należycie poinformowanych, dostatecznie uważnych i rozsądnych, przy czym poziom uwagi konsumentów może się różnie kształtować w zależności od kategorii towarów lub usług. (tak wyroki ETS z 22/06/1999 r. w sprawie C-342/97 Lloyd Schuhfabrik Meyer , z 6/05/2003 r. w sprawie C-104/01 Libertel i z 12/01/2006 r. C-361/04 Ruiz Picasso ) Przeciętny konsument rzadko ma możliwość przeprowadzenia bezpośredniego porównania różnych znaków towarowych, musi zazwyczaj zdawać się na zachowany w pamięci nie-doskonały obraz tych znaków. Ryzyko konfuzji jest tym większe, im silniejszy jest charakter odróżniający znaku towarowego, który wynika z jego samoistnych cech lub renomy (znajomości, rozpoznawalności znaku na rynku). (tak wyroki ETS z 22/06/1999 r. w sprawie C-342/97 Lloyd Schuhfabrik Meyer , z 11/11/1997 r. w sprawie C-251/95 SABEL i z 29/09/1998 r. w sprawie C-39/97 Canon) Przy ocenie, czy znak ma odróżniający charakter wynikający z jego znajomości wśród odbiorców należy uwzględnić wszystkie istotne okoliczności danego przypadku, w szczególności udział znaku w rynku, natężenie, zasięg geograficzny i okres jego używania, wielkość inwestycji dokonanych przez przedsiębiorcę w celu jego promocji, udział procentowy zainteresowanych grup odbiorców, którym znak umożliwia zidentyfikowanie towarów jako pochodzących z określonego przedsiębiorstwa. Ciężar udowodnienia siły znaku towarowego i jego odróżniającego charakteru, spoczywa na powodzie. (art. 6 k.c.)

Skutki unijnego znaku towarowego podlegają wyłącznie przepisom rozporządzenia. Żądanie zakazania spółce (...) naruszania prawa z rejestracji znajduje uzasadnienie w ust. 2b art. 9. W ust. 3 przepis ten stanowi, że na podstawie ust. 2 mogą być zakazane w szczególności:

a) umieszczanie oznaczenia na towarach lub ich opakowaniach;

b)oferowanie towarów, wprowadzanie ich do obrotu lub ich magazynowanie w tym celu pod takim oznaczeniem lub oferowanie, lub świadczenie usług pod tym oznaczeniem;

c) przywóz lub wywóz towarów pod takim oznaczeniem;

d)używanie oznaczenia jako nazwy handlowej lub nazwy przedsiębiorstwa, lub jako części tych nazw;

e)używanie oznaczenia w dokumentach handlowych i w reklamie;

f)używanie oznaczenia w reklamie porównawczej w sposób sprzeczny z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/114/WE.

Gdy sąd uznaje, że pozwany naruszył lub że z jego strony istnieje groźba naruszenia unijnego znaku towarowego, wydaje, o ile nie istnieją szczególne powody, decyzję zakazującą określonych działań. Stosuje również środki, zgodnie z przepisami prawa krajowego, których celem jest zapewnienie przestrzegania zakazu. (art. 102 ust. 1) Jeśli w prawie krajowym istnieją inne jeszcze sposoby (środki ochrony) znaku przed naruszeniem, nieznane przepisom rozporządzenia, Sąd powinien je, na wniosek powoda, zastosować do ochrony znaku unijnego. Odnosi się to wprost do art. 296 ust. 1 p.w.p. stanowiącego, że osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone może żądać od naruszyciela zaniechania naruszania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści oraz naprawienia wyrządzonej szkody w razie zawinionego naruszenia,

Z zaoferowanego przez powoda materiału dowodowego wynika wyłączność K. B. (1) używania w Unii Europejskiej słowno-graficznego znaku towarowego nr (...) m.in. w odniesieniu do płyt ażurowych, kratek trawnikowych i parkingowych, geosiatek i geokratek komórkowych, niemetalowych materiałów budowlanych do stabilizacji gruntu, niemetalowych systemów wzmacniania nawierzchni. Dla identycznych towarów i ich sprzedaży w Internecie R. B. używał oznaczenia „geoborder” identycznego fonetycznie i koncepcyjnie z dystynktywnym elementem słownym znaku unijnego. Słowo to wyróżnia się w znaku powoda, którego elementy graficzne (trawa, zielona kolorystyka, czcionka, zapis słowa w dwóch częściach i na dwóch poziomach) mają charakter opisowy, nie mogąc wyeliminować jednoznacznego skojarzenia potencjalnych nabywców obrzeży trawnikowych z zarejestrowanym znakiem towarowym.

