Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 31 grudnia 2012 r. uprawniony wystąpił z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia jego roszczenia niepieniężnego, w sprawie którą wnioskodawca zamierza wytoczyć obowiązanemu o ustalenie że (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąw W.( dalej obowiązany) nie przysługuje prawo do żądania od (...) spółki akcyjnejw W.( dalej uprawniony) kary umownej za przekroczenie czasu na ukończenie robót, daty ukończenia robot lub któregokolwiek kluczowego terminu o którym mowa w subklauzuli (...)Umowy na podstawie umowy z dnia 10 listopada 2011 r. o roboty budowlane dotyczące budowy centrum (...) w G...

W uzasadnieniu wniosku uprawniony (...) spółki akcyjnejw W.(wykonawca) wskazuje, iż w dniu 10 listopada 2011 r. zawarł umowę o roboty budowlane (k.46-139) dotyczącą budowy centrum (...) zlokalizowanego w G.z obowiązanym (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąw W.(zamawiający).

Wzajemne zobowiązania stron wynikające z owego dokumentu zostały ujęte w części I „Porozumienie (...)” (k.49), części II „Warunkach” (k.54), a także części III „Załączniki do do Warunków” w postaci załącznika G – terminy kluczowe (k.156-158). W umowie z dnia 10 listopada 2011 r. uregulowano min. obowiązki i uprawnienia Zarządcy Projektu, który był powoływany przez obowiązanego (zamawiającego). Obowiązki uprawnionego ujęto w pkt. 4 umowy. W celu zabezpieczenia wykonania umowy strony dodatkowo w pkt. 4.2.1 umowy jako formę zabezpieczenia określiły Gwarancję Należytego Wykonania, mającej służyć zabezpieczeniu potencjalnych roszczeń zamawiającego o niewykonanie lub niewłaściwe wykonania kontraktu oraz zapłatę kar umownych. Gwarancja ta miała zostać wystawiona w formie nieodwołalnej gwarancji bankowej przez (...)S.A. w W.w formie wskazanej w załącznika A do kontraktu. Zabezpieczenie o którym mowa zostało ustanowione w postaci gwarancji bankowej nr (...)w dniu 21 listopada 2011 r. przez (...)S.A. z siedzibą w W.(k.163). Kwota zabezpieczenia wynosi 25.442.404,23 zł, natomiast termin ważności gwarancji jest do 12 lutego 2013 r..

Nadto strony w pkt 5 umowy (k.85) określiły ogólne zobowiązania projektowe. Z zapisu tego wynika iż za sporządzenie i wykonanie projektu odpowiada uprawniony (wykonawca). W pkt. 5.2 umowy określone zostało uprawnienie zarządcy projektu o możliwościach weryfikacji tego dokumentu i w razie wystąpienia określonych w umowie przesłanek wezwania do jego uzupełnienia bądź zmiany. Umowa z dnia 10 listopada 2011 r. w pkt. 8 regulowała terminy, w pkt. 8.3 określono iż Harmonogram Realizacji stanowić ma Załącznik do porozumienia kontraktowego. Strony uregulowały także kwestię przedłużenia czasu na ukończenie co ma swoje odzwierciedlenie w pkt. 8.4, a także kwestię odszkodowania z tytułu opóźnienia w pkt. 8.7 w którym mowa o prawie do żądania odszkodowania w wysokości 0,1% wartości ceny stałej w przypadku niedotrzymania któregokolwiek z kluczowych terminów ustalonego w Harmonogramie Realizacji będącego Załącznikiem do Porozumienia Kontraktowego.

W trakcie realizacji powyższej umowy strony zawarły między sobą także dalsze aneksy do ww kontraktu w związku z wdrażanymi zmianami projektowymi tj. obejmującego zmianę lokalizacji wejścia, kształtu i przebiegu korytarza oraz usunięcia dwóch słupów konstrukcyjnych. W tym celu konieczne było uzyskanie zamiennej decyzji w sprawie pozwolenia na budowę, oraz wykonanie przez uprawnionego (wykonawcę) zgodnie z warunkami umowy sporządzenia zamiennego projektu budowlanego na podstawie instrukcji obowiązanego (zamawiającego) na podstawie Instrukcji (k.177). W związku z czym strony zawarły aneks do umowy z dnia 10 listopada 2011 r. w którym ustaliły min. iż w wyniku konieczności uzyskania zamiennego pozwolenia na budowę z braku winy uprawnionego będzie dokonane przedłużenie czasu na ukończenie robót objętych zmianami, jednak jak się później okazało z ustaleń wynikających z aneksu zmiany te nie zostały wprowadzone w życie.

