Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 października 2016 r. w Warszawie

sprawy z powództwa Ł. K.

przeciwko Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie

o odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 28 kwietnia 2016 roku sygn. akt VIII P 877/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Warszawie na rzecz Ł. K. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXI Pa 420/16

UZASADNIENIE

Pozwem z 16 listopada 2015 r. skierowanym przeciwko Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej powód Ł. K. odwołał się od rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, wnosząc o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne oraz zasądzenie odszkodowania w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za pracę tj. kwoty 16.500 zł, wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na pozew pozwany, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu koszów postępowania. Na rozprawie w dniu 14 kwietnia 2016 r. pełnomocnik powoda wniósł o zasądzenie kosztów postępowania.

Wyrokiem z 28 kwietnia 2016 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia Wydział VIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie pierwszym - zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 16.500 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi począwszy od 23 listopada 2015 r. aż do dnia zapłaty - tytułem odszkodowania; w punkcie drugim - zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego; w punkcie trzecim - wyrokowi w pkt. I nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 5.500 zł.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ł. K. był zatrudniony w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na stanowisku starszego radcy od 1 stycznia 2013 r., na czas nieokreślony, na podstawie umowy zawartej w dniu 18 grudnia 2012 r. Powyższa umowa o pracę na czas nieokreślony była poprzedzona umową o pracę na okres próbny z dnia 28 września 2011 r. oraz umową o pracę na czas określony z dnia 23 grudnia 2011 r.

Ł. K. 8 czerwca 2015 r. złożył wniosek o udzielenie urlopu wypoczynkowego w okresie od 7 do 16 sierpnia 2015 r. Następnie w dniu 27 lipca 2015 r. Ł. K. złożył wniosek o udzielenie dni wolnych od pracy w terminie od 17 sierpnia 2015 r. do 3 grudnia 2012 r. w zamian za pracę w dniu wolnym od pracy oraz o udzielenie urlopu w okresie od 4 grudnia 2015 do 21 stycznia 2016 r. Daty wskazane we wniosku były uzgodnione z pracodawcą.

Pismem z dnia 17 września 2015 r., odebranym przez Ł. K. w dniu 3 października 2015 r., Dyrektor Generalny Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej odwołał Ł. K. z nieobecności z tytułu odbioru czasu wolnego, prosząc o stawienie się do pracy w trzecim dniu roboczym po otrzymaniu w/w oświadczenia woli. Jako przyczynę wskazano zwiększoną ilość zadań, które realizowało wtedy Biuro Prasowe i związaną z tym konieczność zapewnienia pełnej obsługi fotoreporterskiej, zaś nieobecność Ł. K. miała przyczyniać się do zakłóceń prawidłowego toku pracy w zespole fotografów.

W odpowiedzi na powyższe oświadczenie Ł. K. pismem z 5 października 2015 r. wskazał, że w tamtej chwili wykorzystywał udzielone mu dni wolne od pracy w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych w niedzielę, święta oraz dni wolne od pracy, zaś urlop został mu udzielony dopiero od 4 grudnia 2015 r. Ponadto, twierdził, że pracodawca może odwołać go jedynie z urlopu, wobec czego poinformował, że traktuje w/w oświadczenie jako odwołanie z urlopu, w związku z czym stawi się do pracy w dniu 4 grudnia 2015 r.

Pismem z 21 października 2015 r., doręczonym 9 listopada 2015 r., Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej rozwiązała z Ł. K. umowę o pracę zawartą w dniu 18 grudnia 2012 r. z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano niestawienie się Ł. K. do pracy w dniu 7 października 2015 r. po otrzymaniu w dniu 3 października 2015 r. oświadczenia woli pracodawcy o odwołaniu Ł. K. z nieobecności z tytułu odbioru czasu wolnego oraz nieusprawiedliwioną jego nieobecność w pracy w/w dniu oraz dniach następnych.

Wynagrodzenie Ł. K., obliczone według zasad obliczania ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy wynosiło 5.500 zł. miesięcznie.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił w oparciu o zgromadzony w aktach sprawy materiał dowodowy w postaci dokumentów i kopii dokumentów, których wiarygodność nie była kwestionowana przez strony i nie budziła wątpliwości Sądu, a także w oparciu o zeznania przesłuchanego w charakterze strony w trybie art. 299 k.p.c. powoda Ł. K..