Używanie przez pozwanego oznaczenia „geoborder” dla identycznych towarów w treściach strony internetowej nagari.pl i w opisie towarów oferowanych na portalu aukcyjnym (...) sprawiało, że potencjalni nabywcy mogli zostać wprowadzeni w błąd co do pochodzenia oferowanych obrzeży, w szczególności mogli uznać, że pochodzą one od K. B. (1) lub podmiotu powiązanego z nim gospodarczo. Było to tym bardziej prawdopodobne, że strony wcześniej ze sobą współpracowały. Działania te mogły osłabiać pozycję rynkową powoda, który pozbawiony był możliwości kontrolowania, czy oferowane przez pozwanego obrzeża są odpowiedniej jakości, a negatywne opinie klientów mogły niekorzystnie wpływać na postrzeganie uprawnionego i ocenę jego produktów. Działania pozwanego mogły też szkodzić sile odróżniającej znaku towarowego prowadząc do jego rozwodnienia, utrwalenia w relatywnym kręgu konsumentów przekonania, że słowo „geoborder” jest powszechnie używaną nazwą tego rodzaju obrzeży trawnikowych . Naruszało w ten sposób prawidłowe pełnienie przez ten znak funkcji oznaczenia pochodzenia, jakościowej, reklamowej i inwestycyjnej.

K. B. (1) należycie udowodnił naruszenie przez R. B. jego prawa do znaku towarowego w sposób zdefiniowany w art. 9 ust. 2b, co usprawiedliwia roszczenie zakazowe. (art. 102 rozporządzenia) W tym zakresie ocena sądu przedstawiona przy udzieleniu zabezpieczenia nie uległa zmianie. Jakkolwiek pozwany nie używa już obecnie oznaczenia „geoborder”, to prowadzenie przezeń w tym samym zakresie działalności gospodarczej i postawa w procesie (całkowicie bezrefleksyjne używanie oznaczenia osoby trzeciej, kwestionowanie praw powoda do wzorów, zaprzeczanie zasadności jego roszczeń) uzasadnia uznanie, że istnieje realna groźba naruszenia przezeń w przyszłości praw do znaku towarowego K. B. (1). Zaniechanie naruszeń może też być wynikiem nałożonych na pozwanego tymczasowych zakazów.

II. Naruszenie prawa do niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego:

Rozporządzenie Rady (WE) nr 6/2002 z 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych (Dz.U.UE.L.02.3.1 z 5/01/2002 r.) stworzyło ujednolicony system nabywania prawa wyłącznego do wzoru, jego jednolitego skutku na terytorium Unii Europejskiej i systemu ochrony. (ust. 3 art.1) Zawiera ono legalną definicję, zgodnie z którą wzorem jest postać całego produktu lub jego części, wynikająca w szczególności z cech linii konturów, kolorystyki, kształtu, tekstury lub materiałów produktu lub jego ornamentacji (art. 3a). Postać produktu przejawia się w jego zewnętrznych cechach charakterystycz-nych, formie i ukształtowaniu, jego przyozdobieniu, wyrażającym się w zestawieniu linii, konturów, doborze kolorów lub użyciu powierzchni o specjalnych właściwościach. W wyglądzie zewnętrznym produktu mieszczą się wszystkie jego charakterystyczne cechy, które są wizualnie postrzegalne, widoczne w czasie normalnego użytkowania przez użytkownika finalnego.

Niezarejestrowany wzór wspólnotowy jest chroniony wyłącznie gdy jest nowy i posiada indywidualny charakter przez okres 3 lat, licząc od dnia, w którym wzór został po raz pierwszy udostępniony publicznie w Unii Europejskiej. Co do zasady, prawo do wzoru wspólnotowego przysługuje twórcy lub jego następcy prawnemu (art. 14 ust.1), który może on zakazać używania wzoru, tj. wytwarzania, oferowania, wprowadzania do obrotu, importu, eksportu lub używania produktu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany lub składowania takiego produktu w tych celach, wyłącznie wówczas jednak, gdy wynika ono z naśladowania chronionego wzoru. (art. 19 ust.2) Używanie nie jest wynikiem kopiowania, jeśli twórca nie znał wzoru ujawnionego przez uprawnionego. (art.19 ust.2 zdanie drugie) Nie jest zabronione korzystanie ze wzorów identycznych lub podobnych, jeśli dowiedzione zostanie, że stanowią one wynik samodzielnej pracy twórczej autora, przy założeniu, że nie miał on możliwości zapoznania się z wzorem niezarejestrowanym.

