Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2016 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy R. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 4 kwietnia 2016 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję, w ten sposób, że przyznaje R. M. prawo do emerytury, poczynając od dnia 1 kwietnia 2016 roku.

(-) SSO Grzegorz Tyrka

VIII U 885/16

UZASADNIENIE

Dnia 24 lutego 2016 roku ubezpieczony R. M. wniósł do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. o przyznanie prawa do emerytury.

Decyzją z dnia 10 marca 2016 roku organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury.

Na uzasadnienie podano, że zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 roku, poz. 748 ze zm.) – zwanej dalej ustawą emerytalną – oraz z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.) ubezpieczony nabędzie prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku łącznego spełnienia przesłanek:

- ukończenia wieku 60 lat,

- legitymowania się łącznym okresem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, przypadającym na dzień 1 stycznia 1999 roku,

- legitymowania się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przypadających na dzień 1 stycznia 1999 roku;

- nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

Ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku osiągnął wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat, ale nie udowodnił co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy nie zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 2 kwietnia 1978 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, bowiem między świadectwami pracy w szczególnych warunkach z dnia 14 grudnia 2001 roku i z dnia 26 maja 2010 roku wynikają rozbieżności co do zajmowanych stanowisk pracy; ponadto stanowiska: maszynista podnośnika,, maszynista żurawia, operator sprzętu, maszynista podnośnika samojezdnego – nie występują jako samodzielne stanowiska pod wskazanymi punktami działu V wykazu A Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Organ rentowy dodał, że ubezpieczony nie osiągnął wieku emerytalnego i przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i nie złożył wniosku o przekazanie zgromadzonych tam środków na dochody budżetu państwa.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od decyzji z dnia 10 marca 2016 roku, domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury.

Na uzasadnienie podano, że ubezpieczony 60 lat ukończył dnia 26 marca 2016 roku, natomiast dnia 30 marca 2016 roku złożył wniosek o wykreślenie z rejestru członków otwartych funduszy emerytalnych i przekazanie środków pieniężnych zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa. Ubezpieczony dodał, że pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku operatora ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych w okresie od dnia 3 stycznia 1978 roku do dnia 16 grudnia 2001 roku.

W następstwie wniesionego odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. uchylił zaskarżoną decyzję z dnia 10 marca 2016 roku i wydał decyzję z dnia 4 kwietnia 2016 roku, którą odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury, bowiem ubezpieczony nie wykazał 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ubezpieczony wniósł odwołanie od decyzji z dnia 4 kwietnia 2016 roku.

Nowa decyzja nie uwzględniała odwołania ubezpieczonego i w związku z tym odwołanie przekazano do Sądu Okręgowego w Gliwicach.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniósł o oddalenie odwołania.

Na uzasadnienie podano, że zaskarżona decyzja jest prawidłowa, bowiem ubezpieczony nie wykazał 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony posiada uprawnienia do kierowania samochodami o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 ton od dnia 8 sierpnia 1974 roku.

Ubezpieczony posiada uprawnienia do obsługi dźwignic kategorii II-ż od dnia 9 kwietnia 1979 roku, w tym żurawi samochodowych.

Ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony w Wojewódzkiej Spółdzielni (...) w T. w okresie od dnia 8 listopada 1977 roku do dnia 28 grudnia 1977 roku. Do obowiązków ubezpieczonego należał transportów towarów do sklepów.

Ubezpieczony zawarł z Przedsiębiorstwem (...) z siedzibą w K. umowę o pracę, na podstawie której zobowiązał się do świadczenia pracy w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodowego, poczynając od dnia 3 stycznia 1978 roku.

Pracodawca powierzył ubezpieczonemu samochód ciężarowy o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Ubezpieczony pojazdem tym transportował materiały budowlane i sprzęt na budowy, które realizował pracodawca. Praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z dniem 9 kwietnia 1979 roku pracodawca powierzył ubezpieczonemu stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i maszynisty żurawia. Żuraw służący do transportu sprzętu oraz materiałów budowlanych był zamontowany na samochodzie ciężarowym, którego kierowcą był ubezpieczony. Praca była wykonana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie od dnia 7 grudnia 1989 roku do dnia 31 sierpnia 1990 roku ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym w związku z podjęciem pracy poza granicami kraju.

