Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 czerwca 2016 r. Sąd Rejonowy w Płocku w punkcie I - oddalił powództwo T. S. przeciwko J. Ż. o zapłatę; w punkcie II – nakazał wypłacić ze Skarby Państwa Sadu rejonowego w Płocku na rzecz kuratora adwokata H. S. 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ponoszonej przez Skarb Państwa podwyższoną o stawkę podatku od towaru i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług obwiązującą w dniu orzekania; w punkcie III – nakazał powódce wpłacić na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 1.200 zł wypłaconą tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ponoszonej przez Skarb Państwa podwyższoną o stawkę podatku od towaru i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług obwiązującą w dniu orzekania, sygn. akt V GC 1651/15.

Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących najistotniejszych ustaleniach faktycznych oraz rozważaniach prawnych.

W dniu 21 marca 2011 r. strony zawarły umowę o współpracy handlowej, której przedmiotem było ustalenie zasad współpracy w zakresie przechowywania i sprzedaży wyrobów odzieżowych przekazywanych przez powódkę do sklepów należących do pozwanego. Strony określiły wysokość marży pozwanego na stawkę 120% ceny netto towaru. Rozliczenia finansowe dokonywane były na podstawie dwutygodniowych raportów sprzedaży, które stanowiły podstawę wystawienia faktur VAT.

Jednocześnie w dniu 21 marca 2011 r. pozwany, jako wystawca weksla wypełnił deklarację wekslową, oświadczając, że składa do dyspozycji powódki weksel in blanco jako zabezpieczenie zobowiązań wynikających z umowy o współpracy z dnia 21 marca 2011 r. Powódka została uprawniona do wpisania sumy wekslowej w wysokości zobowiązania wynikającego z w/w umowy pomniejszonego odpowiednio o wpłaty dokonane na poczet tego zobowiązania oraz powiększonego o odsetki umowne należne w dacie płatności weksla. Jako dzień przedstawienia weksla wskazano dzień następujący po 14 dniach od daty wymagalności wierzytelności z tytułu w/w umowy. W deklaracji wekslowej pozwany wskazał swój adres zamieszkania, tj. ul. (...), (...)-(...) K..

Z tytułu sprzedanych towarów powódka wystawiła powodowi faktury VAT: nr (...) na kwotę 239,24 zł z terminem zapłaty do dnia 6 września 2014 r., nr (...) na kwotę 734,45 zł z terminem zapłaty do dnia 6 września 2014 r., nr (...) na kwotę 177,74 zł z terminem zapłaty do dnia 7 sierpnia 2014 r., nr (...) na kwotę 1.230,62 zł z terminem zapłaty do dnia 7 sierpnia 2014 r., nr (...) na kwotę 1.852,92 zł z terminem zapłaty do dnia 7 lipca 2014 r., nr (...) na kwotę 710,94 zł z terminem zapłaty do dnia 7 lipca 2014 r.

Pismem z dnia 7 listopada 2014 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 4.945,91 zł wraz z odsetkami w wysokości 179,96 zł. Wezwanie zostało przesłane na adres pozwanego ujawniony w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej tj. ul. (...) lok. (...), (...)-(...) W. i odebrane przez pozwanego.

Powódka wypełniła podpisany przez pozwanego weksel in blanco z klauzulą „bez prawa protestu”, na sumę wekslową w wysokości 5.259,36 zł oraz datę płatności na dzień 10 lutego 2015 r.

W dniu 26 stycznia 2015 r. powódka, działając przez profesjonalnego pełnomocnika, wystawiła wezwanie do wykupienia weksla skierowane do pozwanego na adres ul. (...) lok. (...), (...)-(...) W., w związku z zabezpieczeniem zobowiązań wynikających z umowy o współpracy handlowej z dnia 21 marca 2011 r. W wezwaniu wskazano, iż zapłata sumy wekslowej w wysokości 5.257,36 zł ma nastąpić w terminie do 10 lutego 2015 r. Przesyłka zawierająca wezwanie została zwrócona do nadawcy.

