Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Malinowska

protokolant: inspektor Patrycja Żuk

po rozpoznaniu 15 listopada 2016 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 15 września 2015 r., Nr (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmE 46/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 września 2015 r., o nr (...), wydaną na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12, art. 56 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 56 ust. 3 i 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (dalej: PE), w związku z art. 104 k.p.a., po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia przedsiębiorstwu działającemu pod firmą: (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., kary pieniężnej w związku z naruszeniem warunku 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 14 lutego 2007 r. Nr (...), Prezes Urzędu Regulacji Energetyki orzekł:

1.  że wyżej wymienione przedsiębiorstwo naruszyło warunek 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi w ten sposób, że wprowadziło do obrotu olej napędowy o jakości niezgodnej z wymogami rozporządzenia Ministra Gospodarki z 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych paliw ciekłych

2.  za działania opisane w pkt 1 wymierzył przedsiębiorstwu karę pieniężną w wysokości 364.800 zł, co stanowi (...) przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego przez nie w 2014 r.

( decyzja, k. 4-7 ).

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła Spółka (...), zaskarżając orzeczenie w całości i wnosząc o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz zasądzenie na rzecz odwołującego się kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych. W stosunku do decyzji Prezesa URE podniesiono następujące zarzuty:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia:

poprzez dokonanie niczym nieuzasadnionego ustalenia, iż odwołujący się wprowadził do obrotu olej napędowy o jakości niezgodnej z wymogami Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych paliw ciekłych, czym naruszył warunki udzielonej mu koncesji, podczas gdy na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, ocenionego zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, nie sposób dojść do wskazanego powyżej wniosku,

2.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 107 § 1 k.p.a. poprzez niewskazanie w wydanym w sprawie rozstrzygnięciu w jaki sposób doszło do naruszenia warunków udzielonej odwołującemu koncesji, to jest wprowadzenie wadliwego oleju napędowego do obrotu,

3.  z ostrożności procesowej strona podniosła również zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 56 ust. 6a PE poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy w okolicznościach przedmiotowej sprawy bez wątpienia w pełni zasadne jest określenie stopnia społecznej szkodliwości jako znikomego, a ponadto odwołujący się niezwłocznie po uzyskaniu wyników badań wskazujących na fakt, iż pozostałości paliwa w zbiorniku nie spełniają norm jakościowych, dokonał jego ponownego płukania.

( odwołanie, k. 8-13 ).

W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Organ wystąpił również o zobowiązanie powoda do przedstawienia dokumentów potwierdzających utylizację paliwa niespełniającego wymagań norm jakościowych lub badań przeprowadzonych indywidualnie przed sprzedażą tego paliwa do konkretnego odbiorcy, a w dalszej kolejności (w przypadku ich przedstawienia przez powoda) – pozwany wniósł o dopuszczenie tych dokumentów jako dowodów i przeprowadzenie z nich dowodu na okoliczność, że paliwo pobrane przez powoda ze zbiornika paliwa nie zostało wprowadzone do obrotu, jak twierdzi powód, lecz zutylizowane, lub w chwili jego wprowadzania do obrotu posiadało prawidłowe parametry jakościowe.

( odpowiedź na odwołanie, k. 27-30 ).

W odpowiedzi na zobowiązanie przez Sąd Okręgowy do przedstawienia dokumentów potwierdzających utylizację paliwa niespełniającego wymagań norm jakościowych lub badań przeprowadzonych indywidualnie przed sprzedażą tego paliwa do konkretnego odbiorcy, w piśmie procesowym datowanym na dzień 17 czerwca 2016 r. powód wskazał, że przedstawienie tych dokumentów nie jest ani konieczne, ani możliwe. Powód stwierdził, że powoływanie nowych dowodów w postaci badań, które miałby powód przeprowadzać indywidualnie przed sprzedażą paliwa uczestniczącego w płukaniu zbiornika w dniach 26-27 sierpnia 2014 r. do konkretnego odbiorcy, jest zbędne, albowiem badania te zostały przeprowadzone przez Urząd Celny w dniu 28 sierpnia. Strona stwierdziła, że wypompowane po płukaniu paliwo znajdowało się na autocysternach skontrolowanych przez wskazany Urząd i spełniało wymagania jakościowe określone przepisami Rozporządzenia Ministra Gospodarki z 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych paliw ciekłych.

