Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 kwietnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2014 roku w S.

sprawy z powództwa M. R. i F. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie

z dnia 15 marca 2013r., sygn. akt I C 507/11

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a.  w punkcie I zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz każdego z powodów M. R. i F. S. kwoty po 1430,30 zł (tysiąc czterysta trzydzieści złotych trzydzieści groszy) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi w stosunku rocznym od dnia 7 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty i w pozostałym zakresie powództwo oddala;

b.  w punkcie II zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz każdego z powodów M. R. i F. S. kwoty po 350 zł (trzysta pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów procesu;

c.  w punkcie III nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwotę 74,20 zł (siedemdziesiąt cztery złote dwadzieścia groszy) oraz od każdego z powodów M. R. i F. S. kwoty po 15,90 zł (piętnaście złotych dziewięćdziesiąt groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  zasądza od powodów M. R. i F. S. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwoty po 92,20 zł (dziewięćdziesiąt dwa złote dwadzieścia groszy) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt II Ca 878/13

UZASADNIENIE

Powodowie F. S. i M. R. wnieśli o zasądzenie na swoją rzecz solidarnie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwoty 2 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 7 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty i kosztami postępowania według norm przepisanych. Powodowie wskazali, że w dniu 6 lutego 2009 r. doszło do kolizji, w której samochód należący do poszkodowanej został uszkodzony przez sprawcę posiadającego polisę od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń. Poszkodowana do czasu naprawy uszkodzonego pojazdu zmuszona była wynająć pojazd zastępczy. W dniu 17 lutego 2009 r. poszkodowana wynajęła pojazd zastępczy na okres 17 dni. Koszt wynajmu pojazdu zastępczego wyniósł 5 185 zł. Wierzytelność z tym związaną poszkodowana przelała na powodów. Pozwana wypłaciła powodom za wynajem pojazdu zastępczego za okres 8 dni kwotę 1 080 zł. Pozwana odmówiła zapłaty dodatkowej kwoty odszkodowania.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu. Pozwana przyznała, że odpowiada za zaistniałą szkodę co do zasady. Zdaniem pozwanej w sposób bezzasadny doszło do zwiększenia szkody, albowiem faktura za wynajem pojazdu zastępczego obejmuje czas znacznie przekraczający okres naprawy pojazdu poszkodowanej, a nadto przyjęte za podstawę rozliczenia stawki za dobę wynajmu pojazdu są zawyżone. Pozwana uznała za uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego w wymiarze ośmiu dni, na które składały się 2 dni od zgłoszenia pojazdu do oględzin, 4 dni technologicznego czasu naprawy oraz 2 dni na organizację.

W toku postępowania powodowie rozszerzyli powództwo do kwoty 4 105 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 7 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty. Wskazali, że dochodzą najmu za 17 dni według stawki wskazanej w fakturze VAT.

Wyrokiem z dnia 15 marca 2013 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie: (I) zasądził od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz każdego z powodów z osobna M. R. i F. S. kwoty po 2 052,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi w stosunku rocznym od dnia 7 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty; (II) zasądził od pozwanej na rzecz każdego z powodów kwoty po 640,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; (III) nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie kwotę 106 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 6 lutego 2009 r. M. Ś. jechała samochodem osobowym marki R. (...). Kierująca pojazdem marki P. uderzyła kierowanym przez siebie pojazdem w tył pojazdu kierowanego przez M. Ś.. Posiadacz samochodu marki P. miał zawartą umowę obowiązkowego ubezpieczenie OC z tytułu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem pojazdu z pozwanym (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w S.. W dacie zaistnienia szkody w pojeździe poszkodowanej M. Ś. pracowała ona w firmie (...) na stanowisku asystenta pośrednika nieruchomości. Poszkodowana wykorzystywała uszkodzony pojazd do wykonywania pracy, w tym do obsługi klientów polegającej na okazywaniu nieruchomości do sprzedaży. W dniu 11 lutego 2009 r. M. Ś. zawarła z powodami F. S. i M. R. umowę najmu pojazdu marki C. (...) za wynagrodzeniem 250 zł netto za każdą rozpoczętą dobę najmu pojazdu. W dniu 11 lutego 2009 r. zgłoszono szkodę pozwanej (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.. Do dnia 16 lutego 2009 r. pozwana wykonała pierwsze oględziny uszkodzonego pojazdu. W dniu 17 lutego 2009 r. pełnomocnik poszkodowanej M. Ś. zgłosił szkodę pozwanej.

