Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek (...) w R. Wydział II Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mariola Czech

Protokolant: sekretarz sądowy Zofia Pławczyk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 listopada 2015r. w R.

sprawy z powództwa S. H.

przeciwko L. K. (1), A. B.,

M. B., J. P.,

J. S. (1), L. W. (1)

o zapłatę

1.  zasądza na rzecz powoda S. H. następujące kwoty:

a/ od pozwanej L. K. (1) 61 200 zł (sześćdziesiąt jeden tysięcy dwieście złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 3 maja 2014 r.,

b/ od pozwanej A. B. 3 253 , 50 zł (trzy tysiące dwieście pięćdziesiąt trzy złote pięćdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 7 maja 2014 r.,

c/ od pozwanej M. B. 8 224, 20 zł (osiem tysięcy dwieście dwadzieścia cztery złote dwadzieścia groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2014 r.,

d/ od pozwanej J. P. 1 636, 20 zł (tysiąc sześćset trzydzieści sześć złotych dwadzieścia groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 12 maja 2014 r.,

e/ od pozwanej J. S. (1) 3 088, 80 zł (trzy tysiące osiemdziesiąt osiem złotych osiemdziesiąt groszy) z ustawowymi odsetkami od dnia 7 maja 2014 r.,

f/ od pozwanej L. W. (1) 6 291 zł (sześć tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt jeden złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 7 maja 2014 r.,

z tym, że nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 23 kwietnia 2014 r.

w sprawie II Nc 23/14 Sąd Okręgowy w Gliwicach – Ośrodek (...) w

R. zasądził od pozwanych L. K. (1), A. B., M.

B., J. P., J. S. (1), J. W. i P.

C. solidarnie na rzecz powoda S. H. kwotę 157 500 zł, z

ustawowymi odsetkami od dnia 3 kwietnia 2014 r., który to nakaz uprawomocnił się

wobec pozwanego P. C.;

2.  w pozostałej części powództwo oddala;

3.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach – Ośrodka (...) w R. tytułem części nieuiszczonej opłaty sądowej następujące kwoty:

a/ od powoda S. H. z zasądzonego roszczenia 3 691 zł (trzy tysiące sześćset dziewięćdziesiąt jeden złotych),

b / od pozwanej A. B. 163 zł (sto sześćdziesiąt trzy złote),

c/ od pozwanej M. B. 412 zł (czterysta dwanaście złotych),

d/ od pozwanej J. P. 82 zł (osiemdziesiąt dwa złote),

e/ od pozwanej J. S. (1) 155 zł (sto pięćdziesiąt pięć złotych),

f/ od pozwanej L. W. (1) 315 zł (trzysta piętnaście złotych),

a w pozostałej części nie obciąża stron kosztami sądowymi, z tym, że nakazem zapłaty

w postępowaniu upominawczym z dnia 23 kwietnia 2014 r. w sprawie II Nc 23/14

Sąd Okręgowy w Gliwicach – Ośrodek (...) w R. nakazał pobrać od

pozwanych L. K. (1), A. B., M. B., J. K. –

P., J. S. (1), L. W. (1) i P. C. solidarnie na rzecz

Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach – Ośrodka (...) w

R. kwotę 1 968, 75 zł, który to nakaz uprawomocnił się wobec pozwanego

P. C.;

4.  zasądza od powoda S. H. na rzecz pozwanej L. K. (1) kwotę 802 zł (osiemset dwa złote) i na rzecz A. B., M. B., J. P., J. S. (1), L. W. (1) solidarnie kwotę 2607 zł (dwa tysiące sześćset siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Przewodnicząca

Sygn. akt II C 217/14

UZASADNIENIE

Powód S. H. wniósł o zasądzenie od pozwanych L. K. (1), A. B., M. B., P. C., J. P., J. S. (1) i L. W. (1) solidarnie kwoty 157 500 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powód wskazał, że wraz z pozwaną L. K. (1), działając wspólnie i w porozumieniu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w okresie od października 2007 r. do kwietnia 2008 r. dopuścili się kradzieży paliwa na szkodę (...) Sp. z o.o. w O.. Pozostali pozwani dopuścili się pomocy w dokonaniu kradzieży paliwa na szkodę wskazanej spółki. Podkreślił, że popełnione przestępstwa zostały pozwanym oraz powodowi udowodnione i wszystkie te osoby zostały skazane przez Sąd Okręgowy w Gliwicach V Wydział Karny Zamiejscowy w W. prawomocnym wyrokiem z dnia 25.06.2010 r. o sygn. akt V K 68/08.

W punkcie 12 wyroku orzeczono obowiązek naprawienia szkody przez pozwanych i powoda solidarnie poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonej spółki kwoty, w pozostałej, tj. nieuregulowanej do dnia wyroku części w wysokości 173 266,52 zł. Powód podkreślił, iż poczuwając się do obowiązku wyrównania szkody, wypłacił pokrzywdzonej kwotę 180 000 zł jeszcze przed wydaniem wyroku karnego, tym samym o wpłaconą przez powoda samodzielnie kwotę, została pomniejszona kwota wskazana w punkcie 12 wyroku karnego, stanowiąca pozostałą do naprawienia szkodę. Dokonanie wpłaty kwoty 180 000 zł zostało potwierdzone przez B. L. – wspólnika i jednocześnie prezesa zarządu pokrzywdzonej spółki (...) oraz zostało stwierdzone w treści uzasadnienia prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 2.10.2013 r. oznaczonego sygn. akt I C 738/12.

Powód domaga się od pozwanych spłaty przypadającej na nich części należności, którą samodzielnie wpłacił pokrzywdzonej przestępstwem, tj. kwoty 157 500 zł (180 000 zł : 8 = 22 500 zł; 7 osób pozwanych x 22 500 zł = 157 500 zł), kierując do nich wezwania do zapłaty dnia 5.07.2013 r., które okazały się bezskuteczne.

Tutejszy Sąd Okręgowy wydał w niniejszej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 23.04.2014 r. o sygn. akt. II Nc 23/14.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana L. K. (1) wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu. W ocenie pozwanej, zgodnie z art. 441 kc, jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna. Natomiast jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, ten kto szkodę naprawił może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od okoliczności, zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła się do powstania szkody. Pozwana stoi na stanowisku, że w niniejszej sprawie przyjęcie, że osoby pozwane są w równym stopniu z powodem winne popełnionych czynów jest w rażącej sprzeczności ze stanem faktycznym, jak również ustaleniami sądu karnego. W rzeczywistości to powód był inicjatorem procederu przestępczego i realizował fizycznie kradzież paliwa, a także to powód wyłącznie osiągał korzyści materialne z popełnionego przestępstwa. Pozwana wniosła o zobowiązanie powoda do wykazania stosownymi dowodami skąd posiadał kwotę 180 000 zł na spłatę Spółki (...). Niezależnie od powyższego pozwana podniosła zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia regresowego, gdyż należy zastosować ogólny – trzyletni termin przedawnienia, liczony od daty zapłaty (wpłaty) dokonanej przez powoda.