Z dniem 26 września 1990 roku ubezpieczony podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w K. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i maszynisty podnośnika. Obowiązkiem ubezpieczonego było kierowanie samochodem ciężarowym, na którym znajdował się podnośnik hydrauliczne zakończony „koszem”. W wyznaczonym miejscu obowiązkiem ubezpieczonego była obsługa podnośnika, którym transportowano materiały budowlane oraz pracowników. Praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ubezpieczony był zatrudniony przy remoncie przydzielonego samochodu i wówczas nie świadczył pracy na w/w stanowisku pracy w następujących okresach: 3-7 stycznia 1978r., 14-20 lutego 1978r., 2-3 czerwca 1978r., 7-12 czerwca 1978r., 15-22 czerwca 1978r., 15 września 1978r., 19 października 1978r., 13-21 listopada 1978r., 2-17 stycznia 1979r., 25-31 stycznia 1979r., 6-8 lutego 1979r., 12-17 lutego 1979r., 23-24 lutego 1979r., 1 marca 1979r., 5-24 marca 1979r. Łącznie 92 dni.

Po godzinach pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i maszynisty podnośnika, ubezpieczony świadczył dodatkową pracę na rzecz tego samego pracodawcy na stanowisku konserwatora powierzonego sprzętu w niepełnym wymiarze czasu pracy, tj. ¼ etatu. Do zadań ubezpieczonego należała po godzinach pracy z pierwotnego stosunku praca konserwacja podnośnika zamontowanego na samochodzie ciężarowym. W tym celu ubezpieczony i pracodawca zawarli umowę o pracę na czas nieokreślony na ¼ etatu (od 1.01.1991r. do 31.12.1992r.). Strony w umowie o pracę zastrzegły, że jest to dodatkowa praca nie wchodząca w zakres normalnych obowiązków pracowniczych, tj. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i maszynisty podnośnika.

Ubezpieczony był zatrudniony przy remoncie przydzielonego samochodu i wówczas nie świadczył pracy na pierwotnym stanowisku pracy w okresie 3-30 kwietnia 1995 r., tj. 28 dni.

Ubezpieczony świadczył pracę w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w K. w oddziale transportowym w M..

Z oddziału transportowego został wydzielony nowy podmiot (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w M. i z dniem 1 października 1998 roku ten nowy podmiot stał się pracodawcą ubezpieczonego. Z dniem 16 grudnia 2001 roku stosunek pracy ubezpieczonego ustał w związku z likwidacją zakładu pracy.

Okres pracy w (...) na stanowiskach pracy:

- kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony,

- kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i maszynisty żurawia,

- kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i maszynisty podnośnika

(bez uwzględnienia 120 dni, kiedy ubezpieczony zajmował się naprawą powierzonego samochodu) przedstawia następująca tabela:

Likwidator zakładu pracy S. A. podpisał ubezpieczonemu świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach, które zostały sporządzone na podstawie akt osobowych. Wskazano w dokumencie, że powód świadczył pracę na stanowiskach maszynisty suwnic, podnośnika samojezdnego, żurawia, operatora sprzętu.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności dokumentacja osobowa i zeznania uczestników procesu pozwoliły ustalić, jakie faktycznie czynności i w jakich okresach wykonywał ubezpieczony na rzecz pracodawcy.

/dowód z: akt ZUS, akt osobowych ubezpieczonego; zeznań świadków: S. A., Z. P., J. K.; zeznań ubezpieczonego/.

Sąd zważył, co następuje:

odwołanie R. M. zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2015 roku, poz. 748 z późn. zm.) –zwaną dalej ustawą – ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W myśl art.184 ust 2 ustawy emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W zakresie określenia wieku emerytalnego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 ww. ustawy, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których ubezpieczonym przysługuje prawo do emerytury art. 32 ust. 4 odsyła do uregulowań Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.) – zwanego dalej rozporządzeniem.

W myśl § 3 i 4 Rozporządzenia, pracownik który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w załączonym do Rozporządzenia wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany 25 letni okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. 1 i 2 ww. Rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym akcie prawnym są okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 Rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Zgodnie z wykazem A, dział V poz. 3 stanowiącym załącznik do Rozporządzenia praca maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych jest pracą w szczególnych warunkach, uprawniającą do niższego wieku emerytalnego. Z kolei zgodnie z wykazem A, dział VIII poz. 2 tego samego załącznika do Rozporządzenia, praca kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalistycznych (specjalnych) pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów jest pracą w szczególnych warunkach, uprawniającą do niższego wieku emerytalnego.