( pismo procesowe odwołującego, k. 41-43 ).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 14 lutego 2007 r. (znak: (...)) Prezes URE udzielił (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. koncesji na obrót paliwami ciekłymi na okres od 15 lutego 2007 r. do 15 lutego 2017 r. Zgodnie z warunkiem 2.2.1. koncesji, „koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów i z norm określonych prawem. W szczególności jest on zobowiązany posiadać ważny dokument określający parametry fizyko-chemiczne paliwa będącego przedmiotem obrotu i wydać na jego podstawie, na żądanie odbiorcy, oświadczenie, we własnym imieniu, o zgodności parametrów jakości dostarczonego paliwa z parametrami wynikającymi z norm określonych prawem lub z zawartej z tym odbiorcą umowy.”

dowód: decyzja znak: (...), k. 19-20 akt admin.

W dniach od 28 lutego do 11 lipca 2014 r. Urząd Celny I w Ł., Oddział Celny w S. przeprowadził u koncesjonariusza kontrolę, w trakcie której pobrano do analizy próby oleju napędowego z czterech środków transportu oraz ze zbiorników podziemnych. Wyniki badań paliwa pobranego z jednego ze zbiorników podziemnych wykazały przekroczenie normy zawartości siarki o 3.227,4%. W badaniu próbki podstawowej ustalono zawartość siarki na 376 mg/kg, natomiast - wykonane na wniosek przedsiębiorcy - badanie próbki kontrolnej wykazało zawartość siarki rzędu 378 mg/kg. Między innymi za powyższe naruszenie norm jakościowych przewidzianych dla oleju napędowego, decyzją z 16 października 2014 r. Prezes URE nałożył na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości 194.239 zł.

dowód: okoliczności bezsporne; treść decyzji Prezesa URE z 16.10.2014 r. o nr (...), znana Sądowi Okręgowemu z urzędu; odpowiedź na odwołanie, k. 27-30; pisma przedsiębiorcy: z 20.01.2015 r., k. 51-53 akt admin.; z 10.02.2015 r., k. 61-62 akt admin.

W dniu 28 sierpnia 2014 r. funkcjonariusze Urzędu Celnego I w Ł., Oddziału Celnego w S., przeprowadzili kontrolę w miejscu prowadzenia przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. działalności koncesjonowanej, tj. w W. przy ul. (...).

W ramach przedmiotowej kontroli dokonano oględzin pojazdów znajdujących się na terenie firmy w dniu kontroli oraz zbiorników podziemnych znajdujących się przy budynku gospodarczym, podłączonych do dystrybutora. Ustalono, że na danym terenie znajdują się trzy zbiorniki podziemne, w tym dwa zespolone, o pojemności: 2 x 20.000 litrów (w dniu kontroli znajdowało się w nich 38.000 litrów oleju napędowego) i 1 x 20.000 litrów (w dniu kontroli znajdowało się w nim 3.000 litrów oleju napędowego). Kontrolujący dokonali również weryfikacji paliwa, znajdującego się we wskazanych zbiornikach oraz w pojazdach, pod kątem ustalenia jego parametrów fizykochemicznych oraz dokonania identyfikacji jakościowej. Z czynności pobrania próbek paliw sporządzono protokoły, w tym - w odniesieniu do próbek pobranych ze zbiorników podziemnych – protokoły o nr (...). Zgodnie z „Protokołem pobrania próbek towaru” o nr ewidencyjnym (...)- (...)- (...), z jednostki losowania określonej jako „zbiornik dystrybutor (...) 20.000 litr”, zawierającej 3.000 litrów oleju napędowego (ON), pobrano trzy próbki tego paliwa, tj. próbkę laboratoryjną, rozjemczą oraz próbkę dla przedsiębiorcy. Próby rozjemcze oraz próby do badań laboratoryjnych zostały zabezpieczone przez kontrolujących plombami ołowianymi. Kontrolowanemu pozostawiono próby przeznaczone dla przedsiębiorcy.

Kontrola w dniu 28 sierpnia 2014 r. odbyła się w obecności P. S. – ówczesnego wiceprezesa zarządu Spółki (...), który podpisał „Protokół z czynności kontrolnych cz. – 1” bez jakichkolwiek zastrzeżeń oraz otrzymał jeden egzemplarz wskazanego protokołu. Swoim podpisem na „Protokole pobrania próbek towaru” o nr ewidencyjny (...)- (...)- (...), P. S. potwierdził pobór próbki reprezentatywnej, nie wnosząc zastrzeżeń do metody i sposobu poboru próbki.

dowód: „Protokół z czynności kontrolnych cz. – 1” z 28.11.2014 r., k. 16-18 akt admin.; „Protokół z kontroli” z 21.11.2014 r., k. 13-15 i 2-5 akt admin.; „Protokół pobrania próbek towaru” o nr ewidencyjnym (...)- (...)- (...), k. 28 akt admin.

