Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Marcin Kamionowski

po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy A. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W.

o ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

z udziałem zainteresowanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

na skutek odwołania A. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. z dnia 20 maja 2013 r., nr (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

A. W. wniosła do Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. z dnia 20 maja 2013 r., nr (...). Na mocy zaskarżonej decyzji ww. organ rentowy ustalił dla odwołującej jako pracownika Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego (...) S.A. z siedzibą w W. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne w kwotach opisanych w decyzji (decyzja ZUS, dokumentacja akt rentowych).

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczona wskazała, że nie złożyła oświadczenia zawierającego informacje o stanie cywilnym, liczbie dzieci na utrzymaniu, wysokości dochodów osiąganych przez nią samą i osoby pozostające z nią we wspólnym gospodarstwie domowym, gdyż w jej ocenie żądanie takich informacji przez zakład pracy byłoby niezgodne z ustawą o ochronie danych osobowych. Z tych też względów wniosła o uchylenie zaskarżonych decyzji w całości (odwołanie k. 2-3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. wniósł o jego oddalenie, wskazując, że płatnik składek nie badał sytuacji materialnej, rodzinnej i życiowej pracowników w tym odwołującej oraz nie uzyskiwał od pracowników żadnych oświadczeń w tym przedmiocie celem ustalenia dochodu, przypadającego na członka rodziny. Świadczenia z ZFŚS udzielane były wyłącznie na podstawie wniosku urlopowego. Wobec powyższego – w ocenie organu rentowego – płatnik przyznawał świadczenia bez zachowania kryterium socjalnego, a więc z całkowitym naruszeniem art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jednolity: Dz. U. 2012 r. poz. 592). W ocenie organu rentowego wartość dofinansowania pracowników nie powinna podlegać wyłączeniu z podstawy wymiaru składek na zasadzie § 2 ust. 1 pkt. 19 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. (odpowiedzi na odwołania k. 5-7 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca się A. W. w latach od 2009 do 2012r. była zatrudniona w Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowym (...) S.A. z siedzibą w W. NIP (...) (okoliczność bezsporna).

W spółce obowiązuje Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (regulamin k. 26-30 a.s). Zgodnie z ww. regulaminem, pomoc z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) miała być przyznawana do wysokości posiadanych środków z przeznaczeniem na dofinansowanie wypoczynku urlopowego organizowanego we własnym zakresie (tzw. wczasy pod gruszą) proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy dla każdego uprawnionego korzystającego z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych (Regulamin ZFŚS k. 29 a.s.).

