Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Białymstoku VII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Alicja Dubij

Sędziowie: SO Jacek Malinowski

SR del. Beata Gnatowska (spr.)

Protokolant: Piotr Jacek Sochacki

po rozpoznaniu w dniu 30 grudnia 2016 roku w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B.

przeciwko A. D.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Białymstoku

z dnia 6 maja 2016 roku, sygn. akt VIII GC 2419/15

1.  Zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie I w ten sposób, że zasądza od pozwanego A. D. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w B. kwotę 50.100 złotych (pięćdziesiąt tysięcy sto złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 lutego 2016 roku do dnia zapłaty i oddala powództwo w pozostałym zakresie,

b)  w punkcie II w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.122 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.617 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

2.  Oddala apelację w pozostałym zakresie.

3.  Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 6.105 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

SSO Jacek Malinowski SSO Alicja Dubij SSR del. Beata Gnatowska

Sygn. akt: VIII Ga 293/16

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego A. D. kwoty 50.100 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03.11.2015 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazał, iż pozwany jest członkiem zarządu (...) GRUPA Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. przez cały okres jej istnienia, w tym powstania wierzytelności powoda, w związku z czym ponosi solidarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki na mocy art. 299 k.s.h., wynikające z nakazu zapłaty wydanego w sprawie o sygn. akt VII GNc 324/15.

Pozwany A. D. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany wskazał, iż powództwo należy uznać za przedwczesne, ponieważ w/w spółka posiada majątek, który umożliwia skuteczne prowadzenie postępowania egzekucyjnego, a tym samym nie ziściła się przesłanka uprawniająca powoda do wystąpienia z roszczeniem z art. 299 k.s.h. do członka zarządu niniejszej spółki.

Sąd Rejonowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 6 maja 2016 r., wydanym w sprawie o sygn. akt VIII GC 2419/15, oddalił powództwo i orzekł o kosztach.

Sąd ten ustalił, iż A. D. pełnił funkcję prezesa zarządu (...) GRUPA Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. od daty jej powstania do chwili obecnej.

Sąd Okręgowy w Białymstoku nakazem zapłaty wydanym w dniu 27.10.2015 r. w postępowaniu nakazowym w sprawie VIII GNc 324/15 nakazał, aby (...) GRUPA Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zapłaciła na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. kwotę 113. 853, 68 zł wraz z odsetkami ustawowymi w stosunku rocznym od dnia 13.10.2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 5.041 zł tytułem kosztów procesu w terminie 2 tygodni od doręczenia nakazu zapłaty albo wniósł w tym terminie zarzuty (k. 82 akt Sądu Okręgowego w Białymstoku o sygn. VIII GNc 324/15). Orzeczenie uprawomocniło się. W dniu 18.11.2015 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku nadał w/w nakazowi zapłaty klauzulę wykonalności. Przyznana powodowi kwota stanowiła zaległe wynagrodzenie za zakup materiałów budowlanych na podstawie 17 faktur VAT (k. 3-4 akt sprawy Sądu Okręgowego w Białymstoku o sygn. VIII GNc 324/15).

Przyznanym przez pozwanego było, że w/w wierzytelność powoda powstała w czasie sprawowania przez A. D. funkcji prezesa zarządu (...) GRUPA Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (stanowisko pozwanego -k.113).

Na mocy tytułu wykonawczego w postaci w/w nakazu zapłaty powód w dniu 20.11.2015 r. wszczął postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim R. J. w sprawie Km 1460/15. We wniosku o wszczęcie egzekucji powód wskazał, że wnosi o przeprowadzenie egzekucji z wyliczonych szczegółowo ruchomości, dochodów z działalności gospodarczej dłużnika, wierzytelności dłużnika wynikających z prowadzenia przez niego działalności gospodarczej i z tytułu stosunków cywilnoprawnych, z wszelkich innych ruchomości znajdujących się w miejscu siedziby dłużnika lub odnalezionych przez komornika oraz z nieruchomości położonej w miejscowości R., gmina B., stanowiącej własność dłużnika (k 1-3 akt komorniczych komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim R. J. o sygn. Km 1460/15).