W przeciwieństwie do wzorów zarejestrowanych, które podlegają ochronie skutecznej „erga omnes”, zapewniającej wyłączność (monopol) eksploatacji, wzór niezarejestrowany podlega ochronie jedynie przed kopiowaniem bez zgody uprawnionego oraz wszelkim formom korzystania ze wzoru stanowiącego kopię. [M. Poźniak-Niedzielska Ochrona wzoru niezarejestrowanego w prawie europejskim. cyt. za : J. Sieńczyło-Chlabicz op.cit. s.15] Ochrona nie jest jednak ograniczona do działań, w rezultacie których powstaje oczywista kopia wzoru, lecz obejmuje także inne formy naśladownictwa, tj. imitację wzoru. Zasadności zarzutu kopiowania nie może zaprzeczyć zmiana wzoru w nieistotnych szczegółach, które nie stanowią istotnych różnic.

Zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.), to na powodzie spoczywa obowiązek wykazania, że wzór niezarejestrowany cechuje nowość i indywidualny charakter oraz daty jego pierwszego publicznego udostępnienia, odpowiednio do art. 11 ust. 2. On także dowodzi, że kwestionowany produkt stanowi kopię jego wzoru, a ponadto świadomość pozwanego istnienia chronionego wzoru, od której istnienia zależeć będzie możliwość uznania działania za kopiowanie. (art. 6 k.c.) [por. A.Tischner Niezarejestrowany wzór wspólnotowy. PPH lipiec 2006 r. s.39-40, J. Sieńczyło-Chlabicz Ochrona niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego. EPS luty 2008 r. s.16]

Odmiennie niż w przypadku wzorów zarejestrowanych, rozporządzenie nie stanowi domnie-mania ważności wspólnotowego wzoru niezarejestrowanego. Aby sąd uznał taki wzór za ważny, właściciel nie musi wykazywać, iż cechuje go indywidualny charakter w rozumieniu art. 6, musi jedynie wskazać, na czym ten indywidualny charakter polega, identyfikując element lub elementy wzoru, które mu taki charakter nadają. (tak Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 19/06/2014 w sprawie C-345/13 Karen Millen Fashions) Zainteresowany zaprzeczeniem zarzutu kopiowania, pozwany ma natomiast obowiązek wykazania, że identyczność wzoru nie wynika z kopiowania, że jego wzór stanowi wynik samodzielnej pracy twórczej. (art. 19 ust. 2 zdanie drugie) Wzór ma indywidualny charakter, jeśli całościowe (ogólne) wrażenie, jakie wywołuje na zorientowanym użytkowniku, różni się od wrażenia, jakie wywiera na takim użytkowniku wzór, który został udostępniony publicznie przed datą pierwszego ujawnienia. Przy ocenie indywidualnego charakteru bierze się pod uwagę stopień swobody twórcy przy opracowywaniu wzoru. (art. 6 ust.2) Należy podkreślić, że w pkt 14. Preambuły ustawodawca unijny wymaga dla przyjęcia indywidualnego charakteru wyraźnej różnicy wrażenia jakie wzór wywołuje na zorientowanym użytkowniku.

Zakres ochrony wzoru określają cechy zewnętrzne, które mogą być postrzegane zmysłem wzroku. Dyrektywa nr 98/71/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 13/10/1998 r. w sprawie prawnej ochrony wzorów, w wersji angielskiej w sposób wyraźny odnosi się do tych właśnie cech. ( shown visibly) Zakres ochrony wzoru będzie zdecydowanie większy gdy swoboda projektanta ograniczona jest w niewielkim stopniu. Wówczas stosunkowo niski stopień podobieństwa może stanowić podstawę do uznania istnienia naruszenia, gdyż nie istnieją obiektywne przyczyny, dla których występujące podobieństwa byłyby konieczne ze względu na brak swobody twórczej w danej dziedzinie. [por. K. Szczepanowska-Kozłowska Ochrona wzoru w prawie europejskim. PPH nr 5 z 2005 r. s.30-34, M. Poźniak-Niedzielska Ochrona wzorów przemysłowych w prawie europejskim. Europejski Przegląd Sądowy 1/2007 s.4-11] Wzory uważa się za identyczne, jeżeli ich cechy różnią się jedynie nieistotnymi szczegółami. (art.5 ust.2)