W okresie od 4 grudnia 2012r. do 9 stycznia 2013r. organ rentowy przeprowadził u płatnika składek Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Handlowego (...) S.A. z siedzibą w W. kontrolę w zakresie m.in. prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, za lata od 2009 r. do 2012 r. W wyniku przeprowadzonej kontroli organ rentowy stwierdził, że pracownicy (...) S.A. z siedzibą w W.: B. A. (1), B. K., B. S. (1), B. J. (1), B. S. (2), B. A. (2), B. B., B. J. (2), B. Z., B. E., B. T., B. P. (1), B. E. (1), B. P. (2), B. J. (3), B. A. (3), B. J. (3), B. J. (4), B. A. (4), K. T., C. M. (1), C. P., C. M. (2), C. A. (1), D. D. (1), D. D. (2), D. M. (5), D. M. (6), D. M. (1), D. M. (2), D. M. (3), D. J., D. M. (4), F. E., G. W. (3), G. S., G. W. (1), G. W. (2), G. T., G. J. (1), G. J. (2), G. K., G. P., G. R., J. R., J. T., J. M., J. B., J. T., J. D., K. M., K. J. (6), K. J. (7), K. K. (1), K. G., K. W. (1), K. J. (3), K. J. (4), K. A. (1), K. S. (1), K. W. (2), K. B., K. A., K. S. (2), K. R. (1), K. E., K. W. (3), K. J. (5), K. R. (2), L. I., L. J., M. K., M. A., M. M. (3), M. J., M. P., M. S., M. M. (4), N. D., N. A., N. M., O. J., O. K., P. B. (1), P. B., P. W., R. T., R. G., R. J., S. D. (1), S. K., S. H., S. W., S. D. (2), S. A. (1), S. B., S. A. (2), S. T., Ś. M., S. J., S. S., T. M., T. W., W. K. (1), W. K., W. Z., W. J., W. T., Z. M., Z. D., Z. J., Z. A., Z. G., K. Z., Ż. A., Ż. Z. oraz odwołująca A. W., składali w latach 2009-2012, pisemne wnioski o udzielenie urlopu wypoczynkowego i na tej podstawie przedsiębiorca przyznawał i wypłacał pracownikom w miesiącach: od kwietnia 2009 r. do listopada 2009 r., od maja 20l0 r. do września 2010 r., od listopada 2010 r. do grudnia 2010 r., od maja 2011 r. do sierpnia 2011 r., od października 2011 r. do grudnia 2011r., od maja 2012 r. do października 2012 r. dofinansowania do wypoczynku urlopowego organizowanego we własnym zakresie (wczasy pod gruszą) finansowane z ZFŚS w takiej samej wysokości dla każdego pracownika proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika i od tych kwot nie zadeklarował składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. (...) S.A. nie badał sytuacji materialnej, rodzinnej, życiowej pracowników oraz nie uzyskiwał od pracowników żadnych oświadczeń dotyczących ich sytuacji materialnej, rodzinnej, życiowej celem ustalenia dochodu na członka danej rodziny.

W oparciu o powyższe ustalenia, organ rentowy na podstawie art. 83 ust 1 w zw. z art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U z 2009 r., Nr 205, poz.1585, z późn. zm. oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.), wydał w dniu 20 maja 2013 r. wobec Przedsiębiorstwa (...) jako płatnika składek wszystkich wskazanych powyżej pracowników w tym odwołującej, decyzję nr (...) r. stwierdzającą, że w okresie pobierania dofinansowania w postaci wczasów pod gruszą, podlegają oni ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, chorobowym, ubezpieczeniu wypadkowemu oraz zdrowotnemu (Decyzja nr (...) k. 31-60v. a.s.).

W dniu 20 maja 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W., wydał decyzję nr (...) w tożsamym przedmiocie jak decyzja nr (...), jednakże jej adresatem była wyłącznie pracownica (...) S.A. – A. W. i jej sytuacja prawna w zakresie objęcia składkami ubezpieczeniowymi, dofinansowania świadczeń socjalnych tj. „wczasów pod gruszą”. Organ rentowy w ww. decyzji nr (...) stwierdził, że w miesiącach lipiec 2009 r., sierpień 2010 r., sierpień 2011 r., sierpień 2012 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe, wypadkowe, zdrowotne została ustalona z uwzględnieniem wypłaconych świadczeń socjalnych (dokumentacja akt rentowych). W dniu 16 lipca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. wydał wobec Przedsiębiorstwa (...) S.A. decyzję nr (...), w której uchylił decyzję z dnia 20 maja 2013 r. nr (...), wskazując, że po potwierdzeniu okoliczności niedoręczenia decyzji z dnia 20 maja 2013 r. wystawionych na ubezpieczonych i płatnika składek, rozstrzygnięcie uchylonej decyzji pozostaje prawidłowe (Decyzja nr (...) k. 25-25v a.s.).

Od decyzji organu rentowego z dnia 20 maja 2013 nr (...), A. W. odwołała się do tutejszego Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, inicjując tym samym niniejsze postępowanie w sprawie (odwołanie k. 2-3 a.s).