Uprawniony wskazuje iż wykonywał swoją prace w sposób sumienny i z poszanowaniem zasad sztuki budowlanej, oraz że w wyniku zawirowań projektowych wielokrotnie zwracał się do obowiązanego o dokonanie modyfikacji harmonogramu realizacji prac, z uwagi na zajście obiektywnych okoliczności w postaci wielokrotnych zmian i poleceń zmian wydanych przez Zarządcę Projektu - które w ocenie uprawnionego nie są przez niego absolutnie zawinione. Uprawniony podkreśla że wielokrotnie w związku z realizacją umowy zwracał się z prośbą popartą szczegółowymi wyjaśnieniami do wszczęcia procedury mającej na celu zmodyfikowanie harmonogramu realizacji prac, jednak jego prośby nie uzyskały odzewu od Zarządcy Projektu. W uzasadnieniu wniosku mowa jest także o tym, iż działania Zarządcy w sposób istotny naruszały zapisy umowy z dnia 10 listopada 2011 r. w postaci bierności na składane wniosku o przedłużenie terminów, a dodatkowo było wprowadzane szereg modyfikacji bądź zmian do projektu wydawanych przez Zarządcę które skutkowały wystąpieniem opóźnienia w realizacji prac, oraz miały swoje przełożenie na harmonogram realizacji robót. Powyższe w ocenie uprawnionego w całości uzasadnia postawienie twierdzenia że obowiązany w wyniku opisanych powyżej działań nie jest uprawniony do żądania zapłaty kary umownej za przekroczenie czasu ukończenia robót ponieważ w ocenie wnioskodawcy fakt opóźnienia nie był spowodowany jego działaniem, oraz że nie może ponosić za to odpowiedzialności podkreślając że wykonawca jest uprawniony do przedłużenia czasu na ukończenie w związku z wynikłymi działaniami Zarządcy Projektu, jednocześnie stanowi uprawdopodobnienie roszczenia z którym uprawniony ma zamiar wystąpić przeciwko obowiązanemu. W uzasadnieniu jako podstawę do przedłużenia czasu na ukończenie budowy uprawniony wskazuje min. opóźnienia wynikłe z uwagi na zmiany w projektach, opóźnienia związane z odstępstw przez Zarządcę Projektu od wcześniej ustalonych warunków technicznych, opóźnienia wynikające z konieczności dostosowania instalacji i systemów ochrony przeciwpożarowej na co uprawniony zwracał obowiązanemu uwagę, a także opóźnienia wynikające z nadmierną i przewlekłą procedurą wydawania określeń, oraz projektu zamiennego (k.260, k.267, k.191, k.251, k.269).

Z uwagi na przekroczenie terminów obowiązany zaczął naliczanie kar umownych z tytułu niedotrzymania dat kluczowych, o czym informował uprawnionego w nadsyłanych do niego pismach (k.206 – 231).

W zakresie uprawdopodobnienie interesu prawnego wnioskodawca wskazuje że brak zabezpieczenie może uniemożliwić lub utrudnić osiągniecie celu postępowania w sprawie. Uprawniony podnosi także, iż w przypadku braku udzielenia zabezpieczenia będzie mu przysługiwało jedynie roszczenie o zapłatę, co w świetle powstałej sytuacji nie zapewni mu wystarczającej ochrony w postaci powstania szkody gdyby obowiązany zwrócił się do Banku o wypłacenie kwoty z gwarancji bankowej. Dodatkowo uprawniony wskazuje, iż aktualnie przeprowadza proces restrukturyzacji który wiąże się z zawarciem z bankami finansującymi działalność uprawnionego szeregu umów, toteż brak zabezpieczenia oraz wypłata kwoty z gwarancji bankowej może naruszyć założenia na których opiera się program restrukturyzacji uprawnionego co wywołałoby skutki których nie można byłoby odwrócić w przyszłości, oraz że może odbić się na zapewnieniu swoim kontrahentom handlowym finansowego zabezpieczenia zobowiązań kontraktowych podejmowanych w ramach realizowanych umów budowlanych oraz na dostawy wyrobu i usług.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniosek należało uwzględnić.

