Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 stycznia 2017r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie - VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Iwona Kowalczyk

Sędziowie : SO Sławomir Brzózka

SR del. Monika Maciążek (spr.)

Protokolant : Kamila Pawłowska

przy udziale Prokuratora Okręgowego w Częstochowie Elżbiety Funiok

po rozpoznaniu w sprawie przeciwko G. P.

s. A. i B. z d. B., ur. (...) w miejscowości K.

oskarżonego o popełnienie czynu z art. 288 § 1 k.k.

na posiedzeniu w dniu 12 stycznia 2017r.

zażalenia wniesionego w dniu 14 października 2016r. przez prokuratora

na postanowienie Sądu Rejonowego w Częstochowie

z dnia 5 października 2016r., sygn. akt XI K 711/16

w przedmiocie umorzenia postępowania

na podstawie art. 437 § 2 k.p.k.

postanawia

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Częstochowie.

UZASADNIENIE

G. P. został oskarżony o to, że w dniu 7 lipca 2016r. w C. na terenie salonu (...) przy ul. (...), działając ze z góry powziętym zamiarem, poprzez przewrócenie automatu do gier dokonał jego uszkodzenia, czym spowodował straty o łącznej wartości 1.549,80 zł na szkodę (...) Centrum Sp. z o.o. w K. tj. o czyn z art. 288 § 1 k.k.

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Częstochowie z mocy art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. umorzył postępowanie w sprawie przeciwko G. P. – wobec ustalenia, iż brak jest wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, a nadto z mocy art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami sądowymi obciążył Skarb Państwa.

Postanowienie to zostało zaskarżone przez prokuratora - w całości i na niekorzyść oskarżonego. We wniesionym zażaleniu zarzucono obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. polegającą na:

- wadliwym uznaniu przez Sąd, iż oświadczenie pełnomocnika pokrzywdzonego odnośnie złożenia wniosku o ściganie jest prawnie nieskuteczne, pomimo iż - zdaniem skarżącego - wniosek taki jest skuteczny, albowiem wyraża wolę samego pokrzywdzonego

i w konsekwencji

- na niezasadnym przyjęciu jako podstawy umorzenia postępowania karnego art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.

W konkluzji prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie prokuratora jest uzasadnione, przez co skutkowało uchyleniem zaskarżonego postanowienia.

Nie ulega wątpliwości, że czyn z art. 288 § 1 k.k. jest ścigany na wniosek pokrzywdzonego, którym w niniejszym postępowaniu jest właściciel wskazanego w zarzucie automatu do gier tj. (...) Centrum spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K.. Stosownie do art. 51 § 1 k.p.k. czynności procesowe za tego pokrzywdzonego winien podejmować organ uprawniony do działania w jego imieniu, tj. co do zasady zarząd - zgodnie z zasadami przyjętymi w umowie spółki, lub - w razie ich braku - zgodnie z unormowaniami przewidzianymi w kodeksie spółek handlowych. W przypadku (...) Centrum sp. z o.o. – jak wskazuje wpis w KRS – organem uprawnionym do reprezentowania spółki jest zarząd, a konkretnie zarząd ten stanowi I. P.. Czynnością procesowa jest też złożenie wniosku o ściganie przewidzianego w art. 12 k.p.k. Organ uprawniony do reprezentowania spółki był władny do ustanowienia pełnomocnika, który mógł w imieniu spółki dokonać tej czynności. Procedura karna przewiduje jednak, że tylko określone kategorie podmiotów posiadają legitymację do występowania w roli pełnomocników stron tj. zgodnie z art. 88 k.p.k. adwokat lub radca prawny.

Uwzględniając powyższe, Sąd I instancji trafnie zakwestionował skuteczność pełnomocnictwa, udzielonego w dniu 8 lipca 2016 r. przez prezesa zarządu (...) Centrum Sp. z o.o., pracownikowi spółki tj. M. O. do reprezentowania pokrzywdzonej, w tym także do złożenia wniosku o ściganie. Mimo to, zaskarżone postanowienie w zakresie uznania zaistnienia ujemnej przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. należało uznać co najmniej za przedwczesne.

Jak słusznie wskazano w zażaleniu, z treści wspomnianego wyżej pełnomocnictwa jednoznacznie wynika wola ścigania i ukarania sprawcy przestępstwa popełnionego na szkodę spółki, a obowiązkiem organów procesowych, tj. także sądu jest – zgodnie z art. 17 § 2 k.p.k. - by do chwili otrzymania wniosku, od którego ustawa uzależnia ściganie, podjąć czynności zmierzających do wyjaśnienia, czy wniosek będzie złożony. W tym przypadku tą wyraźną wolę ścigania wyraził I. P. jako zarząd, czyli organ kompetentny do działania w imieniu spółki i reprezentowania spółki. Treść pełnomocnictwa udzielonego M. O. nie pozostawia co do tego wątpliwości. Niemniej jednak, traktując rzecz formalnie, wypada zaakceptować stanowisko Sądu I-szej instancji, że wniosek o ściganie w istocie nie został złożony.