Zarządzeniem z dnia 23 lipca 2013 r., doręczonym w dniu 5 sierpnia 2014 r., Sąd wezwał odwołującą do uzupełnienia braków formalnych odwołania poprzez nadesłanie odpisu odwołania z załącznikami dla zainteresowanego (...) S.A. z siedzibą w W.. Odwołująca uzupełniła braki formalne w dniu 8 sierpnia 2013 r. W dniu 22 października 2013 r. Sąd wydał zarządzenie o zawiadomieniu zainteresowanego (...) S.A. z siedzibą w W. o terminie rozprawy. W dniu rozprawy, zainteresowany wstąpił do udziału w sprawie (protokół rozprawy z dn. 21.01.2014 r. k. 62 a.s.) Zainteresowany (...) S.A. z siedzibą w W. przyłączył się do stanowiska odwołującej (pismo zainteresowanego z dn. 30.01.2014 r. k. 65-66 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 17 marca 2014 r. zainteresowany złożył dokumentację rozliczenia funduszu socjalnego (...) S.A. za lata 2009-2012, z którego wynika, że wypłaty świadczeń z tytułu „wczasów pod gruszą” mieściły się w ramach odpisu podstawowego za fundusz socjalny, a ponadto w Przedsiębiorstwie pozostawała jeszcze rezerwa na nieprzewidziane wydatki. Pełnomocnik zainteresowanej spółki podnosił także, że przesłanie zaskarżonej decyzji płatnikowi składek w drugiej połowie lipca 2013 r., czyli po upływie 4 miesięcy od podjęcia postępowania administracyjnego, stanowi rażące naruszenie art. 35 k.p.a. (pismo zainteresowanego z dn. 13.03.2014 r. k. 76-77 a.s.). W dalszym toku postępowania, prezes zainteresowanej spółki podkreślał, że wczasy pod gruszą, były przydzielane wg dwóch kryteriów. Pracownik, aby otrzymać dofinansowanie musiał korzystać z 10 dni urlopu wypoczynkowego, a wysokość przyznanego świadczenia była uzależniona od wymiaru czasu pracy na jaki zatrudniony był pracownik. Organ rentowy podtrzymał swoje stanowisko w zakresie oddalenia odwołania, aż do zakończenia postępowania sprawie, natomiast zainteresowany oraz odwołująca wnosili o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że wypłacone świadczenia na rzecz odwołującej nie wpływają na ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ZUS.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach rentowych oraz na podstawie dokumentów z akt osobowych i regulaminu świadczeń socjalnych. Wiarygodność wymienionych dokumentów nie była kwestionowana przez strony, również Sąd nie znalazł podstaw, by odmówić tym dokumentom mocy dowodowej.

Dodatkowo podstawę ustaleń faktycznych stanowiły bezsporne oświadczenia prezesa zainteresowanego R. K., zgodnie z którymi zasady przyznawania świadczeń z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w postaci dofinansowania „wczasów pod gruszą” były wypłacane wyłącznie na podstawie składanych przez pracowników wniosków urlopowych i ich wysokość zależała od wielkości etatu zatrudnionego pracownika. Pracodawca nie badał przy tym sytuacji życiowej i finansowej pracowników przy przyznawaniu powyższego świadczenia w podstawowych kwotach. Wobec powyższego wszystkie wypłacone na rzecz pracowników świadczenia w postaci przyznanego dofinansowania „wczasów pod gruszą” nie były różnicowane z powołaniem na sytuację materialną, rodzinną i wysokość dochodu, przypadającego na członka rodziny. Wobec powyższego zeznania prezesa zainteresowanego R. K. na okoliczności dotyczące środków przeznaczonych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, jak również związane z sytuacją pracowników są zgodne z ustaleniami organu rentowego, dokonanymi w postępowaniu administracyjnym. Zeznania te uznał Sąd za wiarygodne jako logiczne i spójne, a nadto korespondujące z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej od decyzji z dnia 20 maja 2013 r. o numerze (...) jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Sąd podziela stanowisko organu rentowego, że w przedmiotowej sprawie przychód osiągnięty przez odwołującą z tytułu dofinansowania do wypoczynku urlopowego organizowanego we własnym zakresie (wczasy pod gruszą) finansowanego z ZFŚS u płatnika składek Przedsiębiorstwa Produkcyjno – Handlowego (...) S.A. z siedzibą w W. powinien zostać uwzględniony w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne w wysokościach wskazanych w zaskarżonej decyzji.

