Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Protokolant: protokolant sądowy P. M.

po rozpoznaniu w dniu 11 sierpnia 2016 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej V. (...) z siedzibą w W. (poprzednio (...) Spółka Akcyjna V. (...) z siedzibą w W.)

przeciwko A. S. i R. O.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego A. S.

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa- Podgórza w Krakowie

z dnia 5 marca 2015 r., sygnatura akt XII C 1691/15/P

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego A. S. na rzecz strony powodowej kwotę 1200 zł (tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Renata Stępińska SSO Grzegorz Buła SSO Katarzyna Biernat-Jarek

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 11 sierpnia 2016 roku

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 marca 2015 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa – Podgórza w Krakowie w punkcie I zasądził od A. S. na rzecz strony powodowej (...) Spółka Akcyjna V. (...) w W. kwotę 13 300 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od tej kwoty od dnia 18 lipca 2014 roku do dnia zapłaty; w punkcie II zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 3 082 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania; w punkcie III stwierdził, że zobowiązanie zapłaty oznaczone punktem I i II wyroku jest solidarne ze zobowiązaniem R. O. stwierdzonym nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 sierpnia 2014 roku (sygn. akt I Nc 13053/14/P).

Orzeczenie to zapadło w następującym stanie faktycznym:

Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim (sygn. akt III K 119/12) uznał A. S. za winnego 108 czynów, w tym tego że w dniu 5 października 2006r. w Ł. przy ul. (...) na parkingu niestrzeżonym, działając wspólnie i w porozumieniu z R. O., co do którego przed Sądem Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim zapadł prawomocny wyrok skazujący sygn. akt III K 24/ 12, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz w ramach podziału ról- po uprzednim zaborze kluczyków C. G. dokonał kradzieży z włamaniem samochodu marki F. (...) nr rej. (...) o wartości 16 000 zł, czym działał na szkodę pokrzywdzonych C. G. oraz (...) S.A. w Ł. B. W. ul. (...), po czym A. S. ukrył pojazd w garażu wynajętym na terenie Ł., tj. czynu z art. 279 §1 k.k. w zw. z art. 65 §1 k.k.

Tym samym wyrokiem (punkt 3) na podstawie art. 46 k.k. orzeczono od oskarżonego A. S. na rzecz T. U. (...) S.A. kwotę 13 300 zł tytułem obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem opisanym punktem CVIII aktu oskarżenia solidarnie z inną osoba wymienioną w zarzucie.

W dniu 30 listopada 2006r. (...) S.A. V. (...) na podstawie umowy ubezpieczenia auto-casco (polisa nr (...)) wypłaciło poszkodowanej C. G. kwotę 13 300 zł tytułem naprawienia szkody za skradziony pojazd nr rej. (...).

Pismem z dnia 4 listopada 2013r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim poinformował stronę powodową, że w sprawie III K 119/12 dot. A. S. została orzeczona bezwzględna kara pozbawienia wolności i Sąd nie ma żadnych prawnych instrumentów, by skazany wykonał obowiązek naprawienia szkody.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że pozwany A. S. nie podniósł żadnych zarzutów, które mogłyby dać podstawę do uznania wadliwego wyliczenia kwoty dochodzonej pozwem. Wręcz uznał żądanie pozwu za wykazane co do zasady i co do wysokości, z wyłączeniem terminu płatności należności. Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany powoływał się na to, że jest osobą pozbawioną wolności i w związku z tym, będzie miał możliwość spłaty należności w terminie sześciu miesięcy od zakończenia wykonywania kary. Jak wskazał Sąd pierwszej instancji, ten wniosek pozwanego nie mógł zostać uwzględniony z braku podstawy prawnej, bowiem odroczenie terminu zapłaty należności osoby zobowiązanej przez sąd, może bowiem nastąpić wyłącznie w formule rozłożenia należności na raty i w wypadkach szczególnie uzasadnionych (art. 320 k.p.c.). Zdaniem Sądu Rejonowego w tej sprawie nie zachodziły powyższe przesłanki, gdyż pozwany oświadczył, że aktualnie nie posiada żadnych środków pieniężnych, a nadto strona powodowa oczekuje na naprawienie szkody wyrządzonej w jej majątku od 2006r., co stoi na przeszkodzie odraczaniu terminu płatności należności nawet przez rozłożenie należności na raty. Sąd Rejonowy podniósł nadto, iż wobec braku możliwości wykonania nałożonego w wyroku karnym obowiązku naprawienia szkody i braku nadania temu wyrokowi klauzuli wykonalności na rzecz zakładu ubezpieczeń, nie zachodzą przeszkody do rozpoznania sprawy w postępowaniu cywilnym, zwłaszcza iż środek karny nie obejmuje odsetek stanowiący element szkody bezpośrednio spowodowanej przestępstwem. Jako podstawę prawną wyroku Sąd Rejonowy podał art. 828 §1 k.c., 11 k.p.c., art. 415 k.c., art. 441 k.c. i art. 481 §1 k.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżył go w całości i zarzucił:

1.  naruszenie art. 444 k.p.k. oraz art. 425 § 1 i 2 k.p.k. poprzez uniemożliwienie uczestniczenia w rozprawie;

2.  nie przyznanie pozwanemu pełnomocnika z urzędu;

3.  naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa;

4.  naruszenie art. 320 k.p.c. poprzez nie odroczenie terminu spłaty zasądzonej kwoty pieniężnej na rzecz strony powodowej.