Próbki paliw pobrane 28 sierpnia 2014 r. zostały przekazane przez Urząd Celny I w Ł. do Izby Celnej w B. – Wydział Laboratorium (...) w K.. Sprawozdanie z badań laboratoryjnych, dotyczących próbki oleju napędowego oznaczonej nr ewidencyjnym (...)- (...)- (...) wykazało, że nie spełnia ona wymagań jakościowych dla oleju napędowego, zawartych w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych, ze względu na zawyżoną zawartość siarki, która wyniosła 48,2 mg/kg (przy maksymalnej dopuszczalnej wartości 10 mg/kg). Przekroczenie normy nastąpiło zatem o 326,5%.

Badania pozostałych próbek paliw, pobranych z dwóch zespolonych zbiorników podziemnych oraz środków transportu znajdujących w dniu kontroli się na terenie firmy wykazały, że paliwa spełniają wymagania jakościowe zawarte w ww. rozporządzeniu.

O wynikach przeprowadzonych badań laboratoryjnych powiadomiono przedsiębiorcę „Protokołem z kontroli” z 21 listopada 2014 r., który został podpisany przez wiceprezesa zarządu Spółki (...) - P. S..

dowód: Sprawozdanie z badań próbki o nr (...)- (...)- (...), k. 41 akt admin.; Sprawozdanie z badań pozostałych próbek, k. 37-40 i 42-43 akt admin.; „Protokół z kontroli” z 21.11.2014 r., k. 13-15 i 2-5 akt admin.

Zbiornik podziemny, w którym znajdował się olej napędowy, o jakości zakwestionowanej w wyniku kolejnych kontroli Urzędu Celnego (tj. w dniach 28.02.-11.07.2014 r. oraz 28.08.–21.11.2014 r.), został poddany przez koncesjonariusza płukaniu w dniach 26-27 sierpnia 2014 r. Proces ten polegał na kilkukrotnym zlaniu do zbiornika paliwa o prawidłowych parametrach. Następnie część paliwa została wypompowana do autocystern, a część w ilości około 3.000 litrów pozostała w zbiorniku. Płukania zbiornika dokonano przy pomocy autocystern należących do przedsiębiorcy. Zarówno wypompowane po płukaniu paliwo, jak i paliwo pozostałe w zbiorniku nie zostało poddane badaniu przez przedsiębiorcę, natomiast stanowiło przedmiot kontroli Urzędu Celnego w dniu 28 sierpnia 2014 r. Paliwo, wlane do autocystern po procesie płukania, zostało wprowadzane później do obrotu, jednak koncesjonariusz nie był w stanie określić, do kogo trafiło to paliwo, z uwagi na znaczną liczbę odbiorców oraz to, że w większości przypadków paliwo, które znajduje się na autocysternach nie zostaje sprzedane w tym samym dniu i zostaje zmieszane z dostawami z dni następnych.

dowody: pisma przedsiębiorcy: z 20.01.2015 r., k. 51-53 akt admin., z 10.02.2015 r., k. 61-62 akt admin.; z 11.03.2015 r., k. 72 akt admin.

Po uzyskaniu wyników badań próbek paliw, pobranych przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego 28 sierpnia 2014 r., koncesjonariusz dokonał ponownego płukania oleju napędowego zgromadzonego w zbiorniku podziemnym, którego jakość nie odpowiadała obowiązującym normom, następnie zbadał paliwo użyte w tym procesie, a wobec uzyskania pozytywnych wyników badań, wprowadził to paliwo do obrotu.

dowód: pisma przedsiębiorcy z 20.01. 2015 r. i 10.02.2015 r., k. 51-54, 61-62 akt admin.; odwołanie, k. 8-13; pismo procesowe odwołującego, k. 41-43; Sprawozdanie z badań Nr (...) z 25.11.2014 r., k. 55 akt admin.

Na skutek zawiadomienia przez Urząd Celny I w Ł., Oddział Celny w S., o nieprawidłowościach w zakresie wymagań jakościowych paliwa, stwierdzonych podczas kontroli w firmie (...) Sp. z o.o. w W. w sierpniu – listopadzie 2014 r., Prezes URE pismem z 7 stycznia 2015 r. zawiadomił Spółkę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej w związku z naruszeniem warunku 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi. W dniu 15 września 2015 r. Prezes URE wydał decyzję, która została zaskarżona w niniejszym postępowaniu sądowym.

dowód: pismo Urzędu Celnego I w Ł., Oddziału Celnego w S. z 24.11.2014 r., k. 1 akt admin.; zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego, k. 45 akt admin.

