Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2016 roku

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie V Wydział Karny

w składzie:

Przewodnicząca: SSR Anna Walenciak

Protokolant: Paulina Suchenek

po rozpoznaniu w dniu 31 sierpnia 2016 roku na rozprawie

sprawy przeciwko D. M. s. C. i C. ur. (...) w M.,

oskarżonego o to, że:

1. prowadząc jednoosobowo działalność gospodarczą w W., w okresie od 28.10.2008 roku do 26.10.2013 roku, uporczywie nie wpłacał w terminie określonym w art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tj.: Dz.U. z 2011, Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), tj. do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, podatku od towarów i usług na rachunek Trzeciego Urzędu Skarbowego (...) za okres: 09/2008, 10/2008, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) oraz (...), w kwocie ogółem 47039,40 złotych,

tj. o czyn z art. 57 § 1 kks;

2. prowadząc jednoosobowo działalność gospodarczą w W., uporczywie nie wpłacał w terminie określonym w art. 45 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj.: Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.), tj. do 30.04.2012 r. podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu PIT-36 za 2011 r. w kwocie 11306 zł na rachunek Trzeciego Urzędu Skarbowego (...), tj. o czyn z art. 57 § 1kks

orzeka:

I.  oskarżonego D. M. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu w pkt 1 wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 kks i za to na podstawie art. 57 § 1 kks w zw. z art. 48 § 1 i 4 kks wymierza mu karę grzywny w wysokości 3000 (trzech tysięcy) złotych,

II.  na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art.. 113 § 1 kks umarza postępowanie w sprawie o czyn opisany w pkt 2 zarzutu z art. 57 § 1 kks,

III.  zwalnia oskarżonego z obowiązku uiszczenia kosztów postępowania na rzecz Skarbu Państwa

Sygn. akt V W 2548/16

UZASADNIENIE

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

- D. M. prowadził jednoosobową działalność gospodarczą (NIP (...)), w toku prowadzenia działalności składał on terminowo deklaracje VAT – 7
w Urzędzie Skarbowym (...). W związku problemami finansowymi w okresie od 28.10.2008 roku do 26.10.2013 roku, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, D. M. uporczywie nie wpłacał do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek Urzędu Skarbowego podatku zadeklarowanego w składanych deklaracjach VAT – 7 za okres: 09/2008, 10/2008, (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) oraz (...). W związku z powyższym, w wyniku zaniechania jakiego dopuścił się D. M. powstała po jego stronie zaległość z tytułu podatku VAT w łącznej kwocie 47039,40 złotych.

- Ponadto D. M. wbrew obowiązkowi płynącemu z art. 45 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wpłacił również w terminie na rachunek Urzędu Skarbowego (...) podatku dochodowego od osób fizycznych do 30 kwietnia 2012 r. za rok 2011. Powyższe z kolei doprowadziło do zaległości w kwocie 11306 zł. Karalność tego czynu ustała z dniem 31.12.2015 r. tj. przed wniesieniem w sprawie aktu oskarżenia do Sądu.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie następujących dowodów: wyjaśnień oskarżonego D. M. (k. 158 - 159, e – protokół rozprawy z dnia 31 sierpnia 2016 r.), a także dokumentów w postaci: zawiadomienia (k.1-3, 14-15, 24-26), deklaracje (k.47-91) oraz karta karna (k. 109,34,138).

Oskarżony D. M. ostatecznie na rozprawie przyznał się do popełniania obu zarzucanych mu czynów k. 158-159. Oskarżony wyjaśnił, że część należności wpłacana była przez komornika i mogło się zdarzyć, że nie wpłacił zobowiązań w terminie. Ponadto oskarżony opisał okoliczności prowadzenia działalności i wskazał, że w okresie objętym zarzutem ciężko mu było zdobyć klienta i borykał się z problemami finansowymi.