Jak ustalił następnie Sąd pierwszej instancji, pismem z dnia 23 lutego 2009 r. pełnomocnik poszkodowanej zgłosił pozwanej prośbę o pisemną akceptację i zgodę na naprawę zgłoszonych w piśmie z dnia 17 lutego 2009 r. dodatkowych uszkodzeń pojazdu marki R..

Pismem z dnia 23 lutego 2009 r. pełnomocnik poszkodowanej zgłosił pozwanej konieczność przeprowadzenia dodatkowych oględzin pojazdu marki R. do dnia 26 lutego 2009 r., wskazując, że brak oględzin będzie poczytywany za wyrażenie zgody na rozpoczęcie naprawy pojazdu zgodnie z kwalifikacją uszkodzeń warsztatu przeprowadzającego naprawę. Pozwana planowała przeprowadzenie dodatkowych oględzin pojazdu, jednak w dniu 3 marca 2009 r. anulowała zlecenie w tym przedmiocie z uwagi na dokonaną naprawę pojazdu. Samochód poszkodowanej M. Ś. był naprawiany w zakładzie naprawczym w S. przy ulicy (...).

W dniu 27 lutego 2009 r. M. Ś. zwróciła powodom pojazd marki C. (...). Koszt wynajmu wskazanego pojazdu za okres od dnia 11 lutego 2009 r. do dnia 27 lutego 2009 r., czyli za 17 dni wyniósł 5185 zł brutto. M. Ś. zwróciła pojazd powodom w związku z tym, że jej samochód został naprawiony i mogła z niego korzystać.

Następnie M. Ś. zawarła z powodami umowę przelewu wierzytelności z tytułu faktury VAT numer nr (...) względem pozwanej, na mocy której powodowie nabyli od poszkodowanej wierzytelność w kwocie 5 185 zł z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego.

Z dalszych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że pismem z dnia 24 marca 2009 r. pozwana poinformowała powodów o przyznaniu odszkodowania w kwocie 1 080 zł z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego, która została wypłacona powodom.

Jak ustalił Sąd pierwszej instancji, technologiczny czas naprawy samochodu R. (...), usuwający uszkodzenia związane z kolizją z dnia 6 lutego 2009 r., liczony w dniach wynosiłby 4 dni robocze. Techniczny czas naprawy pojazdu uwzględniający oprócz czasu technologicznego również czas niezbędny na przeprowadzenie oględzin oraz sprowadzenie części i materiałów do naprawy wynosiłby 12 dni roboczych. Zasadny czas przebywania pojazdu w naprawie, uwzględniający 5 dniowy tydzień pracy szacować należy na około 17 dni.

Przy przyjęciu, że wykonywane były jednokrotne oględziny pojazdu techniczny czas naprawy pojazdu wynosiłby 8 dni roboczych, a uwzględniając 5 dniowy tydzień pracy, zasadny czas przebywania pojazdu w naprawie wynosiłby 12 dni kalendarzowych. Stawka dzienna (dobowa) wynajęcia pojazdu zastępczego o wielkości odpowiadającej klasie samochodu uszkodzonego w okresie luty 2009 r. zawierała się w przedziale od 163 zł 72 brutto do 231 zł 80 gr brutto.

Po dokonaniu powyższych ustaleń Sąd Rejonowy uznał wniesione powództwo za uzasadnione, wskazując, że znajduje ono swoje oparcie w treści art. 363 § 1 k.c., art. 436 § 2 k.c. oraz 822 § 1 k.c., zaś legitymacja procesowa powodów wynika z treści art. 509 § 1 i 2 k.c.

Przeprowadzone w sprawie dowody dały – zdaniem Sądu Rejonowego – wystarczające podstawy do przyjęcia, że przed kolizją z dnia 6 lutego 2009 r. poszkodowana wykorzystywała należący do niej samochód do realizacji celów prywatnych, w tym do wykonywania pracy, co w pełni uzasadniało wynajęcie pojazdu zastępczego, który jak wynika z przeprowadzonych dowodów, służył do tych samych celów co samochód uszkodzony.