W roku 2014 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. osiągnęła przychód z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi w wysokości (...) zł.

dowód: CIT–8 za rok podatkowy od 1.01.2014 r. do 31.12.2014 r., k. 73-77 akt admin.

Sąd przyznał moc dowodową wszystkim zgromadzonym w sprawie dokumentom zawartym w aktach sprawy, uznając je za wiarygodne. Powyżej opisany stan faktyczny znajduje oparcie we wszystkich przeprowadzonych dowodach, które zostały przywołane przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Mając na uwadze, że pozwany nie zaprzeczył twierdzeniom powoda co do okoliczności, iż koncesjonariusz dokonał płukania zbiornika podziemnego w dniach 26-27 sierpnia 2014 r., sąd uznał ten fakt za przyznany na podstawie art. 230 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

W niniejszej sprawie powód nie kwestionował ustaleń poczynionych przez Urząd Celny oraz Prezesa URE, odnośnie do wyników kontroli, przeprowadzonej u przedsiębiorcy dniach 28 sierpnia – 21 listopada 2014 r., w tym okoliczności, iż poddany badaniu olej napędowy zawarty w jednym ze zbiorników podziemnych, wykazywał zawyżoną zawartość siarki. Tym samym okoliczność tę należało uznać za udowodnioną.

Kwestią sporną między stronami było natomiast to, czy Spółka (...) wprowadziła do obrotu olej napędowy, o jakości niezgodnej z wymogami Rozporządzenia Ministra Gospodarki z 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych, naruszając tym samym warunku udzielonej jej koncesji na obrót paliwami ciekłymi.

Zgodnie art. 32 ust. 1 pkt 4 PE, wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi wymaga uzyskania koncesji. Fakt reglamentowania określonej działalności gospodarczej oznacza poddanie jej szczególnym rygorom ze względu na konieczność ochrony określonych dóbr oraz swoistą gwarancję państwa, że działalność ta będzie prowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Od koncesjonariusza wymaga się, aby przy wykonywaniu działalności regulowanej dokładał staranności, jaka winna cechować profesjonalnego uczestnika rynku. Wymóg zachowania przez tego rodzaju podmiot należytej staranności uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, rzetelności, zapobiegliwości, zdolności przewidywania, jak również znajomości obowiązujących przepisów prawa oraz konsekwencji wynikających z niego dla wykonywanej działalności gospodarczej. Ocena przedmiotowej staranności jest surowsza z uwagi na to, że w istotę działalności regulowanej wkomponowane jest wymaganie posiadania niezbędnej wiedzy specjalistycznej, obejmującej nie tylko czysto formalne kwalifikacje, lecz także doświadczenie wynikające z praktyki zawodowej i ustalone zwyczajowo standardy wymagań. Powodowy przedsiębiorca zobligowany jest zatem do wypełniania obowiązków, wynikających z obowiązujących przepisów prawa oraz udzielonej mu koncesji, powinien być również świadomy następstw, jakie wiążą się z uchybieniem tym obowiązkom. Na marginesie powyższych wywodów Sąd Okręgowy zauważa, że w jego ocenie, nietrafne jest powoływanie się przez pozwanego w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, na art. 355 § 2 k.c. Przepis ten odwołuje się bowiem do miernika należytej staranności wymaganej od dłużnika w stosunkach zobowiązaniowych, cywilnoprawnych. Natomiast w niniejszej sprawie mamy do czynienia z wymierzeniem przez Prezesa URE sankcji w ramach postępowania administracyjnego (stosunek publicznoprawny) z tytułu naruszenia warunków wykonywania działalności koncesjonowanej.

Warunek 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej powodowi decyzją Prezesa URE z 14 lutego 2007 r. przewiduje, że koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów i z norm określonych prawem.