W ostatnim piśmie procesowym z dnia 10.08.2015 r. pozwana L. K. (1) nadto zakwestionowała dowód przedstawiony przez powoda w postaci druków KP, który w jej ocenia stanowi jedynie dokument prywatny w rozumieniu art. 245 kpc. W jej ocenie nie są to dokumenty księgowe, dlatego ich moc dowodowa nie przesądza ich mocy materialnej, a tym samym powód nie wykazał, że spełnił świadczenie w kwocie 180 000 zł i dlatego nie może domagać się uiszczenia tej kwoty od pozostałych zobowiązanych do naprawienia szkody. Pozwana wskazuje również, że w bilansach pokrzywdzonej Spółki (...) za okres, w którym wpłata miała mieć miejsce, tj. w 2008 roku widnieje jedynie zapis, iż w tym okresie sprawozdawczym tytułem należności od dłużników wpłacono jedynie kwotę 20 211,96 zł. Natomiast pozostała należność w wysokości 159 390,10 zł została zaksięgowana jako należność nieściągalna. Także w kolejnych latach, czyli 2009-2012 r. nie wskazano wpłat od powoda na rzecz (...) Sp. z o.o. W jej ocenie rzekoma wpłata miała dotyczyć szkody, która nie została jeszcze określona oraz dotyczyła bliżej nie określonej szkody – postępowanie karne było jeszcze w toku. Dlatego powód może jedynie żądać zwrotu tego co ewentualnie świadczył od podmiotu, który to świadczenie przyjął.

Natomiast pozwani A. B., M. B., J. P., J. S. (1) i L. W. (1) w sprzeciwie od nakazy zapłaty wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie na rzecz pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwani podnieśli zarzut bezpodstawności roszczenia wynikający z faktu, iż wysokość spełnionego przez powoda świadczenia nie przenosi tej części, która ciąży na powodzie zgodnie z treścią stosunku wewnętrznego między współdłużnikami oraz wynikającą z faktu spełnienia świadczenia przez poszczególnych pozwanych (w toku postępowania egzekucyjnego) w wysokości przekraczającej tę część, która ciąży na nich.

W rozwinięciu strona pozwana wskazała, że powództwo nie jest oparte na usprawiedliwionych podstawach, gdyż odpowiedzialność pozwanych nie jest solidarna, lecz o jej zakresie zgodnie z art. 441 § 2 kc decydują okoliczności sprawy. Natomiast okoliczności sprawy są takie, że odpowiedzialność pozwanych nie jest równa z odpowiedzialnością powoda oraz pozwanej L. K. (1), gdyż pozwani nie są sprawcami głównymi, lecz odpowiadają za pomocnictwo, co wprost wynika z wyroku karnego. Dalej wskazano, iż pozwani z przedmiotowego przestępstwa odnieśli znikome korzyści, otrzymując jedynie drobne kwoty. Zgoła odmiennie przedstawia się natomiast sytuacja powoda oraz pozwanej L. K. (1), którzy przejęli całość zysków pochodzących ze sprzedaży skradzionego paliwa.

W związku z powyższym, biorąc pod uwagę stopień zawinienia, przyczynienia się do powstania szkody, ale również wysokość korzyści uzyskanych z przestępstwa uznać należy według pozwanych osób, iż ich odpowiedzialność nie powinna przekraczać 5 % od kwoty szkody, jaką Sąd karny przypisał poszczególnym pozwanym. Tym samym powód wspólnie z pozwaną L. K. (1) winien naprawić szkodę w 95 %, przy czym odpowiedzialność powoda jest największa i winna wynosić 55 %, co przy szkodzie w wysokości 353 266,52 zł daję kwotę 194 296,59 zł. Pozwani podnoszą, iż dotychczas nie tylko powód w części naprawił szkodę, lecz również pozwani, a niektórzy z nich nawet w wysokości przekraczającej ich udział, zgodnie z treścią stosunku wewnętrznego. Na dzień 22.04.2013 r. pozwani uiścili kwoty: A. B. – 3 665,28 zł, M. B. – 1 232,90 zł, J. P. – 22 025,66 zł, J. S. (1) – 522,18 zł i L. W. (1) – 1013,90 zł (wynika to z postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego M. S. z Kancelarii (...) w W. Km 2201/13, poprzednio Km 1671/12). Tym samym, według pozwanych, w chwili obecnej powód nie posiada roszczenia regresowego względem pozwanych.

Strona pozwana uważa, że nawet gdyby przyjąć, iż pozwani odpowiadają w częściach równych, to punktem wyjścia do ustalenia ich odpowiedzialności winna być wysokość szkody przypisana poszczególnym pozwanym przez Sąd karny, a nadto winna ona być dzielona pomiędzy sprawców głównych, a poszczególnych pomocników i w każdym przypadku odpowiedzialność nie powinna przekraczać 1/3 wysokości tej kwoty, albowiem pozostałą część winien naprawić S. H. i L. K. (1), którym przypisano sprawstwo w wyrządzeniu całej szkody.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód S. H. wraz z pozwaną L. K. (1), w okresie od 14.10.2007 r. do 7.04.2008 r. w Ż., działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wspólnie i w porozumieniu, z innymi osobami, tj. pozwanymi: A. B., M. B., P. C., J. P., J. S. (1) i L. W. (1), wykorzystując karty paliwowe LOTOS BIZNES z samochodów ciężarowych o nr (...), (...), (...) 13TC, (...) 13TE, (...) 71CR, WN (...), dokonali kradzieży na stacji paliw LOTOS nr 256, przy ul. (...) oleju napędowego w ilości 88 031,67 litrów, o łącznej wartości 353 266,52 zł, działając na szkodę (...) Sp. z o.o. w O., przy czym czynu tego dopuścili się w stosunku do mienia znacznej wartości, czym wyczerpali znamiona czynu zabronionego z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk.

Spółka (...) do 31.10.2011 r. zajmowała się transportem i spedycją i dysponowała około 100 samochodami. Każdy kierowca otrzymywał kartę paliwową i przy jej pomocy mógł bezgotówkowo tankować paliwo na stacjach paliwowych (...) Sp. z o.o. w G.. Każdego miesiąca (...) Sp. z o.o. otrzymywała zbiorczą fakturę za paliwo. Osobą odpowiedzialną za wydawanie, zwrot i ewidencję kart paliwowych była pozwana L. K. (1), która w porozumieniu z powodem S. H. i przy pomocy i współudziale pozostałych pozwanych dopuścili się wyżej wskazanego procederu przestępczego.

Używanie kart (...) przy tankowaniu pojazdów możliwe było jedynie wówczas, gdy na stację paliw przyjechał samochód ciężarowy o numerach rejestracyjnych zgodnych z tymi, które widniały na karcie. Niedopuszczalnym było tankowanie paliwa do innego pojazdu, a tym bardziej do beczek. Ponadto tankujący miał obowiązek podać swoje nazwisko, które było wpisywane do dokumentu WZ. Pozwana L. K. (1) wielokrotnie udostępniała karty (...) S. H., który realizował fizycznie kradzież jak i sprzedaż paliwa oraz czerpał największe korzyści. To S. H. uzgodnił z pracownikami stacji paliw w Ż. możliwość tankowania paliwa w sposób niezgodny z ustalonymi procedurami, tj. do beczek 200 litrowych, które przywoził swoim busem. Początkowo informował pracowników, że tankuje w taki sposób paliwo, gdyż sprzęt do którego ma być ono wykorzystane nie może przyjechać. Jednakże w późniejszym czasie prawie każdy z pracowników stacji był poinformowany o procedurach związanych z tankowaniem na karty. Niezależnie od tego pracownicy stacji posiadali kontakt telefoniczny ze S. H., który dzwonił bądź wysyłał sms-y z zapytaniem, czy może przyjechać i zatankować paliwo. Niekiedy sami pracownicy kontaktowali się z powodem informując go, że może przyjechać. Tankowań unikano jedynie kiedy na stacji znajdował się kierownik. K. zdarzyło się, iż nieletni syn powoda K. H. również w opisany wyżej sposób tankował dla ojca paliwo.