Zdaniem Sądu Rejonowego, zeznania powoda w zakresie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia są spójne i logiczne, a także wzajemnie się uzupełniają z pozostałym materiałem dowodowym. Ponadto, istotne okoliczności wynikają także z dokumentów, które nie były kwestionowane przez strony. W związku z tym, Sąd uznał przedstawione zeznania za wiarygodne w tym zakresie.

Sąd Rejonowy zważył, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Zaznaczono, że pracodawca jako przyczynę rozwiązania z powodem umowy o pracę wskazał na niestawiennictwo powoda do pracy w dniu 7 października 2015 r. po otrzymaniu oświadczenia woli pracodawcy o odwołaniu powoda z nieobecności z tytułu odbioru czasu wolnego oraz nieusprawiedliwioną nieobecność powoda w pracy w w/w dniu oraz następnych. Wskazano, że okoliczność nieobecności powoda w tym dniu oraz następnych dniach nie była sporna pomiędzy stronami. Natomiast sporem objęta była okoliczność, czy pozwany mógł odwołać powoda z udzielonych mu dni wolnych w zamian za pracę ponadwymiarową. Od rozstrzygnięcia powyższej kwestii zależało ustalenie, czy rozwiązanie umowy przez pozwanego było zgodne z prawem, a tym samym czy powództwo o odszkodowanie jest zasadne.

Sąd Rejonowy ocenił, choć nieobecność powoda w pracy w okresie od 7 października 2015 r. jest bezsporna, to była ona usprawiedliwiona odbiorem przez powoda dni wolnych w zamian za pracę w godzinach ponadwymiarowych. Zaznaczono, że zdaniem pozwanego możliwość odwołania pracownika z udzielonych mu dni wolnych wynika z możliwości cofnięcia oświadczenia woli na podstawie art. 61 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. W związku z tym Sąd rejonowy wskazał, że art. 61 § 1 k.c. stanowi, iż oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. Podkreślono także, że przepisy Kodeksu cywilnego w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy stosuje się odpowiednio do stosunku pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. W odniesieniu do powyższego Sąd Rejonowy wskazał, że w sprawie niniejszej odwołanie oświadczenia woli o udzieleniu dni wolnych dotarło do powoda już po złożeniu tego oświadczenia, zatem powoływanie się na powyższy przepis uznano za niezasadne. Sąd rejonowy nie zgodził się ze stanowiskiem pozwanego, zgodnie z którym zgoda powoda nie była konieczna, albowiem wynika to z zasad prawa pracy, a to z zasady podporządkowania pracownika kierownictwu pracodawcy. Powyższego stanowiska nie zmienia także powołanie przez pozwanego przepisów, które przewidują instytucje umożliwiające pracodawcy ingerowanie w czas wolny pracownika.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że art. 61 § 1 k.c. ma zastosowanie na mocy odesłania z art. 300 k.p., bowiem możliwość odwoływania oświadczeń woli co do zasady nie jest uregulowana w kodeksie pracy, a zatem istnieją podstawy do zastosowania przepisów ogólnych prawa cywilnego. Stwierdzono jednak, że przepis art. 61 § 1 k.c. przewiduje, iż odwołanie oświadczenia woli jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. Natomiast orzecznictwo sądowe oraz doktryna dopuszcza możliwość cofnięcia oświadczenia woli za zgodą drugiej strony, do której było ono skierowane, uznając, że zgodnie z paremią volenti non fit iniuria, zasady prawa cywilnego nie stoją temu na przeszkodzie. Z kolei możliwość odwołania oświadczenia woli po upływie terminu z art. 61 § 1 k.c. i bez zgody drugiej strony uznać należy za rozwiązanie wyjątkowe, podlegające szczególnym ograniczeniom, w tym wykładni zawężającej.