W sprawach wzorów wspólnotowych sądy stosują przepisy rozporządzenia (art. 88 ust.1), a w kwestiach w nim nieuregulowanych ustawodawstwo krajowe, zarówno w zakresie przepisów prawa materialnego (ust.2.) jak i procesowego, właściwych dla tego samego rodzaju postępowań w sprawach dotyczących praw z rejestracji krajowego wzoru przemysłowego. Uznając, że pozwany naruszył lub że z jego strony istnieje groźba naruszenia praw do wzoru wspólnotowego sąd stosuje, jeśli nie stoją temu na przeszkodzie ważne powody, następujące środki :

a.  zakaz kontynuowania działań, które naruszają lub grożą naruszeniem wzoru,

b.  zajęcie podrobionych produktów;

c.  zajęcie materiałów i narzędzi wykorzystanych w przeważającej mierze do wytworzenia pod-robionych dóbr, jeżeli ich właściciel wiedział do jakich celów były użyte lub w określonych okolicznościach było to oczywiste,

d.  wszelkie środki pozwalające na nałożenie innych sankcji, odpowiednich w danych okolicz-nościach, przewidziane w prawie krajowym Państwa Członkowskiego, w którym naruszenie miało miejsce lub istnieje groźba jego popełnienia. (art. 89 ust.1)

Sąd podejmuje także, zgodnie z prawem krajowym, niezbędne środki zapewniające przestrzeganie sankcji określonych w ust. 1. (ust.2) Odnosi się to wprost m.in. do przepisu art. 286 p.w.p., zgodnie z którym Sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec, na wniosek uprawnionego, o będących własnością naruszającego bezprawnie wytworzonych lub oznaczonych wytworach oraz środkach i materiałach, które zostały użyte do ich wytworzenia lub oznaczenia. W szczególności może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet zasądzonej na jego rzecz sumy pieniężnej albo zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich. Zgodnie z art. 89 ust. 1d, żądanie zniszczenia podrobionych produktów regulowane jest prawem (w tym prywatnym międzynarodowym) państwa członkowskiego, w którym dopuszczono się naruszenia lub groźby naruszenia wzoru wspólnotowego. (tak wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 13/02/2014 r. C-479/12)

W ocenie Sądu K. B. (1) nie wykazał, że jego wzór obrzeża trawnikowego „geoborder” podlega ochronie jako nowy i cechujący się indywidualnym charakterem. Powód wystąpił w tym postępowaniu o udzielenie ochrony wzorowi przemysłowemu, który został po raz pierwszy udostępniony publicznie w dniach 14-19/01/2013 r. na targach BAU w Monachium. Dowody rzeczowe oraz wydruki ze stron internetowych oraz uzupełniające je zeznania świadków i stron przekonują za uznaniem, że wzór ten nie różni się od poprzednich wzorów tego rodzaju obrzeży powoda na tyle wyraźnie, żeby można było stwierdzić, iż cechuje się on indywidualnym charakterem.

Z zeznań świadka K. G. oraz załączonych do odpowiedzi na pozew i zawarty w nim wniosek wydruków ze stron internetowych wynika, że przed dniem 14 stycznia 2013 r. na rynku dostępne były obrzeża trawnikowe, w których zastosowano wzory przemysłowe podobne do spornego wzoru wspólnotowego. Brak dowodu przeciwnego, albo choćby wskazania przez powoda takich cech wyglądu obrzeża ujawnionego w 2013 r., które zorientowany użytkownik uznałby za istotnie różne od stanu sztuki, do którego należy zaliczyć także obrzeża samego powoda. On sam nie przedstawił żadnych argumentów przemawiających za tym, że obrzeże z 2013 r. istotnie różniło się od poprzednich, i w jakim elemencie, że dokonane zmiany mają charakter zdobniczy a nie funkcjonalny. W konsekwencji, wygląd obrzeża trawnikowego z 2013 r. nie zasługuje na ochronę przed naruszeniami, jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy.

Skoro zaś K. B. (1) nie dysponuje (i nie dysponował od stycznia 2013 r. do stycznia 2016 r.) prawem do niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego, nie może skutecznie żądać zastosowania przez Sąd sankcji, wnosić o zobowiązanie pozwanych do udzielenia informacji ani o udzielenie zabezpieczenia roszczenia zakazowego wynikającego z naruszenia przez pozwaną prawa do wzoru ( a contrario art. 89 rozporządzenia, art. 286 ¹ ust. 1 p.w.p. i art. 730 ¹ k.p.c.) Roszczenie informacyjne nie służy natomiast przeciwko osobom dopuszczającym się czynów nieuczciwej konkurencji, szczególności kopiowania produktu. (art. 286 ¹ ust. 1 p.w.p.)

