Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekr. sądowy Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 września 2016 r. w Warszawie

sprawy J. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

z dnia 9 czerwca 2014 r., znak: (...)

oraz z dnia 14 lipca 2014 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje odwołującej J. S. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 maja 2014 r. na stałe,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. na rzecz J. S. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

J. S. w dniu 17 lipca 2014r. złożyła do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w K., odwołanie od decyzji z dnia 9 czerwca 2014r., znak: (...), odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zaskarżonej decyzji ubezpieczona zarzuciła naruszenie:

1.  art. 14 ust. 3 i 2a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) poprzez wydanie decyzji w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 21 maja 2014r. przed upływem 14 dniowego terminu na złożenie od niego sprzeciwu przez ubezpieczoną, a w konsekwencji bez rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS skutecznie wniesionego sprzeciwu od powyższego orzeczenia;

2.  art. 7, art. 77 § 1 i art. 78 k.p.a. w związku z art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez nierozpatrzenie całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, pominięcie zgłoszonych wniosków dowodowych, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że stan zdrowia ubezpieczonej nie kwalifikuje jej jako osoby częściowo niezdolnej do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

3.  art. 107 § 1 k.p.a. w związku z art. 461 § 2 k.p.c. poprzez błędne pouczenie ubezpieczonej, że przysługuje jej odwołanie od decyzji ZUS do Sądu Okręgowego w Koszalinie pomimo, że znanym organowi rentowemu miejscem zamieszkania ubezpieczonej jest W. (Dzielnica W.).

Powołując się na wskazane zarzuty J. S. wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, że jest częściowo niezdolna do pracy oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego (odwołanie z dnia 14 lipca 2014r., k. 2 – 11 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. wniósł o oddalenie odwołania. Uzasadniając swe stanowisko wskazał, że ubezpieczona posiadała prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do dnia 30 kwietnia 2014r. W dniu 28 marca 2014r. wpłynął wniosek ubezpieczonej o ponowne ustalenie prawa do renty od dnia 1 maja 2014r. Organ rentowy, uwzględniając przepisy art. 61 w związku z art. 12 i art. 14 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, stwierdził, że brak jest podstaw do przywrócenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ Komisja Lekarska orzeczeniem z dnia 3 lipca 2014r. ustaliła brak niezdolności do pracy (odpowiedź na odwołanie z dnia 14 sierpnia 2014r., k. 14 a.s.).

W dniu 25 sierpnia 2014r. J. S. złożyła do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w K., odwołanie od kolejnej decyzji z dnia 14 lipca 2014r., znak: (...), odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Zaskarżonej decyzji ubezpieczona zarzuciła naruszenie:

1.  art. 110 k.p.a. w związku z art. 124 z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) poprzez zmianę nieostatecznej decyzji z dnia 9 czerwca 2014r., od której ubezpieczona w dniu 14 lipca 2014r. wniosła odwołanie, zaskarżając ją w całości;

2.  art. 7, art. 77 § 1 i art. 78 k.p.a. w związku z art. 124 ustawy o emeryturach i rentach z FUS poprzez błędne przyjęcie, że stan zdrowia ubezpieczonej nie kwalifikuje jej jako osoby częściowo niezdolnej do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w szczególności poprzez uznanie, iż aktualne zaawansowanie schorzeń, w tym schorzenie lewej ręki, pomimo iż narusza sprawność organizmu, nie powoduje długotrwałej niezdolności do pracy, pomimo że schorzenie to występuje u ubezpieczonej od 15 lat i jej stan zdrowia od roku 2001 kwalifikowany jest przez organ rentowy jako częściowa niezdolność do pracy, a obecnie jeszcze pogarsza się i nie istnieją widoki na jego poprawę; dotychczasowe zabiegi operacyjne i rehabilitacja zmierzają jednie do utrzymania schorzenia na obecnym stanie;

3.  art. 107 § 1 k.p.a. w związku z art. 461 § 2 k.p.c. poprzez błędne pouczenie ubezpieczonej, że przysługuje jej odwołanie od decyzji ZUS do Sądu Okręgowego w Koszalinie pomimo, że znanym organowi rentowemu miejscem zamieszkania ubezpieczonej jest W. (Dzielnica W.).