Sąd zważył, co następuje:

Sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego przyznającego się do zarzucanych, wyjaśnienia te są spójne
i logiczne. Jednocześnie kwestia powstania zaległości w podatku VAT i podatku dochodowego od osób fizycznych po stronie oskarżonego, jest bezsprzeczna. Należny podatek jest udokumentowany w załączonych do akt sprawy kopiach stosownych deklaracji VAT – 7, których oskarżony nie kwestionuje. Zważyć przy tym wypada, że brak jest przeciwdowodu na twierdzenia oskarżonego, że przyczyną nie zapłacenia podatków w terminie były jego problemy finansowe oraz brak klientów. Jest to także w świetle zasad doświadczenia życiowego częsta przyczyna problemów podatkowych podmiotów gospodarczych. Kwestią natomiast, którą Sąd rozważał przy ustalaniu odpowiedzialności oskarżonego była ewentualność przedawnienia karalności zarzuconych oskarżonemu wykroczeń skarbowych. Czyny, których popełnienie zarzucono oskarżonemu – to wykroczenia z art. 57§1 kks, polegające na uporczywym nie wpłacaniu podatku w terminie.

Zgodnie zatem do art. 51 § 1 kks w zw. z art. 44 § 3 kks – przedawnienie wykroczenia z tego artykułu, rozpoczyna bieg z końcem roku, w którym upłynął termin płatności należności stanowiącej przedmiot wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 kks (art. 44 § 3 kks). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 listopada 2014 r. sygn. III KK 226/14, które to stanowisko Sąd w pełni podziela, ustawodawca, przyjmując w art. 44 § 4 kks rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia od czasu nastąpienia skutku, powiązał to nie z samym skutkiem jako rezultatem określonego czynu zabronionego, lecz ze skutkiem jako warunkiem sine qua non dokonania przestępstwa (wykroczenia) skarbowego. Jednocześnie dokonanie wykroczenia z art. 57 § 1 kks nie zależy od nastąpienia skutku określonego w kodeksie karnym skarbowym, ponieważ dla przyjęcia, że doszło do jego dokonania, wystarczające jest samo nie wpłacenie podatku w terminie, jedynie pod warunkiem, że było to zaniechanie o charakterze uporczywym. Uporczywe niewpłacanie w terminie podatku, będące znamieniem wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 kks, zatem jako uszczuplenie należności publicznoprawnej prowadzi do powstania zaległości podatkowej i do takich zachowań ma zastosowanie dyspozycja art. 44 § 3 kks, określająca odmiennie niż to ma miejsce w § 4 tego przepisu, początek biegu okresu przedawnienia. W związku z powyższym, zgodnie z regulacją art. 51§1 kks stanowiącego, że karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia minął rok, co do czynu z pkt I aktu oskarżenia - termin płatności upłynął oskarżonemu w dniu 25.10.2013 r. – a więc ustawowy okres przedawnienia winien być liczony od dnia 31.12.2013 r., natomiast co do czynu z pkt II aktu oskarżenia termin upłynął 30.04.2012 r. - a więc ustawowy okres przedawnienia winien być liczony od dnia 31.12.2012 r.. W okolicznościach niniejszej sprawy kluczowe znaczenie ma przy tym regulacja zawarta w art. 51 § 2 kks gdzie jasno określono, że jeżeli w okresie przewidzianym w §1 tego przepisu wszczęto postępowanie przeciwko sprawcy, karalność popełnionego przez niego wykroczenia skarbowego ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu, a oceniać ją należy na podstawie treści stosownych przepisów kpk tj. - art. 71 § 1 i art. 313 § 1, mających zastosowanie w niniejszej sprawie poprzez art. 113 § 1 kks. Istotnym zatem było ustalenie w jakich okolicznościach można przyjąć, że postępowanie z fazy in rem, zostało przekształcone w