Zgodnie z treścią art. 730 ¹ § 1 k.p.c. udzielenia zabezpieczenia może domagać się każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie, oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Paragraf 2 tego przepisu stanowi, iż interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi, lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia, lub w inny sposób uniemożliwi osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

Warunek uprawdopodobnienia roszczenia oznacza konieczność uprawdopodobnienia określonych faktów, z których jest ono wywodzone. Kwestia oceny wiarygodności roszczenia może być uzależniona od stanu materiału dowodowego w sprawie, przedstawionych dokumentów, oraz treści wniosku, a zatem wpływ na sposób oceny wiarygodności roszczenia ma również to, czy wniosek o udzielenie zabezpieczenia został zgłoszony w toku postępowania po przeprowadzeniu chociażby częściowo dopuszczonych przez sąd dowodów.

Sąd Okręgowy podziela opinię Sądu Najwyższego wyrażoną w orzeczeniu z dnia 9 Września 1961 r. sygn. akt IV CZ 54/61 (OSNC 1963, nr 6, poz. 114) iż: „Sąd w postępowaniu zabezpieczającym jest uprawniony oceniać wagę przesłanek uwiarygodniających roszczenie przez ich porównanie z przesłankami, które podważają uprawdopodobnienie powództwa. Przy ocenie, czy roszczenie jest wiarygodne, sąd powinien uwzględnić także znajdujący się w aktach sprawy materiał, który podaje w poważną wątpliwość okoliczności mające uprawdopodobnić żądanie.”.

Pogląd podzielany przez Sąd wskazuje, że sposób oceny wiarygodności roszczenia może być zależny od stanu materiału dowodowego w sprawie, a więc wpływ na sposób oceny wiarygodności roszczenia ma również to, czy wniosek o udzielenie zabezpieczenia został zgłoszony w toku postępowania, po przeprowadzeniu chociażby częściowo dopuszczonych przez sąd dowodów.

Na aktualnym etapie postępowania, na ocenę przez Sąd stopnia wiarygodności roszczenia uprawnionych wpływ mogą mieć jedynie fakty przedstawione we wniosku o udzielenie zabezpieczenia, i zgłoszony na ich poparcie materiał dowodowy. Równocześnie Sąd zwraca uwagę, iż wiarygodność roszczenia uprawnionego nie podlega ocenie przez pryzmat zarzutów obowiązanego, albowiem w niniejszym postępowaniu zarzuty na obecną chwilę nie mogły być podniesione.

W ocenie Sądu okoliczności przedstawione przez uprawnionego w treści uzasadnienia wniosku, a także załączona do wniosku dokumentacja w postaci umowy o roboty budowlane, pism stanowiących korespondencję pomiędzy uprawniony a obowiązanym, przemawiają za uznaniem tych okoliczności jako co najmniej uwiarygodnione. Zatem także roszczenie wskazane we wniosku zostało uprawdopodobnione.

Reasumując całokształt okoliczności stanu faktycznego, wskazać należy, że prowadzą one do wniosku że jest wiele wątpliwości co do zasadności żądania kary umownej z tytułu opóźnienia w realizacji robót objętych Harmonogramem Realizacji, które uprawniały by obowiązanego do zaspokojenia swojego roszczenia w oparciu o gwarancję bankową ustanowioną w celu zabezpieczenia wykonania umowy z dnia 10 listopada 2011 r. W szczególności dotyczy to działań obowiązanego podejmowanych czy też niepodejmowanych w wyniku zgłoszeń które były do niego kierowane przez uprawnionego, czyli wykonawcę projektu który obowiązany mu zlecił stanowiącego dosyć potężną inwestycje, albowiem chodziło o budowę (...). Jednocześnie wskazać należy, iż powyższe stanowisko Sądu w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia nie przesądza o zasadności przyszłego powództwa, o ile takie zostanie wytoczone. Prawdziwość i zasadność twierdzeń uprawnionego, oraz ostateczna ocena prawna sprawy, zostanie bowiem rozstrzygnięta przez Sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie, wydanym w szczególności po zaznajomieniu się ze stanowiskiem obowiązanego, jego zarzutami, oraz po przeprowadzeniu szczegółowego i wyczerpującego postępowania dowodowego.

