Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 08 lipca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Ewa Plawgo (spr.)

Sędziowie: SA – Jarosław Góral

SO (del.) - Agnieszka Radojewska

Protokolant: sekr. sąd. Łukasz Jachowicz

przy udziale prokuratora Hanny Gorajskiej-Majewskiej

po rozpoznaniu w dniu 08 lipca 2016 r.

sprawy I. C. (1), syna R. i M. z d. Rogowska, urodzonego dnia (...) w W.

oskarżonego z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 25 marca 2015 r., sygn. akt V K 104/14

I.  z opisu czynu przypisanego I. C. (1) wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 25 marca 2015 r. – sygn. akt V K 104/14 – eliminuje sformułowanie, że dopuścił się go przed upływem pięciu lat od odbycia kary pozbawienia wolności w wymiarze co najmniej sześciu miesięcy, orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, czyn ten kwalifikuje z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierza mu karę 25 (dwudziestu pięciu) lat pozbawienia wolności;

II.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. P. – Kancelaria Adwokacka w W. – kwotę 738 (siedemset trzydzieści osiem) zł, w tym 23 % VAT-u za obronę z urzędu I. C. (1) w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia I. C. (1) od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, wydatkami obciążając Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

I. C. (1) wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 25 marca 2015 r. – sygn. akt V K 104/14 – został uznany za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, tj. czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za czyn ten na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzono mu karę 25 lat pozbawienia wolności.

Wyrok ten został zaskarżony na korzyść I. C. przez jego obrońcę, który apelację skierował przeciwko części orzeczenia, części w której uznano oskarżonego za winnego popełnienia czynu kwalifikowanego w sposób opisany powyżej i wymierzono karę 25 lat pozbawienia wolności. Apelacja ta zawiera zarzut błędu w ustaleniach faktycznych oraz rażącej niewspółmierności kary i wniosek o przyjęcie kwalifikacji prawnej z art. 157 § 1 k.k. i wymierzenie łagodnej kary.

Sąd Apelacyjny w Warszawie, wyrokiem z dnia 29 lipca 2015 r. – sygn. akt II AKa 184/15 – utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie wywiódł obrońca I. C.. Zarzucił rażącą obrazę art. 410 k.p.k. oraz art. 457 § 3 k.p.k., czego następstwem było orzeczenie kary pozbawienia wolności w rozmiarze 25 lat.

Sąd Najwyższy, wyrokiem z dnia 5 maja 2016 r. – sygn. akt II KK 14/16 – na podstawie art. 455 k.p.k. w zw. z art. 536 k.p.k. uchylił zaskarżony wyrok w zakresie kwalifikacji prawnej czynu oraz kary i w tym zakresie przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie do rozpoznania w postępowaniu odwoławczym, oddalił kasację w pozostałej części jako oczywiście bezzasadną.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Z uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego jasno wynika, jak wytyczone są granice obecnego postępowania odwoławczego. Ponowna kontrola odwoławcza winna koncentrować się na tym, czy przypisanego mu czynu I. C. (1) dopuścił się w warunkach art. 64 § 1 k.k. oraz na wymiarze kary.

I. C. (1) przed popełnieniem w dniu 27 października 2013 r. czynu przypisanego mu wyrokiem Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie z dnia 25 marca 2015 r. popełnił czyn kwalifikowany z art. 158 § 1 k.k. – wyrok skazujący za ten czyn, to wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie z dnia 28 maja 2008 r. – który jest przestępstwem umyślnym podobnym do czynu z art. 148 § 1 k.k. (vide: art. 115 § 3 k.k.), z tym tylko, że aby możliwym było przypisanie sprawcy działania w warunkach wskazanych w art. 64 § 1 k.k. niezbędne jest nie tylko uprzednie skazanie za przestępstwo umyślne podobne do popełnionego obecnie, co w niniejszej sprawie miało miejsce, lecz także odbycie orzeczonej za nie kary pozbawienia wolności w rozmiarze co najmniej 6 miesięcy przed popełnieniem kolejnego czynu i przed upływem 5 lat od odbycia tej kary i ten warunek nie został spełniony, ponieważ karę orzeczoną za czyn z art. 158 § 1 k.k. I. C. zaczął odbywać po popełnieniu czynu objętego niniejszą sprawą – vide: ustalenia Sądu Okręgowego na str. 24 uzasadnienia dotyczące początkowej daty odbywania tej kary – tj. od dnia 29 października 2013 r. - oraz potwierdzające je aktualne dane (...) uzyskane w toku ponownego postępowania apelacyjnego w dniu 1 lipca 2016 r.. Przyjęcie działania sprawcy w warunkach powrotu do przestępstwa określonego w art. 64 § 1 k.k. wymaga łącznego spełnienia wszystkich warunków wskazanych w tym przepisie, co oznacza, że w wypadku niespełnienia choćby jednego z nich jego zastosowanie jest nieuzasadnione. Ponieważ wobec I. C. nie został spełniony warunek odbycia kary w rozmiarze co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za popełnione poprzednio umyślne przestępstwo podobne przed popełnieniem czynu objętego niniejszym postępowaniem, należało uznać, że niezasadnym było przypisanie mu przez Sąd Okręgowy działania w warunkach art. 64 § 1 k.k., a w związku z tym należało z opisu czynu przypisanego I. C. wyeliminować sformułowanie, że dopuścił się go przed upływem 5 lat od odbycia kary pozbawienia wolności w wymiarze co najmniej 6 miesięcy, orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, przypisany mu czyn zakwalifikować z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zb. z art. 157 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. (bez zastosowania art. 64 § 1 k.k.) i w oparciu o art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 148 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzyć mu karę.

