Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 sierpnia 2016 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa A. D., R. S., J. M., R. F., L. D., A. S. i D. M.

przeciwko Gminie M. B.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 8 września 2015 r. sygn. akt I C 580/14

oddala apelację.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 1004/15

UZASADNIENIE

Powodowie A. D., L. D., R. S., A. S., J. M., D. M., R. F. wnieśli o zasądzenie od pozwanej Gminy M. B. na ich rzecz kwoty 117.222,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od powyższej sumy od dnia 16 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego tytułem naprawienia szkody, której powodowie doznali na skutek pozbawienia ich możliwości korzystania z gruntu oddanego im w użytkowanie wieczyste celem pobudowania na nim pawilonów handlowych.

Pozwana Gmina M. B. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu solidarnie od powodów.

Na posiedzeniu wyznaczonym na rozprawę w dniu 5 lutego 2015r. pełnomocnik powodów sprecyzował powództwo wnosząc o zasądzenie żądanej w pozwie kwoty solidarnie na rzecz powodów.

Pismem procesowym z dnia 27 kwietnia 2015r. powodowie rozszerzyli powództwo, domagając się zasądzenia od pozwanego na rzecz powodów kwoty 169.031,49 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 16 kwietnia 2014r. do dnia zapłaty, podtrzymując jednocześnie żądanie zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 8 września 2015 r. Sąd Okręgowy w B. zasądził od pozwanej na rzecz solidarnie uprawnionych powodów kwotę 35.078,29 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 16.04.2014 do dnia zapłaty oraz zasądził solidarnie od powodów na rzecz pozwanej kwotę 886,11 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, nakazuje pobrać solidarnie od powodów na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w B. kwotę 3602,90 zł z tytułu zwrotu części kosztów sądowych, nakazał pobrać solidarnie od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w B. kwotę 943,43 zł z tytułu zwrotu części kosztów sądowych, zaś w pozostałej części oddalił powództwo.

Sąd Okręgowy ustalił, że na mocy decyzji z dnia 26 czerwca 1989 roku oddano powodom w użytkowanie wieczyste na okres 99 lat z możnością przedłużenia na dalszy

okres, działki stanowiące własność Skarbu Państwa położone w B. przy ul. (...), oznaczone numerami (...) o łącznej powierzchni 1053 m2, dla których prowadzone są w Sądzie Rejonowym w B. KW nr (...), (...), (...), (...). W przedmiotowej decyzji ustalono, iż działki przekazane zostaną pod budowę pięciu pawilonów handlowych. W dniu 27 grudnia 1989 roku strony zawarły umowę w formie aktu notarialnego o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. Przedmiotem powyższej umowy była nieruchomość położona w B. przy ul. (...), wpisana w księdze wieczystej KW nr (...), która stanowiła działki nr (...). W § 4 umowy wskazano, iż przekazanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste następuje celem wzniesienia na niej pięciu pawilonów handlowych, których budowa miała być rozpoczęta w ciągu dwóch lat, a zakończona w ciągu pięciu lat licząc od dnia zawarcia umowy. Pozwana Gmina M. B. nie wydała przedmiotowej nieruchomości powodom. Pismem z dnia 18 marca 2000 roku powód R. S., zwrócił się do Wydziału (...) Urzędu Miasta B. o możliwość zamiany działek nr (...) położonych przy ul. (...) oraz o udostępnienie w/w nieruchomości pod budowę 5 pawilonów. Powód wskazał, iż teren ten nie został udostępniony użytkownikom wieczystym, wobec czego z uwagi na prowadzoną działalność gospodarczą z racji konieczności dzierżawienia lokalu poniósł duże straty finansowe. Kolejnym pismem, z dnia 30 grudnia 2004 roku powód zwrócił się do pozwanej m.in. o wskazanie terenu zamiennego, na którym mógłby pobudować pawilon handlowy. Pismem z dnia 22 września 2011 roku pełnomocnik powodów, w celu ugodowego załatwienia sporu, zwrócił się do pozwanej z wezwaniem do zapłaty odszkodowania z tytułu niewykonania w/w umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste celem wzniesienia na nim pawilonów handlowych, w którym wskazał podstawy prawne oraz podstawę faktyczną żądania. Gmina M. B. wniosła o rozwiązanie za odszkodowaniem w/w notarialnej umowy z dnia 27 grudnia 1989 roku o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Wyrokiem z dnia 31 marca 2011 roku Sąd Rejonowy w B. oddalił powyższe powództwo o ukształtowanie. Plan zagospodarowania przestrzennego uwzględniający działki powodów ulegał zmianom na przestrzeni lat, już po zawarciu umowy notarialnej z 27 grudnia 1989 roku, zmieniając tym samym przeznaczenie gruntów będących przedmiotem umowy. W uchwale Rady Miasta B. z dnia 29 września 2004 roku działki nr (...) znalazły się na liniach rozgraniczających jednostki planistycznej, której przeznaczeniem jest wykorzystanie pod drogę. W maju 1994r. weszła w życie uchwała Rady Miejskiej w sprawie

miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta B., we wrześniu 2004r. weszła w życie uchwała Rady Miasta B. w sprawie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego. Zmiany polegały na przeznaczeniu spornych działek pod rozwiązania komunikacyjne. Pismem z dnia 17 lipca 2009 roku Zastępca Dyrektora (...) w Urzędzie Miasta B. poinformował powodów, że w związku z rozbudową ul. (...) w B. wydana została decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, która spowoduje wygaśnięcie użytkowania wieczystego nieruchomości ustanowionego na działce nr (...), zapisanej w KW nr (...). W zamian za wygaszone prawo użytkowania wieczystego nieruchomości powodowie otrzymają odszkodowanie. W stosunku do powodów wydawano decyzje o wywłaszczeniu z użytkowania wieczystego działek będących przedmiotem postępowania. W dniu 30 października 2009r. działka nr (...) została wywłaszczona na cele publiczne przez pozwanego. Działki nr (...) oraz działka nr (...) zostały wywłaszczone na cele publiczne w listopadzie 2013r. Pismem z dnia 7 kwietnia 2014 roku powodowie wezwali pozwaną do zapłaty. Łącznie powodowie wezwali pozwaną do zapłaty kwoty 117.222,98 zł tytułem odszkodowania za niewykonanie umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, wyznaczając nieprzekraczalny termin spełnienia świadczenia do dnia 15 kwietnia 2014 roku. W odpowiedzi na powyższe, pismem z dnia 7 października 2011 roku, pozwana odmówiła zapłaty, kwestionując m.in. wadliwie wyliczone odszkodowanie oraz zasadność przedmiotowego żądania. Działka numer (...) z obrębu 406 o powierzchni 509m2 wydzielona została z księgi wieczystej KW nr (...) i przeniesiona do KW (...). Wartość stawki czynszowej możliwej do uzyskania w przypadku dzierżawy nieruchomości będących przedmiotem postępowania, położonych w B. przy ul. (...), kształtuje się następująco: w 2005 roku, w przypadku działki nr (...) kwota czynszu za 1 miesiąc wynosi 1.515,60, co przy pomnożeniu przez okres 12 miesięcy daje 18.187,20 zł za rok, tak też w przypadku lat 2006 i 2007. Za rok 2008, w przypadku działki nr (...) kwota czynszu za 1 miesiąc wynosi 1.591,20 zł, co daje kwotę 19.094,40 zł za okres 12 miesięcy, w przypadku działki (...) kwota czynszu za miesiąc to 411,04 zł, co daje kwotę 4.932,48 zł za okres 12 miesięcy, zaś w przypadku działek (...) kwota czynszu za miesiąc wynosi 431,20 zł, co daje kwotę 5.174,40 zł za okres 12 miesięcy. Podobnie w roku 2009 kwota czynszu w przypadku działki numer (...) wynosi 1.591,20 zł, co daje kwotę 15.398,71 zł za okres 9,677 miesięcy, zaś w przypadku działki (...) kwota czynszu za miesiąc to 411,04 zł, co daje kwotę 4.932,48 zł za okres 12 miesięcy. Także w przypadku działek (...) i

6/5 kwota czynszu za 12 miesięcy wynosi 5.174,40 zł. Za rok 2010 kwota czynszu w przypadku działki to 10.415,95 za 12 miesięcy, zaś w przypadku działek (...) - 5.174,40 zł, identycznie w roku 2011 i 2012. W przypadku 2013roku kwoty do uzyskania za okres 10 miesięcy w przypadku działki numer (...) to 8.679,96 zł, natomiast w przypadku działki (...) — 4.312,00 zł. Łącznie wartość stawki czynszowej możliwej do uzyskania w przypadku dzierżawy nieruchomości będących przedmiotem postępowania, położonych w B. przy ul. (...), dla których Sąd Rejonowy w B. prowadzi KW nr (...) oraz KW nr (...), z przeznaczeniem pod pawilony handlowe, w omawianym okresie czasu wynosi 169.031,49 zł.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie powodowie domagali się od pozwanej zapłaty kwoty stanowiącej odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności kontraktowej pozwanej, za szkodę poniesioną wskutek niewykonania postanowień umowy łączącej strony, której przedmiotem było ustanowienie prawa użytkowania wieczystego na nieruchomości należącej do pozwanej. Pozwana nie spełniła ciążącego na niej obowiązku, bowiem nigdy nie wydała powodom nieruchomości będącej przedmiotem umowy, wskutek czego powodowie nie mogli wybudować na niej pawilonów handlowych i osiągać zysku z tego tytułu. Zatem powodowie domagali się odszkodowania za utracone korzyści w związku z niemożnością wykorzystywania terenów oddanych im w użytkowanie wieczyste zgodnie z przeznaczeniem wskazanym w umowie, tj. do prowadzenia działalności gospodarczej związanej z prowadzeniem pawilonów handlowych.