Jednocześnie, w świetle stanowiska zajętego przez pozwaną oraz przeprowadzonych w sprawie dowodów, Sąd nie znalazł podstaw do uznania, iż rzeczywisty czas pozostawania pojazdu poszkodowanego w warsztacie naprawczym mógł być krótszy niż 17 dni. Pozwana w sposób nieuzasadniony ograniczyła czas wynajęcia pojazdu zastępczego do 8 dni, co pozostaje w oderwaniu od okoliczności niniejszej sprawy i uzasadnionego pozostawania poszkodowanej bez pojazdu z powodu jego naprawy. Przyjęcie okresu 17 dni wynajęcia pojazdu zastępczego obejmującego okres od dnia 11 lutego do dnia 27 lutego 2009 r. było - w ocenie Sądu I instancji - jak najbardziej uzasadnione i pozostające w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wywołującym szkodę. Powyższe rozważania zostały potwierdzone w pisemnej opinii biegłego sądowego, który uznał okres około 17 dni za zasadny czas przebywania pojazdu w naprawie. Ponadto w ustnej uzupełniającej opinii na rozprawie biegły wskazał, że ostatecznie pozwana przyjęła zakres naprawy z kalkulacji naprawy wykonanej na zlecenie poszkodowanej, a nie z kalkulacji wykonanej uprzednio przez samą pozwaną. Sąd Rejonowy stwierdził nadto, że treść opisanej wyżej pisemnej opinii biegłego nie została skutecznie zakwestionowana przez żadną ze stron. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd uznał dowód z opinii pisemnej biegłego sądowego za w pełni wiarygodny, albowiem sporządzona ona została zgodnie z treścią postanowienia dowodowego, w sposób rzetelny, kompletny i fachowy. Treść opinii była zgodna z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Przedstawiony w niej tok rozumowania w sposób logiczny i jasny prowadził do sformułowanych wniosków. Z daty kalkulacji wykonanej na zlecenie poszkodowanej wynika, że została ona wykonana po zgłoszeniu konieczności drugich oględzin pojazdu, których pozwana nie wykonała.

Zdaniem Sądu Rejonowego, okres naprawy pojazdu to nie tylko okres technologicznej jego naprawy, ale także okres oczekiwana na sprowadzenie części zamiennych przez warsztat naprawczy, a także oczekiwanie na przeprowadzenie oględzin przez zakład ubezpieczeń. Te okoliczności w powiązaniu z zeznaniami poszkodowanej M. Ś., że korzystała z samochodu zastępczego do czasu zakończenia jego naprawy, uzasadniają przyjęcie stanowiska, że okres 17 dni wynajęcia pojazdu zastępczego był uzasadniony i nie nadmierny w okolicznościach niniejszej sprawy. Przyjęcie jako wyznacznika czasu naprawy przede wszystkim samych czynności mechaników, blacharzy i lakierników, m.in. w oderwaniu od czynności i czasu niezbędnych do pozyskania części potrzebnych do naprawy, nie mogą być uznawane za obiektywny miernik czasu naprawy, decydujący o zakresie odpowiedzialności ubezpieczyciela. W ocenie Sądu korzystanie przez pozwaną z tak ograniczonej interpretacji pojęcia czasu naprawy, sprowadzać się będzie do powstawania nieuzasadnionej rozbieżności pomiędzy rzeczywistym okresem pozostawania właściciela bez możliwości korzystania z własnego pojazdu - na rozmiar którego nie miały wpływu nieprawidłowości w czynnościach naprawczych lub wadliwe procedury stosowane przez warsztat – a faktyczną podstawą naliczania odszkodowania. W konsekwencji istotnemu ograniczeniu ulegnie kompensacyjna rola odszkodowania w dynamicznym jej ujęciu, gdyż właściciel uszkodzonego pojazdu korzystający z samochodu zastępczego poniesie co najmniej częściowy ciężar kosztów, których by nie poniósł gdyby szkoda nie wystąpiła. W ocenie Sądu brak jest w niniejszej sprawie podstaw do utożsamiania zawężonego pojęcia technologicznego czasu naprawy z rzeczywistym okresem wykonywania procesu naprawczego, uwzględniającego wszelkie czynności dokonywane przez realizujący naprawę warsztat oraz rzutujących na możliwość ich przeprowadzenia czynności samego ubezpieczyciela.