Zasady tworzenia przez pracodawców Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz gospodarowania środkami tego funduszu określa ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zgodnie z art. 2 pkt. 1 ustawy, działalnością socjalną są usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego, udzielanie pomocy materialnej-rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Stosownie zaś do art. 8 ust. 1 powołanej ustawy przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu. Ponieważ przepisy ustawy nie określają sposobu dokumentowania dochodów pracowników do celów socjalnych, pracodawca może i powinien, według zasad przyjętych w wewnętrznym regulaminie, poprosić o oświadczenie o sytuacji dochodowej pracownika i członków jego rodziny. Bowiem o sytuacji materialnej pracownika decydują nie tylko jego zarobki w firmie, ale także sytuacja dochodowa osób, które wraz z pracownikiem prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Przy ocenie sytuacji materialnej pracownika należy zatem brać pod uwagę dochody pracownika osiągane poza zakładem pracy, a także dochody członków rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie z pracownikiem. Powyższe wyklucza zatem z mocy prawa przyznanie wszystkim uprawnionym świadczeń socjalnych w jednakowej lub zbliżonej wysokości. Byłoby to bowiem w istocie przyznanie tym osobom dodatku do wynagrodzenia, czy emerytury. Przepis ten wyraźnie określa związek pomiędzy wartością przyznanego świadczenia i łącznie z nim rozpatrywaną sytuacją życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej. Wobec powyższego informacje podane przez pracownika w stosownym oświadczeniu stanowią podstawę do ustalenia wysokości dofinansowania z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Fundusz świadczeń socjalnych jest instytucją prawną, która ma łagodzić różnice w poziomie życia pracowników i ich rodzin. Jest on wyrazem funkcji społecznej zakładu pracy, zaś jego adresatami są zwłaszcza rodziny o najniższych dochodach.

Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 16 września 2009 r. (I UK 121/09) wskazał, że przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych powinny być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady. Wobec powyższego realizacja socjalnych celów Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych jest możliwa, gdy wypłacone z tego funduszu świadczenie jest uzależnione od sytuacji materialnej i rodzinnej poszczególnych pracowników, co w praktyce oznacza zebranie wniosków od pracowników, zawierających dane odnośnie wysokości dochodu na członka rodziny (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lutego 2008 r., II PK 156/07). Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Białymstoku, który w wyroku z dnia 27 września 2012 r. (III AUa 1596/11) wskazał, że o spełnieniu kryterium socjalnego nie może być mowy bez indywidualnej analizy sytuacji każdej uprawnionej do skorzystania z funduszu osoby. Przy czym pracodawca może dowolnie kształtować wysokość dopłat do świadczeń wypłaconych z ZFŚS, jednakże winien uwzględniać w tym zakresie kryterium socjalne wszystkich członków rodziny pracownika, pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym.

Niedopuszczalne jest zatem uwarunkowanie przyznawania świadczeń z ZFŚS wyłącznie wymiarem czasu pracy, zajmowanym stanowiskiem, czy stażem pracowniczym, bez uwzględnienia sytuacji życiowej, rodzinnej i finansowej pracownika. Sam staż pracy, czy wymiar etatu nie mogą stanowić kryterium, na podstawie którego pracodawca będzie oceniał, czy uprawniony do korzystania z funduszu powinien tę pomoc – rzeczową, czy finansową – otrzymać. Pogląd ten znajduje potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 sierpnia 2005 r. (I PK 12/05).