fazę in personam. Bez wątpienia z wszczęciem postępowania przeciwko osobie, a tym samym przedłużeniem terminu przedawnienia, o jakim mowa powyżej, ma się do czynienia w wypadku, gdy w terminie wskazanym w art. 51 § 1 k.k.s. sporządzono postanowienie o przedstawieniu zarzutów, ogłoszono je niezwłocznie podejrzanemu i przesłuchano go w tym charakterze. W niniejszej sprawie, wobec oskarżonego postanowienie o przedstawieniu zarzutów sporządzono w dniu 19.11.2013 r., nie ogłoszono go jednak oskarżonemu, gdyż nie odbierał on kierowanej do niego korespondencji i nie stawiał się na wezwania organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Jak wywodzi Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 marca 2014 r., IV KK 341/13 pomiędzy terminami "wydanie" a "sporządzenie" postanowienia zachodzi istotna różnica, jako że dla "wydania" niezbędne jest dopełnienie kolejnych czynności procesowych określonych w art. 313 § 1 k.p.k., niezbędnych dla skuteczności tej procesowej czynności. Aby zatem postanowienie o przedstawieniu zarzutów zostało uznane za wydane, czyli prawnie skuteczne, niezbędne jest kumulatywne spełnienie trzech warunków: sporządzenie postanowienia, jego niezwłoczne ogłoszenie i przesłuchanie podejrzanego ( vide orzeczenia Sądu Najwyższego: postanowienie z dnia 24 kwietnia 2007 r., IV KK 31/07, LEX nr 262649; wyrok z dnia 2 czerwca 2010 r., V KK 376/09, LEX nr 590304; wyrok z dnia 24 kwietnia 2013 r., V KK 453/12, LEX nr 1341289). Oczywiście w niniejszej sprawie dokonanie dwóch ostatnich czynności było niemożliwie, gdyż miejsce pobytu podejrzanego nie było znane, okoliczność ta skutkowała następnie wydaniem postanowienia o zastosowaniu postępowania w stosunku do nieobecnych. Zostało ono sporządzone przez finansowy organ odchodzenia w dniu 06.04.2016 roku. Urząd Skarbowy, jak to wskazano powyżej, w dniu 19 listopada 2013 r. sporządził postanowienie o przedstawieniu zarzutów oskarżonemu, przed wydaniem postanowienia D. M. był wzywany do stawienia się w Urzędzie - dziesięciokrotnie, na adres swojego zamieszkania, pod którym jak wynika z jego oświadczenia przebywał (k. 4 – 13, 16 – 26) ale uporczywie nie odbierał korespondencji tym samym ukrywając swoją obecność. Również po sporządzeniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów oskarżony był wzywany do Urzędu Skarbowego kilkukrotnie, nie odbierał jednak korespondencji i nie stawił się na wezwanie. Brak ogłoszenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów oskarżonemu było zatem wynikiem tylko i wyłącznie jego postawy. Przebywanie pod wskazanym adresem i ignorowanie wezwań kierowanych do oskarżonego należy bezwzględnie uznać za destrukcję toku postępowania i ukrywanie się przed organem postępowania przygotowawczego. W związku z powyższym gwarancyjny aspekt czynności towarzyszących wydaniu postanowienia o przedstawieniu zarzutów nie mógł zostać zrealizowany z uwagi na faktyczne ukrywanie się podejrzanego przed organem, a ogłoszenie zarzutu, zgodnie do jasnej treści art. 313§1 kpk straciło znaczenie, czynności te nie mogą bowiem stanowić swojego rodzaju blokady z punktu widzenia dalszego biegu procesu. W niniejszej sprawie ogłoszenie postanowienia nastąpiło in concreto niezwłocznie, choć po tym terminie, na skutek działań podjętych przez oskarżonego, co pozwala na przyjęcie, że do wszczęcia postępowania przeciwko osobie w niniejszej sprawie doszło przed upływem okresu, o jakim mowa w art. 51 § 1 kks, w tych warunkach, w wyniku jedynie sporządzenia i załączenia do akt postanowienia o przedstawieniu zarzutów.