Reasumując, Sąd pierwszej instancji uznał, że poszkodowany w wyniku zdarzenia z dnia 6 lutego 2009 r. r. poniósł szkodę w majątku polegającą na uszkodzeniu jego samochodu i związanych z tym kosztów naprawy, a także kosztach wynajmu pojazdu zastępczego. Poza sporem w niniejszej sprawie pozostawała relacja klasy uszkodzonego pojazdu do klasy pojazdu wynajętego. Brak było jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż pojazd wynajęty mógł być pojazdem klasy wyższej od pojazdu poszkodowanego, zaś koszt jego wynajmu przewyższać uzasadniony marką i klasą pojazdu podlegającego naprawie. Sąd orzekający nie podzielił zarzutów pozwanej co do wysokości stawki za wynajem pojazdu zastępczego – a więc co do kwoty 250 zł netto plus należny podatek VAT, mimo iż biegły sądowy ustalił, że stawka dzienna (dobowa) wynajęcia pojazdu zastępczego o wielkości odpowiadającej klasie samochodu uszkodzonego w okresie luty 2009 r. zawierała się w przedziale od 163 zł 72 brutto do 231 zł 80 gr brutto. Stawka wynajmu w niniejszej sprawie odbiegała od stawek ustalonych przez biegłego sądowego, jednakże nie uzasadnia to stanowiska, że powodowie nie mogli domagać się zapłaty według stawki określonej w przedłożonej fakturze VAT. W tym zakresie Sąd orzekający stanął na stanowisku, że poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania wynajmującego, który będzie oferował najniższe ceny wynajmu pojazdu zastępczego. Skoro w niniejszej sprawie poszkodowana skorzystała z usług firmy funkcjonującej na rynku i stosującej określone stawki najmu, to takie stawki determinowały wysokość szkody. Ceny wolnorynkowe różnią się wysokością, co jest naturalnym zjawiskiem gospodarki wolnorynkowej i nie ma uzasadnionych podstaw, aby w niniejszej sprawie je kwestionować i sprowadzać do ceny średniej, czy też najwyżej ustalonej przez biegłego sądowego. To spowodowało, że przy wyliczeniu wysokości szkody Sąd uwzględnił stawki określone w umowie najmu pojazdu zastępczego. Pozwana powinna zatem zwrócić powodom koszty wynajmu pojazdu zastępczego za okres 17 dni, to jest kwotę 5 185 zł. Po uwzględnieniu, że pozwana dotychczas wypłaciła odszkodowanie z tego tytułu w wysokości 1 080 zł, do zapłaty pozostawała kwota 4 105 zł. Tym samym to kwotę 4 105 zł należało uznać za należne odszkodowanie i zasądzić ją od pozwanej na rzecz każdego z powodów z osobna w kwotach po 2 052,50 zł, o czym orzeczono w pkt I wyroku.

Roszczenie o odsetki znalazło swoje oparcie w treści art. 481 § 1 k.c. Data początkowa naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności wskazana została zgodnie z żądaniem pozwu i przypada na dzień następny po upływie 7 dni od dnia doręczenia pozwanej wezwania do zapłaty.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Na koszty te złożyły się: opłata od pozwu w kwocie 100 zł, opłaty skarbowe od pełnomocnictwa w kwocie 34 zł, wykorzystana zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego w wysokości 547 zł 60 gr oraz wynagrodzenie radcy prawnego, który reprezentował powodów w procesie w kwocie 600 zł w stawce minimalnej adekwatnie do wartości przedmiotu sporu, co dało łącznie kwotę 1 281 zł 60 gr. Kwotę tę zasądzono po połowie na rzecz każdego z powodów z osobna w punkcie II wyroku – po 640 zł 80 gr. W pkt III wyroku Sąd nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 106 zł tytułem opłaty od rozszerzonego powództwa.