III. Naruszenie reguł uczciwej konkurencji:

Zgodnie z jej art. 1, ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej - w interesie publicznym, przedsiębiorstw oraz klientów, nie może jednak być traktowana jako instrument służący wyeliminowaniu konkurencji w ogóle, w celu zachowania przez przedsiębiorcę dominującej pozycji rynkowej. (tak Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z 30/09/1998 r. sygn. akt I ACa 281/98 Apel.-Lub.1999/1/1) W uzasadnieniu wyroku z 11/07/2002 r. (I CKN 1319/00 OSNC 2003/5/73) Sąd Najwyższy stwierdził m.in., że założeniem ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jest ochrona atrakcyjnej siły przedsiębiorcy oraz jej oddziaływanie na krąg odbiorców. Chodzi o rozgraniczenie między działaniem uczciwym i zgodnym z prawem, a wykraczającym poza ustanowione reguły, nie zaś o ochronę konkretnego osiągnięcia. Ustawa ma zatem na celu zapewnienie prawidłowości zachowania się i działania podmiotów gospodarczych w warunkach wolnej konkurencji i dostępu do rynku na równych prawach. Realizacja konstytucyjnej zasady wolności gospodarczej uzasadnia (...) poszukiwanie równowagi między wolnością rynku i swobodą obrotu a celami ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, określonymi w art. 1.

Stosownie do art. 3 ust. 1, uznanie działania za czyn nieuczciwej konkurencji warunkowane jest kumulatywnym spełnieniem następujących przesłanek :



czyn ma charakter konkurencyjny,



narusza lub zagraża interesowi innego przedsiębiorcy lub klienta,



jest bezprawny, tj. sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami.

Działanie konkurencyjne ma charakter celowy, ukierunkowane jest na wzmocnienie bądź utrzymanie pozycji rynkowej przedsiębiorcy, który jednak niekoniecznie musi mieć świadomość skutków jakie rzeczywiście może wywrzeć, bez znaczenia jest przewidywanie przezeń możliwości naruszenia interesów innych uczestników obrotu. Konkurencyjne są wyłącznie działania zewnętrzne, adresowane do innych uczestników wymiany rynkowej, mające na celu zdobycie klientów dla oferowanych przez nich towarów przez zwiększenie własnej efektywności gospodarczej bądź osłabienie cudzej. Zagrożenie interesów musi mieć charakter bezpośredni i realny. Muszą one być zdolne wywierać wpływ na innych przedsiębiorców-konkurentów (albo na konsumentów), niekorzystnie oddziaływać na ich sytuację, naruszając ich interesy gospodarcze. Decyduje o tym sposób, w jaki działanie konkurenta jest odbierane przez potencjalnych adresatów. Obowiązek wskazania i udowodnienia naruszenia lub zagrożenia jego interesów gospodarczych, a także winy naruszyciela obciąża występującego z zarzutem nieuczciwej konkurencji.

Naruszenie prawa odnosi się do bezwzględnie obowiązujących przepisów, w szczególności u.z.n.k., przepisów o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym, o ochronie dóbr osobistych, prawa własności, praw autorskich, ochrony konsumentów, kodeksu karnego. Dobre obyczaje rozumieć należy podobnie do zasad współżycia społecznego, jako normy moralne i zwyczajowe stosowane w działalności gospodarczej. O tym, czy dane działanie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, decyduje całokształt okoliczności, a zwłaszcza cel, użyte środki i konsekwencje przedsiębranych działań. Czyn sprzeczny z prawem może, ale nie musi być zarazem sprzeczny z dobrymi obyczajami, gdyż zależy to od charakteru naruszonych norm. (por. M.Kępiński Problemy ogólne nowej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny 1994/2/1)

Pojęcie dobrych obyczajów odczytuje się najczęściej w ujęciu ekonomiczno-funkcjonalnym, przywiązującym wagę nie do przestrzegania dobrych obyczajów w ogóle lecz do zachowania przedsię-biorców w działalności gospodarczej, odchodząc od dokonywania oceny z punktu widzenia ogólnych zasad etyczno-moralnych, gdzie istotne kryterium stanowiło poczucie godności ogółu ludzi myślących sprawiedliwie i słusznie. Obecnie, dobre obyczaje to normy moralne i zwyczajowe stosowane w działalności gospodarczej. (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 26/09/2002 r. III CKN 213/01 OSNC 2003/12/169) Sprzeczność z dobrymi obyczajami, jako klauzula generalna, podlega ocenie sądu z punktu widzenia treści, motywów i celu działania konkurencyjnego. Obiektywnie niezgodne z dobrymi obyczajami są działania (lub zaniechania) sprzeczne ze zwyczajami uznanymi przez daną społeczność, obowiązującymi w określonym środowisku.