Powołując się na wskazane zarzuty J. S. wniosła o:

- zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie, że jest częściowo niezdolna do pracy oraz o przyznanie prawa do renty;

- zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego;

- połączenie sprawy ze sprawą dotyczącą odwołania ubezpieczonej z dnia 14 lipca 2014r. (odwołanie z dnia 22 sierpnia 2014r., k. 17 – 27 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. odpowiadając na odwołanie J. S. od decyzji z dnia 14 lipca 2014r. podtrzymał stanowisko wyrażone w odpowiedzi na odwołanie z dnia 14 sierpnia 2014r. (pismo procesowe organu rentowego z dnia 8 września 2014r., k. 16 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. S., ur. (...), ukończyła 5 letnie technikum rolnicze i uzyskała zawód technika rolnika o specjalności hodowla i nasiennictwo roślin. Po ukończeniu szkoły od dnia 16 września 1994r. do dnia 1 stycznia 1995r. była zarejestrowana jako osoba bezrobotna i w tym okresie pobierała zasiłek dla bezrobotnych (kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych, k. 3 a.r., zaświadczenie z dnia 6 stycznia 1995r., k. 6 a.r.). Następnie w okresie od dnia 2 stycznia 1995r. do dnia 30 września 1995r. była zatrudniona w Przedsiębiorstwie (...) E. M. na stanowisku pracownik produkcji karmy dla zwierząt (świadectwo pracy z dnia 30 września 1995r., k. 7 a.r.), a potem do dnia 19 stycznia 1996r. korzystała z urlopu macierzyńskiego. W okresie od 20 stycznia 1996r. do 5 maja 1996r. znów była zarejestrowana jako osoba bezrobotna i pobierała zasiłek dla bezrobotnych (zaświadczenie z dnia 6 maja 1996r., k. 13 a.r.).

Od dnia 6 maja 1996r. do dnia 31 lipca 1998r. J. S. pracowała jako kierownik zakładu w Zakładzie Usługowo – Handlowym w P. prowadzonym przez M. S. w pełnym wymiarze czasu pracy (świadectwo pracy z dnia 30 września 1996r., k. 14 a.r., świadectwo pracy z dnia 31 lipca 1998r., k. 16 a.r.).

W dniu 2 listopada 1998r. ubezpieczona podjęła pracę w wymierzę ½ etatu jako sekretarka u A. D. prowadzącego (...) w W. (umowa o pracę z dnia 2 listopada 1998r., k. 19 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 28 – 29 a.r.).

W dniu 22 stycznia 2001r. J. S. złożyła w organie rentowym wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, k. 1 – 2 a.r.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 stycznia 2001r. do dnia 28 lutego 2003r. (decyzja ZUS z dnia 20 lutego 2001r., k. 33 – 34 a.r.). Kolejnymi decyzjami było ono przedłużane aż do dnia 30 kwietnia 2014r. (decyzja ZUS z dnia 31 marca 2003r., k. 48 – 49 a.r., decyzja ZUS z dnia 14 kwietnia 2005r., k. 63 a.r., decyzja ZUS z dnia 16 maja 2007r., k. 159 a.r., decyzja ZUS z dnia 8 kwietnia 2008r., k. 169 – 171 a.r., decyzja ZUS z dnia 17 kwietnia 2009r., k. 188 - 190 a.r., decyzja ZUS z dnia 17 listopada 2009r., k. 202 a.r., decyzja ZUS z dnia 29 czerwca 2010r., k. 233 – 235 a.r., decyzja ZUS z dnia 3 października 2011r., k. 272 a.r., decyzja ZUS z dnia 23 marca 2012r., k. 280 a.r., decyzja ZUS z dnia 30 października 2012r., k. 233 a.r., decyzja ZUS z dnia 16 maja 2013r., k. 305 a.r., decyzja ZUS z dnia 8 listopada 2013r., nienumerowana karta a.r.).