W ocenie Sądu I instancji powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy podzielił wyrażane w orzecznictwie stanowisko, iż sąd rozpoznający zarzuty od nakazu zapłaty, który został wydany na podstawie weksla, może uwzględnić tzw. stosunek podstawowy, a więc ten stosunek zobowiązaniowy, w związku z którym weksel został wystawiony. Oznacza to, że spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego, a strony procesu mogą powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszym postępowaniu, albowiem kurator dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego powołał zarzuty odnoszące się do stosunku podstawowego – umowy o współpracy handlowej z dnia 21 marca 2011 r., kwestionując zasadność żądania zapłaty kwoty wekslowej.

Sąd I instancji zważył, iż skoro powódka, dochodząc roszczenia, powołuje się na to, że weksel został wypełniony prawidłowo, to na powódce spoczywa ciężar dowodu wykazania w/w okoliczności (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2000 r., V CKN 136/00). Weksle gwarancyjne mogą być wypełnione i puszczone w obieg dopiero wówczas, gdy wystawca nie wywiąże się w terminie z całości lub części zobowiązania, na zabezpieczenie którego został przyjęty weksel (por. orzeczenie SN z 9 listopada 1960 r., IV CR 910/69).

W ocenie Sądu Rejonowego, w przedmiotowej sprawie powódka nie sprostała nałożonemu na nią ciężarowi dowodu i nie udowodniła zaistnienia okoliczności uprawniających do wypełnienia weksla in blanco wystawionego przez pozwanego. W szczególności nie wykazała podstaw faktycznych i prawnych, z których wywodzi obowiązek zapłaty przez pozwanego. Jedynym dowodem, o którego przeprowadzenie wnosiła powódka i który miał wykazać istnienie po stronie pozwanego zadłużenia w kwocie 5.259,36 zł były faktury VAT, na podstawie których ze względu na ich wartość dowodową, nie sposób ustalić, że strony łączyła umowa określonej treści, jak i tego, czy i w jakim zakresie umowa ta została zrealizowana. Sama faktura nie jest źródłem stosunku cywilnoprawnego. Może ona jedynie wskazywać na zawarcie przez strony ustnej umowy. Jednak treść takiej umowy oraz jej wykonanie przez strony zawsze musi zostać wykazane dodatkowymi dowodami, o których przeprowadzenie powódka nie wniosła.

Zdaniem Sądu Rejonowego strona powodowa nie udowodniła, aby pozwany kiedykolwiek otrzymał wezwanie do wykupu weksla in blanco wypełnionego przez powódkę. Wystawione na datę 26 stycznia 2015 r. wezwanie skierowane zostało na adres pozwanego, który jest niezgodny z adresem podanym chociażby w deklaracji wekslowej, a przesyłka została zwrócona do strony powodowej. W istocie zatem pozwany nie został na dzień orzekania skutecznie wezwany przez wierzyciela do wykupienia weksla in blanco. Tym samym roszczenie należy uznać przedwczesne.

O kosztach procesu Sąd I instancji orzekł zgodnie z zasadą wynikającą z art. 98 k.p.c., obciążając nimi w całości powódkę jako stronę przegrywającą.

Apelację od przedstawionego wyżej wyroku złożyła powódka zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, tj.:

a. art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów poprzez przyjęcie, że powódka nie wykazała istnienia stosunku podstawowego objętego abstrakcyjnym zobowiązaniem wekslowym, a także poprzez błędne przyjęcie, że to na powódce ciążył obowiązek dowodowy wykazania prawidłowości wypełnienia weksla in blanco;

b. art. 233 k.p.c. przez błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że powódka nie udowodniła zaistnienia okoliczności uprawniających do wypełnienia weksla in blanco;