Sąd podziela powszechnie przyjęty w doktrynie i orzecznictwie pogląd, iż przepis art. 3 w ust. 1 w sposób ogólny określa czyn nieuczciwej konkurencji, podczas gdy w ust. 2 wymienia przykładowo niektóre czyny, typizowane dodatkowo w art. 5-17, które należy wykładać tak, że ogólne określenie i przepisy czyn nieuczciwej konkurencji uszczegóławiające pozostają w następujących relacjach:



wymienione w ustawie czyny nie tworzą zamkniętego katalogu, za nieuczciwie konkurencyjne można uznać także działanie niewymienione w art. 5-17, jeżeli tylko spełnia ono przesłanki zdefiniowane w art. 3 ust. 1,



wymagania określone w definicji art. 3 ust. 1 odnoszą się do czynów wymienionych w art. 5-17, a klauzula generalna pełni funkcję korygującą w stosunku do przepisów szczególnych. Gdy dany stan faktyczny, formalnie, spełnia przesłanki z art. 5-17, w rzeczywistości jednak działanie nie wykazuje któregoś ze znamion art. 3 ust. 1 (np. bezprawności, sprzeczności z dobrymi obyczajami), uznanie go za czyn nieuczciwej konkurencji nie jest możliwe.

Prawo konkurencji hołduje zasadzie priori tempore potior iure. Udzielenie ochrony zmierza do zabezpieczenia słusznych interesów tego przedsiębiorcy, który poniósł określone nakłady na zaprojektowanie, wprowadzenie do obrotu i promocję określonego produktu, czy na rozpoznawalność jego oznaczenia. Warunkiem uzyskania ochrony jest w każdym przypadku wykazanie pierwszeństwa rynkowego oraz zaistnienie okoliczności wskazanych w rozdziale 2. u.z.n.k. ( Czyny nieuczciwej konkurencji - art. 5-17) lub deliktu tam nieujętego, ale odpowiadającego hipotezie art. 3 ust. 1.

Zgodnie z przepisem art. 10 ust. 1 u.z.n.k., czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie towarów lub usług albo jego brak, które może wprowadzić klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów albo usług, a także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich. Czynem nieuczciwej konkurencji jest również wprowadzenie do obrotu towarów w opakowaniu mogącym wywołać skutki określone w ust. 1, chyba że zastosowanie takiego opakowania jest uzasadnione względami technicznymi. (ust. 2) Dla oceny sprzeczności działania pozwanego z regułami uczciwej konkurencji na gruncie tego przepisu należy stosować odpowiednio zasady wypracowane w prawie znaków towarowych.

Z powołanych w pkt I. przyczyn sąd uznał za usprawiedliwione roszczenie zakazowe wynikające z używania przez R. B. oznaczenia konfuzyjnie podobnego do wcześniej używanego w obrocie przez K. B. (1) oznaczenia. (art. 18 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 10 ust. 1 u.z.n.k.)

Art. 13 ust. 1 typizuje jako czyn nieuczciwej konkurencji naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna jego postać, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu. Nie-dozwolone naśladownictwo może [...] nie tylko dotyczyć identyczności kopii i oryginału, ale da się także rozciągnąć na przypadki odmienności wymiarów. Wystarczy taki stopień podobieństwa, który spowoduje, że przeciętny nabywca na podstawie całościowego wrażenia nie odróżni produktu wtórnego od tego pierwotnego. (M. Orliński Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11/07/2002 r., I CKN 1319/00. PPH 2004/2/54)

Samo naśladownictwo nie jest zabronione, jeżeli nie stwarza ryzyka wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu. Bezwzględny zakaz naśladownictwa produktów wytwarzanych przez innego przedsiębiorcę prowadziłby do powstania nieograniczonego żadnym terminem monopolu eksploatacji określonego rozwiązania technicznego i uniemożliwiałby lub co najmniej utrudniał wchodzenie na rynek innym przedsiębiorcom, prowadzącym podobną działalność. Pozostawałoby to w sprzeczności z porządkiem prawnym opartym na zasadzie wolności gospodarczej i regułach uczciwej konkurencji. Samo naśladownictwo produktów innego przedsiębiorcy, nie korzystającego ze szczególnej ochrony jego praw wyłącznych, nie jest sprzeczne z regułami konkurencji i nie uzasadnia przyjęcia istnienia czynu nieuczciwej konkurencji. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 11/08/2004 r. II CK 487/03)