Pracownikami stacji paliw, którzy pomogli S. H. i L. K. (1) w procederze kradzieży paliwa byli: A. B., M. B., P. C., J. P., J. S. (1) i L. W. (1). Łączny zysk ze sprzedaży skradzionego paliwa nie był wyższy niż 180 000 zł, ponieważ powód sprzedawał paliwo za mniej więcej połowę jego ceny rynkowej. Z tej kwoty kasjerzy na stacji paliw łącznie otrzymali około 20 000 zł za pomocnictwo w kradzieży. Jednorazowo kasjerzy otrzymywali średnio kwoty od 150 – 200 zł na osobę. Czasami otrzymywali również słodycze. Natomiast pozostałą kwotą powód S. H. dzielił się z pozwana L. K. (1). Powód uzyskał zysk w wysokości około 90 000 zł, natomiast L. K. (1) w wysokości nie większej niż 70 000 zł, uwzględniają przy tym wartość sprowadzonych dla pozwanej samochodów.

Wyżej wymienione osoby zostały uznane winnymi zarzuconych im czynów i zostały skazane wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach V Wydział Karny Zamiejscowy w W. z dnia 25.06.2010 r. o sygn. akt V K 68/08. I tak:

Powód S. H. i pozwana L. K. (1) zostali skazani za przestępstwo z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zw. z art. 12 kk, na mocy art. 294 § 1 kk i art. 33 § 2 i 3 kk na kary po 2 lata pozbawienia wolności oraz kary grzywny w ilości 100 stawek dziennych przyjmując, iż wysokość jednej stawki wynosi 50 zł, a w przypadku pozwanej 20 zł.

Pozostałe osoby, pozwani: A. B., M. B., P. C., J. P., J. S. (1) i L. W. (1), zostały uznane za winne tego, że działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, wspólnie i w porozumieniu, z innymi osobami, pomogli w dokonaniu innym osobom kradzieży oleju napędowego na stacji paliw LOTOS nr 256, przy ul. (...) w Ż., działając na szkodę (...) Sp. z o.o. w O., tj. popełnienia przestępstwa określonego w art. 18 § 3 kk w zw. z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 12 kk:

1)  A. B. w okresie od 29.11.2007 r. do 7.04.2008 r., w ilości 10 508,39 litrów o łącznej wartości 42 551,44 zł;

2)  M. B. w okresie od 30.10.2007 r. do 6.04.2008 r., w ilości 26 787,90 litrów o łącznej wartości 107 609,97 zł;

3)  P. C. w okresie od 8.11.2007 r. do 4.04.2008 r., w ilości 11 646,24 litrów o łącznej wartości 47 146,46 zł;

4)  J. P. w okresie od 18.10.2007 r. do 8.11.2007 r., w ilości 5 792,14 litrów o łącznej wartości 21 408,24 zł;

5)  J. S. (1) w okresie od 19.10.2007 r. do 7.04.2008 r., w ilości 10 103,88 litrów o łącznej wartości 40 422,89 zł;

6)  L. W. (1) w okresie od 14.10.2007 r. do 4.04.2008 r., w ilości 20 596,66 litrów o łącznej wartości 82 299,52 zł.

Wymienione wyżej osoby został skazane na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania oraz kary grzywny (pkt 3–10 wyroku SO w Gliwicach o sygn. akt V K 68/08).

Natomiast oskarżone N. B. i M. W. zostały uniewinnione od zarzutu popełnienia przestępstwa pomocnictwa w dokonaniu przez inne osoby przy kradzieży oleju napędowego.

Ponadto w myśl art. 46 § 1 kk Sąd karny w punkcie 12 wyroku orzekł obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem solidarnie wobec oskarżonych: S. H., L. K. (1), A. B., M. B., P. C., J. P., J. S. (1) oraz L. W. (1) w pozostałej części w wysokości 173 266,52 zł w terminie 2 lat od uprawomocnienia się wyroku. W toku postępowania karnego powód w okresie od kwietnia 2008 r. do czerwca 2008 r., chcąc wyrównać część szkody, wpłacił na rzecz pokrzywdzonej (...) Sp. z o.o. w O. kwotę 180 000 zł.

Wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach V Wydział Karny Zamiejscowy w W. uprawomocnił się 16.07.2010 r. i stał się wykonalny 20.07.2010 r.

Dowód: dowody wpłat stosownych kwot przez powoda na rzecz pokrzywdzonej k. 8-9 oraz 293; informacja ze strony 4 informacji dodatkowej do bilansu spółki (...) za 2009 r. k. 317-318; akta SO w Gliwicach V K 68/08, a w szczególności wyrok, wyjaśnienia pozwanych i powoda k. 602-690 oraz opinia biegłego J. G. wraz ustną opinią; akta SO w Katowicach I C 738/12; zeznania powoda złożone w niniejszej sprawie 00:51:18 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 122; zeznania pozwanych: A. B. 01:16:14 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 122v, M. B. 01:21:44 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 122v, J. S. (1) 01:28:01 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 123, L. W. (1) 01:35:09 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 123, L. K. (1) 00:14:02 protokół z dnia 22.04.2015 r. k. 182v, J. P. 00:27:55 protokół z dnia 22.04.2015 r. k. 182v; zeznania świadków: J. S. (2) 00:29:28 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 121v, K. H. 00:39:27 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 121v

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 23.04.2014 r. tutejszy Sąd Okręgowy w sprawie II Nc 23/14 nakazał pozwanym: L. K. (1), A. B., M. B., P. C., J. P., J. S. (1), L. W. (1), aby zapłacili solidarnie powodowi kwotę 157 500 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 3.04.2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3 600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Nadto Sąd nakazał pobrać od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. kwotę 1 968,75 zł tytułem należnej w sprawie opłaty sądowej od pozwu. Nakaz uprawomocnił się jedynie w części przeciwko P. C..

Postanowieniem Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z dnia 21.10.2012 r. wykreślono z Krajowego Rejestru Sądowego (...) Sp. z o.o. w O., które to postanowienie uprawomocniło się w dniu 4.12.2012 r.

Na podstawie tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z 25.06.2010 r. o sygn. akt: V K 68/08 opatrzonego klauzulą wykonalności dnia 24.10.2012 r. prowadzone było postępowanie egzekucyjne przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Wodzisławiu Śląskim na rzecz wierzyciela (...) sp. z o.o. w likwidacji w O. pod sygn. akt: Km 1671/12. Postępowanie zostało umorzone postanowieniem z dnia 26.08.2013 r. na podstawie art. 825 § 3 kpc. W toku tego postępowania wyegzekwowano na rzecz wierzyciela następujące kwoty: od S. H. – 25 000,88 zł, L. K. (1) – 315,53 zł, A. B. – 6 551,12 zł, M. B. – 3 018,24 zł, P. C. – 3 973,80 zł, J. P. – 24 710,12 zł, J. S. (1) – 400,00 zł, L. W. (1) – 734,00 zł. Łącznie wyegzekwowano 64 703,69 złotych.

W toku kolejnego postępowania egzekucyjnego, które w dalszym ciągu trwa pod sygn. akt Km 2201/13, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Wodzisławiu Śląskim na dzień 17.07.2015 r. wyegzekwował na rzecz obecnego wierzyciela B. L. na podstawie tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z 25.06.2010 r. o sygn. akt: V K 68/08 opatrzonego klauzulą wykonalności dnia 18.09.2013 r. następujące kwoty: od S. H. – 24,93 zł, L. K. (1) – 2 636,75 zł, A. B. – 4 322,23 zł, M. B. – 1 463,40 zł, P. C. – 0,00 zł, J. S. (1) – 0,00 zł, L. W. (1) – 1 564,51 zł. Łącznie wyegzekwowano 10 011,82 złotych.