Odnosząc się do podniesionego przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia powodów, w pierwszej kolejności Sąd przyznał rację stronie pozwanej, że skoro powodowie na przedmiotowych działkach zamierzali wybudować pawilony handlowe, a zatem prowadzić działalność gospodarczą, termin przedawnienia należało liczyć stosownie do art. 118 k.c., uznając tym samym, że roszczenie powodów przedawnia się z upływem lat 3. Natomiast, zdaniem Sądu Okręgowego, początku biegu terminu, od jakiego należałoby liczyć okres przedawnienia, wbrew twierdzeniom strony pozwanej, nie należało określać na dzień 28 grudnia 1994r. Przede wszystkim Sąd wskazał, że strona powodowa w tej dacie nadal była użytkownikiem wieczystym nieruchomości, mimo, że nieruchomość nie została powodom fizycznie wydana. W ocenie Sądu Okręgowego dopiero z momentem wydania decyzji o wywłaszczeniu, powodowie uzyskali wiedzę o definitywnym braku możliwości wydania im nieruchomości, bowiem zostali pozbawieni prawa użytkowania wieczystego. Od tej daty, która wskazuje na ostateczne uregulowanie dotychczasowej sytuacji, należy zatem liczyć

początek biegu terminu przedawnienia, który został przerwany z dniem wniesienia pozwu w niniejszej sprawie, tj. w dniu 22 lipca 2014r.

Sąd Okręgowy wskazał, że wobec uwzględnienia podniesionego przez pozwaną zarzutu przedawnienia roszczenia powodów, należało uznać, że roszczenia powodów sprzed 22 lipca 2011 r., tj. licząc wstecz 3 lata od dnia wniesienia pozwu, są roszczeniami przedawnionymi.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Okręgowy stwierdził, że ustalony w sprawie stan faktyczny pozwolił na przyjęcie, iż powodowie, na skutek postępowania pozwanej, która nie wydała im nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, jak również nie uchwaliła planu zagospodarowania przestrzennego, który umożliwiłby wybudowanie pawilonów handlowych, ponieśli szkodę. Wskutek powyższego zachowania powodowie nie mogli czerpać dochodów z tytułu korzystania z przedmiotowej nieruchomości i wykonywania umowy, co stanowi ich szkodę. Tym samym zasadnie kryterium obliczenia wartości poniesionej przez powodów szkody powinna być kwota, jaką pozwana pobiera od dzierżawców, którym oddaje grunty pod budowę pawilonów handlowych, bowiem jest to wartość, którą realnie mogliby powodowie uzyskiwać.

Odnosząc się do kwestii wysokości odszkodowania Sąd Okręgowy podał, że w przedmiotowej sprawie został dopuszczony dowód z opinii biegłego do spraw wyceny nieruchomości na okoliczność wysokości odszkodowania należnego powodom od pozwanej z tytułu nie wydania przez stronę pozwaną powodom nieruchomości. Określona w opinii wielkość kwoty odszkodowania oparta została o stawki stosowane w stosunkach gospodarczych przez Miasto B. za dzierżawę podobnych terenów i w okresie od 2012 do 2013 roku wyniosła 28.582,31 zł, natomiast za 2011 rok — 6.495,98 zł, co razem daje sumę 35.078,29 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 471 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz solidarnie uprawnionych powodów A. D., L. D., A. S., R. S., J. M., D. M., R. F. kwotę 35.078,29 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 16 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty (punkt 1 wyroku), czyli od dnia następującego po dniu wyznaczonym w wezwaniu do zapłaty jako nieprzekraczalny termin spełnienia świadczenia, tj. 15 kwietnia 2014 roku, na zasadzie art. 481 §1 k.c.

