Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant st. sekr. sądowy Dorota Hańc

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 2013 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania T. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 11 grudnia 2012 r., znak:(...)

w sprawie: T. S.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych

Oddziałowi w B.

o emeryturę

I zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje wnioskodawcy T. S. prawo do emerytury od dnia (...)roku,

II nie stwierdza odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt VI U 95/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 grudnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania ubezpieczonemu T. S. prawa do wcześniejszej emerytury ze względu na nieudokumentowanie 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy powołał się na przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej jako: „ustawa emerytalna”) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm., dalej jako: „rozporządzenie z 1983 r.”). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy nie uwzględnił żadnego okresu zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych argumentując, że przedłożone dokumenty nie spełniają wymogów formalnych.

Ubezpieczony złożył odwołanie od tej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony T. S. (ur. dnia (...)), dnia(...)r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury w wieku obniżonym ze względu na przepracowanie 15 lat w warunkach szczególnych. Organ rentowy uznał za udokumentowany staż ubezpieczeniowy na dzień 1 stycznia 1999 roku w wymiarze 28 lat, 4 miesięcy i 6 dni. Pozwany nie zaliczył ubezpieczonemu do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych żadnego stażu. Ubezpieczony złożył wniosek o przekazanie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, środków zgromadzonych na koncie w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa. Ubezpieczony nie pozostawał do końca grudnia 2012 r. w stosunku pracy.

okoliczności bezsporne

Ubezpieczony w okresie od dnia 1 września 1969 r. do dnia 31 maja 1976 r. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) w Ż.. W tym czasie od 1 września 1971 r. do 28 października 1972 r. oraz od 4 listopada 1974 r. do 31 maja 1976 r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku lakiernika. Pomiędzy 28 października 1972 r. a 4 listopada 1974 r. ubezpieczony odbywał czynną służbę wojskową, po której zakończeniu wrócił do pracy na stanowisku lakiernika (por. pismo z 29 października 1974 r. w aktach osobowych (...) w Ż.). Ubezpieczony lakierował wówczas przy użyciu pistoletu lakierniczego takie przedmioty jak kuchnie polowe, kotły, 20-litrowe termosy. Była to praca w szczególnych warunkach określona w wykazie A, dziale XIV pod poz. 17 rozporządzenia z 1983 r. (Lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie zhermetyzowane).

Od 24 listopada 1977 r. do 2 marca 1982 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Usług (...) w Ż. i stale i w pełnym wymiarze czasu pracy kierował samochodami ciężarowymi o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 ton. Do zakresu jego obowiązków pracowniczych od należało kierowanie samochodami ciężarowymi marki STAR i SKODA o ciężarze całkowitym powyżej 12 ton (śmieciarka).

Następnie od 1 kwietnia 1982 r. do 18 maja 1987 r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał obowiązki kierowcy samochodów ciężarowych o DMC powyżej 3,5 ton podczas zatrudnienia w Spółdzielni (...) w B. z siedzibą w L.. Obsługiwał wówczas samochód ciężarowy STAR, którym rozwoził nabiał, produkty spożywcze, okresowo również rowery z fabryki (...) w K..

Od 13 lipca 1987 r. do 31 sierpnia 1993 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) Spółdzielni (...) w Ż. i wykonywał wówczas stale i w pełnym wymiarze czasu pracę kierowcy samochodu ciężarowego o DMC powyżej 3,5 ton połączoną z wykonywaniem ciężkich prac załadunkowych i wyładunkowych materiałów sypkich. Obsługiwał samochód ciężarowy marki STAR o ciężarze około 8 ton. Pojazd ten miał charakter izotermy, którym przewożono produkty spożywcze takie jak nabiał, które w kartonach ważyły po 25 kilogramów, a zdarzało się że nawet więcej. Kierowca był zobowiązany do jego rozładunku. Powyższe okresy pracy jako kierowcy należy uznać za pracę w szczególnych warunkach, która została wymieniona w wykazie A, dział VIII, poz. 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia z 1983 r.