Postanowieniem z dnia 20.11.2014 r. zostało umorzone postępowanie egzekucyjne w stosunku do pozwanych: A. B., M. B., J. S. (1) oraz L. W. (1). Egzekucja nadal prowadzona jest przeciwko powodowi S. H. oraz pozwanej L. K. (1), gdyż nie udało się wyegzekwować całej dochodzonej na podstawie tytułu wykonawczego kwoty.

Dowód: pismo Komornika Sądowego z dnia 4.03.2015 r. k. 296 oraz z dnia 17.07.2015 r. k. 310; postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego k. 236; wydruk z KRS dotyczący Spółki (...) k. 301; z potwierdzeń transakcji przelewów, wydruków systemu płacowego A. B., z zaświadczenia wystawionego przez pracodawcę L. W. (2), pokwitowania wpłaty kwoty 24.310,12 zł przez J. P., zaświadczenia wystawionego przez pracodawcę M. B. o wysokości potrąceń na okoliczność kwot jakie pozwane zapłaciły na rzecz spółki (...) k. 154-175; dokumenty, pisma i potwierdzenia transakcji w zakresie wyegzekwowanych od L. K. (1) kwot w toku postępowania egzekucyjnego k. 188-225 oraz 236-284; zeznania powoda 00:51:18 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 122; zeznania pozwanych: A. B. 01:16:14 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 122v, M. B. 01:21:44 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 122v, J. S. (1) 01:28:01 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 123, L. W. (1) 01:35:09 protokół z dnia 4.02.2015 r. k. 123, L. K. (1) 00:14:02 protokół z dnia 22.04.2015 r. k. 182v, J. P. 00:27:55 protokół z dnia 22.04.2015 r. k. 182v

Sąd oddalił wniosek dowodowy zgłoszony przez pozwaną L. K. (1) o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność, czy powód wpłacił 180 000 zł na rzecz Spółki (...), ponieważ wniosek ten jest spóźniony a zebrana w sprawie dokumentacja oraz pozostały materiał dowodowy, w sposób wyczerpujący wyjaśnił wszelkie kwestie podnoszone przez strony, w tym kto, kiedy i ile wpłacił na czyją rzecz.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów, w szczególności w oparciu o zeznania stron i świadków, a także mając na względzie szczególną moc dowodową z jakiej korzystają w postępowaniu cywilnym prawomocne skazujące wyroki sądu karnego. Stosownie bowiem do treści zdania pierwszego przepisu art. 11 kpc, ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym.

W niniejszej sprawie pozwani: A. B., M. B., J. P., J. S. (1) i L. W. (1) jak i świadkowie K. H. i J. S. (2) złożyli zeznania, które w ocenie Sądu w znacznej mierze przedstawiają rzeczywisty obraz okoliczności będących przedmiotem niniejszego postępowania. Złożyli oni zeznania, które są logiczne, spójne i konsekwentne, a brak jest podstaw do kwestionowania ich prawdziwości.

Istotne dla niniejszej sprawy były też zeznania złożone przez powoda S. H., które Sąd uznał w zasadniczej mierze za wiarygodne. Sąd nie przychylił się jedynie do twierdzeń powoda odnośnie jego pomniejszej roli w dokonaniu przestępczego procederu, który miała zainicjować i nadzorować pozwana L. K. (2).

W pewnym zakresie, zeznaniom pozwanej L. K. (1), Sąd również przypisał walor wiarygodności, to jest w zakresie w jakim pokrywają się one z ustalonym w sprawie stanem fatycznym. Sąd zauważa, że pozwana starała się znacznie umniejszyć swoją rolę w dokonanych przestępstwach, próbując pominąć niewygodne dla niej kwestie, które stawiały jej osobę w złym świetle. Sąd nie uznał zatem za wiarygodne twierdzeń L. K. (1), iż z tego procederu uzyskała jedynie około 5 000 zł zysku oraz otrzymała kilkukrotnie po 60 litrów paliwa, a samochód, który dostała w rozliczeniu od powoda zwróciła mu i on go sprzedał, nie przekazując L. K. (1) żadnych środków z tego tytułu.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje po części na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 441 § 1 kc, że jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna. Solidarną odpowiedzialność może ponosić kilku współsprawców, ale także sprawca z pomocnikiem, podżegaczem lub osobą która skorzystała ze szkody (art. 422 kc). Jako warunki zastosowania art. 441 § 1 kc wskazuje się wyrządzenie szkody czynem niedozwolonym, jedność szkody, za którą ponoszą odpowiedzialność wszystkie podmioty oraz związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 § kc między szkodą a zdarzeniem ją powodującym, za które to zdarzenie każdy ze współodpowiedzialnych ponosi odpowiedzialność.

Stosownie zaś do treści art. 441 § 2 kc, jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, ten, kto szkodę naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od okoliczności, a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła się do powstania szkody.

Dłużnikowi solidarnemu, który zaspokoił poszkodowanego, przysługują więc roszczenia regresowe, tzn. że może on żądać od pozostałych współodpowiedzialnych z nim podmiotów zwrotu odpowiednich, przypadających na nich części świadczenia odszkodowawczego. Roszczenia regresowe powstają wraz z naprawieniem szkody przez jednego ze współodpowiedzialnych dłużników. Z tą chwilą wobec zaspokojenia wierzyciela, ustaje pierwotny stosunek zobowiązaniowy i gaśnie solidarna odpowiedzialność wszystkich dłużników. Roszczenia regresowe przedawniają się na zasadach ogólnych (stosuje się ogólne terminy przedawnienia z art. 118 kc) - termin przedawnienia rozpoczyna bieg od dnia naprawienia szkody.

Z tych przyczyn Sąd uznał za niezasadny zarzut pozwanej L. K. (1) przedawnienia roszczeń powoda, ponieważ nie upłynął jeszcze 10-letni termin do dochodzenia przez niego roszczenia - powód wyrównał część szkody w okresie od kwietnia 2008 r. do czerwca 2008 r., wpłacając na rzecz pokrzywdzonej (...) Sp. z o.o. w O. kwotę 180 000 zł, a pozew złożył 3.04.2014 r.

Powodowie, jak i pozwani ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, w mieniu należącym do (...) sp. z o.o. w O., co zostało potwierdzone wyrokiem sądu karnego. Między powstałą szkodą, a zdarzeniami ją powodującymi, w okresie od 14.10.2007 r. do 7.04.2008 r. w Ż. (dokonanie kradzieży) istnieje adekwatny związek przyczynowy. Każda ze stron niniejszego postępowania, swoim działaniem przyczyniła się do powstania szkody. Dlatego też Sąd uznał, że wszystkie wyżej wskazane osoby - stosownie do treści art. 441 § 1 kc - ponoszą solidarną odpowiedzialność.

Powód, jako osoba współodpowiedzialna za powstanie szkody w mieniu (...) Sp. z o.o. wyrządzonej czynami niedozwolonymi, uprawniony jest – na podstawie art. 441 § 2 kpc - do wystąpienia przeciwko pozostałym współodpowiedzialnym, tj. osobom pozwanym w niniejszej sprawie, które również przyczyniły się od powstania szkody.