Z akt komorniczych komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim R. J. o sygn. Km 1460/15 wynika, że egzekucja jest w toku. Podczas licytacji komorniczej dnia 27.11.2015 r. został sprzedany samochód ciężarowy marki (...) za kwotę 18 750 zł, natomiast podczas licytacji dnia 18.03.2016r. sprzedano wózek widłowy N. za kwotę 6000 zł. Nadto wierzyciel wniósł o wyznaczenie terminu II licytacji ruchomości ściśle wskazanych w piśmie z dnia 30.03.2016 r. (k. 54 akt komorniczych komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim R. J. o sygn. Km 1460/15 ). Lektura tych akt także wskazuje, że jest również prowadzona egzekucja z nieruchomości położonej w miejscowości R., gmina B., przy czym licytacja zostanie wyznaczona po ustaleniu terminu z sądem (k. 49 akt komorniczych komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim R. J.).

Ponadto z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że także komornik sądowy Sądu Rejonowego w Białymstoku A. B. prowadzi egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego w postaci w/w nakazu zapłaty zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 18.11.2015 r. z rachunków bankowych, wierzytelności oraz ruchomości. Zgodnie z informacją z dnia 19.04.2016 r. pochodzącą od w/w komornika egzekucja ta jest bezskuteczna ( k.237).

(...) Spółka Akcyjna we W. wniosła o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku dłużnika (...) Grupa Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. z uwagi na jego niewypłacalność. Jednakże postanowieniem z dnia 15.12.2015 r. Sąd Rejonowy w Białymstoku w sprawie VIII GU 16/15 umorzył postępowanie w sprawie z uwagi na cofnięcie wniosku o ogłoszenie upadłości (...) Grupa Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. przez wnioskodawcę.

(...) Grupa Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację jej majątku. Wniosek ten dotknięty był brakami formalnymi, do których uzupełnienia wnioskodawca został wezwany m.in. poprzez złożenie spisu wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty. Pomimo skutecznie doręczonego wnioskodawcy wezwania do usunięcia braków formalnych, nie uzupełniono wniosku we wskazanym terminie. W konsekwencji zarządzeniem z dnia 20.04.2016 r. w sprawie VIII GU 39/16 Sędzia Sądu Rejonowego w Białymstoku zwrócił wnioskodawcy wniosek o ogłoszenie upadłości w trybie art. 130 § 2 k.p.c. w zw. z art. 35 Prawa upadłościowego i naprawczego.

Na rozpoznanie oczekuje także wniosek o ogłoszenie upadłości Spółki (...) złożony przez wierzyciela Naczelnika Urzędu (...) (sygn. akt GU 54/16). Z akt postępowania wynika, że spółka posiada znaczny majątek, w tym nieruchomość oraz około 300 wierzycieli.

Ze sprawozdania finansowego z lata 2014 i 2015 wynikało zaś, że Spółka znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, jednakże posiada znaczne aktywa, w tym także aktywa obrotowe (k. 228-230).

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy w Białymstoku uznał, że powództwo podlegało oddaleniu, albowiem było przedwczesne.

Wskazał, iż przypisanie odpowiedzialności członkom zarządu spółki z o.o. za jej zobowiązania na podstawie art. 299 § 1 k.s.h. uzależnione jest od wykazania przez wierzyciela istnienia przysługującej mu względem spółki niezaspokojonej wierzytelności oraz bezskuteczności jej egzekucji z całego jej majątku (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25.09.2014 r., II CSK 790/13 oraz z dnia 08.03.2007r., w sprawie III CSK 352/06, Lex nr 278665).

W ocenie Sądu Rejonowego powód w niniejszej sprawie nie wykazał ponad wszelką wątpliwość istnienia przesłanki odpowiedzialności pozwanego członka zarządu w postaci bezskuteczności egzekucji. Możliwość przyjęcia ziszczenia się tej przesłanki istnieje w sytuacji, kiedy nie ma już żadnych wątpliwości, co do tego, że roszczenie wierzyciela spółki nie może być zaspokojone z jakiekolwiek majątku. Bez wątpienia, zdaniem Sądu I instancji, załączone przez powoda dokumenty do pozwu oraz bilans zysków i strat spółki za lata 2014 i 2015 wskazują na trudną sytuację finansową spółki. Podobnie o złej kondycji spółki świadczy odpowiedź komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim R. J. z dnia 21.03.2016 r. na pismo Sądu z dnia 14.03.2016 r. Wynika z niej, że na obecnym etapie postępowania przeciwko (...) GRUPA Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. toczą się 94 postępowania egzekucyjne. Łączna kwota należności przypadająca wszystkim wierzycielom to 9.658.013, 64 zł, którą należy powiększyć o koszty postępowania egzekucyjnego. Jednakże, na obecnym etapie sprawy nie można było przyjąć w ocenie Sądu rejonowego, że powód nie zaspokoi się z majątku spółki. Lektura powołanego wyżej pisma komornika wskazuje bowiem, że egzekucja przeciwko (...) GRUPA Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. jest w toku. Komornik sądowy prowadzi egzekucję z ruchomości. I tak podczas licytacji komorniczej dnia 27.11.2015 r. został sprzedany samochód ciężarowy marki (...) za kwotę 18 750 zł, natomiast podczas licytacji dnia 18.03.2016r. sprzedano wózek widłowy za kwotę 6000 zł. Nadto z samych już akt komorniczych Km 1460/15 wynika, że wierzyciel wniósł o wyznaczenie terminu II licytacji ruchomości ściśle wskazanych w piśmie z dnia 30.03.2016 r. (k. 54 akt komorniczych komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim R. J. o sygn. Km 1460/15 ). Powołane wyżej pismo komornika też wskazuje, że poza tym jest prowadzona egzekucja z nieruchomości położonej w miejscowości R., w gminie B., przy czym licytacja zostanie wyznaczona po ustaleniu terminu z sądem. Jak wskazał komornik, nieruchomość ta została oszacowana na kwotę 6.562.432, 53 zł brutto.