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wniósł o rozłożenie orzeczonej wyrokiem należności na raty po opuszczeniu zakładu karnego w wymiarze 10 rat w kwocie 1 330 złotych, a także o umorzenie kosztów postępowania przed Sądem Rejonowym w kwocie 3.082 zł.

W odpowiedzi na apelację pozwanego, strona powodowa wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja była oczywiście bezzasadna.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń podstawy faktycznej rozstrzygnięcia znajdujących oparcie w przeprowadzonych dowodach i właściwie zastosował prawo materialne. Prawidłowe ustalenia stanu faktycznego dokonane przez Sąd pierwszej instancji stanowią również podstawę faktyczną rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego, co zwalnia Sąd Okręgowy od ich ponownego przytaczania w niniejszym uzasadnieniu.

Odnosząc się wprost do wskazanych przez pozwanego zarzutów apelacyjnych stwierdzić należy, iż po pierwsze w przedmiotowej sprawie nie znajdują zastosowania przepisy kodeksu postępowania karnego, gdyż jest to sprawa z zakresu prawa cywilnego rozpoznawana w postępowaniu cywilnym w oparciu o przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Stąd też uznać należało, iż zarzuty naruszenia art. 444 k.p.k. oraz 425 § 1 i 2 k.p.k. nie mogły odnieść jakiegokolwiek skutku, gdyż Sąd Rejonowy przepisów tych nie stosował i stosować nie mógł.

Jeśli zaś chodzi o zarzut polegający na braku przyznania pozwanemu pełnomocnika z urzędu, co z kolei miało spowodować naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa, podnieść należy, iż w rozpoznawanej sprawie po myśli art. 117 § 2 k.p.c., ustanowienie dla strony pełnomocnika z urzędu wymagało uprzedniego wniosku pozwanego, bowiem tego rodzaju czynności Sąd w postępowaniu cywilnym nie dokonuje z urzędu. Analiza akt postępowania prowadzi do wniosku, iż pozwany w tej sprawie nigdy nie wniósł o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu, zatem nie można przyjąć, aby doszło do naruszenia powyższego przepisu, jak również aby na skutek uchybień proceduralnych Sądu pierwszej instancji, naruszone zostały prawa pozwanego do skorzystania z pomocy prawnej.

Przechodząc wreszcie do analizy zarzutu związanego z brakiem odroczenia terminu zapłaty kwoty pieniężnej zasądzonej od pozwanego na rzecz strony powodowej, uznać należało, że był on chybiony. Wskazać bowiem należy, iż podstawą zastosowania art. 320 k.p.c. jest wyłącznie uznanie sądu, że zachodzą szczególnie uzasadnione przesłanki, na przykład, że ze względu na stan majątkowy, rodzinny czy zdrowotny niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione, albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody (M. Jędrzejewska (w:) „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz.”, t. 2, red. T. Ereciński, s. 24 i n.). W ustalonym stanie faktycznym stwierdzić jednak trzeba, że pozwany nie podważył wyników sędziowskiej oceny, która skutkowała przyjęciem, że nie można dopatrzeć się w sprawie wypadku szczególnego uzasadniającego zastosowanie art. 320 k.p.c. Na okoliczności takie nie naprowadził też skarżący w apelacji. Jak zaś słusznie dostrzegł Sąd Rejonowy nie jest sytuacją wyjątkową, mającą w myśl art. 320 k.p.c. działać na korzyść dłużnika, fakt przebywania przez niego w zakładzie karnym, gdyż skarżący poprzez własne działanie, z przyczyn leżących po jego stronie, w sposób zawiniony przez siebie, naruszył obowiązujące normy prawne, finalnie doprowadzając do powstania wobec niego roszczenia strony powodowej. Należy mieć na uwadze, że ochrona, jaką zapewnia pozwanemu dłużnikowi art. 320 k.p.c., nie może być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces. Podkreślenia wymaga przy tym i to, że rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty jest racjonalne, gdy dłużnik wykaże, że dysponować będzie środkami umożliwiającymi wykonanie tak zmodyfikowanego obowiązku w sposób odczuwalny ekonomicznie przez wierzyciela. W niniejszej sprawie pozwany wprawdzie wskazywał, że w ciągu 6 miesięcy od opuszczenia Zakładu Karnego uzyska środki finansowe tytułem spadku po zmarłym wuju i w dniu otrzymania należnej mu kwoty pieniężnej zrealizuje przelew na konto strony powodowej, jednakże na poparcie swoich twierdzeń nie przedstawił żadnych dowodów, świadczących chociażby o uprawnieniu do otrzymania spadku, co także przemawiało przeciwko postulatowi skarżącego.