Kryterium oceny wysokości roszczenia regresowego według art. 441 § 2 kc stanowi całokształt okoliczności sprawy, a w szczególności porównanie winy i stopnia przyczynienia się do powstania szkody przez każdego ze współsprawców (identyczny stopień zawinienia nie wyklucza różnego stopnia przyczynienia się do powstania szkody). W procesie regresowym sąd winien ustalić indywidualnie wobec każdej z osób odpowiedzialnych za szkodę te wszystkie okoliczności, które mogą decydować o rozdziale szkody w stosunku wewnętrznym, a następnie ocenić ich wagę, oznaczyć wysokość udziału każdego z podmiotów odpowiedzialnych za szkodę i zasądzić na rzecz regresującego odpowiednie kwoty według kryteriów: stopnia winy (różnicując poszczególne formy i stopnie natężenia winy), rozmiaru przyczynienia się do powstania szkody - opartego na prawdopodobieństwie (zasadnicze znaczenie ma proces wyizolowania ze splotu okoliczności tych czynników, które dla nastąpienia wypadku miały „decydujące” lub „przeważające” znaczenie) oraz innych okoliczności (np. wielkość udziałów we współwłasności rzeczy, która wyrządziła szkodę, motywy działania, faktyczny udział w wyrządzonej szkodzie, względy słusznościowe określone w art. 440 kc). Przepis art. 441 § 2 kc ustala pewne ogólne zasady, według których nastąpić powinien rozdział ciężaru wypłaconego odszkodowania w stosunku wewnętrznym. Stanowi raczej dyrektywy dla sędziego niż ustala bezwzględnie obowiązujący porządek regresu. Świadczy o tym pozostawienie znacznego marginesu dla swobodnej oceny Sądu.

Roszczenie regresowe powstaje wraz z naprawieniem szkody przez jednego ze współodpowiedzialnych dłużników (nie wystarczy samo zasądzenie odszkodowania). Z tą też chwilą, wobec zaspokojenia wierzyciela, ustaje pierwotny stosunek zobowiązaniowy i gaśnie solidarna odpowiedzialność wszystkich dłużników. Nie ma przy tym podstawy, aby uważać, że solidarną odpowiedzialność ponoszą dłużnicy, jeżeli kieruje w stosunku do nich roszczenia regresowe dłużnik, który naprawił szkodę.

W związku z treścią wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 25.06.2010 r. o sygn. akt V K 68/08 powód i pozwani zobowiązani zostali solidarnie do zapłaty na rzecz (...) Sp. z o.o. w O. kwoty 173 266,52 zł, stanowiącej pozostałą część szkody wyrządzonej pokrzywdzonej, gdyż w toku postępowania karnego powód S. H. wyrównał część szkody wpłacając na rzecz (...) Sp. z o.o. w O. kwotę 180 000 zł.

W pierwszym rzędzie Sąd uznał, że powód S. H. dokonał stosownych wpłat na rzecz pokrzywdzonej Spółki (...), gdyż jednoznacznie wynika to z ustaleń poczyniony zarówno w sprawie karnej V K 68/08 jak i cywilnej toczącej się przed Sądem Okręgowym w Katowicach o sygn. akt I C 738/12. Nie można pominąć również tego, że pozwana L. K. (1) nie kwestionowała w postępowaniu karnym, że w punkcie 12 wyroku orzeczono solidarny obowiązek naprawienia szkody przez pozwanych i powoda poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonej spółki kwoty, w pozostałej, tj. nieuregulowanej do dnia wyroku części w wysokości 173 266,52 zł. Ponadto powód przedłożył dowody wpłaty na łączną kwotę 180 000 zł i dokonał tego w kasie Spółki (...) a okoliczność, że przedłożone dokumenty nie mają wartości księgowej nie oznacza, że powód powyższej kwoty nie wpłacił. B. L. potwierdziła wpłatę, a również Sąd karny ustalając wysokość szkody uwzględnił wpłaconą kwotę przez powoda w wysokości 180 000 zł.

Ustalając udział każdego z podmiotów odpowiedzialnych za szkodę Sąd uznał, że powód S. H. i pozwana L. K. (2) w sposób zbliżony przyczynili się do powstania szkody. Wiązała ich szczególna więź wynikła z działania wspólnie i w porozumieniu, co charakteryzuje współsprawstwo. W ramach tzw. zjawiskowych form popełnienia przestępstwa, oczywistą, wręcz naturalną jego postacią jest sprawstwo, w tym współsprawstwo. Sprawczym formom popełnienia przestępstwa można przeciwstawić formy niesprawcze opisane jako podżeganie i pomocnictwo. Współsprawstwo jest odmianą sprawstwa, która różni się od sprawstwa pojedynczego tym, że zamiar dokonania czynu zabronionego został podjęty przez co najmniej dwie osoby, które - zgodnie z przyjętym podziałem ról - uzgodniły jego wspólną realizację. Za współsprawstwo odpowiada bowiem ten, kto wykonuje czyn zabroniony wspólnie i w porozumieniu z inną osobą. Istotą współsprawstwa - również z punktu widzenia utrwalonej już linii orzecznictwa Sądu Najwyższego - jest zatem oparte na porozumieniu wspólne działanie co najmniej dwóch osób, z których każda obejmuje swym zamiarem urzeczywistnienie wszystkich przedmiotowych znamion czynu przestępnego. Obiektywnym elementem współsprawstwa jest nie tylko wspólna (w sensie przedmiotowym) realizacja znamion określonej w odpowiednim przepisie tzw. czynności czasownikowej, lecz także taka sytuacja, która charakteryzuje się tym, że czyn jednego współsprawcy stanowi dopełnienie czynu drugiego współsprawcy albo popełnione przestępstwo jest wynikiem czynności przedsięwziętych przez współsprawców w ramach dokonanego przez nich podziału ról w przestępnej akcji. Natomiast subiektywnym elementem, a zarazem warunkiem niezbędnym współsprawstwa jest porozumienie oznaczające nie tylko wzajemne uzgodnienie przez wszystkich współsprawców woli popełnienia przestępstwa, lecz także świadome współdziałanie co najmniej dwóch osób w akcji przestępczej. Porozumienie to jest czynnikiem podmiotowym, który łączy w jedną całość wzajemnie dopełniające się przestępne działania kilku osób, co w konsekwencji pozwala przypisać każdej z nich również i tę czynność sprawczą, którą przedsięwzięła inna osoba współdziałająca świadomie w popełnieniu przestępstwa, tak jak ma to miejsce w niniejszej sprawie (vide wyrok SN z dnia 24 maja 1976 r., Rw 189/76, OSNKW 1976, nr 9, poz. 117).

W świetle powyższego nie wytrzymuje krytyki argument pozwanej L. K. (1), że jej udział w przestępczym procederze był w zasadzie znikomy – rola pozwanej miała się jedynie ograniczyć do nielegalnego wyniesienia kart paliwowych, przekazania ich powodowi i pozwana niemal nie odniosła żadnych korzyści z popełnionych przestępstw, a więc znikomy był też jej stopień winy i przyczynienia się do powstania szkody. Podnieść jednakże należy, że rola L. K. (1) w przestępstwie oraz sposób działania wskazują, że w istotny sposób przyczyniła on się do powstania szkody. To ona była odpowiedzialna za wydawanie, zwrot i ewidencję kart paliwowych i bez jej czynnego współudziału powodowi nie udałoby się regularnie dokonywać kradzieży paliwa i to przez okres aż 6 miesięcy.