Reasumując zatem: karalność czynu z pkt I aktu oskarżenia ulega przedawnieniu w dniu 31.12.2016 r., zaś karalność czynu z pkt II przedawniła się w dniu 31.12.2015 roku (tj. przed wniesieniem a/o do Sądu), na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 133 § 1 kks postępowanie w tym zakresie Sąd umorzył.

W odniesieniu do czynu zarzuconemu oskarżonemu opisanemu w pkt 1 aktu oskarżenia, biorąc pod uwagę charakter zarzucanych oskarżonemu zachowań, niezależnie od uznania za wiarygodną okoliczność problemów finansowych obwinionego, Sąd stwierdził, że problemy finansowe w jakie popadł oskarżony nie zwalniają go z obowiązku terminowego płacenia wszelkich danin publicznych w tym również podatku VAT i podatku dochodowego od osób fizycznych. To bowiem po stronie podmiotu zobowiązanego do płacenia podatków, leży obowiązek takiego zorganizowania działalności, aby zabezpieczyć środki finansowe na zapłatę wszelkich świadczeń publicznych, a w tym określonych ustawowo podatków. Problemy finansowe, inne niepowodzenia danego podmiotu - ogólnie ryzyko prowadzenia określonej działalności, nie może być przerzucane na Skarb Państwa i pośrednio również na innych podatników, poprzez nie płacenie podatków w terminie. Ustalając stan faktyczny, Sąd oparł się również na dokumentach zgromadzonych w sprawie, bowiem ich autentyczność i prawdziwość co do treści nie budzi wątpliwości oraz nie była kwestionowana przez strony.

W sprawie niniejszej oskarżonemu zarzucono popełnienie wykroczeń skarbowych z art. 57 § 1 kks. Wykroczenie z art. 57 § 1 kks polega na uporczywym nie wpłacaniu w terminie podatku. Uporczywość przejawia się zaś w wielokrotnym naruszaniu obowiązku terminowej wpłaty podatku, pomimo możliwości dokonania wpłaty. Z kolei zgodnie z art. 103 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług podatnicy oraz podmioty wymienione w art. 108 ustawy są obowiązani, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania podatku za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, na rachunek urzędu skarbowego, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 33 i 33b. Bezsporny pozostaje fakt, iż D. M. we wskazanych w akcie oskarżenia okresach nie wpłacał terminowo na rachunek Urzędu Skarbowego (...) w W. należnego podatku od towarów i usług i podatku dochodowego od osób fizycznych, pomimo obowiązku wynikającego z ww. przepisów. Biorąc przy tym pod uwagę okres, w jakim oskarżony nie dopełnił wymaganych obowiązków, bez wątpienia stwierdzić należy, że jego zachowanie cechowała uporczywość, za czym przemawia cykliczność jego zachowań, co w myśl utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego decyduje o zaistnieniu znamienia uporczywości,( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2013 r., sygn. I KZP 11/13, OSNKW 2014/1//3). Jeszcze raz zaznaczyć trzeba, że nie ma tu podstawowego znaczenia kondycja finansowa oskarżonego, to czy posiadał środki finansowe na zapłatę podatków oraz powody nieopłacenia należnych podatków w ustawowych terminach. Jak słusznie bowiem wskazano w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2003 r., sygn. I KZP 2/03, OSNKW 2003/5-6/57, które to konkluzje Sądu Najwyższego, Sąd w pełni podziela, „ nie można do rozliczeń podatnika z fiskusem stosować takich samych reguł, jak do rozliczeń cywilnoprawnych, których naruszenie stanowi przestępstwo (np. do uporczywego uchylania się od płacenia alimentów). Podatnik nie może przerzucać na Skarb Państwa i pozostałych, regulujących terminowo podatki podatników, swoich niepowodzeń gospodarczych, i nie płacić w terminie swych zobowiązań podatkowych, tłumacząc się brakiem środków finansowych na wymagane podatki. Uwzględnić też należy, że prawo podatkowe przewiduje, na wniosek zainteresowanego, złożony z odpowiednim wyprzedzeniem, odraczanie płatności i rozkładanie na raty należności podatkowych, w tym i zaległości podatkowych, gdy ważny interes podatnika za tym przemawia (art. 48 ustawy - Ordynacja podatkowa z 1997 r.). Tym samym podatnik, nie mogąc uregulować w terminie podatku, ma prawne instrumenty dla zmiany terminu jego płatności. Jeżeli uzyska on odroczenie płatności lub rozłożenie podatku na raty, to reguluje go w nowym, ustalonym przez organ podatkowy, terminie. Nie popełnia zatem wówczas wykroczenia określonego w art. 57 kks ”. Sąd podzielił ten pogląd. Mając zatem powyższe na uwadze stwierdzić należy, że swoim zachowaniem oskarżony wypełnił znamiona wskazane w art. 57 § 1 kks i dopuścił się tym samym popełnienia zarzucanego mu wykroczenia skarbowego.