Konkludując powyższe, na obecnym etapie postępowania niewątpliwym zdaniem Sądu Rejonowego pozostawalo, że (...) GRUPA Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. posiada majątek o znacznej wartości. O ile z w/w pisma komornika można wnioskować, że wartość zadłużenia spółki jest większa niż wartość jej nieruchomości, to nie można już przesądzić, że powód nie uzyska zaspokojenia swojej wierzytelności w trakcie tego postępowania egzekucyjnego, a przynajmniej w części. Powód nie wykazał bowiem, że pozostali wierzyciele (...) GRUPA Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. posiadają wierzytelności co najmniej odpowiadające wielkości obecnego majątku tej spółki i korzystają z pierwszeństwa zaspokojenia.

Końcowo dodał, iż powyższego stanowiska Sądu nie zmienia fakt, że egzekucja prowadzona przez komornika sądowego Sądu Rejonowego w Białymstoku A. B. na podstawie tytułu wykonawczego w postaci w/w nakazu zapłaty zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 18.11.2015 r. z rachunków bankowych, wierzytelności oraz ruchomości na dzień 19.04.2016 r. jest bezskuteczna (k.237). Jak wyżej wskazano, egzekucja prowadzona przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim R. J. tej samej wierzytelności jest w toku zarówno z ruchomości jak i nieruchomości. Stosownie zaś do treści art. 299 § 1 k.s.h. koniecznym warunkiem odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania jest bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, przy czym bezskuteczność ta musi się odnosić do całego majątku spółki, a nie tylko do jego części (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 16.06.1992 r., I ACz 183/92, OSA 19993, nr 4, poz. 28). Trudno na obecnym etapie postępowania przesądzać, czy rzeczywiście prowadzone w stosunku do Spółki egzekucyjne prowadzone przez komornika R. J. okażą się bezskuteczne, czy powód jako wierzyciel zostanie pozbawiony możliwości zaspokojenia swojej wierzytelności w całości, czy też w części i jaki będzie wynik rozpoznania wniosku o upadłość Spółki. Niewątpliwym natomiast jest, że spółka posiada jeszcze majątek w tym nieruchomość, z którego wierzyciele mogą się zaspokoić.

Mając na uwadze całość zebranego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, iż nie spełnione zostały przesłanki odpowiedzialności pozwanego wynikające z art. 299 k.s.h.

O kosztach postępowania orzekł stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona powodowa, zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1. naruszenie przepisu art. 6 k.c. w zw. z art. 244 § 1 k.p.c.

poprzez ich niewłaściwe zastosowanie z uwagi na:

1) błędne pominięcie przez Sąd, że z uwagi na wykazanie przez powoda dokumentem urzędowym:

- w postaci pisma sporządzanego przez Komornika Sądowego przy SR w Białymstoku A. B. w sprawie egzekucyjnej (...) KM 1774/15, zawierającego urzędową informację Komornika, że egzekucja z rachunków bankowych, z ruchomości i wierzytelności jest bezskuteczna - etap egzekucji: wysłuchanie wierzyciela przed umorzeniem egzekucji,

- w postaci pisma sporządzanego przez Komornika Sądowego przy SR w Bielsku Podlaskim R. J., wydruku ze strony internetowej Komornika Sądowego przy SR w Bielsku Podlaskim R. J. -obwieszczenie o licytacji ruchomości wyznaczonej na dzień 27 listopada 2015 r. i dokumentów z akt sprawy egzekucyjnej sygn. akt (...) KM 1450/15

- w postaci wydruku z informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z elektronicznego systemu Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych dotyczącego KW nieruchomości rolnej położonej w miejscowości (...) gmina B., dla której to nieruchomości prowadzona jest przez Sąd Rejonowy V Wydział Ksiąg Wieczystych w B. księga wieczysta KW nr (...)