Umowa o pracę ubezpieczonej u A. D. prowadzącego (...) w W. zakończyła się z dnia 28 października 2002r. (świadectwo pracy, k. 69 a.r.). Następnie J. S. pracowała:

- w okresie od 3 października 2002r. do 16 grudnia 2002r. w (...) sp. z o.o. w W. jako pracownik serwisu sprzątającego (świadectwo pracy z dnia 20 grudnia 2002r., k. 70 a.r.);

- w okresie od 12 listopada 2002r. do 28 lutego 2005r. w (...) Sp. z o.o. w K. w wymiarze 0,75 etatu jako sprzątaczka (świadectwo pracy z dnia 28 lutego 2005r., k. 71);

- od dnia 15 stycznia 2003r. do dnia 30 września 2006r. u G. K. jako kierownik sklepu w wymiarze 0,5 etatu (umowa o pracę z dnia 15 stycznia 2003r., k. 72 a.r., umowa o pracę z dnia 15 marca 2003r., k. 73 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 118 a.r., świadectwo pracy z dnia 2 października 2006r., k. 144 a.r.);

- od dnia 11 października 2006r. do dnia 31 stycznia 2007r w pełnym wymiarze czasu pracy jako sekretarka w Przedsiębiorstwie (...) sp. z o.o. (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 149 a.r.);

- od dnia 1 marca 2006r. do 31 stycznia 2008r. w (...) sp. z o.o. w Ł. jako sprzątaczka (zaświadczenie z dnia 14 marca 2006r., k. 116 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 117 a.r., świadectwo pracy z dnia 16 października 2006r., k. 147 a.r.);

- od dnia 1 marca 2007r. do dnia 29 maja 2009r. jako specjalista ds. finansowo – księgowych u M. C. prowadzącego (...) (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, k. 210 – 211 a.r.);

- od dnia 3 czerwca 2009r. do 31 grudnia 2012r. w (...) sp. z o.o. w W. jako dyrektor ds. logistyki i specjalista ds. strategicznych klientów (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 25 lutego 2014r., nienumerowana karta a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 17 marca 2010r., k. 214 – 215 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 10 stycznia 2013r., k. 270 – 271 a.r.);

- od dnia 2 listopada 2010r. jako główna księgowa w (...) w J. (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 11 marca 2014r., nienumerowana karta a.r.).

Orzeczeniem Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w W. z dnia 19 czerwca 2007r. J. S. została na stałe zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ze wskazaniem pracy w warunkach przystosowanych do niepełnosprawności (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 19 czerwca 2007r., nienumerowana karta a.r.).

W dniu 28 marca 2014 roku ubezpieczona złożyła w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, nienumerowane karty a.r.). W związku z tym została poddana badaniu przez Lekarza Orzecznika ZUS, który orzeczeniem z dnia 21 maja 2014r. stwierdził, że ubezpieczona nie jest ani całkowicie, ani częściowo niezdolna do pracy (orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 21 maja 2014r., nienumerowana karta a.r.). Na tej podstawie w dniu 9 czerwca 2014r. została wydana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzja odmawiająca przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (decyzja ZUS z dnia 9 czerwca 2014r., nienumerowana karta a.r.), od której J. S. złożyła odwołanie. Ubezpieczona wniosła również sprzeciw od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS z dnia 21 maja 2014r. i sprawa została skierowana do Komisji Lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 3 lipca 2014r. także nie uznała ubezpieczonej za niezdolną do pracy (orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 3 lipca 2014r., nienumerowana karta a.r.). W związku z tym Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. w dniu 14 lipca 2014r. wydał kolejną decyzję odmawiającą J. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (decyzja ZUS z dnia 14 lipca 2014r., nienumerowana karta a.r.). J. S. odwołała się również od tej decyzji.