W art. 3 pkt 6 PE zdefiniowano pojęcie „obrotu” wskazując, że obejmuje on działalność gospodarczą polegającą na handlu hurtowym albo detalicznym paliwami lub energią. W orzecznictwie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wyrażono przy tym pogląd, że pojęcia „czynienia paliwa przedmiotem obrotu” lub tożsamego z nim - „wprowadzania paliwa do obrotu” nie należy utożsamiać tylko i wyłącznie z rzeczywistą sprzedażą, dokonaniem transakcji handlowej. Przyjmuje się bowiem za wystarczające - dla przyjęcia naruszenia warunku koncesji o wyżej wskazanej treści - ustalenie, że paliwo ciekłe niespełniające wymagań jakościowych, znajdowało się w zbiorniku eksploatowanym przez koncesjonariusza, zlokalizowanym w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej, np. na stacji paliw. Już sama potencjalna możliwość nabycia, niespełniającego wymogów jakościowych, paliwa oferowanego do sprzedaży przez przedsiębiorcę, daje podstawę do przyjęcia, że doszło do naruszenia warunków koncesji. W tym zakresie wskazuje się zatem, że Prezes URE nie ma obowiązku badać, czy i jaka ilość paliwa została przez przedsiębiorcę faktycznie wprowadzona do obrotu, tj. organ nie musi wykazywać faktu sprzedaży zakwestionowanego paliwa jakiemukolwiek nabywcy, jak również przeprowadzać badania ilości i jakości paliwa wprowadzonego do obrotu.

Zdaniem Sądu, odnosząc powyższe do okoliczności niniejszej sprawy, za nieistotne dla jej rozstrzygnięcia należało uznać twierdzenia powoda, iż zbiornik, w którym znajdowało się paliwo o zakwestionowanej jakości, po kontroli 28 sierpnia 2014 r. nie był użytkowany przez koncesjonariusza aż do listopada 2014 r., kiedy dokonano jego ponownego płukania. Powód stwierdził przy tym, że zarówno przepisy ustawy, jak i warunki udzielonej koncesji, nie zabraniają w żadnym razie posiadania/przechowywania oleju niespełniającego stosowanych norm jakościowych. Stanowisko powoda nie zasługuje na aprobatę, ponieważ - z punktu widzenia czynności kontrolnych wykonywanych przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego - istotne znacznie miało to, czy przedmiotowy zbiornik podziemny był użytkowany w dniu pobierania próbek paliw (tj. 28 sierpnia 2014 r.), nie zaś po tej dacie. Zebrany materiał dowodowy wskazuje natomiast na to, że w danym dniu zbiornik podziemny był eksploatowany. Ustalenie to znajduje oparcie w „Protokole z czynności kontrolnych cz. – 1” z 28 sierpnia 2014 r., w którym wskazano na dokonanie oględzin i pobranie próbek paliw ze „zbiorników podziemnych znajdujących się przy budynku gospodarczym, podłączonych do dystrybutora” (k. 16-18 akt admin.) oraz w „Protokole pobrania próbek towaru” o nr ewidencyjnym (...)- (...)- (...), w którym wskazano, że poboru dokonano z jednostki losowania określonej jako „zbiornik dystrybutor (...) 20.000 litr”, zawierającej 3.000 litrów oleju napędowego (k. 28 akt admin.). Jednocześnie w protokołach nie zawarto adnotacji, że zbiornik jest wyłączony z użytkowania. Należy przy tym zauważyć, że kontrola odbyła się w obecności osoby uprawionej do reprezentowania Spółki, tj. w obecności P. S. – ówczesnego wiceprezesa zarządu Spółki (...), który podpisał bez jakichkolwiek zastrzeżeń zarówno „Protokół z czynności kontrolnych cz. – 1”, jak i „Protokół pobrania próbek towaru” o nr ewidencyjny (...)- (...)- (...). Powód nie przedstawił natomiast żadnych dowodów, które pozwoliłyby na zakwestionowanie przedmiotowego ustalenia. Już powyższe okoliczności wskazują zatem na to, że olej napędowy pobrany z danego zbiornika był przeznaczony do sprzedaży.