W przedmiotowej sprawie bezsporne było, że świadczenia w postaci dofinansowania z funduszu socjalnego z tytułu wypoczynku urlopowego organizowanego we własnym zakresie („wczasy pod gruszą”) były przyznawane bez uwzględnienia kryterium dochodowego, sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej odwołujących, a wysokość świadczeń była uzależniona wyłącznie od wymiaru czasu pracy i wniosku urlopowego powyżej 10 dni. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że pracownicy, w tym odwołująca, nie składali żadnych oświadczeń dotyczących swojej sytuacji materialnej, rodzinnej i życiowej, dlatego też wypłacone na ich rzecz przez płatnika składek świadczenia nie zależały od kryterium sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej – w tym wysokości dochodu na członka rodziny, a o wysokości przyznanej pomocy finansowej decydował wyłącznie wymiar czasu pracy pracownika. Jedynym kryterium różnicującym wysokość świadczeń z funduszu socjalnego był zatem fakt zatrudnienia w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy. Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy dostawał świadczenie w wyższej wysokości niż pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Z zasady pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy ma niższe wynagrodzenie od pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy i sam ten fakt powinien powodować przyznanie wyższego świadczenia z funduszu. Oczywiście zasada ta może ulec zmianie w zależności od tego, czy pracownik ma jeszcze inne źródła dochodu, od jego sytuacji rodzinnej, ale wymaga to szczegółowego ustalenia w zakresie wysokości dochodu konkretnego pracownika i porównania go z dochodem innego pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy. W niniejszej sprawie przed przyznaniem odwołującej świadczeń z tytułu „wczasów pod gruszą” nie została dokonana przez płatnika składek powyższa analiza, nie została rozpoznana sytuacja życiowa, rodzinna i finansowa pracowników, dochód przypadający na członka rodziny odwołujących, Zróżnicowanie wysokości wypłacanych świadczeń wynikało tylko z faktu pracy w niepełnym lub pełnym wymiarze czasu pracy, a nie było uzależnione od wspomnianej sytuacji rodzinnej, materialnej, czy życiowej uprawnionego.

Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe (...) S.A. z siedzibą w W. przyznając te świadczenia w okresach objętych w zaskarżonej decyzji nie zastosowało zatem kryteriów z art. 8 ustawy o ZFŚS, a świadczenia wypłacone w oderwaniu od tzw. kryterium socjalnego, nie mogą być ocenione w sensie prawnym jako świadczenia socjalne. Zatem nie mogą korzystać z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych, tj. zwolnienia od obowiązku opłacania składek.

W istocie zatem świadczenia z ZFŚS przyznane w okresach wyszczególnionych w zaskarżonych decyzjach przyznawane były przez pracodawcę bez oceny sytuacji materialnej i życiowej pracowników, a więc wbrew zasadzie wynikającej z art. 8 ust.1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Organ rentowy w zaskarżonych decyzjach prawidłowo uznał je za przychód podlegający uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

W niniejszej sprawie zainteresowany winien był dokonać analizy sytuacji życiowej, materialnej i osobistej każdego pracownika z osobna w latach 2009 – 2012. Nie musiało to się wiązać z podejmowaniem nadzwyczajnych działań ze strony pracodawcy, generowaniem dodatkowych sił i środków. Zdaniem Sądu Okręgowego wystarczające byłoby złożenie przez każdego pracownika oświadczenia o wysokości dochodu na jednego członka rodziny ze wskazaniem ile osób, w jakim wieku i z jakim dochodem składa się na rodzinę pracownika. Taka informacja ujmowałaby w istocie nie tylko dochody pracownika osiągane u zainteresowanego, ale także dochody pracownika osiągane poza zakładem pracy, a także dochody członków rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym z pracownikiem. Powyższe obrazuje zarówno sytuację osobistą, rodzinną jak i materialną zgodnie z wymogami przewidzianymi w ustawie.