Na koniec podnieść należy, iż Sąd Okręgowy w ramach kognicji wynikającej z art. 378 §1 k.p.c. dokonał oceny, czy w niniejszym postępowaniu nie miała miejsce nieważność postępowania i doszedł do wniosku, iż nie zachodzą jakiekolwiek przesłanki określone w art. 379 k.p.c. Podnieść należy, że jakkolwiek pozwany zarzucał brak możliwości bezpośredniego uczestniczenia w rozprawach wyznaczanych przez Sąd pierwszej instancji, to jednak niedoprowadzenie pozwanego na te rozprawy nie skutkowało pozbawieniem go możliwości obrony przysługujących mu praw. Zgodnie z poglądem wyrażonym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1999 roku II CKN 318/98, Lex 319621, pozbawienie strony możności obrony swoich praw skutkuje nieważnością postępowania, lecz zachodzi jedynie wówczas, gdy w postępowaniu sądowym pozbawiono stronę, wbrew jej woli, całkowitej możności podejmowania albo świadomego zaniechania czynności procesowych zmierzających do ochrony jej sfery prawnej. Dlatego jedynie ograniczona możność działania na skutek przebywania w zakładzie karnym, nie wywołuje skutku w postaci nieważności postępowania. W niniejszej sprawie jakkolwiek pozwany nie był doprowadzany na rozprawy, pomimo składanych wniosków, to jednak miał zachowaną możliwość pisemnego przedstawiania swojego stanowiska i z prawa tego korzystał. Należy podnieść, że w niniejszej sprawie całość materiału dowodowego oparta była na dokumentach, z którymi pozwany miał możliwość się zapoznać, gdyż zostały mu doręczone wraz z pozwem. Na wyznaczonych rozprawach (dwóch) nie były prowadzone jakiekolwiek czynności dowodowe, polegające na przesłuchaniu świadków czy stron. Zatem pozwany nie uczestnicząc w tych rozprawach nie został pozbawiony możliwości zadawania pytań świadkom, czy też przedstawicielom strony powodowej, wszelkie zaś własne wnioski dowodowe mógł zgłosił w formie pisemnej, czego nie uczynił.

Sąd Okręgowy dokonał także oceny czy z uwagi na orzeczenie w wyroku karnym z dnia 9 kwietnia 2013 roku środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody nie ma miejsca powaga rzeczy osądzonej. Zdaniem Sądu Okręgowego taka przesłanka nieważności nie występuje. Dla stwierdzenia powagi rzeczy osądzonej konieczne jest ustalenie, iż pomiędzy tymi samymi podmiotami sprawa o tożsame roszczenie została już prawomocnie rozstrzygnięta (art. 366 k.p.c.). Jakkolwiek więc roszczenie strony powodowej w tej sprawie dotyczy tożsamej szkody, której obowiązek naprawienia został orzeczony wobec pozwanego w wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 9 kwietnia 2013 roku, to jednak stwierdzić należy, że w obu sprawach nie zachodzi tożsamość podmiotowa stron procesu. Należy podnieść, iż strona powodowa w niniejszej sprawie nie brała udziału w postępowaniu karnym zakończonym wyrokiem w sprawie III K 119/12, zatem Sąd orzekający w tamtej sprawie nie rozstrzygał jakiegokolwiek roszczenia zgłoszonego przez ten podmiot. Ponieważ dla stwierdzenia powagi rzeczy osądzonej konieczne jest kumulatywne zaistnienie tożsamości przedmiotowej roszczeń i tożsamości podmiotowej, to pomiędzy niniejszą sprawą, a postępowaniem o sygn. III K 119/12, taki stosunek nie zachodzi. Sąd Okręgowy, podzielając stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 kwietnia 2015r. V CSK 379/14, Lex 1677143, uznał, że w tej sprawie nie zachodzi przesłanka nieważności przewidziana w art. 379 pkt 3 k.p.c., która skutkowałaby koniecznością odrzucenia pozwu (art. 199 §1 pkt 2 k.p.c.).

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy oddalił apelację, uznając ją za bezzasadną, o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie II sentencji w oparciu o wyrażoną w art. 98 §1 k.p.c. zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty należne stronie powodowej złożyły się wydatki związane z ustanowieniem pełnomocnika w kwocie 1200 złotych liczone zgodnie z § 6 pkt 5 w zw. z § 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) w związku z §21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku o opłatach za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804).

SSO Renata Stępińska SSO Grzegorz Buła SSO Katarzyna Biernat-Jarek