Natomiast jak stanowi § 1, ust 1 i 2 Rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach, wymienione w § 4-15 Rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do Rozporządzenia, zwanych dalej „wykazami”. Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B. Zauważyć należy, że Zarządzenie nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. precyzuje, iż maszynistą ciężkich maszyn budowlanych i drogowych jest także maszynista żurawi samojezdnych.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie pozostawało ustalenie czy ubezpieczony spełnia przesłanki do nabycia emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w warunkach szczególnych po ukończeniu 60 roku życia.

Według oceny Sądu postępowanie dowodowe przeprowadzone w tej konkretnej sprawie wykazało, że ubezpieczony na dzień 31 grudnia 1998r. udowodnił 15 lat pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony ukończył 60 rok życia (26.03.2016r.) i na dzień 31 grudnia 1998r. udowodnił łącznie ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym ponad 15 lat pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. Nie budzi wątpliwości Sądu, że praca ubezpieczonego na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego była faktycznie pracą w warunkach szczególnych określoną w wykazie A, dział VIII poz. 2. Natomiast praca na stanowisku operatora dotyczyła obsługi ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, czyli była faktycznie pracą w warunkach szczególnych określoną w wykazie A, dziale V, poz. 3. Przy czym specyfika tych maszyn polegała na tym, że równocześnie ubezpieczony kierował tymi pojazdami, bowiem były one skonstruowane na podwoziu samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony.

Organ rentowy nie uwzględnił odwołującemu spornych okresów pracy argumentując,
że ze świadectwa pracy wynikały rozbieżności w nazewnictwie stanowiska pracy zajmowanego przez ubezpieczonego.

Z ugruntowanego już stanowiska judykatury i doktryny wynika, że „sądy pracy i ubezpieczeń społecznych rozpoznając sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych dokonują kontroli zgodności decyzji administracyjnych wydanych w tych sprawach z prawem w trybie odrębnym określonym w kodeksie postępowania cywilnego, w którym to trybie nie obowiązują ograniczenia dowodowe obowiązujące w postępowaniu administracyjnym toczącym się przed organami rentowymi ” (vide – wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 kwietnia 1996 roku, sygn. akt III AUr 235/96, Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997 roku, nr 1, poz. 2). Z kolei w wyroku z dnia 25 lipca 1997 roku sygn. akt II UKN 186/97 Sąd Najwyższy stwierdził, że: „W postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1984 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) ”( OSNP z 1998 roku, Nr11, poz. 342 ).

Tak więc w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych mogą być przeprowadzane wszelkie dowody zmierzające do prawidłowego rozstrzygnięcia, w tym zeznania świadków.

Reasumując, okoliczność że w spornym okresie odwołujący miał określone stanowiska pracy jako tzw. stanowiska łączone, nie oznacza, że nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze. Wymóg wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy odnosi się do ciągłego (nieprzerwanego, stałego) wykonywania pracy w rozmiarze pełnych dniówek na stanowisku objętym wykazem prac w szczególnych warunkach. Zaś wykonywanie różnych prac na różnych stanowiskach w ramach dobowego wymiaru czasu pracy kwalifikuje się jako spełnienie przesłanki wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia. Kwestia dopuszczalności zaliczania różnych prac w ramach dobowego wymiaru czasu pracy do uprawnień emerytalnych w wieku obniżonym była przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego (m.in. w wyroku z dnia 27 stycznia 2012 roku w sprawie II UK 103/11 opublikowanym w LEX nr 1130388), który przyjął, że pracownik, który u jednego pracodawcy w tym samym czasie (okresie) wykonywał różne rodzaje pracy w szczególnych warunkach (wymienione w załączniku do rozporządzenia - wykaz A), stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie powinien być pozbawiony uprawnienia do zaliczenia tego okresu do zatrudnienia w szczególnych warunkach wymaganego do emerytury na podstawie art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Na podstawie wyżej powołanych norm prawnych oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. należało zmienić zaskarżoną decyzję i przyznać R. M. prawo do emerytury, poczynając od dnia 1 kwietnia 2016 roku, tj. dnia następującego po złożeniu wniosku o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

(-) SSO Grzegorz Tyrka