Sąd Okręgowy orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 100 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wniósł pozwany zaskarżając go w części uwzględniającej powództwo (punkt 1 sentencji wyroku) oraz orzekającej o kosztach postępowania (punkt 2 i 4 sentencji wyroku).

Skarżący wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 471 k.c. polegającą na przyjęciu, iż przesłanki odpowiedzialności kontraktowej dłużnika, tj. niewykonanie zobowiązania i powstanie szkody majątkowej po stronie wierzyciela, aktualizują się dopiero w momencie definitywnego braku możliwości wykonania zobowiązania umownego, podczas gdy przesłanki te mogą ziścić się także wcześniej tzn. w czasie gdy zobowiązanie nadal może być teoretycznie przez dłużnika wykonane;

2.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 120 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie w przedmiotowej sprawie, czego konsekwencją jest uznanie przez Sąd orzekający, że nie doszło do całkowitego przedawnienia roszczenia powodów.

Skarżący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa także co do kwoty 35.078,29 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 16 kwietnia 2014r. do dnia zapłaty i zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za I instancję w pełnej wysokości oraz nakazanie pobrania solidarnie od powodów w całości nieuiszczonych w sprawie kosztów sądowych, a także o zasądzenie solidarnie od powodów na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sad Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Apelacja pozwanej nie jest zasadna.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia Sądu I instancji dokonane w sprawie oraz wyciągnięte na podstawie tych ustaleń wnioski, czyniąc z nich podstawę swoich ustaleń. Pozwana zarzucając naruszenie zaskarżonym wyrokiem art. 471 k.c. argumentuje, że roszczenie powodów stało się wymagalne najpóźniej w 2004r., kiedy to miała miejsce zmiana planu zagospodarowania przestrzennego wykluczająca budowę na spornych nieruchomościach pawilonów handlowych.

W tym zakresie zdaniem Sądu Apelacyjnego wbrew odmiennym twierdzeniom apelacji stwierdzić należy, że trafnym jest pogląd Sądu I instancji co istnienia możliwości kolejnej

zmiany lub korekty planu zagospodarowania przestrzennego dotyczącego spornych nieruchomości, aż do czasu rozpoczęcia inwestycji drogowych na tych nieruchomościach. Potwierdzeniem możliwości zmiany tego planu jest choćby zmiana dokonana już po oddaniu tych nieruchomości powodom w użytkowanie wieczyste i po wyznaczeniu powodom terminów na rozpoczęcie i zakończenie zabudowy tych nieruchomości. Możliwość takiej zmiany ustała natomiast gdy zostały wydane decyzje o wywłaszczeniu powodów ze spornych nieruchomości w październiku 2009r. oraz w listopadzie 2013r. Dopiero po wydaniu tych decyzji powodowie utracili definitywnie tytuł prawny do spornych nieruchomości. Z tych też względów zarzut naruszenia art. 471 k.c. uznać należy za niezasadny.

Skoro pozew w niniejszej sprawie wniesiono w dniu 22 lipca 2014r. zasadnie przyjął Sąd Okręgowy, że w tym dniu został przerwany bieg terminu przedawnienia roszczeń powodów o zapłatę czynszu dzierżawnego, którego możliwości uzyskiwania wskutek zachowania pozwanej zostali oni pozbawieni. Prawidłowo stosując do roszczeń powodów art. 118 k.c. w związku z zamiarem prowadzenia przez powodów na spornych działkach działalności gospodarczej, Sąd I instancji uznał za nieprzedawnione roszczenia za okres 3 lat poprzedzających wytoczenie powództwa przez powodów czyli odnośnie 3 działek, z których wywłaszczono powodów w listopadzie 2013r. W tym zakresie podkreślić należy, że powodowie zamierzali pobierać czynsz dzierżawny za okresy miesięczne, stąd ich roszczenia przedawniają się za każdy z tych okresów oddzielnie. W tych okolicznościach brak zatem podstaw do uznania jak twierdzi skarżąca, że zaskarżonym wyrokiem naruszono art. 120 § 1 k.c., wskutek nieuwzględnienia zarzutu przedawnienia podniesionego przez pozwaną w całości.

Co do roszczenia powodów zasądzonego zaskarżonym wyrokiem wskazać też należy, że pozwana nie zakwestionowała wyliczeń ani stawek będących ich podstawą dokonanych przez biegłego Gacę, a nadto, że roszczenia odszkodowawcze powodów dotyczące spornych nieruchomości za wcześniejsze okresy zostały uwzględnione prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w B. z dnia 17 stycznia 2014r. w sprawie I C (...).

Z powyższych względów uznając apelację pozwanego za niezasadną Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. ją oddalił.