Jeśli zaś chodzi o argument pozwanej L. K. (1), że w zasadzie nie odniosła realnej korzyści z popełnionego czynu zabronionego, ponieważ powód zatrzymywał dla siebie niemalże całość kwot uzyskanych ze sprzedaży skradzionego paliwa, to zauważyć należy, że art. 441 § 2 kc nie wymienia korzyści z czynu niedozwolonego jako okoliczności rzutującej na rozmiar regresu i może być brany pod uwagę jedynie w pewnym stopniu, ale nie decydującym, co zostało szerzej rozwinięte w dalszej części uzasadnienia.

Mając jednakże na uwadze, że chociaż Sąd karny uznał, iż w niemal identycznym stopniu pozwana L. K. (1) zawiniła jak powód S. H., co znalazło wyraz w wymiarze kary – powód został skazany na wyższy wymiar kary grzywny, to Sąd uznał, że przyczyniła się ona do powstania całej szkody w stopniu nieco mniejszym. To powód realizował fizycznie kradzież jak i sprzedaż paliwa oraz czerpał największe korzyści i nie ma tu znaczenia kto był inicjatorem całego procederu przestępczego. Jak wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego, łączny zysk ze sprzedaży skradzionego paliwa nie był wyższy niż 180 000 zł, ponieważ powód sprzedawał paliwo za mniej więcej połowę jego ceny rynkowej. Z tej kwoty kasjerzy na stacji paliw łącznie otrzymali około 20 000 zł za pomocnictwo w kradzieży (jednorazowo osoby te otrzymywały średnio po 150 – 200 zł). Natomiast pozostałą kwotą powód S. H. dzielił się z pozwaną L. K. (1). Powód osiągnął zysk w wysokości około 90 000 zł, natomiast L. K. (1) w wysokości nie większej niż 70 000 zł. W związku z tym Sąd uznał, że odpowiedzialność powoda jest największa i wynosi ona pomiędzy współsprawcami: 60 % po jego stronie i 40 % po stronie pozwanej L. K. (1).

Sąd podzielił natomiast, ale tylko w pewnym zakresie, twierdzenia pozwanych: A. B., M. B., J. P., J. S. (1) i L. W. (1), że ich stopień winy był mniejszy niż sprawców, gdyż dopuścili się jedynie pomocnictwa w popełnionym przestępstwie, a ich rola była marginalna, gdyż nie uczestniczyli bezpośrednio w sprzedaży skradzionego paliwa oraz nie uzyskali znacznych korzyści z popełnionych czynów zabronionych.

Podżeganie i pomocnictwo nie stanowią formy uczestnictwa w cudzym przestępstwie, lecz równorzędną ze sprawstwem sensu stricto formę jego popełnienia. Pomocnictwo w rozumieniu art. 18 § 3 kk wchodzi w grę wyłącznie wtedy, gdy za udowodnione można uznać, że zachowanie danej osoby było podejmowane z nastawieniem, a więc z zamiarem, aby inna osoba dokonała konkretnego przestępstwa i w

związku z tym ułatwiła jej to. Podkreślić należy, że dokonanie pomocnictwa nie jest uzależnione od dokonania czynu zabronionego przez bezpośredniego wykonawcę lub usiłowania popełnienia takiego czynu. Zarazem jednak stadium zaawansowania działania bezpośredniego wykonawcy stanowi okoliczność rzutującą na wymiar kary za dokonane pomocnictwo. Z powyższego wynika, że stopień winy pozwanych: A. B., M. B., J. P., J. S. (1) i L. W. (1) nie był daleko mniejszy od winy sprawców S. H. i L. K. (1), z uwagi na dopuszczenie się jedynie pomocnictwa w dokonaniu kradzieży oleju napędowego. Z ustaleń faktycznych sprawy karnej wynika bowiem, że podjęte przez pozwanych działania umożliwiły uzyskanie bezpośrednim sprawcom kradzieży osiągnięcie korzyści majątkowej, jaką uzyskali ze sprzedaży skradzionego paliwa. Bez ich udziału nie doszłoby do kradzieży paliwa. Tym niemniej Sąd zauważa, że udział w całym procederze tych pozwanych był mniejszy od odpowiedzialności S. H. i L. K. (1). Jednakże ustalenia Sądu Okręgowego w Gliwicach V Wydział Karny Zamiejscowy w W., który wyrokiem z dnia 25 czerwca 2010 r. o sygn. akt V K 68/08 uznał powoda i pozwane winnymi popełnienia przestępstw, stosownie do art. 11 kpc, są wiążące dla Sądu.

Podkreślić należy, iż sąd cywilny związany jest tylko ustaleniami dotyczącymi popełnienia przestępstwa - a więc okolicznościami składającymi się na jego stan faktyczny, czyli osobą sprawcy, przedmiotem przestępstwa oraz czynem przypisanym oskarżonemu - które znajdują się w sentencji wyroku. Oznacza to, że sąd - rozpoznając sprawę cywilną - musi przyjąć, że skazany popełnił przestępstwo przypisane mu wyrokiem karnym (wyrok SN z dnia 14 kwietnia 1977 r., IV PR 63/77, LEX nr 7928). W postępowaniu cywilnym pozwany nie może bronić się zarzutem, że nie popełnił przestępstwa, za które wcześniej został skazany prawomocnym wyrokiem wydanym w postępowaniu karnym, ani też że przestępstwem tym nie wyrządził szkody. Związanie dotyczy ustalonych w sentencji wyroku znamion przestępstwa, a także okoliczności jego popełnienia, dotyczących czasu, miejsca, poczytalności sprawcy itp.

Natomiast w zakresie zawartego w wyroku karnym ustalenia wysokości szkody osoby pokrzywdzonej, dominuje pogląd, że jeżeli określenie wysokości szkody przez sąd karny ma charakter ocenny i stanowi ustalenie posiłkowe, nie wiąże sądu cywilnego. Jeżeli jednak ustalenie wysokości szkody wynika bezpośrednio z ustalenia przedmiotu przestępstwa i stanowi jeden z elementów stanu faktycznego, to ustalenie takie jest dla sądu cywilnego wiążące (wyrok SN z 7.03.1967 r., sygn. akt I CR 464/66, LEX nr 6122, oraz wyrok SA w Katowicach z 27.04.1995 r., sygn. akt II Akr 59/95, OSA 1996, z. 9, poz. 35; por. także wyrok SN z 18.08.2009 r., sygn. akt I PK 60/09, LEX nr 550992) – jak wynika z powołanych orzeczeń – co do zasady dotyczy to przestępstw polegających na zagarnięciu określonej sumy pieniężnej czy przywłaszczeniu określonej ilości środków pieniężnych.

Mając to na względzie tutejszy Sąd przyjął, że każda z osób pozwanych, skazana za pomocnictwo w dokonaniu kradzieży paliwa, tj. za przestępstwo z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 12 kk winna ponosić odpowiedzialność względem S. H. i L. K. (1) – współsprawców, w stosunku do zakresu szkody jaką wyrządziły te osoby pozwane, co zostało wprost określone w sentencji przywołanego wyroku Sądu karnego, który opierając się na wyliczeniach powołanego w sprawie biegłego ustalił wysokość szkody, do powstania której przyczynił się każdy z „pomocników”.

Podobnie, jak w przypadku pozwanej L. K. (1), trzeba przy tym wskazać, iż korzyść uzyskana z przestępstwa nie jest wymieniona jako okoliczność rzutująca na rozmiar regresu. W rezultacie nieuzasadnione jest stanowisko tych pozwanych, że wysokość korzyści uzyskanych z przestępstwa winna przede wszystkim rzutować na ich odpowiedzialność względem powoda i nie powinna łącznie przekraczać 5 % od kwoty szkody.