Niezależnie do powyższego, w analizowanym przypadku doszło do faktycznej sprzedaży paliwa, którego jakość została zakwestionowana podczas kontroli Urzędu Celnego, na co wprost wskazują wyjaśnienia powoda złożone w toku postępowania administracyjnego. W piśmie datowanym na dzień 10 lutego 2015 r. (k. 61-62 akt admin.) przedsiębiorca poinformował Prezesa URE, że „ w dniach 26/27.08.2014 r. dokonywaliśmy płukania zbiornika, a wypompowane po płukaniu paliwo znajdowało się na autocysternach i stanowiło przedmiot kontroli UC (…) Próby miały zostać pobrane następnego dnia z autocystern, na które po procesie płukania zostało wlane paliwo, wprowadzone później do obrotu. (…) Badania paliwa w autocysternach wg protokółu kontroli i wyników laboratoryjnych nie budzą wątpliwości co do jakości, a przedmiotem badań było właśnie paliwo wypompowane po procesie płukania, a więc to które stanowi przedmiot zapytania pkt 5 wezwania i wprowadzone przez nas do obrotu .” [podkreślenie Sądu]. Natomiast w piśmie z 11 marca 2015 r. (k. 72 akt admin.) powód stwierdził, że nie jest w stanie „ określić dokładnie, do którego odbiorcy trafiło paliwo, którym dokonaliśmy płukania ze względu na znaczną ilość odbiorców jak również to, iż w większości przypadków paliwo, które znajduje się na autocysternach nie zostaje sprzedane w tym samym dniu i zostaje zmieszane z dostawami z dnia następnych.” [podkreślenie Sądu]. Z wyjaśnień koncesjonariusza wynika jednoznacznie, że po płukaniu zbiornika paliwo było zlewane do autocystern i stanowiło przedmiot obrotu. Oczywistym jest zatem, że paliwo to obejmowało także olej napędowy, który był przechowywany w zbiorniku podziemnym, a którego jakość nie spełniała norm przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 9 grudnia 2008 r. z uwagi na zawyżoną zawartość siarki. Przy czym należy zauważyć, że przedsiębiorca miał świadomość, że paliwo to może nie spełniać powyższych wymogów, z uwagi na negatywne wyniki badań przeprowadzonych w ramach kontroli z dnia 28 lutego – 11 lipca 2014 r. Pomimo to, koncesjonariusz nie zutylizował danej partii paliwa, a także zwlekał z jego płukaniem (skoro poprzednia kontrola Urzędu Celnego zakończyła się 11 lipca 2014 r., a płukania dokonano dopiero 26/27.08.2014 r., tj. na dwa-jeden dzień przed terminem kolejnej kontroli), a i tak czynności te okazały się niewystarczające, gdyż olej zawarty w zbiorniku nadal nie odpowiadał obowiązującym normom.

W ocenie Sądu, w tych okolicznościach za udowodniony należy uznać fakt wprowadzenia do obrotu przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. oleju napędowego o jakości niezgodnej z przepisami obowiązującymi w dacie przeprowadzenia kontroli przez Urząd Celny, tj. rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych. Bezsporny jest tym samym fakt naruszenia przez przedsiębiorcę warunku 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej mu decyzją Prezesa URE z dnia 14 lutego 2007 r.

Mając na uwadze powyżej zaprezentowaną argumentację, za niezasadne należało uznać zarzuty sformułowane w punktach 1 i 2 odwołania.

Ustosunkowując się do twierdzenia powoda, że udzielona Spółce koncesja nie nakłada na przedsiębiorcę obowiązku zlecania dodatkowych badań jakości zakupionego od sprawdzonego i rzetelnego dostawy paliwa, ponownie należy zauważyć, że od koncesjonariusza wymaga się, aby przy wykonywaniu działalności regulowanej dokładał staranności, jaka winna cechować profesjonalnego uczestnika rynku. Natomiast pochodzenie paliwa z określonego źródła - legalnego, renomowanego, z certyfikatem jakości, nie przekłada się wprost na jakość tego paliwa. Otrzymane od dostawcy świadectwa jakości wskazują jedynie na jakość paliwa znajdującego się w jego magazynach. Zatem, jeżeli przedsiębiorca zaniechał zweryfikowania zgodności paliwa z wymaganiami obowiązujących norm, to na nim ciąży odpowiedzialność za wprowadzenie do obrotu paliwa złej jakości. Dokonywanie przez koncesjonariusza zakupu paliwa tylko u stałych dostawców i opieranie się wyłącznie na przedstawionych przez nich świadectwach jakości bez przeprowadzenia odpowiednich badań jakości dostarczanego paliwa lub bez podjęcia innych działań, mogących ustalić parametry wprowadzonego do obrotu paliwa, skutkuje przejęciem na siebie odpowiedzialności za jakość tego paliwa. Zresztą, przeprowadzenie badania paliwa przez powoda we własnym zakresie nie stanowi aktu staranności niemożliwego do wykonania, o czym świadczy to, że powód takie badanie zlecił po ponownym płukaniu zbiornika w listopadzie 2014 r.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 107 § l k.p.a. Sąd Okręgowy stwierdza, że zakwestionowana decyzja zawiera wszystkie wymagane danym przepisem elementy, w tym rozstrzygnięcie oraz uzasadnienie faktyczne i prawne. W sentencji decyzji Prezes URE prawidłowo wskazał, że Spółka (...) naruszyła warunek 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi w ten sposób, że wprowadziła do obrotu olej napędowy o jakości niezgodnej z wymogami rozporządzenia Ministra Gospodarki. Natomiast w uzasadnieniu decyzji - będącym integralną częścią orzeczenia – sprecyzowano, na czym konkretnie polegało to naruszenie, mianowicie, że w dniu 28 sierpnia 2014 r. koncesjonariusz wprowadził do obrotu olej napędowy o jakości niezgodnej z obowiązującymi przepisami prawa, ze względu na zawyżoną zawartość siarki, wynoszącą 48,2 mg/kg.

Zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 12 PE, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Przepis ten wskazuje na odpowiedzialność za nieprzestrzeganie różnego rodzaju obowiązków koncesyjnych. Sugeruje on, że odpowiedzialność ta ma charakter obiektywny i niezależny od przeszkód napotykanych przez przedsiębiorcę w prowadzonej działalności koncesjonowanej. Sąd Okręgowy pragnie zauważyć, że odpowiedzialność określona w przywołanym przepisie ma charakter obiektywny, ponieważ dla stwierdzenia naruszenia przez koncesjonariusza ciążących na nim obowiązków wystarczające jest ustalenie, że dany podmiot zachował się w sposób sprzeczny z wiążącym go nakazem lub zakazem. W tym zakresie obiektywny i bezsporny stan faktyczny potwierdza wprowadzenie przez powoda do obrotu oleju napędowego o zawyżonej zawartości siarki. Bez znaczenia pozostaje przy tym kwestia, czy za powstanie wskazanych nieprawidłowości odpowiadają dostawcy paliwa, czy sam powód, jak też to, jakie działania były podejmowane przez powoda celu zapewnienia należytej jakości paliwa. Tym samym należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie spełniona została przesłanka nałożenia na koncesjonariusza kary pieniężnej.

W świetle aktualnej linii orzeczniczej, o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, to przy wymierzaniu kary pieniężnej konieczne jest jednak uwzględnienie elementów o charakterze subiektywnym, składających się na podmiotową stronę odpowiedzialności zagrożonej tego rodzaju sankcją. Wskazuje się, że co prawda odpowiedzialność z art. 56 ust. 1 PE ma charakter obiektywny, ale nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności, gdyby sprzeciwiała się temu reguła, że w sprawach z odwołania od decyzji organów regulacyjnych nakładających kary pieniężne należy zapewnić wyższy poziom sądowej ochrony praw. Zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia w zakresie kary pieniężnej powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej (zob. np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2015 r., sygn. akt III SK 36/14, LEX nr 1652700 i powołane tam orzecznictwo).

W art. 56 ust. 6a PE przewidziano, że Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Istotne jest przy tym, że obie ww. przesłanki muszą zostać spełnione łącznie.

Wbrew stanowisku strony powodowej, nie można przyjąć, że w analizowanym przypadku stopień szkodliwości czynu był znikomy. Zdaniem Sądu, na znaczny stopień szkodliwości zarzuconego koncesjonariuszowi czynu wskazują bowiem następujące okoliczności: po pierwsze, dokonując oceny stopnia szkodliwości czynu należy odnieść się do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, który przewiduje, że paliwa transportowane, magazynowane, wprowadzane do obrotu oraz gromadzone w stacjach zakładowych powinny spełniać wymagania jakościowe, określone dla danego paliwa ze względu na ochronę środowiska, wpływ na zdrowie ludzi oraz prawidłową pracę silników zamontowanych w pojazdach. Zatem to wymienione wyżej dobra prawne są chronione przez prawo energetyczne oraz przepisy określające normy jakościowe paliw. W dacie pobrania do badań laboratoryjnych próbki oleju napędowego z jednego ze zbiorników podziemnych powoda, normy jakościowe dla oleju napędowego określało Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych, które między innymi przewidywało maksymalną dopuszczalną zawartość siarki w tym tego rodzaju paliwie w wysokości 10 mg/kg. Wobec powyższego, jeżeli którykolwiek z parametrów unormowanych w ww. rozporządzeniu nie spełnia przewidzianych norm, to ze względu na wymienione wartości (ochronę środowiska, wpływ na zdrowie ludzi oraz prawidłową pracę silników zamontowanych w pojazdach) nie można przyjąć, żeby naruszenie tych norm miało nieistotne znaczenie. W konsekwencji nie można w takiej sytuacji przyjąć, że naruszenie to charakteryzuje się znikomą szkodliwością.