-dowody: świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych – (...)akt emerytalno-rentowych; zeznania świadków: A. D., E. M. oraz przesłuchanie ubezpieczonego – zapis A/V na płycie CD – k. (...) akt sądowych

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe na okoliczność charakteru prac i zakresu obowiązków w trakcie zatrudnienia ubezpieczonego doprowadziło do ustalenia, że wykonywał on pracę w warunkach szczególnych zarówno jako lakiernik w Fabryce (...) w Ż. oraz jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w późniejszych okresach. Ocena wiarygodności dowodowej dokumentów zawartych w aktach osobowych oraz zeznań świadków i ubezpieczonego nie budzi w tej kwestii wątpliwości. Zeznania świadków były jasne, logiczne i korespondowały z zeznaniami ubezpieczonego. Świadkowie są osobami obcymi dla ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 184. ust 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (20 lat dla kobiet). Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w tym funduszu na dochody budżetu państwa za pośrednictwem Zakładu. Dodatkowym warunkiem, który do dnia 31 grudnia 2012 r. należało spełnić było rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. Na podstawie art. 32 ust 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym, czyli w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Dla celów ustalenia uprawnień emerytalnych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Przepisy rozporządzenia z 1983 r. mają zastosowanie do wszystkich pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Należy wskazać, iż w przypadku, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczeń potwierdzających okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach z przyczyn od siebie niezależnych, przepisy art. 472 i 473 k.p.c. umożliwiają ustalenie tych okoliczności w drodze postępowania odwoławczego przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z w/wym. artykułami w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych każdy fakt mający wpływ na prawo do świadczenia lub jego wysokość może być dowodzony wszelkimi środkami, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Podobnie należy oceniać możliwość dowodzenia charakteru wykonywanej pracy w przypadku, gdy jak w niniejszej sprawie, organ rentowy kwestionuje formalną poprawność wystawionego przez zakład pracy dokumentu mającego zaświadczać wykonywanie pracy w szczególnych warunkach.

Pozwany za sporną uznał okoliczność czy ubezpieczony przez okres co najmniej 15 lat wykonywał pracę w warunkach szczególnych. W jego ocenie tej przesłanki faktycznej o istotnym znaczeniu prawnym ubezpieczony nie wykazał. Należy podkreślić, że dokument w postaci świadectwa pracy nie jest dokumentem abstrakcyjnym, w tym sensie, że treści z niego wynikające choćby były wątpliwe w świetle innych dowodów, należy bezwarunkowo przyjmować za prawdziwe. Świadectwo pracy, podobnie jak i inne dowody podlega weryfikacji co do zgodności z prawdą w kontekście całokształtu materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 września 2010 r., III AUa 350/10). W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma przy tym możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 1983 r.

Przekładając powyższe uwagi normatywne na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że do pracy w warunkach szczególnych oprócz wyżej wskazanego okresu od 1 września 1971 r. do 28 października 1972 r. oraz od 4 listopada 1974 r. do 31 maja 1976 r., w którym ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku lakiernika (wykaz A, dział XIV, poz. 17 rozporządzenia z 1983 r.), również okres między 28 października 1972 r. a 4 listopada 1974 r. powinien zostać uwzględniony do stażu pracy w warunkach szczególnych. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2006 r., III UK 5/06 wskazał, że okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszym przypadku, gdyż zarówno bezpośrednio przed powołaniem do służby wojskowej, a także po zwolnieniu z niej ubezpieczony był zatrudniony w warunkach szczególnych w Fabryce (...) w Ż.. Dalszy okres pracy zawodowej ubezpieczonego, kiedy wykonywał on obowiązki na stanowisku kierowcy objęty został wykazem A, działem VIII, poz 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia z 1983 r. (prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów). Nie można więc uznać, że praca wykonywana przez ubezpieczonego nie była pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu nadanym temu pojęciu przez przepisy prawa ubezpieczeń społecznych. Ocena stanu faktycznego niniejszej sprawy w kontekście przepisów art. 184 i 32 ustawy emerytalnej oraz rozporządzenia z 1983 r. pozwala na przyjęcie, że ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki powstania prawa do emerytury od dnia 16 grudnia 2012 r., a więc od ukończenia przez niego 60 roku życia.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do emerytury od dnia (...)r. W punkcie 2 wyroku Sąd zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W okolicznościach przedmiotowej sprawy brak było podstaw do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, pomimo uwzględnienia odwołania ubezpieczonego. Mając na uwadze sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym, jak również występujące ograniczenia dowodowe, do przyznania ubezpieczonemu prawa do żądanego świadczenia konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego na okoliczność świadczenia przez niego pracy w warunkach szczególnych.

SSO Janusz Madej