Należy przychylić się do stanowiska, że przepisy art. 441 § 2 i 3 kc ustalają „ogólne zasady, według których nastąpić powinien rozdział ciężaru wypłaconego odszkodowania w stosunku wewnętrznym. Stanowią raczej dyrektywy dla sędziego niż ustalają bezwzględnie obowiązujący porządek regresu” (B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wyrządzenie szkody przez kilka osób, Warszawa 1978, s. 161). Jednakże zakres regresu powinien być zawsze ustalany stosownie do okoliczności konkretnego przypadku, przy czym podstawowym elementem wpływającym na rozkład ciężaru zwrotu powinien być stopień winy (tak Adam Olejniczak, Komentarz do art. 441 Kodeksu cywilnego, LEX), który wobec osób skazanych za pomocnictwo w przedmiotowej sprawie karnej nie jest mały lub marginalny, jak stara się to przedstawić ich pełnomocnik. Ponadto nie można tracić z pola widzenia tego, iż wszystkie osoby działały wspólnie i w porozumieniu, w związku z czym wiedziały jaką wysokość szkody powodują swoim działaniem i dlatego nie może tutaj rzutować wysokość osiągniętej korzyści z procederu przestępczego na zakres ich odpowiedzialności w zasadniczej mierze. Ponadto zdaniem Sądu dotyczy to rozliczeń pomiędzy tymi osobami, które godziły się na stosowny udział w zyskach.

Jednakże Sąd uznał, że nie sposób nakładać taką samą odpowiedzialność finansową na osobę, która w wyniku przestępczego procederu uzyskała korzyść w wysokości kilkudziesięciu tysięcy złotych, co na osobę, która zyskała jedynie kilka tysięcy złotych (por. m.in. wyrok SA w Katowicach z 10.02.2015 r. o sygn. akt I ACa 576/14). W związku z powyższym Sąd miarkując przypadającą na poszczególne osoby wysokość świadczenia odszkodowawczego w pierwszym rzędzie oparł się na rozkładzie stopnia winy. W tym względzie Sądu uznał, iż odpowiedzialność każdej osoby skazanej za pomocnictwo winna być ustalana w granicach szkody wyrządzonej przy jej udziale, a przypisanej tej osobie w sentencji wyroku karnego. Następnie poruszając się w tych granicach, Sąd ustalił zakres odpowiedzialności poszczególnych „pomocników” i bezpośrednich sprawców, mając na uwadze korzyść jaką te osoby osiągnęły z popełnienia przestępstwa. Sąd uwzględnił przy tym, iż zysk jaki osiągnęły poszczególne osoby skazane za pomocnictwo nie był wyższy niż 4 000 zł (wynosił od 2 000 zł do 4 000 zł), a więc był ponad 40-krotnie niższy niż łączny zysk (około 160 000 zł) bezpośrednich sprawców S. H. i L. K. (1). Jednakże miarkując wysokość ułamkową odpowiedzialności osób skazanych, Sąd nie przyjął wprost powyższego wyliczenia, gdyż nie pozwalał na to stopień zawinienia tych osób, który jak wynika z wyroku karnego nie był niski a stopień społecznej szkodliwości ich czynów był wysoki.

W tej sytuacji Sąd przyjął, iż odpowiedzialność pozwanych winna zostać obliczona według następujących zasad:

1) ustalenie procentowego udziału pozwanych i powoda w kwocie 180 000 zł, która to kwota stanowi część szkody (353 266,52 zł – kwota całej szkody wyliczona przez biegłego), którą naprawił powód w sprawie karnej o sygn. akt V K 68/08 i z której wywodzi roszczenia wobec pozwanych objęte pozwem w niniejszej sprawie - zatem podstawą do wyliczeń regresowych jest kwota 180 000 zł:

a) odpowiedzialność pomiędzy współsprawcami winna rozkładać się w stosunku wyżej ustalonym, tj. 60 % do 40 %;

b) łączna odpowiedzialność pomocników, tj. wielkość udziałów kasjerów w ogólnej szkodzie winna równać się 15 % - w sprawie karnej o sygn. akt V K 68/08 biegły J. G. w opinii uzupełniającej przyznał, że pomocnicy mogli się przyczynić do powstania szkody w granicach 10-20 % (k. 746v akt sprawy V K 68/08);

c) odpowiedzialność poszczególnych pomocników winna zostać wyliczona w odniesieniu do udziału danego pomocnika w wysokości szkody przypisanej każdemu pomocnikowi w sentencji wyroku karnego.

Procentowy udział poszczególnych pomocników w kwocie całej ustalonej szkody wynoszącej 353 266,52 zł to dla:

1) A. B. - 12,05 %

42 551,44 zł – szkoda przy udziale pomocnika x 100 / 353 266,52 zł = 12,05 %

2) M. B. - 30,46 %

107 609,97 zł – szkoda przy udziale pomocnika x 100 / 353 266,52 zł = 30,46 %

3) J. P. - 6,06 %

21 408,24 zł – szkoda przy udziale pomocnika x 100 / 353 266,52 zł = 6,06 %

4) J. S. (1) - 11,44 %

40 422,89 zł – szkoda przy udziale pomocnika x 100 / 353 266,52 zł = 11,44 %

5) L. W. (1) - 23,30 %

82 299,52 zł – szkoda przy udziale pomocnika x 100 / 353 266,52 zł = 23,30 %

6) P. C. – potencjalnie 13,35 %

47 146,46 zł – szkoda przy udziale pomocnika x 100 / 353 266,52 zł = 13,35 %;

łącznie 96,65 %, przy uwzględnieniu, że oskarżone B. i W. zostały uniewinnione.

Sąd uwzględnił przy wyliczeniach wysokość szkody przypadającą na P. C. pomimo, iż wobec niego stał się prawomocny nakaz zapłaty wydany w sprawie, ponieważ jest to okoliczność wpływająca na wysokość długu wszystkich współdłużników, a winni oni odpowiadać tylko za część długu na nich przypadającą (por. m.in. wyrok SA w Katowicach z 10.02.2015 r. o sygn. akt I ACa 576/14).

Nadmienić należy, iż kwota stanowiąca szkodę dokonana przy udziale prawomocnie skazanych pozwanych, którzy pomogli sprawcom głównym wynosi łącznie 341 438,52 zł (suma kwot z punktów 1 – 6). Natomiast kwota szkody przypisana jedynie S. H. i L. K. (1) – inne osoby zostały uniewinnione, wynosi łącznie 11 828 zł (353 266,52 zł - 341 438,52 zł).

Mając powyższe na względzie Sąd ustalił, iż:

1) Udział powoda S. H. w kwocie całej ustalonej szkody wynosi 60 %, a zatem w odniesieniu do kwoty 180 000 zł, pomniejszonej o 15 % udział poszczególnych pomocników stanowi on kwotę 91 800 zł (180 000 zł – 15 % = 153 000 zł – 40 % = 91 800 zł).

2) Udział pozwanej L. K. (1) w kwocie całej ustalonej szkody wynosi 40 %, a zatem w odniesieniu do kwoty 180 000 zł, pomniejszonej o 15 % udział poszczególnych pomocników stanowi on kwotę 61 200 zł (180 000 zł – 15 % = 153 000 zł – 60 % = 61 200 zł).

3) Łączny udział osób, będących pomocnikami przy przestępstwach im przypisanych wynosi: 27 000 zł, co stanowi 15 %.