Brak wniosku, pochodzącego od uprawnionego podmiotu, stanowi wprawdzie ujemną przesłankę procesową, niemniej jednak ma ona charakter względny. Oznacza to, jak słusznie podnosi prokurator, że wniosek może zostać uzupełniony na każdym etapie postępowania, aż do prawomocnego jego zakończenia bądź przedawnienia ścigania (por. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 4 października 2016 r., V KK 85/16, a także Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 29 stycznia 2014 r. II KK 200/13) tj. nawet po jego prawomocnym umorzeniu, o ile nie nastąpiło jeszcze przedawnienie karalności danego przestępstwa , Postanowienie Sądu Najwyższego z 15.05.1970 r., VI KZP 6/70, OSNPG 79/6/70, Wyrok Sądu Najwyższego z 4.04.2000 V KKN 29/2000, OSNPP 2/2001, poz. 11). Nic nie stało też na przeszkodzie, by to prokurator na obecnym etapie postępowania zadbał o to, by przedstawić Sądowi stosowny wniosek o ściganie podpisany przez … jako zarząd spółki (...)

Warto zwrócić uwagę, iż w orzecznictwie Sądu Najwyższego pojawił się również inny pogląd w kwestii upoważnienia do złożenia wniosku o ściganie w przypadku tzw. przestępstw o charakterze wnioskowym. Otóż, w postanowieniu z dnia 24 sierpnia 2012 r. (III KK 61/12) Sąd ten zauważył, że wniosek o ściganie w imieniu pokrzywdzonego będącego osobą prawną może złożyć również upoważniony pracownik takiego podmiotu. Jeżeli ze zgromadzonego w konkretnej sprawie materiału dowodowego wynika przy tym, że tak złożony wniosek stanowi wyraz niebudzącego wątpliwości stanowiska pokrzywdzonego co do ścigania i ukarania sprawcy przestępstwa i nie jest jednocześnie kwestionowany przez strony, pracownika osoby prawnej w takim zakresie należy uznawać za osobę upoważnioną do reprezentowania pokrzywdzonego w rozumieniu art. 51 § 1 k.p.k.

Nie ulga wątpliwości, że Sąd Rejonowy, orzekając w niniejszej sprawie, uprawniony był do zajęcia innego stanowiska niż takie jak zaprezentowany wyżej pogląd Sądu Najwyższego. Tyle że w takiej sytuacji, dostrzegając wadliwość w umocowaniu pełnomocnika do złożenia wniosku o ściganie, przed podjęciem decyzji o umorzeniu postępowania Sąd powinien był zwrócić się bezpośrednio do pokrzywdzonej spółki i zakreślić termin do złożenia przez kompetentny organ spółki oświadczenia o tym czy spółka składa wniosek o ściganie za zniszczenie automatu do gier. Dopiero w sytuacji gdy spółka takowego wniosku nie złoży w zakreślonym przez Sąd terminie, możliwa będzie ocena negatywnej przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k., przy czym pożądane jest, by Sąd rozważył różne poglądy doktryny w omawianej kwestii i uzasadnił dlaczego nie uznaje przeciwnych zapatrywań.

Na koniec, niezależnie od kwestii dotyczących reprezentacji pokrzywdzonego na etapie składania wniosku o ściganie, wypadało stwierdzić z urzędu, że wydanie zaskarżonego postanowienia nastąpiło z naruszeniem art. 339 § 5 k.p.k., bowiem bez zawiadomienia o terminie posiedzenia stron i pokrzywdzonego. Sąd Rejonowy umorzył postępowanie w ramach tzw. wstępnej kontroli oskarżenia, orzekając w trybie określonym w art. 339 § 3 pkt 2 k.p.k. W posiedzeniu, na którym podejmowane są rozstrzygnięcia w przedmiocie umorzenia postępowania m.in. z uwagi na zaistnienie okoliczności określonych w art. 17 § 1 pkt 2 – 11 k.p.k. (a taką podstawę umorzenia przyjął Sąd I-szej instancji), mają prawo wziąć udział strony postępowania sądowego, a także pokrzywdzony. Co więcej - pokrzywdzony nie tylko ma prawo wziąć udział w takim posiedzeniu, ale i obowiązkiem Sądu jest, zawiadamiając pokrzywdzonego o posiedzeniu, pouczyć go o możliwości zakończenia postępowania bez przeprowadzenia rozprawy oraz wcześniejszego złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 54 § 1 k.p.k. Tymczasem Sąd Rejonowy nie skierował zawiadomienia o terminie posiedzenia w dniu 5 października 2016r. do żadnego z tych podmiotów i ostatecznie orzekł o umorzeniu postępowania bez ich udziału.

Mając na uwadze powyższe, w obecnym stanie sprawy orzeczenie o umorzeniu postępowania nie mogło zostać ocenione jako prawidłowe i należało uchylić zaskarżone postanowienia jak w sentencji.

(...)

(...)

(...)

(...)