Postanowieniem z dnia 5 stycznia 2015r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych ortopedy i chirurga celem ustalenia: czy J. S. jest zdolna czy też całkowicie lub częściowo niezdolna do pracy zarobkowej, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności; czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres oraz, jeżeli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonej (poprawa lub pogorszenie), to na czym polegała (postanowienie z dnia 5 stycznia 2015r., k. 40 a.s.).

Biegły sądowy z zakresu chirurgii J. P. w opinii z dnia 16 lutego 2015r. wskazał, że ubezpieczona na skutek doznanej w dniu 15 grudnia 1990r. głębokiej rany ciętej lewego nadgarstka doznała uszkodzenia struktur ruchowych ręki. Stwierdzone uszkodzenia wymagały wielokrotnej hospitalizacji i wykonania reoperacji, co spowodowało istotne ograniczenie funkcji lewej ręki. Biegły wskazał również, że ocena skutków doznanego obrażenia winna być dokonana przez lekarzy neurologa i ortopedę (opinia biegłego sądowego J. P. z dnia 16 lutego 2015r., k. 54 a.s.).

Biegły sądowy z dziedziny ortopedii M. G. w opinii z dnia 3 czerwca 2015r. wskazał, że na podstawie analizy dokumentacji, w oparciu o zebrany wywiad oraz przeprowadzone badanie można stwierdzić, że ubezpieczona jest nadal częściowo niezdolna do pracy. Niezdolność ta jest spowodowana znaczną dysfunkcją ręki lewej, graniczącą z bezużytecznością. Wprawdzie, jak zaznaczył biegły, ubezpieczona ma kwalifikacje do pracy umysłowej i tę pracę wykonuje, jednak do wykonywania takiej pracy, oprócz zdrowej głowy są jeszcze potrzebne ręce. Ubezpieczona zresztą, jak wskazuje wywiad, wykonywała pracę wymagającą sprawności rąk. Obecnie stopień dysfunkcji ręki lewej powoduje, że praktycznie ubezpieczona tą ręką się nie posługuje, a więc w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy. Może wykonywać pracę umysłową, ale robi to wolniej lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Biorąc pod uwagę charakter zmian i stopień ich zaawansowania i utrwalenia, a także wiek ubezpieczonej i czas jaki minął od wypadku, biegły wskazał, że jej stan nie rokuje poprawy. Stwierdził zatem, że ubezpieczona jest częściowo trwale niezdolna do pracy (opinia biegłego sądowego M. G. z dnia 3 czerwca 2015r., k. 65 – 67 a.s.).

Takie samo stanowisko jak M. G. wyraził w opinii z dnia 2 listopada 2015r. biegły sądowy z zakresu ortopedii K. K.. Zaakcentował brak rokowań odnośnie poprawy stanu zdrowia ubezpieczonej, mniejszą wydajność wykonywanej pracy biurowej w stosunku do osoby pełnosprawnej oraz praktycznie posługiwanie się jedną ręką. Biegły zaznaczył dodatkowo, że praca biurowa, którą ubezpieczona wykonuje, wymaga obsługi komputera, przenoszenia czy przekładania dokumentów. Takie czynności osoba sprawna wykonuje szybciej, a osoba jednoręka, jaką jest J. S., znacznie wolniej (opinia biegłego sądowego K. K. z dnia 2 listopada 2015r., k. 119 a.s.).

W łącznej opinii uzupełniającej z dnia 1 lutego 2016r. biegli sądowi z dziedziny ortopedii M. G. i K. K., odnosząc się do zarzutów organu rentowego, wskazali, że J. S. jako osoba praktycznie jednoręka, w znacznym stopniu traciła zdolność do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, tj. pracy biurowej. To, że używa tylko prawej ręki i czynności wykonuje znacznie wolniej, spełnia kryteria częściowej niezdolności do pracy. Dla osób jednorękich nie ma zawodów, które osoby te mogłyby wykonywać z pełną wydajnością. Nadto, w/w biegli sądowi zaakcentowali, że nie ma możliwości przywrócenia funkcji lewej ręki, co czyni ubezpieczoną trwale częściowo niezdolną do pracy (łączna opinia uzupełniająca M. G. i K. K. z dnia 1 lutego 2016r., k. 142 a.s.).