Art. 8 ust. 1 cyt. ustawy, wyraźnie wiąże zasady korzystania z ulgowych usług i świadczeń z sytuacją życiową, rodzinną i materialną osób uprawnionych. Jest to tzw. kryterium socjalne, którego przyjęcie przez ustawodawcę prowadzi do wniosku, że jest wykluczone przyznawanie ulgowych usług i świadczeń z funduszu ogółowi zatrudnionych w tej samej wysokości, według zasady „każdemu po równo”. Doświadczenie życiowe pokazuje zarazem, że jest mało prawdopodobne, by dwie osoby uprawnione pozostawały w jednakowej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej, a tylko taka (lub bardzo zbliżana) pozwalałaby na przyznanie świadczeń w tej samej wysokości. Tym bardziej więc możliwość taką należy wyłączyć, gdy uprawnionymi jest kilka, kilkanaście czy kilkadziesiąt osób. Sprzeczne z ustawą jest więc wydatkowanie środków funduszu niezgodnie z zasadą ich przyznawania według kryterium socjalnego, to jest kryterium uzależniającego przyznawanie ulgowych usług i świadczeń wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu (por. wyrok Sądu Najwyższego wraz z uzasadnieniem z dnia 20 sierpnia 2001 r. I PKN 570/00).

Przepis art.18 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych formułuje ogólną zasadę, zgodnie z którą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Powyższe wynika z treści art. 4 ust. 9 powołanej ustawy. Z mocy delegacji zawartej w art. 21 ustawy systemowej obowiązuje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. W § 2 ust. 1 powyższego rozporządzenia wymieniono przychody, które nie stanowią podstawy wymiaru składek, w tym, w punkcie 19 świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. W przypadku zaś, gdy pracownicy otrzymują świadczenia z ZFŚS w oparciu o inne kryteria niż socjalne, tj. w sprzeczności z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, do świadczeń tych nie ma zastosowania § 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia.

W tej sytuacji przychód osiągnięty przez odwołującą szczegółowo określony w zaskarżonej decyzji stanowi podstawę wymiaru składek w myśl art. 18 ust. 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z § 1 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (Dz. II. Nr 161, poz. 1106), wobec czego zaskarżona decyzja organu rentowego była prawidłowa.

Odnosząc się na marginesie tylko do twierdzeń pełnomocnika odwołującej, że przesłanie zaskarżonej decyzji płatnikowi składek w drugiej połowie lipca 2013 r., czyli po upływie 4 miesięcy od podjęcia postępowania administracyjnego, stanowi rażące naruszenie art. 35 k.p.a. to stwierdzić należy, że od momentu wniesienia odwołania do sądu rozpoznawana sprawa staje się sprawą cywilną, podlegającą rozstrzygnięciu według zasad właściwych dla tego rodzaju spraw. Odwołanie od decyzji pełni rolę pozwu, a jego zasadność ocenia się na podstawie właściwych przepisów prawa materialnego. Na tego rodzaju wadach decyzji skupia się też postępowanie sądowe, a wady spowodowane naruszeniem przepisów postępowania przed organem rentowym, pozostają w zasadzie poza przedmiotem postępowania, na co uwagę zwrócił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 15 września 2011 r. (II UZP 8/11). Podkreślenia wymaga również, że Sąd ubezpieczeń społecznych – jako sąd powszechny – może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1980 r., III CZP 43/80, z dnia 27 listopada 1984 r., III CZP 70/84 oraz z dnia 21 września 1984 r., III CZP 53/84, OSNCP 1985), jako przedmiotu odwołania. Stwierdzenie takiej wady następuje jednak tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego tylko postępowania. W niniejszej sprawie Sąd nie stwierdził takich wad przedmiotowych decyzji i postępowania administracyjnego.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie powołanych przepisów, orzekł jak w sentencji wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Z: (...)

(...)