Apelację od wyroku Sądu pierwszej instancji wniosła pozwana, zaskarżając go w części tj. w pkt I wyroku w zakresie zasądzenia na rzecz powodów kwoty po 913,10 zł na każdego z powodów tj. 1826,20 zł łącznie, zarzucając:

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności opinii biegłego sądowego, który ustalił rzeczywisty czas naprawy samochodu należącego do M. Ś. na 12 dni kalendarzowych a w ocenie Sądu czas ten wynosił 17 dni roboczych, a nadto uznanie, że stawka czynszu najmu w wysokości 250 zł netto za jaką powodowie wynajęli samochód M. Ś. odpowiada wysokości średnich kosztów wynajęcia samochodu klasy odpowiedniej do samochodu wynajętego przez powodów;

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 361 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że wynajęcie samochodu przez powodów przez okres 17 dni roboczych za kwotę 250 zł netto dziennie stanowi normalne następstwo zdarzenia z dnia 6 lutego 2011 r. w sytuacji, gdy zarówno długość wynajęcia samochodu jak również jego koszt przewyższają średnie stawki na rynku dla tego typu transakcji, a nadto, że najemca samochodu zastępczego nie ma obowiązku poszukiwania najtańszego pojazdu zastępczego, co uzasadnia zwrot kosztów najmu po cenie wynikającej z umowy najmu.

Wskazując na powyższe apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa co do kwoty 913,10 zł na każdego z powodów oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu przed Sądem I instancji według norm przypisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego obowiązku zwrotu kosztów procesu przed Sądem II instancji w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelująca podniosła, że o ile nie kwestionuje, że kosztami pozostającymi w związku przyczynowym ze zdarzeniem są koszty wynajmu samochodu zastępczego poniesione w okresie naprawy uszkodzonego samochodu to zaznaczyła, że związek ten ulega przerwaniu w sytuacji, gdy naprawa samochodu jest znacznie przedłużona z przyczyn leżących po stronie bądź samego poszkodowanego bądź też wybranego przez niego zakładu naprawy. Pozwana nie kwestionowała również ustaleń biegłego sądowego, że okresem uzasadnionym za który uzasadniony jest zwrot kosztów wynajmu samochodu zastępczego jest okres 12 dni roboczych. Natomiast w jej ocenie brak jest jakiekolwiek uzasadnienia dla przedłużenia tego okresu do 17 dni. Uzasadnieniem takim nie jest również zgłoszenie na dwa dni przed zakończeniem naprawy pojazdu - wykonania oględzin dodatkowych. Jak wynika z materiału dowodowego okoliczność ich wykonania bądź nie, nie miała faktycznego uzasadnienia dla wykonania naprawy - skoro pomiędzy ich zgłoszeniem a zakończeniem naprawy minął jeden dzień. Pozwana podniosła, że proces naprawy samochodu organizowali powodowie, a więc byli naturalnie zainteresowani jak najdłuższym czasem naprawy - stąd zgłoszenie dodatkowych oględzin na dzień przed jej zakończeniem stanowi wyłącznie próbę uzasadnienia okresu jej trwania. Oprócz argumentu z wykonaniem dodatkowych oględzin powodowie nie wykazali, aby istniały inne obiektywne okoliczności uzasadniające przebywanie samochodu M. S. w naprawie ponad 12 dni kalendarzowych ustalonych przez biegłego. Podnoszona przez Sąd I instancji okoliczność, że zakład naprawy oczekiwał na akceptację ze strony ubezpieczyciela sporządzonych kosztorysów naprawy stanowi okoliczność nieistotną w sprawie ponieważ pozwany nie był stroną umowy o dzieło zawartej pomiędzy M. Ś. a zakładem naprawy i nie ma żadnych uprawnień co do zatwierdzania zakresu naprawy oraz jej kosztów w szczególności w zakresie odpowiedzialności wynikającej z ubezpieczenia OC sprawcy szkody.

W zakresie stawki czynszu najmu samochodu zastępczego w ocenie pozwanego zaprezentowana przez Sąd I instancji wykładnia art. 361 § 1 k.c. jest nieprawidłowa w zakresie, w jakim Sąd I instancji uznał za normalne następstwa szkody koszty wynajęcia samochodu zastępczego bez względu na ich wysokość. Zgodnie z powszechnie akceptowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego normalnymi kosztami są koszty średnie obowiązujące w danych stosunkach. Jak wynika z opinii biegłego sądowego stawka czynszu netto zastosowana przez powodów tj. 250 zł netto jest wyższa niż ustalona przez biegłego najwyższa stawka rynkowa tj. 231,80 zł brutto. Zaakceptowanie poglądu Sądu I instancji w zakresie wysokości należnego poszkodowanemu odszkodowania prowadziłoby do sytuacji, w której poszkodowani nie byliby zainteresowani naprawą skutków szkody, jak również w sposób nieograniczony mnożyliby koszty odszkodowań. W ocenie pozwanego - w okolicznościach przedmiotowej sprawy usprawiedliwione jest poniesienie kosztów wynajęcia samochodu zastępczego do średnich stawek za wynajem samochodu zastępczego tj. do kwoty 2 278,80 zł. ustalonej przez biegłego sądowego.