- w postaci dokumentów z akt spraw upadłościowych dotyczących dłużnika prowadzonych przez SR w Białystoku VIII Wydział Gospodarczy sygn. akt VIII GU 16/ 15, VIII GU 39/15, VIII GU 54/ 16

w zakresie, w jakim te dokumenty urzędowe zaświadczają stan bezskutecznej egzekucji z majątku dłużnika i niewypłacalności dłużnika z majątku dłużnika - to pozwanego obciążał wymóg udowodnienia, że rzekomo istnieje majątek spółki -dłużnika umożliwiający realne zaspokojenie się powoda

- skoro pozwany nie wykazał dowodowo, że rzekomo istnieje majątek spółki- dłużnika umożliwiający realne zaspokojenie się powoda i w tym zakresie nie dopełnił wymogów z art. 6 k.c., powinno skutkować to uwzględnieniem powództwa,

- negatywne skutki braku sprostania ciężarowi dowodu w tym zakresie nie mogą obciążać powoda, ale pozwanego

- wadliwym jest zwolnieniem pozwanego z reżimów rozkładu ciężaru dowodowego i negatywnych skutków braku spełnienia w/w wymogu

- wszelkie wątpliwości czy niejasności powinny być przesadzone na niekorzyść pozwanego jako strony, która wywodzi skutki prawne z powoływanych faktów

2) Wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej należności od spółki, nie musi dowodzić wysokości doznanej wskutek tego szkody, bowiem z art. 299 § 1 k.s.h. wynika na rzecz wierzyciela domniemanie szkody w wysokości niewyegzekwowanego od spółki zobowiązania, od którego członek zarządu może uwolnić się, jeżeli wzruszy to domniemanie przez wykazanie jednej z przesłanek wymienionych w art. 299 § 2 k.s.h., co oznacza że ciąży na nim w tym zakresie ciężar dowodu,

2. naruszenie przepisu art. 298 KH, art. 1 i 2 rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 24.10.1934 r. - Prawo upadłościowe (t.j.: Dz.U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.) w zw. z art. 824 § 1 pkt. 3) k.p.c.

poprzez niewłaściwe zastosowanie, polegające na:

a/ wadliwej wykładni treści powyższych przepisów w zakresie oceny pojęcia bezskuteczności egzekucji, gdy:

- brak jest realnej możliwości uzyskania zaspokojenia wierzytelności wierzyciel (...) Spółka z o.o. w B. w świetle właściwej oceny aktualnej wartości majątku spółki, w tym majątku realnie istniejącego i dostępnego celem przeprowadzenia egzekucji, wysokość łączna wierzytelności, liczby wierzycieli i kolejności ich zaspokajania, zwłaszcza co do wierzycieli uprzywilejowanych - prowadzi do wniosku, że powód nie uzyska realnie pełnego zaspokojenia,

- istnieje oczywista negatywna prognoza uzyskania realnego zaspokojenia się (...) z tego majątku

b/ poprzez pominięcie przy wykładni, że ujawnionemu majątkowi dłużnika nie można przypisać charakteru realnej możliwości wyegzekwowania z tego majątku sum ze skutkiem prowadzącym do pełnego zaspokojenia się powódki

c/ poprzez chybione przyjęcie przez Sąd, iż rzekomo powództwo jest przedwczesne wskutek przyjęcia wadliwej wykładni bezskuteczności egzekucji nie uwzględniającej realnych - a nie tylko potencjalnych i hipotetycznych możliwości uzyskania tego zaspokojenia się przez powoda

d/ bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce oznacza istnienie takiego stanu majątkowego spółki, w którym wiadomo, że egzekucja z jej majątku nie doprowadzi do zaspokojenia wierzyciela

II. Naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy

1. naruszenie art. 827 k.p.c. i art. 824 § 1 pkt. 3) k.p.c. w zw. z art. 244 § 1 k.p.c.

poprzez niewłaściwe zastosowanie, polegające na:

- bezzasadnej odmowie uznania mocy dowodowej dokumentów urzędowych:

- w postaci pisma sporządzanego przez Komornika Sądowego przy SR w Białymstoku A. B. w sprawie egzekucyjnej (...) KM 1774/15, zawierającego urzędową informację Komornika, że egzekucja z rachunków bankowych, z ruchomości i wierzytelności jest bezskuteczna - etap egzekucji: wysłuchanie wierzyciela przed umorzeniem egzekucji

- w postaci pisma sporządzanego przez Komornika Sądowego przy SR w Bielsku Podlaskim R. J., wydruku ze strony internetowej Komornika Sądowego przy SR w Bielsku Podlaskim R. J. -obwieszczenie o licytacji ruchomości wyznaczonej na dzień 27 listopada 2015 r. i dokumentów z akt sprawy egzekucyjnej sygn. akt (...) KM 1460/15

- w postaci wydruku z informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z elektronicznego systemu Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych dotyczącego KW nieruchomości rolnej położonej w miejscowości (...) gmina B., dla której to nieruchomości prowadzona jest przez Sąd Rejonowy V Wydział Ksiąg Wieczystych w B. księga wieczysta KW nr (...)

- w postaci dokumentów z akt spraw upadłościowych dotyczących dłużnika prowadzonych przez SR w Białystoku VIII Wydział Gospodarczy sygn. akt VIII GU 16/15, VIII GU 39/15, VIII GU 54/ 16

w zakresie, w jakim te dokumenty urzędowe zaświadczają stan bezskutecznej egzekucji z majątku dłużnika i niewypłacalności dłużnika z majątku dłużnika - to pozwanego obciążał wymóg udowodnienia, że rzekomo istnieje majątek spółki-dłużnika umożliwiający realne zaspokojenie się powoda

2. naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c.

poprzez dokonanie przez Sąd ustaleń sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz dowolna ocenę materiału, z przekroczeniem granic dozwolonej uznaniowości oraz brak wszechstronnego rozważenia przez Sąd zebranych w sprawie dowodów, polegające na:

- poprzez przyjęcie przez Sąd, że nie został wykazany stan bezskuteczności egzekucji i stan niewypłacalności dłużnika-spółki podczas gdy

a/ spółka jest niewypłacalna, co potwierdzają liczne egzekucje prowadzone przez różnych Komorników, w tym: prowadzone przez Komornika Sądowego przy SR w Bielsku Podlaskim R. J., przez Komornika Sądowego przy SR w Białymstoku A. B., przez Komornika Sądowego przy SR w Białymstoku T. Ż., przez Komornika Sądowego przy SR dla m. st. W. S. G.

b/ postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy SR w Bielsku Podlaskim R. J. w stosunku do nieruchomości położonej w miejscowości R. gmina B., księga wieczysta KW nr (...), dokument: wydruk z KW wykazuje aktualnie 85 egzekucji z nieruchomości spółki-dłużnika i wpisy 13 hipotek na łączną kwotę 13.678.900 zł, w tym 9 hipotek przymusowych oraz wpis hipotek przymusowych wierzycieli uprzywilejowanych (US, ZUS) na łączną kwotę 8.394.100 zł - zadłużenia samych wierzycieli uprzywilejowanych znacznie przewyższające wartość tej nieruchomości,

c/ w zasadzie jedyny wartościowy składnik majątku spółki (...) Sp. z o.o. w S. to nieruchomość położona w miejscowości R. gmina B., dla której to nieruchomości prowadzona jest przez Sąd Rejonowy V Wydział Ksiąg Wieczystych w B. księga wieczysta KW nr (...), obciążona hipotekami o łącznej wysokości znacznie przewyższającej wartość tej nieruchomości

d / wartość cen wywołania wszystkich ruchomości dłużnika i fakt niedostępności części ruchomości (majątek nie odnaleziony przez Komornika, dłużnik nie podstawił ruchomości na licytacje) i bezskuteczność I licytacji części ruchomości (brak chętnych na zakup) świadczą o braku realnej możliwości zaspokojenia się z mienia ruchomego dłużnika

e/ dłużnik sam potwierdza, że utracił płynność finansowa, ma zajęte rachunki bankowe i nie dysponuje środkami pieniężnymi, nawet na pokrycie opłat sądowych od środków zaskarżenia - Sąd pominął treść dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy przeciwko (...) GRUPA Sp. z o.o. w S. w sprawie VII GNC 324/15 prowadzonej Sąd Okręgowy VII Wydział Gospodarczy z powództwa (...) sp. z o.o. - wniosek pozwanego o zwolnienie od kosztów sądowych wraz z załącznikami: dokumentami z akt spraw egzekucyjnych prowadzonych przez:

Komornika Sądowego przy SR w Białymstoku A. B., Komornika Sądowego przy SR w Białymstoku T. Ż. i Komornika Sądowego przy SR w Warszawie fotokopie z dokumentacji zajęć egzekucyjnych i fragmentu zarzutów pozwanej spółki ( 8 egzemplarzy- załączone do zażalenia powoda)

f/ brak jest realnej możliwości uzyskania zaspokojenia wierzytelności wierzyciel (...) Spółka z o.o. w B., a powód jeszcze przed formalnym zakończeniem postępowań egzekucyjnych wykazywał w sposób niebudzący wątpliwości brak możliwości zaspokojenia z majątku dłużnika

g/ spółka (...) Sp. z o.o. w S. jest dłużnikiem niewypłacalnym

h/ analiza materiału dowodowego sprawy, w szczególności uwzględnienie aktualnej wartości majątku spółki, w tym majątku realnie istniejącego i dostępnego celem przeprowadzenia egzekucji, wysokość łączna wierzytelności, liczby wierzycieli i kolejności ich zaspokajania, zwłaszcza co do wierzycieli uprzywilejowanych - prowadzi do wniosku, że powód nie uzyska realnie pełnego zaspokojenia,

i/ pozwany nie wykazał dowodowo, aby wierzytelności spółki (...) mogły być rzekomo rzeczywiście ściągnięte i mogły służyć za przedmiot zaspokojenia strony powodowej

Wskazując na powyższe zarzuty apelacyjne wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenia zgodnie z żądaniem pozwu oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania za I i II instancję, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego zgodnie ze spisem kosztów

ewentualnie o:

2. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji, wraz z rozstrzygnięciem o zasądzeniu od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania za I i II instancję, z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego zgodnie ze spisem kosztów

Ponadto zgłosił wnioski dowodowe na podstawie art. 381 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako zasadna doprowadziła do wzruszenia zaskarżonego orzeczenia.

Priorytetowo wskazać należy, iż w istocie apelacja powódki zawiera w swej początkowej części odwołanie się do postanowienia w przedmiocie oddalenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia z przywołaniem art. 394 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. oraz art. 741 k.p.c., niemniej jednak wskazane jest również, iż jest to apelacja od wyroku z dnia 6 maja 2016 r., zaś zarzuty apelacyjne nie pozostawiają wątpliwości co do rodzaju środka zaskarżenia oraz orzeczenia, którego dotyczy. Z tego też względu Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, iż wywiedziona została apelacja od wyroku zapadłego w sprawie o sygn. akt VIII GC 2419/15, wbrew twierdzeniom strony pozwanej.

Przechodząc więc do oceny merytorycznej, wskazania ponownie, w ślad za Sądem Rejonowym, wymaga, iż stosownie do art. 299 § 1 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania, przy czym członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. Prawidłowe stosowanie przedmiotowej normy wymaga dokładnego określenia przesłanek odpowiedzialności przewidzianej w analizowanym przepisie oraz wyjaśnienia sposobu rozkładu ciężaru dowodu.

Strona powodowa w procesie o zapłatę wytoczonym na podstawie art.299 § 1 k.s.h. musi bowiem wskazać i udowodnić cztery następujące okoliczności:

1)  istnienie zobowiązania pieniężnego wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

2)  datę powstania zobowiązania, o jakim mowa w punkcie 1,

3)  bezskuteczność egzekucji zobowiązania, o jakim mowa w punkcie 1, prowadzonej wobec spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

4)  fakt sprawowania przez pozwanego funkcji osoby wchodzącej w skład zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w dacie powstania zobowiązania pieniężnego lub później.

W kontekście powyższego, godzi się zauważyć, iż nie znajduje uzasadnienia zawarte w apelacji stanowisko powoda przerzucające ciężar dowodu na pozwanego w zakresie wykazania przesłanki bezskuteczności egzekucji.

Okoliczności, o których mowa w punktach 1,2 oraz 4 nie były kwestionowane w niniejszym postępowaniu, spór ogniskował się wokół problemu związanego ze stanem bezskuteczności egzekucji.