2. naruszenie prawa materialnego tj.:

a. art. 6 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym uznaniu, że powódka nie udowodniła zaistnienia okoliczności uprawniających do wypełnienia weksla in blanco, a także poprzez przerzucenie ciężaru dowodowego na powódkę w sytuacji gdy przy zobowiązaniu wekslowym ciężar dowodu przeciwnego spoczywa na pozwanym;

b. art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i oddalenie powództwa, mimo że wyrok uwzględniający powództwo nakazywały zasady słuszności;

c. art. 10 prawa wekslowego poprzez podważenie abstrakcyjnego charakteru weksla;

d. art. 61 § 1 k.c. poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie braku skuteczności doręczenia wezwania do wykupu weksla pozwanemu podczas gdy wezwanie do wykupu weksla zostało wysłane na aktualny adres z CEIDG pozwanego, a więc w sposób umożliwiający zapoznanie się przez pozwanego z jego treścią.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżąca wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki 5.259,36 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz o obciążenie pozwanego kosztami sądowymi w tym kosztami zastępstwa procesowego za obie instancje, ewentualnie

2.  uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I Instancji.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji i obciążenie powódki kosztami za postępowanie przed Sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powódki jest uzasadniona i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

W realiach rozpoznawanej sprawy za bezzasadny należy uznać podniesiony przez skarżącą zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. (zarzuty 1.a. i 1.b), skoro z treści tych zarzutów wynika, że skarżąca nie kwestionuje prawidłowości ustaleń Sądu Rejonowego, opartych przede wszystkim na załączonych przez powódkę dokumentach w postaci umowy współpracy, deklaracji wekslowej, weksla i faktur VAT, jak też obejmujących fakty, co do których strony były zgodne, a podważa zastosowany przez Sąd Rejonowy rozkład ciężaru dowodowego w sprawie przez bezpodstawne przypisanie stronie powodowej obowiązku udowodnienia okoliczności uprawniających ją do wypełnienia weksla in blanco, a w konsekwencji oceny prawnej zasadności jej roszczenia z weksla.

Prawidłowe skonstruowanie zarzutów apelacji wymaga bowiem odróżnienia sytuacji, gdy w sprawie wadliwie ustalono stan faktyczny i to dopiero pociągnęło za sobą błędny proces subsumcji od sytuacji, w której prawidłowo ustalony stan faktyczny oceniono w świetle niewłaściwej normy prawnej. O ile w pierwszym przypadku konieczne jest podniesienie zarzutów natury procesowej zmierzających do wykazania błędnego ustalenia przez sąd stanu faktycznego, a dopiero następnie zarzutów naruszenia prawa materialnego, o tyle przy prawidłowych ustaleniach faktycznych, które Sad odwoławczy przyjmuje za własne, podnoszenie zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. jest zbędne.

Odnosząc się do twierdzeń skarżącej dotyczących rozkładu ciężaru dowodu w postępowaniu o wierzytelności dochodzone z weksla (zarzuty 1.a I.

b, 2.a) Sąd Okręgowy zważył, że jedną z podstawowych cech tego dokumentu jest jego abstrakcyjny charakter oznaczający, że zobowiązanie, na podstawie którego weksel został wystawiony oraz zobowiązanie wekslowe stanowią odrębne stosunki prawne. Weksel tworzy zatem nowe roszczenie polegające na możliwości żądania przez wierzyciela od dłużnika zapłaty oznaczonej nim sumy pieniężnej (patrz: Piotr Machnikowski Prawo wekslowe, Oficyna 2009 rozdział I ust. 7, LEX). Z tych względów wierzyciel dochodząc świadczenia z powyższego stosunku prawnego powinien wykazać jego istnienie poprzez złożenie weksla zawierającego wszystkie cechy przesądzające o jego ważności (art. 101 i 102 prawa wekslowego). Wyczerpuje to obowiązki dowodowe strony powodowej (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.), bowiem zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem judykatury wydanie wierzycielowi weksla stwarza domniemanie istnienia wierzytelności w wysokości sumy wekslowej i przerzuca ciężar dowodu przeciwnego na dłużnika (patrz: Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna - zasada prawna z 7 stycznia 1967 r. III CZP 19/66).