Po drugie, zbyt wysoka zawartość siarki w paliwie niekorzystne wpływa na środowisko poprzez emisję do niego toksycznych składników, powoduje również podwyższoną korozyjność spalin w stosunku do układu wydechowego samochodu oraz bardzo niekorzystne oddziaływania na katalityczne układy oczyszczania spalin (zmniejszenie efektywności działania reaktora katalitycznego). Większa od dopuszczalnej zawartość związków siarki w oleju napędowym może być również powodem zwiększonej korozyjności, a tym samym – agresywności tego paliwa w stosunku do materiałów, z których wykonane są zbiorniki i układy zasilające, co z kolei może generować po stronie użytkowników pojazdów/maszyn spore wydatki.

Po trzecie, przedmiotowe naruszenie godzi również w obowiązki koncesyjne powoda, pewność obrotu paliwami oraz prawa konsumentów, którzy nie dysponują możliwością sprawdzenia jakości oferowanego im paliwa. Oceniając wagę naruszonych obowiązków oraz rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia należy stwierdzić, że ciążące na koncesjonariuszu obowiązki były sformułowane w sposób jasny i precyzyjny.

Po czwarte, nie można przyjąć, że stopień szkodliwości czynu był znikomy także z uwagi na wielkość przekroczenia parametru zawartości siarki o 326,5 %. Zdaniem Sądu, wielkość ta wskazuje na znaczną szkodliwość czynu.

Powyżej wskazane okoliczności skłaniają do wniosku, że w niniejszej sprawie powód nie wykazał się podjęciem odpowiednich aktów staranności przy wykonywaniu działalności koncesjonowanej, zatem nie było podstaw do zastosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary. Wobec tego Prezes URE był uprawniony do nałożenia na Spółkę (...) kary pieniężnej.

Sąd Okręgowy w pełni podziela ocenę pozwanego, co do zasadności orzeczenia kary pieniężnej, jak i jej wysokości. Powód nie sformułował wprost żadnego konkretnego zarzutu odnośnie przyjętego w zaskarżonej decyzji wymiaru kary. Jedynie w uzasadnieniu odwołania strona wskazała, że karę w orzeczonej wysokości należy ocenić jako znaczące obciążenie stanowiące realne zagrożenie dla płynności finansowej i prawidłowego dalszego rozwoju Spółki. Powód nie przedstawił jednak żadnych dowodów, które potwierdzałyby powyższe okoliczności i podważyłyby przyjęty przez organ wymiar kary.

W myśl art. 56 ust. 6 PE, ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Zdaniem Sądu, Prezes URE prawidłowo uwzględnił przy wymiarze kary zarówno stopień zawinienia, jak i dotychczasowe zachowanie sprawcy (tj. okoliczność, iż przedsiębiorca był już karany za naruszenie warunków koncesji w związku z naruszeniem wymagań jakościowych paliw ciekłych). Sąd podziela ocenę pozwanego co do tego, że naruszenie przez powoda obowiązków koncesyjnych nastąpiło co najmniej z winy nieumyślnej, a stopień tego zawinienia był wysoki. Przy wymiarze kary słusznie uwzględniono również fakt, że w toku kontroli ujawniono naruszenie tylko jednego parametru jakości paliwa, jak również postawę przedsiębiorcy – tj. chęć wyjaśnienia sprawy i składane w niej wyjaśnienia.

W opinii Sądu, pozwany trafnie ocenił możliwości finansowe przedsiębiorcy. Wysokość kary pieniężnej ustalana jest zgodnie z wytycznymi zawartymi w art. 56 ust. 3 PE. Według tego przepisu, wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Według Sądu, kara w wysokości 364.800 zł - stanowiąca (...) % przychodu z działalności koncesyjnej, osiągniętego przez przedsiębiorcę w 2014 r., a więc orzeczona w dolnej granicy ustawowego zagrożenia - jest adekwatna do stopnia zawinienia i szkodliwości czynu, postawy przedsiębiorcy oraz jego sytuacji majątkowej, jak również spełni przypisywaną jej funkcję prewencyjną i represyjną.

Z tych wszystkich względów, stwierdzając brak podstaw do uwzględniania odwołania, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu przyjmując, że na koszty należne Prezesowi URE złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 360 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 3 pkt 3 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. ws. opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w zw. z § 21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Ewa Malinowska