Ustalenie przewidzianej w art. 299 § 1 k.s.h. przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu. Dowodem takim jest oczywiście także postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z powodu bezskuteczności egzekucji, a okolicznością negującą wystąpienie przesłanki określonej w art. 299 § 1 k.s.h., potwierdzonej wymienionym orzeczeniem organu egzekucyjnego, nie jest ani fakt wykazania, że postępowanie upadłościowe zakończyło się ogłoszeniem upadłości, ani wykazanie w toku tego postępowania istnienia jakiegoś majątku zadłużonej spółki, ani też ujęcia wierzytelności na liście wierzytelności sporządzonej przez syndyka. Bezskuteczność egzekucji oznacza przede wszystkim to, że nie doszło do zaspokojenia roszczeń wierzyciela w postępowania wszczętym i prowadzonym według przepisów k.p.c. o postępowaniu egzekucyjnym. Nie ma więc potrzeby wykazywania, że wierzyciel wykorzystał wszelkie sposoby egzekucji, bo wystarczy wykazanie bezskuteczności zaspokojenia przy wykorzystaniu jednego z nich. Wykazanie wystąpienia przesłanki bezskuteczności egzekucji orzeczeniem organu egzekucyjnego stwierdzającym fiasko prowadzonego postępowania egzekucyjnego nie wyklucza oczywiście możliwości przedstawienia także innych dowodów na potwierdzenie okoliczności bezskuteczności egzekucji. Tytułem przykładu można wskazać na możliwe przypadki oddalenia przez Sąd wniosku o ogłoszenie upadłości w razie wystąpienia przesłanek określonych w art. 13 ust. 1 i ust. 2 Prawa upadłościowego i naprawczego, czy też wykazania dysproporcji między majątkiem dłużnika a wysokością jego zadłużenia na podstawie wykazu majątku dłużnika sporządzonego na podstawie art. 913 § 2 k.p.c. w postępowaniu o wyjawienie majątku (tak w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2008 r., III CSK 364/2007, Lex 490434).

Mając na uwadze powyższe nie sposób nie dostrzec zapadłego już po dacie ferowania zaskarżonego orzeczenia rozstrzygnięcia zapadłego w sprawie o sygn. akt VIII GU 54/16, w którym Sąd Rejonowy w Białymstoku postanowieniem z dnia 8 września 2016 r. oddalił wniosek Skarbu Państwa – Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w B. o ogłoszenie upadłości (...) Grupa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na podstawie właśnie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (k.132 akt VIII GU 54/16). Powołana przez Sąd Rejonowy podstawa oddalenia wniosku daje podstawę do przyjęcia, iż majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, co wynika wprost z zapisu powołanej regulacji. To prawomocne rozstrzygnięcie wiąże zaś sądy z mocy art. 365 § 1 k.p.c.

Oczywiście Sąd Rejonowy rozstrzygając przedmiotowy spór nie dysponował przywołanym orzeczeniem, które zapadło już po dacie orzekania, niemniej jednak, zgodzić się należy z apelującym, iż dokonał też dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, czym naruszył art. 233 § 1 k.p.c.

Sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego zachodzi bowiem wtedy, gdy powstaje dysharmonia między materiałem zgromadzonym w sprawie, a konkluzją, do jakiej dochodzi sąd na podstawie tego materiału. Innymi słowy, gdy sąd zebrał konieczny materiał dowodowy, lecz źle go ocenił. Tego rodzaju zarzut jest zasadny wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu I instancji jest sprzeczne z istotnymi dla rozstrzygnięcia okolicznościami, które sąd ustalił w toku postępowania albo, gdy wyprowadził logicznie błędny wniosek z ustalonych przez siebie okoliczności, albo wreszcie, gdy sąd przyjął fakty za ustalone bez dostatecznej podstawy.