W toku postępowania dowodowego zostało wykazane, iż powód zaspokoił roszczenie pokrzywdzonej spółki (...) Sp. z o.o. w wysokości 180 000 zł – dobrowolna wpłata. W związku z tym, iż przypadający na niego udział w szkodzie wyrządzonej pokrzywdzonej wynosi 91 800 zł, a nie jak szacował powód w wysokości 22 500 zł (180 000 zł : 8 = 22 500 zł x 7 = 157 500 zł), to skutecznie może się domagać roszczenia regresowego ponad kwotę przypadającą na jego osobę, w wyniku przestępczego procederu, tj. w wysokości 88 200 zł i to w częściach, w których pozwani odpowiadają za szkodę, tj. w zakresie swojego zachowania.

Bezzasadnie jest z kolei żądanie powoda zasądzenia na jego rzecz od pozwanych, dochodzonej kwoty solidarnie. Oczywistym jest bowiem, że roszczenie regresowe nie ma charakteru solidarnego. Zarówno przepis art. 376 § 1 kc jak i 441 § 2 kc mówią o żądaniu zwrotu odpowiedniej części świadczenia, co Sąd sygnalizował już wyżej. Z tego względu dalej idące żądania powoda wobec pozwanych jako nie udowodnione musiały zostać oddalone.

Zatem Sąd, uwzględniając wyżej wyliczone kwotowe udziały odpowiedzialności wszystkich osób skazanych wyrokiem karnym, dokonał stosownych wyliczeń. I tak powód posiada roszczenie regresowe względem:

1)  A. B. w wysokości 3 253,50 zł (27 000 zł x 12,05 % = 3 253,50, co stanowi wysokość należnego regresu);

2)  M. B. w wysokości 8 224,20 zł (27 000 zł x 30,46 % = 8 224,20 zł, co stanowi wysokość należnego regresu);

3)  J. P. w wysokości 1 636,20 zł (27 000 zł x 6,06 % = 1 636,20 zł, co stanowi wysokość należnego regresu);

4)  J. S. (1) w wysokości 3 088,80 zł (27 000 zł x 11,44 % = 3 088,80 zł, co stanowi wysokość należnego regresu);

5)  L. W. (1) w wysokości 6 291,00 zł (27 000 zł x 23,30 % = 6 291,00 zł, co stanowi wysokość należnego regresu);

6)  L. K. (1) w wysokości 61 200 zł (180 000 zł – 15 % = 153 000 zł – 60 % = 61 200 zł).

Końcowo wskazać należy, iż roszczenia regresowe powstają dopiero z momentem naprawienia szkody przez jednego ze współodpowiedzialnych i chwila ta wyznacza także początek biegu terminu przedawnienia tego roszczenia (tak SN w wyr. z 12.7.1968 r., I CR 265/68, OSN 1969, Nr 7-8, poz. 138, oraz w wyr. z 7.8.1981 r., IV PR 239/81, OSN 1982, Nr 2-3, poz. 38). Nie może zatem zostać uwzględnione powództwo o ustalenie zakresu odpowiedzialności każdej osoby współodpowiedzialnej za szkodę, gdyż do czasu naprawienia szkody roszczenie regresowe nie istnieje. W związku z tym Sąd w niniejszej sprawie nie mógł przy wyliczeniach dotyczących roszczenia regresowego w zakresie kwoty 180 000 zł, uwzględnić kwot wpłaconych zarówno przez pozwanych jak i powoda, bezpośrednio lub w toku postępowań komorniczych, tytułem naprawienia szkody w pozostałej części zasądzonej wyrokiem karnym w wysokości 173 266,52 zł, gdyż postępowanie egzekucyjne przeciwko części dłużników nadal jest kontynuowane, a wyegzekwowane kwoty nie pokryły nawet w połowie dochodzonego przez wierzyciela roszczenia – wyegzekwowano łącznie ponad 74 000 zł i nie jest znana ostateczna kwota jaka zostanie wyegzekwowana od poszczególnych dłużników (k. 296 oraz 310).

W tej sytuacji na podstawie art. 441 § 2 kc Sąd zasądził od pozwanych na rzecz powoda wyżej podane kwoty, a w pozostałej części powództwo oddalił jako bezzasadne, z tym, że wobec uprawomocnienia się nakazu zapłaty wobec P. C., zasądzając należne kwoty należało odnieść się do nakazu zapłaty z dnia 23.04.2014 r.

W myśl art. 359 § 1 kc odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu. W niniejszej sprawie źródłem roszczenia o odsetki jest przepis art. 481 § 1 kc, zgodnie z którym dłużnik, który nie spełnia świadczenia w odpowiednim terminie dopuszcza się opóźnienia i wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

Zobowiązanie terminowe staje się wymagalne, zgodnie z art. 455 kc w wyniku wezwania dłużnika do spełnienia świadczenia. Ponieważ powód nie wykazał, aby przed wytoczeniem powództwa skierował skutecznie do pozwanych żądanie zapłaty kwot objętych pozwem, Sąd za wezwanie w rozumieniu art. 455 kc uznał doręczenie poszczególnym pozwanym odpisów pozwu i uznając, iż osoby pozwane powinny były spełnić świadczenie niezwłocznie po wezwaniu, Sąd przyjął, że pozwani pozostawali w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia: L. K. (1) od dnia 3 maja 2014 r., A. B. od dnia 7 maja 2014 r., M. B. od dnia 6 maja 2014 r., J. S. (1) od dnia 7 maja 2014 r., ponieważ poprzedniego dnia otrzymały odpis pozwu, natomiast L. W. (1) od dnia 7 maja 2014 r., J. P. od dnia 12 maja 2014 r., ponieważ nie otrzymały wezwania, nie zamieszkiwały pod podanym adresem, ale udzieliły pełnomocnictwa adwokatowi, czyli z pewnością w dniu udzielenia pełnomocnictwa dysponowały pozwem.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd. 1 kpc, dokonując ich stosunkowego rozliczenia.

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić Sąd obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy według zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Oznacza to, że część opłaty sądowej, od której zwolniony był powód obciąża pozwanych według wyniku sporu zgodnie z art. 100 kpc.

Opłata od pozwu, od której powód był zwolniony, wynosiła 7 875 zł. Zgodnie z art. 100 kpc w zw. z art. 113 ust. 1 uksc należało pobrać od pozwanych stosowne kwoty tytułem nieuiszczonych opłat sądowych w wysokości 5 % od uwzględnionej części powództwa, tj. od: A. B. 163 zł, M. B. 412 zł, J. P. 82 zł, J. S. (1) 155 zł, L. W. (1) 315 zł, a na podstawie art. 113 ust. 2 pkt 1 uksc w pozostałej części od powoda z zasądzonego roszczenia , tj. kwotę 3 691 zł stanowiąca opłatę od oddalonej części powództwa.

Powód wygrał łącznie 83 693,70 zł, co stanowi 53 % żądanej kwoty. Poniósł koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3 600 zł, a L. K. (1) w kwocie 3 617 zł. Wobec pozwanej L. K. (1) utrzymał się z żądaniem w 39 %, czyli przegrał 61 %. 7 217 zł x 61 % = 4 402 zł - 3 600 zł, które poniósł = 802 z, którą to kwotę powód winien zwrócić L. K. (1).

Pozostałe pozwane przegrały w 14 %, czyli wygrały w 86 %. Koszty adwokackie wyniosły 3 600 + 3 617 zł = 7217 zł x 86 % = 6 207 zł – 3 600 zł = 2 607 zł, którą to kwotę powód winien zwrócić pozwanym.