Stanowisko zbieżne z tym, jakie wyrazili M. G. i K. K., zajęła również biegła sądowa specjalistka neurologii B. A., opiniująca na podstawie postanowienia Sądu z dnia 19 stycznia 2016r. (postanowienie z dnia 19 stycznia 2016r., k. 138 a.s.). Biegła w wydanej opinii stwierdziła cechy niedowładu nerwu promieniowego lewego i nerwu łokciowego lewego z przykurczem palców i istotnym ograniczeniem funkcji chwytnej ręki lewej. Resumując, po zebraniu wywiadu, analizie dokumentacji oraz osobistym badaniu ubezpieczonej, biegła wskazała, że całość obrazu klinicznego i schorzenia stwierdzone u J. S., która jest leworęczna, powodują naruszenie sprawności organizmu i obniżenie zdolności do wykonywania pracy, zgodnie z kwalifikacjami w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną. Powyższe daje podstawy do orzeczenia trwałej częściowej niezdolności do pracy (opinia biegłej sądowej B. A. z dnia 11 czerwca 2016r., k. 175 – 176 a.s.).

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rentowych J. S.. Ich autentyczność, jak również zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy, nie była kwestionowana przez żadną ze stron procesu, dlatego Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Jednocześnie w toku postępowania Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii K. K. i M. G., z zakresu chirurgii J. P. oraz z dziedziny neurologii B. A.. Opinie wskazanych biegłych zostały ocenione jako rzetelne, gdyż zostały wydane w oparciu o obiektywne wyniki badań ubezpieczonej, a wydający je biegli są specjalistami w swojej dziedzinie, posiadającymi bogatą wiedzę medyczną i wieloletnie doświadczenie zawodowe. Z tego względu ich opinie nie budzą wątpliwości i zastrzeżeń w zakresie określenia stanu zdrowia J. S.. W związku z powyższym, w sytuacji kiedy biegli uwzględnili dostępną dokumentację medyczną oraz wzięli pod uwagę wyniki badania przedmiotowego, jakie sami przeprowadzili, nie było podstaw, aby ich opinie dyskwalifikować. Zdaniem Sądu są one wiarygodne i wyczerpujące, a zatem brak przesłanek do ich negowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania J. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 9 czerwca 2014r. oraz z dnia 14 lipca 2014r. zasługiwały na uwzględnienie.

W myśl art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2015r. poz. 748 z późn. zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit.
a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu
18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl art. 57 ust. 2 przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub
25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Wskazane warunki muszą być spełnione łącznie. Pierwszy z nich, tj. niezdolność do pracy, jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu (art. 12 ustawy). Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy) (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004 roku, II UK 222/03, OSNAPiUS rok 2004, Nr 19, poz. 340.).

Kolejna przesłanka, o której mowa w art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej, wiąże się z treścią art. 58. Wskazany przepis określa w ust. 1, że warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1)1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2)2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3)3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4)4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5)5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Jeśli chodzi zaś o trzeci z warunków z art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, to wiąże się on z okresami, w czasie których powinna powstać niezdolność do pracy (bądź w ciągu 18 miesięcy od ich ustania), aby ubezpieczony mógł skorzystać z prawa do renty.

Wskazywane warunki, z wyjątkiem niezdolności do pracy, nie podlegają ocenie, jeśli w oparciu o art. 61 ustawy emerytalnej prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu. Następuje to wtedy, kiedy w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy.
W przypadku postępowania o przywrócenie prawa do renty koniecznym i jedynym warunkiem jej ponownego przyznania jest ustalenie tylko jednej z przesłanek warunkujących przyznanie prawa do świadczenia, tj. niezdolności do pracy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 grudnia 2013r., III AUa 1204/12).