Opisana wyżej abstrakcyjność doznaje przy tym ograniczenia w stosunkach między dłużnikiem wekslowym a remitentem (pierwszym wierzycielem wekslowym). Nie jest bowiem sporne w orzecznictwie, że między zobowiązaniem z weksla gwarancyjnego in blanco i ze stosunku podstawowego będącego podstawą wystawienia i wręczenia weksla, istnieje łączność (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 6 marca 2014 r. I ACa 756/13). Znajduje ona oparcie w treści obligatoryjnego porozumienia między stronami weksla in blanco (art. 10 prawa wekslowego), które najczęściej uzależnia uzupełnienie tego papieru wartościowego od powstania po stronie remitenta wymagalnej wierzytelności ze wskazanego w deklaracji wekslowej stosunku prawnego (patrz: co do obligatoryjności porozumienia: Prawo wekslowe. Komentarz M. C., L. B. 2013 r. Wydanie: 6, cz. IV ust. 5 art. 10, L., zwany dalej (...)). Zatem w razie gdyby roszczenie cywilnoprawne okazało się bezpodstawne, to zobowiązanie oparte na wekslu nie powstanie, a zaspokojenie wierzyciela z zobowiązania wekslowego spowoduje wygaśnięcie stosunku podstawowego i odwrotnie. Z tych przyczyn pozwany może podnieść skuteczny zarzut oparty m.in. na stosunku podstawowym podważając zarówno istnienie jak i rozmiar zobowiązania wekslowego (art. 10 prawa wekslowego). Będzie to prowadziło do przeniesienia sporu z płaszczyzny stosunku wekslowego na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego (patrz: przytoczona wyżej uchwała Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1967 r.). Przeniesienie sporu na stosunek podstawowy nie zwalnia jednak strony pozwanej w całości od inicjatywy dowodowej. Skoro więc Sąd Rejonowy wywiódł, że podstawą wystawienia faktur mogły być raporty ze sprzedaży (§4 pkt 1 umowy), to powinien również skonstatować, że to na pozwanym spoczywał obowiązek przedstawienia tych dokumentów, szczególnie że raporty ze sprzedaży zgodnie z treścią umowy zobowiązany był sporządzać zleceniobiorca (czyli pozwany). Zaniechanie sporządzenia raportów ze sprzedaży przez pozwanego w gruncie rzeczy pozbawiłoby zaś powódkę możliwości dochodzenia roszczeń. To pozwany powinien więc dowieść, że raporty ze sprzedaży zostały w ogóle sporządzone, a ich treść wskazuje na wadliwość faktur strony pozwanej. Nie istniały więc jakiekolwiek przeszkody dowodowe które mogłyby stanąć pozwanemu na przeszkodzie podważenia zasadności i wysokości faktur wystawionych przez powódkę jednak inicjatywa dowodowa w tym zakresie nie została przez stronę pozwaną zgłoszona.

Przede wszystkim jednak wyjaśnić należy, że tylko w przypadku skutecznego podniesienia zarzutu wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracja wekslową argumenty dotyczące stosunku podstawowego mogły mieć znaczenie.

W rozpoznawanej sprawie pozwany nie przedstawił żadnych argumentów ani dowodów mogących zakwestionować weksel, a w sprawie nie zaistniała potrzeba przejścia na stosunek podstawowy – gdyż odpowiedzialność pozwanego opiera się właśnie na wekslu.