W ocenie Sądu spełniona jest również druga przesłanka udzielenia zabezpieczenia - uprawniony wykazał interes prawny w udzieleniu mu zabezpieczenia.

Nie ma wątpliwości, iż brak zabezpieczenia sprawi, że cel postępowania wskutek ewentualnego uwzględnienia przyszłego powództwa będzie iluzoryczny. W przypadku uwzględnienia powództwa w wyniku czasu, który może upłynąć od momentu nadania sprawie biegu do jej prawomocnego zakończenia, w przypadku wypłaty sumy z gwarancji bankowej może dojść do ewentualnych przyszłych nieodwracalnych skutków. Uprawniony wskazuje że aktualny etap restrukturyzacji na którym się znajduje, w powiązaniu z wypłatą tak znacznej kwoty na którą opiewa gwarancja bankowa tj. 25.442.404,23 zł może mieć wpływ na cały proces restrukturyzacji, a co za tym dalej idzie istnieje możliwość że odbije się to na działalności uprawnionego, co w ocenie Sądu uzasadnia istnienie po stronie uprawnionego interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia w celu ochrony prawnej do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia przyszłego powództwa.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie wnioskodawca uprawdopodobnił istnienie okoliczności, które mogłyby uzasadniać jego obawę co do tego, iż brak zabezpieczenia poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia poprzez wskazanie na fakt, że w Gwarancji nr (...) z dnia 21 listopada 2011 r. bank zobowiązał się nieodwołalnie i bezwarunkowo do zapłacenia beneficjentowi kwoty w nim zapisanej.

Należy również podnieść, iż sposób zabezpieczenia nie obciąża nadmiernie obowiązanego, a wskazany przez uprawnionego sposób zabezpieczenia nie narusza normy art. 731 k.p.c., bowiem zgodnie z stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 9 grudnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 224/10 : „Zakaz wynikający z art. 731 k.p.c. nie dotyczy zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych przez unormowanie praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania (art. 755 § 1 pkt 1 k.p.c.)”. Jak już wykazano powyżej uprawniony uprawdopodobnił iż przysługuje mu roszczenie niepieniężne o ustalenie nieistnienia prawa do żądania od uprawnionego kary umownej z tytułu przekroczenia określonych w Harmonogramie Realizacji terminów kluczowych, co z uwagi na powołane wyżej stanowisko nie stanowi kolizji z art. 731 k.p.c. stanowiącym o zakazie udzielenia zabezpieczenia zmierzającym do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Trzeba w tym miejscu również nadmienić, że obowiązany może w każdym czasie żądać uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia, którym udzielono zabezpieczenia, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia. Jeżeli obowiązany złoży na rachunek depozytowy sądu sumę zabezpieczenia żądaną przez uprawnionego we wniosku o udzielenie zabezpieczenia, zabezpieczenie upada. Przepis art. 754 ¹ § 3 stosuje się odpowiednio ( art. 742 § 1 k.p.c.).

Mając zatem na uwadze powyższe ustalenia, na podstawie art. 730 § 1, art. 730 ¹ § 1-3 i art. 755 § 1 Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie I sentencji.

Jednocześnie Sąd wyznaczył uprawnionemu dwutygodniowy termin do wystąpienia z powództwem o ustalenie nieistnienia prawa obowiązanego do naliczenia kary umownej. Zgodnie bowiem z art. 733 k.p.c. udzielając zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania w sprawie, sąd wyznacza termin, w którym pismo wszczynające postępowanie powinno być wniesione pod rygorem upadku zabezpieczenia. Termin ten nie może przekraczać dwóch tygodni.

SSO Agnieszka Baran

Zarządzenie:

(...)

(...)