Do oceny możliwości wystąpienia konfuzji między porównywalnymi produktami przyjmuje się model należycie poinformowanego, uważnego i rozsądnego przeciętnego konsumenta. Tak określony wzorzec nie może być jednak definiowany w oderwaniu od ustalonych – odrębnie dla każdej sprawy – warunków obrotu i realiów życia gospodarczego. Możliwość konfuzji, o której mowa w art. 13 ust. 1 u.z.n.k., zachodzi wówczas, gdy dla przeciętnego odbiorcy zewnętrzna postać porównywanych produktów jest tego rodzaju, że nie jest możliwe odróżnienie oryginału od kopii. Nie jest konieczne, aby oba produkty były identyczne. Wystarczające jest podobieństwo na tyle wysokie, że przeciętny nabywca, na podstawie ogólnego i całościowego wyrażenia nie odróżnia wyrobu naśladującego od oryginalnego. Możliwości wystąpienia konfuzji nie wyłączają przy tym drobne różnice występujące w produktach obu stron. Ocenę należy dokonać przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności towarzyszących wyborowi towaru przez klienta. Niewątpliwie znaczna różnica w jakości porównywalnych produktów, dostrzegalna wzrokowo w chwili podejmowania decyzji o ich nabyciu, może niekiedy wyłączać możliwość konfuzji. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 6/03/2014 r. V CSK 202/13) Wyczerpujące i wyraźne oznaczenie producenta na opakowaniu towaru oraz trwałe umieszczenie znaku towarowego bezpośrednio na produkcie wprowadzanym do obrotu wyłącza możliwość wywołania błędu zarówno co do tożsamości producenta, jak i produktu. (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 14/11/2008 r. V CSK 162/08) Decydujące znaczenie dla wyłączenia ryzyka konfuzji może mieć zatem odmienne opakowanie produktu, zawierające odróżniające oznaczenia i informację o jego pochodzeniu. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 16/01/2009 r. V CSK 241/08)

W ustalonych okolicznościach sprawy można uznać, że działanie pozwanych stanowi czyn nieuczciwej konkurencji stypizowany w art. 13 ust. 1 u.z.n.k., pozwany R. B. wytwarza i wprowadza do obrotu, a spółka (...) oferuje i wprowadza do obrotu produkty, które są kopiami wcześniej obecnego na rynku obrzeża trawnikowego powoda (relatywne pierwszeństwo). Obrzeża trawnikowe stron mają identyczny kształt i wymiary. Różnice materiałów, z których zostały wytworzone i jakość ich wykonania oraz kolorystyka produktów pozwanych nie mogą niweczyć stwierdzenia, że w tym przypadku mamy do czynienia z niewolniczym naśladownictwem produktu. Niewielka zmiana w elemencie łączenia obrzeży jest praktycznie niedostrzegalna i ma charakter funkcjonalny. Nie ulega przy tym wątpliwości, że produkt K. B. (1) był pozwanym znany, powód bowiem w latach 2013-2014 współpracował z R. B., sprzedając takie same sporne obrzeża i kotwy do nich.

Niewskazanie na samym produkcie lub choćby na jego jednostkowym opakowaniu producenta sprawia, że nabywcy mogą uznać, iż obrzeża trawnikowe pochodzą od powoda lub przedsiębiorcy powiązanego z nim gospodarczo. Ryzyko konfuzji (także posprzedażowej) jest tu bardzo wysokie, dodatkowo potwierdzone materiałem dowodowym zaoferowanym przez powoda, wskazującym na realne przypadki pomyłek – odbieranych przezeń reklamacji obrzeży wyprodukowanych przez pozwanego. Z zeznań świadków i fotografii wynika, że produkty pozwanego są oznaczane wyłącznie na zbiorczym foliowym opakowaniu. Pozwani nie wykazali jednak, że jest to wystarczające, że każdy klient nabywa obrzeża w takiej ilości jaka jest opakowana i oznaczona lub w jej wielokrotności. Doświadczenie życiowe przekonuje, że jest to raczej niemożliwe, liczba nabywanych elementów zależy bowiem od indywidualnych potrzeb klienta.

W przekonaniu Sądu wyraźne wskazanie na listwie producenta wyeliminuje ryzyko konfuzji konsumenckiej, sprawiając że pozwani będą mogli wytwarzać, oferować i wprowadzać do obrotu obrzeża nie narażając się na zarzut naruszenia dobrego obyczaju handlowego.

Brak natomiast podstaw do przyjęcia, że działanie pozwanych można byłoby uznać za czyn nieuczciwej konkurencji zdefiniowany w art. 3 ust. 1 u.z.n.k., bez względu na to, czy istnieje ryzyko konfuzji konsumenckiej. Jakkolwiek powód i świadek K. G. zeznawali o nakładach czynionych na promocję produktu, to K. B. (1) nie przedstawił dowodów na to, że stworzenie tej wersji obrzeża i jej wprowadzenie na rynek stanowi tego rodzaju wartość, by należało ją chronić przed nieuczciwie konkurencyjnym działaniem innych uczestników rynku.