Istnienie roszczenia i jego wysokość powódka wykazała wypełnionym wekslem podpisanym przez pozwanego oraz deklaracją wekslową, zaś postępowanie w sprawie niniejszej opierało się na wekslu a nie na stosunku podstawowym łączącym strony i odwoływanie się do niego było zbędne w sytuacji, gdy strona pozwana nie podnosiła żądnych zarzutów wekslowych przeciwko żądaniu pozwu. Samo kwestionowanie istnienia zobowiązania pozwanego wynikającego z zawartej pomiędzy stronami umowy współpracy oraz twierdzenie, że pozwany nie zgadza się z żądaniem powódki nie przenosi sporu na grunt stosunku podstawowego, a jedynie otwiera pozwanemu drogę do obrony w myśl art. 10 prawa wekslowego i nie zmienia rozkładu ciężaru dowodu. Pozwany nie podniósł żadnych zarzutów, które zmierzałyby do wskazania, że weksel in blanco został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową, w sytuacji gdy powództwo zostało oparte na wekslu. W tej sytuacji przejście do stosunku podstawowego przy orzekaniu przez Sąd Rejonowy było dalece przedwczesne.

Sąd Okręgowy zważył, że powódka spełniła ciążący na niej obowiązek dowodowy, gdyż wykazała istnienie zobowiązania wekslowego. Złożyła do akt uzupełniony weksel spełniający cechy ważności tego dokumentu określone w art. 101 Prawa wekslowego (k. 14). Wykazała nadto, że pozwany stał się dłużnikiem wekslowym poprzez podpisanie weksla. Implikowało to po jego stronie powstanie odpowiedzialności. Powódka udowodniła, że weksel został przedstawiony dłużnikowi (pozwanemu) do zapłaty, co potwierdza dokument z 26 stycznia 2015 r. wzywający do wykupu weksla określający termin płatności weksla, wskazujący umowę współpracy zawartą pomiędzy stronami jako źródło stosunku podstawowego, przedmiotowe faktury VAT obejmujące kwotę nieuiszczonych przez pozwanego należności, jak też sposób wykupu weksla oraz dowód nadania tego pisma z 26 stycznia 2015 r. (k. 16, 17).

Prawo wekslowe nie zawiera przepisów, które określałyby sposoby przedstawienia weksla do zapłaty (zarzut 2.d). Spełnienie przewidzianego w art. 38 prawa wekslowego wymogu przedstawienia weksla do zapłaty nie łączy się z koniecznością jego fizycznego okazania "do oczu" dłużnikowi głównemu. Wystarczające jest w tej mierze stworzenie wystawcy weksla własnego przez posiadacza weksla realnej możliwości zapoznania się z oryginałem weksla w miejscu jego płatności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2006 r., IV CSK 132/2005, LexPolonica nr 1631625).

Nie jest sporne w sprawie, że powódka wykazała, że wezwanie do wykupu weksla zostało wysłane pozwanemu na adres obowiązujący w ich wzajemnych relacjach handlowych. Przy czym stwierdzić należy, że na deklaracji wekslowej figurują dwa adresu pozwanego – jeden adres zamieszkania, a drugi (wskazany w pieczęci) adres działalności gospodarczej. Od pozwanego zależało więc tylko podjęcie tego pisma z urzędu pocztowego. Niebagatelne dla sprawy znaczenie ma również wykazany przez powódkę fakt wcześniejszego doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty obejmującego należności z tytułu faktur VAT, których suma została wpisana na wekslu (k. 11 i k. 12-13). Niewątpliwie zatem pozwany miał świadomość nieuiszczenia należnych z powódce należności wynikających z tych faktur i musiał liczyć się z wypełnieniem weksla in blanco.

W postępowaniu bezsporne było również, że pozwany jako dłużnik wekslowy, mimo wezwania, nie spełnił swego świadczenia. Powódka wykazała tym samym, że przysługiwało jej wymagalne roszczenie wobec pozwanego.