Przytoczone powyżej okoliczności jednoznacznie wynikają zarówno z wiarygodnych wyjaśnień oskarżonego jak i całokształtu materiału dowodowego sprawy w postaci stosownej dokumentacji skarbowej. Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że sprawstwo i wina D. M. w zakresie popełnienia zarzucanego mu w pkt 1 wykroczenia skarbowego czynu nie budzą wątpliwości.
O winie oskarżonego przesądza przede wszystkim wielokrotność naruszeń terminów wpłaty podatku VAT w krótkich odstępach czasu, a niejednokrotnie następujących wręcz bezpośrednio po sobie.

Od strony podmiotowej czyn oskarżonego charakteryzuje wina umyślna. Oskarżony będąc osobą dorosłą, sprawną umysłowo, prowadzącą działalność gospodarczą od wielu lat, winien zdawać sobie sprawę z ciążących na nim obowiązków podatkowych, jak również rozumieć istotę podatku VAT. Od strony przedmiotowej o przyjętej kwalifikacji zadecydował fakt wielokrotnego i powtarzającego się nie wpłacania w ustawowym terminie podatku od towarów i usług, jakiego na przestrzeni lat 2008 – 2013 dopuścił się D. M.. Oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonego Sąd uznał, że jest on szkodliwy społecznie w stopniu średnim. Na taką ocenę wpływ miało działanie oskarżonego charakteryzujące się winą umyślną oraz skutkujące narażeniem na uszczuplenie należności publicznoprawnych w postaci podatku VAT w wysokości przekraczającej kwotę 40.000 złotych. Sąd jako okoliczności łagodzące uznał fakt, że oskarżony wyraża chęć spłaty swoich zaległości wobec Urzędu Skarbowego. JMając na uwadze stopień zawinienia D. M., społeczną szkodliwość jego czynu oraz powołane okoliczności łagodzące, Sąd uznał, że sprawiedliwą, adekwatna i i uwzględniającą elementy przedmiotowe jak też podmiotowe charakteryzujące czyn oskarżonego, a nadto cele ogólno oraz indywidualno - prewencyjne jest kara 3 000 złotych grzywny. Zaznaczyć należy, że biorąc pod uwagę łączną kwotę nie wpłaconego w terminie przez oskarżonego podatku, kara ta nie jawi się jako nadmiernie surowa i w ocenie Sądu stanowić będzie wystarczająca dolegliwość dla oskarżonego, sprzyjającą przestrzeganiu przez oskarżonego w przyszłości porządku prawnego.

Mając na uwadze art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks, Sąd zwolnił oskarżonego z obowiązku zapłaty w całości opłaty i kosztów postępowania. Biorąc pod uwagę sytuację majątkową oskarżonego, przy uwzględnieniu konieczności zapłaty orzeczonej w niniejszej sprawy grzywny, Sąd stwierdził, że obciążanie D. M. kosztami postępowania byłoby dlań nazbyt uciążliwe.