Działanie przez I. C. w warunkach powrotu do przestępstwa określonego w art. 64 § 1 k.k. było brane pod uwagę przez Sąd Okręgowy przy wymiarze kary – uzasadnienie wyroku, str. 23-24, co obecnie nie może nastąpić, jako że brak podstaw do takiego ustalenia, jednak w ramach podnoszonej przez Sąd I instancji okoliczności obciążającej w postaci wielokrotnej karalności, mieści się także wskazane wyżej skazanie I. C. za czyn przeciwko życiu i zdrowiu, jakim jest występek z art. 158 § 1 k.k. Prawidłowo przyjęto także, iż sposób życia I. C. przed popełnieniem przestępstwa – nadużywanie alkoholu, nieustabilizowanie sposobu życia to także okoliczności obciążające. Podnoszone przez obrońcę okoliczności w postaci trudności w stosowaniu norm prawnych wobec doświadczeń wyniesionych z domu rodzinnego, w którym nie mógł obserwować właściwych wzorców, nie mogą stanowić okoliczności łagodzących. Zasadnie wskazał Sąd meriti, że I. C. rozumie znaczenie norm społecznych i prawnych, a zaspokajając swoje potrzeby, może je łamać. Choć ponosił w przeszłości za to konsekwencje, nie wpłynęło to znacząco na zmianę jego postępowania. Wnioski takie zawarto w opinii sądowo-psychologicznej, której obrońca nie podważa. Słusznie także odwołał się Sąd I instancji do stopnia społecznej szkodliwości czynu przypisanego I. C., do rodzaju i zakresu obrażeń doznanych przez pokrzywdzoną, do rodzaju zamiaru, z którym działał (bezpośredni). Te okoliczności są okolicznościami obciążającymi. W art. 115 § 2 k.k. mowa o elementach, które należy mieć na uwadze oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu, a należą do nich także poza wymienionymi wyżej elementami także sposób i okoliczności popełnienia czynu. W realiach tej sprawy sposób działania ustalony w I instancji to rozciągnięte w czasie, powtarzane wielokrotnie ciosy, kopnięcia obutą nogą w głowę, uderzanie nogą od góry w leżącą na jezdni głowę pokrzywdzonej, wreszcie, zadawanie obrażeń stłuczoną butelką – w ten sposób I. C. zadał pokrzywdzonej 22 ciosy pięścią i 53 razy ją kopnął, nadto wymierzał ciosy stłuczoną butelką prosto w szyję, wszystko w ciągu ok. 15 minut, w trakcie których odchodził i wracał, by ponawiać ciosy i kopnięcia, po czym zdjął z pokrzywdzonej kurtkę i pozostawił kobietę na ulicy nocą w miesiącu październiku, a co zostało zarejestrowane przez monitoring dokładnie obrazujący metodyczne działanie względem pokrzywdzonej, broniącej się jedynie w początkowej fazie zdarzenia (str. 2-4, 8 uzasadnienia wyroku). Trafnie także uznał Sąd I instancji, że brak jest okoliczności łagodzących, bowiem złe doświadczenia z dzieciństwa nie uprawniają do takiego postępowania, jakie I. C. zaprezentował wobec pokrzywdzonej. To, co w zamyśle obrońcy ma stanowić okoliczność łagodzącą – skutki zdarzenia (str. 8 apelacji), nie może być tak ocenione, jeśli zestawić je ze wskazaną wyżej, ustaloną w I instancji sekwencją zdarzeń. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, mimo tego, że obecnie jednej z okoliczności obciążających, jakie miał na uwadze Sąd Okręgowy, nie można mieć na względzie, a to wobec uznania, że brak podstaw do kwalifikowania zachowania I. C. w związku z art. 64 § 1 k.k., kara, którą należało mu wymierzyć, to także kara 25 lat pozbawienia wolności. Brak okoliczności łagodzących oraz zespół licznych okoliczności obciążających każe uznać, przy uwzględnieniu także tego, – mimo braku przesłanek z art. 64 § 1 k.k. – że I. C. był karany uprzednio także za czyn przeciwko życiu i zdrowiu, a co trafnie ustalono w I instancji, uprawnia do stwierdzenia, że tylko taka kara jest karą sprawiedliwą. Kara 15 lat pozbawienia wolności – a tylko taką możność daje obowiązujący stan prawny w zakresie orzeczenia kary łagodniejszej –wymierzona jedynie z powodu konieczności korekty wyroku w zakresie art. 64 § 1 k.k., raziłaby łagodnością, nie spełniłaby celów prewencyjnych i to zarówno w zakresie prewencji szczególnej, jak i ogólnej. Co do zasady należy podzielić pogląd, iż nieprawidłowa kwalifikacja może prowadzić do niezasadnego orzeczenia surowszej kary, jednak nie zawsze zmiana oceny prawnej musi wiązać się z wymierzeniem kary w niższym rozmiarze – vide: str. 10 uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego w sprawie niniejszej i przywołane tam orzeczenia. Taka sytuacja zachodzi w sprawie niniejszej, w której we wskazanych wyżej realiach jedyną karą czyniącą zadość regułom art. 53 k.k. jest kara 25 lat pozbawienia wolności. Ponieważ I. C. od dnia zatrzymania w niniejszej sprawie odbywa kary w innych sprawach, nie orzekano o zaliczeniu tymczasowego aresztowania na poczet kary pozbawienia wolności.

Sytuacja materialna I. C. spowodowała zwolnienie go od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, natomiast należało zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy z urzędu wynagrodzenie za obronę w postępowaniu odwoławczym przy uwzględnieniu obecnego zakresu tego postępowania, nakładu pracy adwokata i czasu trwania czynności przed Sądem Apelacyjnym.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny orzekł, jak w wyroku.