Sąd odwoławczy zważył, że strona powodowa spełniła nadto powinność skonkretyzowania okoliczności uzasadniających uzupełnienie weksla zarówno, co do powstania wierzytelności ze stosunku podstawowego, jak i w zakresie wysokości wpisanej sumy wekslowej. Obowiązek ten powstał w związku ze zgłoszonym przez pozwanego zarzutem nieziszczenia się przesłanek określonych w umowie stron, od których zależało uczynienie użytku z weksla. Zgodnie z treścią deklaracji wekslowej (k. 15) § 1 oraz § 3 i § 4 weksel został złożony powódce jako remitentowi przez pozwanego w celu zabezpieczenia spłaty wszelkich wymagalnych należności wobec powódki wynikających z umowy współpracy handlowej z 21 marca 2011 r. oraz że w przypadku spłaty całej sumy tych należności przez pozwanego, powódka zwróci mu weksel. To strona pozwana nie dowiodła zatem, że przyznana w deklaracji wekslowej okoliczność zadłużenia ustała poprzez dokonanie zapłaty. Strona pozwana nie dowiodła w szczególności aby w związku z zapłatą zadłużenia domagała się zwrotu weksla.

Powódka sprecyzowała, że wypełniła weksel w oparciu o niezrealizowane przez pozwanego roszczenia z tytułu: zapłaty ceny za sprzedane towary, odsetek ustawowych oraz ustaloną przez strony marżę (pozew, k. 2-3 odwrót, odpowiedź na zarzuty k. 58-59). Poszczególne kwoty składające się na wysokość sumy wekslowej zostały uszczegółowione fakturami VAT (k. 60-65), przy czym powódka dowiodła, że pozwany otrzymał wezwanie do zapłaty kwot ujawnionych na fakturach. Nie było zaś żadnej reakcji z jego strony na to wezwanie.

Mając to na uwadze Sąd odwoławczy nie podzielił stanowiska Sądu Rejonowego, iż pozwany nie miał obowiązku wykazywania okoliczności podważających domniemanie istnienia wierzytelności wekslowej, bowiem w istocie przeniosłoby to ciężar dowodu istnienia wierzytelności wekslowej na posiadacza weksla, co byłoby sprzeczne z zasadą wynikającą z art. 10 prawa wekslowego. W procesie wekslowym dowód przeciwny, a więc nieistnienia wierzytelności, zostaje przerzucony na dłużnika, a to w związku z domniemaniem istnienia wierzytelności, które powstało na skutek wystawienia i wydania weksla. Z tego też powodu za zasadny uznać należy zarzut naruszenia tego przepisu (zarzut 2.c.).

Odpowiedzialność pozwanego wynika z poczynionych powyżej ustaleń i ich oceny prawnej, a więc z tego, że nie zdołał obalić twierdzeń powódki, mających nadto oparcie w przedłożonej w toku procesu dokumentacji, odnośnie zasadności wypełnienia weksla. Obejmowała ona bowiem zgodnie z porozumieniem wekslowym kwoty wymagalnych świadczeń związanych z umową oraz należnych od nich odsetek ustawowych. W tych okolicznościach podnoszenie zarzutu naruszenia art. 5 k.c. (punkt 2.b apelacji) nieuwzględnienie powództwa na zasadzie słuszności jawi się jako zbędny, skoro jego uwzględnienie znajduje swoją podstawę w wyżej opisanych normach prawa.

Z powyższego względu Sąd Okręgowy uznał, że apelacja powódki zasługuje na uwzględnienie w całości, to jest co do całej dochodzonej kwoty. Skutkowało to zmianą zaskarżonego wyroku na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. przez zasądzenie w punkcie I.1. wyroku od pozwanego na rzecz powódki kwoty 5.259,36 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17 lutego 2015 r. do dnia zapłaty (art. 481 k.c.).