W odpowiedzi na apelację pozwanej, powodowie wnieśli o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się częściowo zasadna.

Istota sporu jaki ostał się na etapie postępowania apelacyjnego obejmowała kwestię ustalenia wysokości kosztów poniesionych tytułem wynajmu samochodu zastępczego na czas naprawy. Strona pozwana kwestionowała zarówno czas wynajmu, podnosząc, iż nie odpowiadał on czasowi niezbędnemu na dokonanie naprawy pojazdu, jak również stawkę czynszu za wynajem pojazdu zastępczego.

Wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia OC jest zakreślona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza, kierowcy samochodu. Do rozstrzygnięcia o odszkodowaniu ubezpieczeniowym przy ubezpieczaniu OC koniecznym jest sięgnięcie do ogólnych reguł Kodeksu cywilnego odnoszących się do zakresu odszkodowania, w szczególności do przepisu art. 361 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Reguły te nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSP 2002, z. 7-8, poz. 103, czy uchwałę z dnia 21 marca 2003 r., III CZP 6/03, OSNC 2004, z. 1, poz. 4). Podstawową funkcją odszkodowania jest bowiem kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody. Oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, jak podkreślał Sąd Najwyższy, należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy (por. np. uzasadnienia wyroku z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 1273/00 niepubl. czy wyroku z dnia 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00 niepubl.).

Niewątpliwie koszty wynajęcia samochodu zastępczego pozostawały, jak stwierdzono w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem z dnia 6 lutego 2009 r. Powyższej zasady nie kwestionuje przy tym sam apelujący. Nie ulega przy tym wątpliwości, iż koszty takie obejmować mogą tylko okres konieczny i niezbędny do przeprowadzenia naprawy uszkodzonego pojazdu, jeżeli pojazd ten nadawał się do naprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2004 r., sygn. II CK 494/03, LEX nr 145121). W okolicznościach rozpoznawanej sprawy miarodajną dla czynienia wiążących ustaleń faktycznych winna być opinia biegłego sądowego. Z opinii tej wynika natomiast, iż zasadny czas przebywania pojazdu w naprawie, uwzględniający 5 dniowy tydzień pracy szacować należało na ok. 17 dni kalendarzowych. Co prawda w opinii biegły wskazał, że sam technologiczny czas naprawy wynosił 4 dni robocze jednakże ten czas winien być powiększony o inne czynności niezbędne do wykonania naprawy tj. oględziny pojazdu, ustalenie zakresu naprawy, zamówienie i dostarczenie części zamiennych oraz materiałów lakierniczych, czas przemieszczania pomiędzy stanowiskami naprawczymi. Doliczyć należało także czas oczekiwania na dostarczenie zamówionych części. W takiej sytuacji szacowany czas naprawy wynosić powinien 12 dni, a przy uwzględnieniu pięciodniowego tygodnia pracy – zasadny czas przebywania pojazdu w naprawie wynieść powinien 17 dni kalendarzowych, a zatem odpowiadał rzeczywistemu czasowi wynajmu pojazdu zastępczego przez poszkodowaną. Podkreślić należy, iż powyższe ustalenia poczynione zostały przy założeniu, iż nastąpiły dwukrotne oględziny pojazdu. Bez względu jednakże na to czy doszło do drugich oględzin, zważyć należało, iż skoro naprawiający doszedł do przekonania, iż konieczne są dodatkowe czynności naprawcze nie ujęte w kalkulacji, zasadnym było wstrzymanie się przezeń z naprawą w dniu 23 lutego 2009 r. (a zatem po 12 dniach kalendarzowych naprawy). Strona poszkodowana oczekiwała decyzji pozwanej co do dodatkowych oględzin do dnia 26 lutego 2009 r. co zasadnie wydłużyło naprawę do 17 dni kalendarzowych. Nawet zatem przyjmując, iż czas naprawy wynieść powinien 12 dni kalendarzowych to do wydłużenia tego terminu doszło na skutek uzasadnionego oczekiwania na decyzję pozwanej odnośnie akceptacji dodatkowych czynności naprawczych (zwłaszcza w sytuacji gdy dodatkowe koszty naprawy zostały zaakceptowane i sama pozwana uznała konieczność takich oględzin wyznaczając ich termin).