W rozpatrywanej sprawie ubezpieczona od roku 2001 nieprzerwanie pobierała świadczenie rentowe, a zatem z uwagi na brzmienie art. 61 ustawy emerytalnej, tylko niezdolność do pracy była warunkiem koniecznym do przyznania jej prawa do świadczenia rentowego na kolejny okres. Inne warunki, na jakie wskazuje art. 57 w ustępach 2 i 3 ustawy emerytalnej, nie podlegały więc badaniu.

Niezdolność do pracy ubezpieczonej, zdaniem Sądu, istniała w dacie badania przez Lekarza Orzecznika ZUS - 21 maja 2014r. i Komisję Lekarską ZUS – 3 lipca 2014r., a nawet wcześniej, gdyż jest kontynuacją niezdolności do pracy występującej u J. S. od 2001r. Takie stanowisko zgodnie wyrazili wszyscy opiniujący w sprawie biegli sądowi z wyjątkiem chirurga J. P., który sam nie ocenił zdolności ubezpieczonej do pracy, a jedynie sugerował zasięgnięcie opinii innych specjalistów. Pozostali biegli sądowi wydający opinie, jednoznacznie i jednakowo ocenili stan zdrowia J. S. i występujące u niej schorzenie będące skutkiem zdarzenia, jakie miało miejsce w roku 1990.

Organ rentowy do każdej z opinii wskazujących na częściową niezdolność do pracy zgłaszał uwagi. Akcentował szczególnie brak ograniczenia zdolności do pracy w przypadku braku możliwości wykorzystania obu rąk. Podkreślił również wiek i wykształcenie ubezpieczonej oraz okoliczność, że nie utraciła ona zdolności do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Jednocześnie wskazywał, że ubezpieczona wciąż funkcjonuje na rynku pracy, jest wprawdzie osobą niepełnosprawną, ale to nie oznacza, że utraciła zdolność do pracy (k. 100 a.s., k. 133 – 134 a.s., k. 194 – 195 a.s.).

Sąd nie podzielił stanowiska organu rentowego. Częściowa niezdolność do pracy zgodnie z art. 12 ustawy emerytalnej, polega na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Sens wyodrębnienia tej konstrukcji można upatrywać m.in. w zapobieganiu sytuacjom, w których ubezpieczeni o wyższych kwalifikacjach po utracie zdolności do ich zarobkowego wykorzystania zmuszeni byliby podjąć pracę niżej kwalifikowaną, wobec braku środków do życia (tak I. Jędrasik-Jankowska, Pojęcia..., s. 280-281). Ustalenie, czy w konkretnym przypadku nastąpiła utrata zdolności do pracy w znacznym stopniu, zależeć będzie od swobodnej oceny orzeczniczej. Poprzednio obowiązujące rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 5 sierpnia 1983r. w sprawie składu komisji lekarskich do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, trybu postępowania, trybu kierowania na badanie przez te komisje oraz szczegółowych zasad ustalania inwalidztwa (Dz. U. Nr 47, poz. 214 z późn. zm.) kwalifikowało jako częściowo niezdolne do zatrudnienia osoby, które utraciły zdolność do wykonywania tego zatrudnienia w stopniu większym niż połowa tej zdolności osób wykazujących pełną sprawność psychofizyczną do jego wykonywania. W obowiązującym stanie prawnym wspomnianego kryterium zabrakło.