W związku ze zmianą zaskarżonego wyroku, Sąd Okręgowy zmienił rozstrzygnięcie o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c. w obu instancjach zasądzając na rzecz powódki od pozwanego jako przegrywającego zwrot poniesionych przez nią kosztów tego procesu; w postępowaniu pierwszoinstancyjnym w kwocie 2.943,00 zł, na którą złożyły się: 250,00 zł opłaty sądowej od pozwu, 1.200,00 zł kosztów zastępstwa procesowego; 17,00 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 1.476,00 zł wraz z podatkiem VAT wynagrodzenia dla adwokata H. Ż. za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu J. Ż.; w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 2.257,00 zł, na którą złożyły się: 250,00 zł opłaty sądowej od apelacji, 900,00 zł kosztów zastępstwa procesowego oraz 1.107,00 zł wraz z podatkiem VAT wynagrodzenia dla adwokata H. Ż. za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu J. Ż..

Kwota wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego w pierwszym rzędzie obciążała powódkę zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 130 ⁴ § 1 k.p.c. Przepis ten stanowi wszakże, że strona która wnioski o podjęcie czynności związanej z wydatkami, zobowiązana jest uiścić zaliczkę na ich pokrycie w terminie wskazanym przez sąd. Jednocześnie z przepisu art. art. 2 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych wynika, że powódkę jako autorkę wniosku o ustanowienie kuratora obciążały wydatki z tym związane. Niewątpliwie ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego nastąpiło na wniosek strony powodowej (k. 39 i k. 41). Wniosek ten z punktu widzenia możliwości dochodzenia roszczeń przez powódkę całkowicie usprawiedliwiony, uchronił ją bowiem przed niekorzystnym scenariuszem w postaci zawieszenia postępowania (art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c.) wobec niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego (zarządzenie k. 37), a następnie przed umorzeniem postępowania na podstawie art. 182 § 1 k.p.c..
W konsekwencji ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego umożliwiło rozpoznanie sprawy tak w pierwszej, jak i w drugiej instancji. Skoro zaś powódka nie była wzywana do wpłacenia zaliczki na poczet wynagrodzenia kuratora, to wynagrodzenie to musi zostać pokryte tymczasowo ze Skarbu Państwa. Powódka zaś zobowiązana została do zrefundowania tego wydatku (punkt I.3. i III. wyroku), gdyż ciążył on na niej od momentu złożenia wniosku o ustanowienie kuratora – w związku z treścią powołanego wyżej art. 130 ⁴ § 1 k.p.c. Nie mniej jednak, w tej samej kwocie, która została nakazana do ściągnięcia od powódki, uzyskała ona rekompensatę od pozwanego na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. (punkt I.1. i II wyroku), gdyż wydatki związane z kuratorem stanowią dla powódki część kosztów procesu.

Wynagrodzenie kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej ustalone zostało na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej z dnia 13 listopada 2013 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 1476). Zgodnie z § 1 ust. 1 przywołanego rozporządzenia wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej, zwanego dalej „kuratorem”, nie może przekraczać stawek minimalnych przewidzianych przepisami określającymi opłaty za czynności adwokackie […]. Wynagrodzenie kuratora będącego podatnikiem obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług, określoną zgodnie ze stawką tego podatku obowiązującą w dniu orzekania o wynagrodzeniu (§ 1 ust. 3).

Wynagrodzenie kuratora w pierwszej instancji zostało ustalone w oparciu o stawkę minimalną przewidzianą w § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.) od wartości przedmiotu sporu 5.259,36 zł, która wyniosła 1.200,00 zł, a powiększona o należny podatek VAT 1.476,00 zł, natomiast w drugiej instancji - w oparciu o stawkę minimalną przewidzianą w § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 i § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) od wartości zaskarżenia 5.259,36 zł, która wyniosła 900,00 zł, a powiększona o należny podatek VAT - 1.107,00 zł.

Wynagrodzenie pełnomocnika powódki będącego radcą prawnym zostało ustalone: w pierwszej instancji w oparciu o stawkę minimalną przewidzianą w § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.) od wartości przedmiotu sporu 5.259,36 zł, która wyniosła 1.200,00 zł, natomiast w drugiej instancji - w oparciu o stawkę minimalną przewidzianą w § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804) od wartości zaskarżenia 5.259,36 zł, która wyniosła 900,00 zł.