Sąd Rejonowy dysponował bowiem wydrukiem z informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z elektronicznego systemu Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych odnoszącemu się do nieruchomości rolnej, położonej w miejscowości (...), gmina B., dla której to nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) rzez Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim (k.21-31), a który to uaktualniony wydruk powód dołączył również do apelacji (k.268-288). Już z tego, złożonego w postępowaniu pierwszo instancyjnym wynika mnogość postępowań egzekucyjnych i takowe obciążenie hipotekami przedmiotowej nieruchomości, co potwierdziło pismo komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Bielsku Podlaskim R. J. z dnia 21.03.2016 r. informujące, że na obecnym etapie postępowania przeciwko (...) GRUPA Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. toczą się 94 postępowania egzekucyjne (w załączeniu: wydruki stanu zaległości poszczególnych spraw, sumarycznego stanu zaległości, lista wierzycieli). Łączna kwota należności przypadająca wszystkim wierzycielom to 9.658.013, 64 zł, którą należy powiększyć o koszta postępowań egzekucyjnych, przy wartości oszacowania nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta KW nr (...) na kwotę 6.562.432,53 zł brutto (k.126-225). Z kolei z informacji udzielonej przez tegoż komornika z dnia 16 listopada 2016 r., już na żądanie Sądu Okręgowego, zgodnie z wnioskiem strony powodowej zawartym w apelacji, wynika, iż obecnie prowadzonych jest 149 postępowań egzekucyjnych, sumaryczny stan zadłużenia wynosi 14.636.299,65 zł, przy czym egzekucja prowadzona jest przez licznych wierzycieli uprzywilejowanych, których wartość łączna wierzytelności bliska jest 10 mln złotych. Potwierdził wartość oszacowania nieruchomości, przy czym wskazał, iż cena wywołania w I licytacji wynosi 4.921.824,40 zł (k.311). W tym kontekście nieaktualna pozostaje informacja z dnia 9 maja 2016 r. dołączona do apelacji (k.264). Należy przy tym zwrócić uwagę na stan obciążeń hipotecznych wierzycieli uprzywilejowanych (Urząd Skarbowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych), których wierzytelności zabezpieczone są hipotekami o łącznej wartości przewyższającej 8 mln zł. (k.283-286).

Już powyższe daje asumpt do przyjęcia stanu bezskuteczności egzekucji, zaś w powiązaniu w powiązaniu z dokumentami przedłożonymi w sprawie przez stronę powodową, w tym z zestawieniu z informacją uzyskaną od komornika A. B. z dnia 19.04.2016 r., iż egzekucja jest bezskuteczna w stosunku do majątku spółki ( k.237) oraz postanowieniem z dnia 8 września 2016 r. oddalającym wniosek Skarbu Państwa – Naczelnika (...) Urzędu Skarbowego w B. o ogłoszenie upadłości (...) Grupa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na podstawie właśnie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, nasuwa się jednoznaczna konstatacja, iż zaistniała ostatnia z przesłanek odpowiedzialności, o której mowa w art. 299 § 1 k.s.h.

Sąd Okręgowy dopuścił uzupełniająco w części dowody wnioskowane w apelacji (żądanie informacji od Komornika, aktualny wydruk z informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z elektronicznego systemu Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych, postanowienie zapadle w sprawie VIII GU 54/16, pismo komornika z 9 maja 2016 r.) albowiem przedstawiały one aktualny stan majątkowy dłużnej spółki, co w okolicznościach sprawy, zwłaszcza przesłanki niewypłacalności było niezbędne, a potrzeba powołania się na nie w apelacji uzasadniona była stanowiskiem zawartym w zaskarżonym rozstrzygnięciu. Charakter żądania opartego o art. 299 k.s.h. każe ponadto śledzić na bieżąco stan majątkowy dłużnika. Pozostałe wnioski dowodowe zostały oddalone, jako że okoliczności sporne zostały dostatecznie wyjaśnione.

W świetle powyższego apelację należało uznać za uzasadnioną, choć nie wszystkie zarzuty okazały się trafne. Sąd Rejonowy na ten przykład nie naruszył art. 244 k.p.c., który określa moc dowodową dokumentu urzędowego, czy art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz art. 827 k.p.c. Wyciągnął jedynie niewłaściwe wnioski z treści przedłożonych przez stronę powodową w sprawie dokumentów, co w istocie sprowadza się do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i który to zarzut odniósł zamierzony skutek. Nie mógł też naruszyć art. 298 k.h. i art. 1 oraz 2 Rozporządzenia Prezydenta RP z 24.10. (...). Prawo upadłościowe albowiem przepisy te już nie obowiązują, a Sąd I instancji nie dokonywał ich wykładni, słusznie w tym względzie przywołując art. 299 k.s.h.

Powyższe skutkowało zmianą orzeczenia na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., pozwany nie podnosił bowiem w procesie żadnej z przesłanek egzoneracyjnych, o których mowa w art. 299 § 2 k.s.h.

O kosztach postępowania pierwszo instancyjnego oraz apelacyjnego rozstrzygnięto na podstawie art. 98 k.p.c., ustalając wysokość wynagrodzenia pełnomocnika w postępowaniu przed Sądem Rejonowym na podstawie § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, zaś w postępowaniu przed Sądem Okręgowym na podstawie § 2 pkt 6 oraz § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.