Zasadna natomiast okazała się apelacja w części kwestionującej dobową stawkę za wynajem pojazdu podobnej klasy co pojazd podlegający naprawie. Z wyliczeń biegłego wynika, iż stawka dobowa powinna się kształtować pomiędzy kwotą 163,72 zł a 231,80 zł brutto. O ile zgodzić należy się z Sądem pierwszej instancji, iż nie sposób wymagać od poszkodowanego poszukiwania najtańszej oferty na rynku, o tyle nie może on domagać się zrekompensowania wydatku poniesionego w wysokości przekraczającej maksymalny pułap stawek rynkowych. Idąc tym tokiem rozumowania, bezwarunkowej akceptacji podlegałby wydatek w każdej, nawet całkowicie oderwanej od realnych warunków, wysokości. Swoboda kontraktowania w tym wypadku zagrażałaby interesom ubezpieczyciela, którego odpowiedzialność nie byłaby w żaden sposób limitowana. Skoro zatem biegły ustalił wysokość maksymalnej stawki rynkowej, to stawka przyjęta w umowę będącej przedmiotem zgłoszonego roszczenia winna zostać obniżona do tejże stawki rynkowej. Powodowie nie wykazali bowiem w żaden sposób konieczności wynajęcia samochodu klasy wyższej niż uszkodzony i za stawkę zdecydowanie wyższą niż najwyższa z obowiązujących na rynku lokalnym. Nie wykazali też w jaki sposób na cenę wpłynęło stosowanie obrotu bezgotówkowego i czy miało to znaczenie dla poszkodowanego.

Odszkodowanie za 17 dni wynajmu pojazdu wynosić powinno zatem 3 940,60 zł (17 x 231,80 zł), co daje kwotę 1 430,30 zł na rzecz każdego z powodów.

Biorąc pod uwagę powyższe, działając na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie I w ten sposób, że zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. na rzecz każdego z powodów M. R. i F. S. kwoty po 1 430,30 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi w stosunku rocznym od dnia 7 kwietnia 2009 r. do dnia zapłaty i w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

Konsekwencję powyższej zmiany była również zmiana w zakresie kosztów postępowania. Powodowie wygrali spór przed Sądem pierwszej instancji w ok. 70%. Na poniesione przez nich koszty złożyło się wynagrodzenie w stawce minimalnej wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa – 617 zł, opłata od pozwu – 100 zł, zaliczka na poczet opinii biegłego – 547,60 zł. Koszty pozwanej to wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej z opłatą skarbową od pełnomocnictwa – 617 zł. Łącznie koszty postępowania to kwota 1 881,60 zł. Koszty obciążającego powodów to kwota 564,58 zł zaś pozwaną – kwota 1 317,12 zł. Biorąc pod uwagę powyższe wyliczenia, Sad zasądził od pozwanej na rzecz każdego z powodów kwotę po 350 zł.

Stosownie do zmienionego wyniku postępowania, w punkcie III nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwotę 74,20 zł oraz od każdego z powodów M. R. i F. S. kwoty po 15,90 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Apelacja w pozostałym zakresie, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. o czym Sąd orzekł jak w punkcie 2 sentencji.

W punkcie 3 Sąd orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 98 § 1 i 3, art. 99 o art. 100 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Pozwana wygrała postępowanie apelacyjne w ok. 70%. Z łącznych kosztów postępowania (wynagrodzenia pełnomocników w stawkach minimalnych oraz opłata sądowa od apelacji) w wysokości 692 zł obciążała ją jedynie kwota 207,60 zł a skoro poniosła koszt w wysokości 392 zł należał się jej zwrot od powodów kwoty po 92, 20 zł.