Do sądu rozpoznającego sprawę o prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy należy dokonanie analizy elementów pojęciowych niezdolności do pracy. Chodzi w szczególności o ocenę, na czym może polegać utrata w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 3 ustawy emerytalnej). Z samej definicji częściowej niezdolności do pracy wynika, że ubezpieczony może utracić zdolność do pracy w określonym stopniu, a mimo to nie nabyć prawa do renty. Znaczenie ma dopiero utrata zdolności do pracy w znacznym stopniu. Wprawdzie ustawodawca nie wyjaśnia, jak należy rozumieć znaczny stopień utraty zdolności do pracy, tym niemniej semantycznie pojęcie "w znacznym stopniu" oznacza "w stopniu większym niż połowa zwykłej zdolności do pracy". Przy takim założeniu można przyjąć, że z w/w art. 12 ust. 3 wynika granica ochrony ubezpieczeniowej, gdyż prawa do renty nie ma ubezpieczony, który utracił zdolność do pracy w stopniu mniejszym niż znaczny (mniejszym niż połowa zwykłej zdolności do pracy). Można zatem stwierdzić, że utrata w nieznacznym stopniu (na pewno w mniejszym niż znaczny stopień) zdolności do pracy nie uprawnia do ustalenia niezdolności do pracy (choćby częściowej) jako przesłanki prawa do renty. I odwrotnie, utrata zdolności do pracy w znacznym stopniu (większym niż połowa zwykłej zdolności do pracy) uprawnia do ustalenia częściowej niezdolności do pracy jako przesłanki prawa do renty na podstawie art. 12 ustawy emerytalnej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 2015r., I UK 387/14, wyrok Sądu Najwyższego z 13 października 2008r., I UK 106/08).

W rozpatrywanej sprawie biegli z zakresu ortopedii i neurologii wskazywali na okoliczność, że ubezpieczona świadcząca w ostatnim czasie pracę umysłową, do jej wykonywania potrzebuje nie tylko sprawności i jasności umysłu, ale także sprawności fizycznej rąk, obie bowiem (szczególnie ręka lewa w sytuacji, gdy ubezpieczona jest leworęczna) są konieczne do tego, aby w sposób sprawny, tak jak osoby zdrowe i w pełni zdolne do pracy, wykonywać wszelkie obowiązki. Polegają one nie tylko na czynnościach o charakterze ściśle intelektualnym, ale również na czynnościach innego rodzaju, które – nawet w sytuacji wykonywania prac przy komputerze – wymagają użycia rąk. Praca umysłowa, bez ich stosowania, nie jest zatem możliwa i jak słusznie akcentowali biegli M. G. i K. K., nie ma prac umysłowych, które można realizować bez użycia rąk, albo w pełni sprawnie przy użyciu jednej tylko ręki. J. S. w związku z tym, że posługuje się w zasadzie jedną tylko ręką, a ta która jest dla niej wiodąca jest niesprawna, w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnie z poziomem posiadanych kwalifikacji, i to nie tylko umysłowej, ale i fizycznej, którą realizowała w przeszłości. Pracowała m.in. jako sprzątaczka czy kierownik sklepu, świadczyła także prace w zakładzie produkcyjnym, ale przy tego rodzaju pracach sprawność obu rąk jest szczególnie istotna. Wobec tego stanowisko biegłych co do częściowej niezdolności do pracy należało podzielić.

Organ rentowy przedstawiając swoją argumentację podnosił m.in. że ubezpieczona wciąż pracuje. Podkreślić jednak należy, że przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie zakazują osobom częściowo niezdolnym do pracy jej świadczenia, czy też jej kontynuowania, tym bardziej w warunkach pracy chronionej, jak to ma miejsce w przypadku J. S., która posiadając od 2007r. orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, musi świadczyć pracę w warunkach przystosowanych do niepełnosprawności. Powyższy zarzut organu rentowego należało zatem uznać za chybiony tym bardziej, że ubezpieczona pobierając od 2001r. świadczenie rentowe w zasadzie przez cały okres pracowała. Nie było to jednak przeszkodą do tego, aby przedłużać jej rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na kolejne okresy aż do dnia 30 kwietnia 2014r. Dokonując tego organ rentowy opierał się na tym samym naruszeniu sprawności organizmu, jakie w przedmiotowym postępowaniu było podstawą uznania przez biegłych sądowych częściowej niezdolności do pracy. Uwzględniając je przez kilkanaście lat uznawał, że ubezpieczona, która już od kilku lat wykonuje prace umysłowe, m. in. jako księgowa, jest osobą częściowo niezdolną do pracy. Ponadto, choć w stanie zdrowia ubezpieczonej nie nastąpiła żadna zmiana, gdyż schorzenie ma charakter utrwalony i nieodwracalny, to Zakład odmówił przyznania świadczenia rentowego od 1 maja 2014r. Nie wskazał przy tym żadnych okoliczności i przesłanek związanych z poprawą stanu zdrowia J. S., które uzasadniałyby aktualnie odmowę przyznania renty.