Należy zauważyć, że w motywach pozwów zarzuty oparte na naruszeniu reguł uczciwej konkurencji sformułowane były bardzo skrótowo. Powód nie wyjaśnił szczegółowo jaki interes gospodarczy został naruszony lub zagrożony działaniami pozwanych, nie wskazał z jakim prawem lub dobrym obyczajem były one sprzeczne. Przedstawianie twierdzeń dopiero w toku postępowania należy uznać za spóźnione.

Dopuszczenie się przez pozwanych czynów nieuczciwej konkurencji zdefiniowanych w art. 10 ust. 1 i art. 13 ust. 1 u.z.n.k. uzasadnia zastosowanie względem niech sankcji zakazowych i nakazanie im usunięcia skutków naruszeń stosownie do art. 18 ust. 1 pkt 1 i 2 u.z.n.k. Zostały one jednak ograniczone, jak chodzi o kopiowanie produktu, do obrzeży na których każdym egzemplarzu nie oznaczono w odpowiedni sposób producenta lub produktu, tak by wyeliminować ryzyko konfuzji konsumenckiej.

Co mając na względzie, na podstawie powołanych przepisów, Sąd:

I. w sprawie z powództwa Krzysztofa Bednarzaprzeciwko R. B. :

1. zakazał pozwanemu oferowania, reklamy, magazynowania w celu oferowania oraz wprowadzania do obrotu, bez odpowiedniego oznaczenia producenta lub produktu na każdym egzemplarzu, obrzeży trawnikowych o następujących cechach istotnych: asymetryczny kształt obrzeża bazujący na przekroju trójkąta, przy czym jedno z ramion jest w pełni zabudowane i tworzy płaską gładką powierzchnię a drugie ramię to fantazyjny ażur podzielony na równe części za pomocą naprzemiennie umieszczonych ozdobnych i fantazyjnie wyciętych ząbkowatych pionowych listew oraz łączników z dekoracyjnym otworem, o wyglądzie:

2. nakazał pozwanemu wycofanie z obrotu, w tym z obrotu internetowego obrzeży trawnikowych określonych w punkcie 1.;

3. zakazał pozwanemu dokonywania czynów nieuczciwej konkurencji i naruszania prawa K. B. (1) z rejestracji słowno-graficznego unijnego znaku towarowego zarejestrowanego w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej pod numerem (...), to jest używania w obrocie handlowym oznaczenia słownego „geoborder” dla oznaczania pochodzenia obrzeży trawnikowych oraz dla oznaczenia usług ich sprzedaży,

4. nakazał pozwanemu trwałe usunięcie słowa „geoborder” z kodu źródłowego jego strony internetowej pod adresem (...), przede wszystkim jako tzw. słowa kluczowego (ang. keyword).

W pozostałej części, w szczególności w odniesieniu do roszczeń wynikających z naruszenia prawa do niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego i kopiowania produktów odpowiednio oznaczonych, by wyłączyć prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd nabywców, używania oznaczenia „geoborder” dla innych niż obrzeża trawnikowe i usługi ich sprzedaży towarów i usług, Sąd orzekł o oddaleniu powództwa.

Zważywszy proporcje żądań uwzględnionych i oddalonych Sąd zniósł pomiędzy stronami koszty postępowania. (art. 100 zdanie pierwsze k.p.c.)

II. w sprawie z powództwa K. B. (1) przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w L.:

1. zakazał pozwanej produkowania, oferowania, reklamy, magazynowania w celu oferowania oraz wprowadzania do obrotu, bez odpowiedniego oznaczenia producenta lub produktu na każdym egzemplarzu, obrzeży trawnikowych o następujących cechach istotnych: asymetryczny kształt obrzeża bazujący na przekroju trójkąta, przy czym jedno z ramion jest w pełni zabudowane i tworzy płaską gładką powierzchnię a drugie ramię to fantazyjny ażur podzielony na równe części za pomocą naprzemiennie umieszczonych ozdobnych i fantazyjnie wyciętych ząbkowatych pionowych listew oraz łączników z dekoracyjnym otworem, o wyglądzie:

2. nakazał pozwanej wycofanie z obrotu, w tym z obrotu internetowego obrzeży trawnikowych określonych w punkcie 1.

W pozostałej części, w szczególności w odniesieniu do roszczeń wynikających z naruszenia prawa do niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego i kopiowania produktów odpowiednio oznaczonych, by wyłączyć prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd nabywców, sąd orzekł o oddaleniu powództwa.

Zważywszy proporcje żądań uwzględnionych i oddalonych sąd zniósł pomiędzy stronami koszty postępowania. (art. 100 zdanie pierwsze k.p.c.)