Podsumowując Sąd ocenił, iż stanowisko biegłych odnośnie częściowej niezdolności ubezpieczonej do pracy jest zasadne. W takiej sytuacji żądanie przyznania renty było uzasadnione.

Zgodnie z treścią art. 59 ust. 1 ustawy emerytalnej, osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje:

1) renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Jak wynika z zebranego materiału dowodowego, J. S. spełniła przesłankę niezbędną do otrzymania świadczenia rentowego z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Świadczenie zostało więc przyznane na stałe, gdyż schorzenie ręki lewej nie rokuje żadnej poprawy, co zaakcentowali biegli sądowi M. G., K. K. i B. A., a z czym Sąd w pełni się zgodził.

Rozstrzygając kwestię czasu, na który powinno być przyznane ubezpieczonej świadczenie rentowe Sąd miał na względzie, że niezdolność do pracy jest stanem, który może ulegać zmianom, stąd określenie "trwała niezdolność do pracy" i "renta stała". Wskazane pojęcia prawne mają inną treść niż w języku potocznym, odpowiadającą raczej określeniom "niezdolność orzekana na czas określony" i "niezdolność orzekana na czas nieokreślony".

Renta stała, w rozumieniu art. 59 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń Społecznych, odnoszona jest do trwałości niezdolności do pracy, a nie "trwałości" prawa do renty. Orzeczenie o niezdolności do pracy na okres dłuższy niż 5 lat nie jest orzeczeniem stwierdzającym tę niezdolność na zawsze, jest tylko prognozą - zgodną ze stanem wiedzy medycznej - że wcześniej nie zajdą zmiany zdrowia badanego, uzasadniające zmianę oceny niezdolności do pracy (B. Gudowska (w:) B. Gudowska, K. Ślebzak (red.). Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Emerytury pomostowe. Komentarz, Warszawa 2013, s. 183).

W rozważanym przypadku, choć ubezpieczona jest osobą młodą – co akcentował organ rentowy w zastrzeżeniach do opinii - to jednak ta okoliczność nie wyklucza możliwości przyznania renty stałej. Wiek nie jest w tym wypadku żadnym wyznacznikiem, nadto przyjmowanie, tak jak Zakład, że jeśli ktoś jest młody, to automatycznie istnieje możliwość poprawy stanu zdrowia, także jest stanowiskiem błędnym. J. S. to osoba faktycznie stosunkowo młoda, nie mniej sytuacja braku poprawy stanu lewej ręki istnieje od kilkunastu lat, pomimo rehabilitacji. To z kolei powoduje – wedle oceny biegłych sądowych – uzasadnione stanowisko o utrwalonym, nieodwracalnym stanie zmian i braku możliwości powrotu ręki lewej do sprawności bądź zwiększenia tej sprawności w stosunku do stanu obecnego i wcześniejszego.

Podsumowując, Sąd zaaprobował stanowisko, że częściowa niezdolność J. S. do pracy ma charakter trwały, a istnieje od 1 maja 2014r. jako kontynuacja wcześniej orzeczonej niezdolności do pracy. Uwzględniając powyższe - na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – nastąpiła zmiana zaskarżonych decyzji poprzez przyznanie ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 maja 2014r. na stałe.

Sąd na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013r., poz. 461 – tekst jedn. ze zm.) zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. na rzecz J. S. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wskazanej kwoty wynika z brzmienia w/w rozporządzenia obowiązującego przed datą 1 sierpnia 2015r., odwołanie wpłynęło bowiem w lipcu 2014r. W związku z tym zastosowanie znajduje § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2015r., poz. 616), który wskazuje, że do spraw wszczętych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Podobna treść zawarta została również w § 21 obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800), który z tego względu w rozpatrywanej sprawie nie ma zastosowania.

ZARZĄDZENIE

(...)