Zdaniem Sądu Rejonowego, taki wyjątek - wbrew twierdzeniu pozwanego - nie ma miejsca w niniejszej sprawie. Wskazano, że pozwany powołując się na zasadę podporządkowania pracownika kierownictwu pracodawcy, twierdził, że nie jest wymagana zgoda pracownika na odwołanie go z dnia wolnego udzielonego przez pracodawcę w zmian za pracę w godzinach ponadwymiarowych. Stwierdzić jednakże należy, że powyższa interpretacja nie jest przekonująca. Sąd Rejonowy zaznaczył, że przy ocenie możliwości dopuszczenia takiego wyjątku, rozważenia wymaga także inna fundamentalna zasada prawa pracy wyrażona wprost w art. 14 k.p. Zgodnie z tym przepisem pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych. Sąd Rejonowy zaznaczył, że z formułowanej przez pozwanego interpretacji wynikałoby, że konstruowane uprawnienie pracodawcy stanowi nie tylko wyjątek od zasad dotyczących możliwości odwołania oświadczenia woli, ale również wyjątek od zasady statuującej prawo pracownika do wypoczynku. Sąd pierwszej instancji zauważył, że powoływane w odpowiedzi na pozew przepisy, dopuszczające - jak to zostało określone przez pozwanego – ingerencję w czas wolny pracownika, stanowi właśnie wyjątek od prawa pracownika do wypoczynku. Natomiast możliwość odwołania pracownika z udzielonych mu dni wolnych w zamian za pracę ponadwymiarową nie jest przewidziana w przepisach prawa pracy, a tym samym nie sposób uznać, że taki wyjątek od zasady prawa do wypoczynku istnieje w polskim prawie pracy. Sąd Rejonowy podkreślił, że nie można z istnienia wywodzonego z przepisów prawa wyjątku od zasady, wywodzić istnienia również innego wyjątku, przepisami prawa nieprzewidzianego. Zaznaczono, że prawo dopuszcza odwołanie pracownika z udzielonego mu urlopu wypoczynkowego, zastrzegając przy tym określone wymogi zawarte w art. 167 k.p., dotyczące podstaw odwołania oraz obowiązek pokrycia przez pracodawcę kosztów poniesionych przez pracownika w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. Podobnie ustawodawca dopuszczając możliwość pracy w godzinach nadliczbowych szczegółowo reguluje okoliczności i wymiar, w jakich jest to dopuszczalne. Natomiast brak jakichkolwiek uregulowań w odniesieniu do odwołania pracownika z dnia wolnego udzielonego przez pracodawcę w zamian za pracę w dni wolne od pracy.

Sąd Rejonowy wskazał, że z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że art. 61 k.c. stosuje się do cofnięcia oświadczenia woli pracodawcy, bowiem kwestia cofnięcia przez pracodawcę oświadczenia woli złożonego uprzednio pracownikowi ze skutkiem prawnym nie jest uregulowana w kodeksie pracy, zaś późniejsze odwołanie oświadczenia woli wymaga dla swej skuteczności zgody adresata. Sąd Najwyższy w sprawie dotyczącej cofnięcia oświadczenia o zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia, stwierdził, że skuteczne zwolnienie „przesądza o tym, że pracownik, który nie wyraża zgody na cofnięcie oświadczenia woli w tym przedmiocie, nie jest obowiązany do podporządkowania się poleceniom pracodawcy świadczenia pracy we wskazanym miejscu i terminie” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2005 r., sygn. akt I PK 176/04). Wskazano, że wprawdzie w sprawie będącej przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego stan faktyczny dotyczył cofnięcia innego rodzaju oświadczenia, jednakże w ocenie Sadu Rejonowego stwierdzić należy, że w/w orzeczenie zawiera w sobie istotną wskazówkę interpretacyjną co do możliwości odwołania oświadczenia woli przez pracodawcę.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że przeciwko tezie formułowanej przez pozwanego przemawia także fakt, iż stosownie do treści art. 151 ³ k.p., pracownikowi, który ze względu na okoliczności przewidziane w art. 151 § 1 wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym. Zaznaczono, że z powyższego przepisu jednoznacznie wynika, że udzielenie dnia wolnego od pracy następuje w terminie uzgodnionym przez pracodawcę z pracownikiem. Sąd rejonowy wskazał, że ponieważ „odebranie dni wolnych” przez pracownika następuje na podstawie uzgodnienia, bez wątpienia powstaje wtedy porozumienie dwóch stron. Skoro pracodawca nie może udzielić pracownikowi dnia wolnego w terminie z nim nieuzgodnionym, brak podstaw do formułowania tezy, że już po takim uzgodnieniu może on odwołać swoją zgodę na udzielenie dnia wolnego w tym terminie. Mając to względzie, w ocenie Sądu Rejonowego, przychylenie się do tezy pozwanego oznaczałoby, że pracodawca nie tylko może cofnąć oświadczenie woli wbrew regułom zawartym w art. 61 § 1 k.c., ale także może jednostronnie rozwiązać porozumienie zawarte z pracownikiem na podstawie art. 151 ³ k.p. Taka interpretacja nie jest dopuszczalna, jako naruszająca zarówno przepisy ogólne prawa cywilnego o oświadczeniach woli, jak też przepisy prawa pracy dotyczące prawa pracownika do wypoczynku, w szczególności o dniach wolnych od pracy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd pierwszej instancji uznał, że pozwany nie mógł odwołać pracownika z udzielonych mu dni wolnych w zamian za pracę w dni wolne od pracy, a tym samym dokonane przez pozwanego odwołanie zawarte w piśmie z dnia 17 września 2015 r. uznać należało za bezskuteczne. W związku z tym, twierdzenie pozwanego, że powód nie stawił się do pracy mimo wezwania i nie usprawiedliwił swojej nieobecności w dniu 7 października 2015 r. i następnych, w ocenie Sądu Rejonowego należało uznać za niezasadne. Zaznaczono, że wskazane dni stanowiły dla powoda dni wolne, udzielone przez pozwanego, a zatem powód nie miał obowiązku stawienia się do pracy w tym czasie. Z uwagi na to Sąd Rejonowy uznał za bezzasadne twierdzenia pozwanego zawarte w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy, iż powód nie usprawiedliwił swojej nieobecności, zaś przyczynę wypowiedzenia uznał za nieuzasadnioną.

Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy uznał rozwiązanie umowy o pracę zastosowane wobec powoda za nieuzasadnione, co skutkowało zasądzeniem odszkodowania zgodnie z żądaniem pozwu, na podstawie przepisu z art. 45 § 1 k.p. Wysokość odszkodowania została ustalona na podstawie art. 47 ¹ k.p., zgodnie z którym odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Biorąc zaś pod uwagę trzymiesięczny okres wypowiedzenia w niniejszej sprawie, odszkodowanie ustalono w wysokości 16.500 zł, jako iloczyn 3 miesięcy oraz wynagrodzenia miesięcznego w wysokości 5.500 zł.

O kosztach postępowania Sąd rejonowy orzekł na podstawie zasady odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku złożył pozwany zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, ewentualnie o: uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił:

1)  obrazę przepisów prawa materialnego a mianowicie art. 61 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie, wskutek przyjęcia, że zobowiązanie do pracy w godzinach ponadwymiarowych urzędnika państwowego w dni dla niego harmonogramowo wolne, których udzielono pracownikowi w zamian za pracę w godzinach ponadwymiarowych - wymaga uzyskania uprzedniej zgody pracownika - w sytuacji gdy taka interpretacja sprzeczna jest zarówno z zasadami prawa pracy jak i przepisami regulującymi zasady świadczenia pracy w godzinach ponadwymiarowych urzędników państwowych i w konsekwencji naruszenie art. 45 § 1 k.p.;

2)  obrazę art. 151 ³ k.p. poprzez jego zastosowanie w sytuacji, gdy regulacja ta nie znajduje zastosowania do pracowników urzędów państwowych, i w konsekwencji naruszenie art. 45 § 1 k.p.;

3)  obrazę art. 151 ³ k.p. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie wskutek przyjęcia, że dyspozycja przedmiotowej regulacji znajduje zastosowanie także do rekompensowania pracy nadliczbowej świadczonej w dni będące dla pracownika dniami pracy, w dni które miałby być wolne od pracy z tytułu pracy w niedzielę lub w święto, czy też w dni wolne rekompensujące przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy w systemie równoważnego czasu pracy i w konsekwencji naruszenie art. 45 § 1 k.p.;

4)  obrazę art. 14 k.p. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie polegające na przyjęciu, że regulacja ta sprzeciwia się możliwości zobowiązania pracownika do pracy w dni, które wcześniej zostały mu udzielone jako dni wolne w zamian za pracę w godzinach ponadwymiarowych i w konsekwencji naruszenie art. 45 § 1 k.p.;

5)  obrazę art. 29 ust. 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2013 r.5 poz. 269, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą urzędniczą", wskutek jego niezastosowania i w konsekwencji naruszenie art. 45 § 1 k.p.;

6)  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., przez brak wszechstronnej, zgodnej z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, oceny materiału dowodowego - polegającej na:

- uznaniu, że udzielenie powodowi dni wolnych (w zamian za pracę ponadwymiarową) nastąpiło w drodze uzgodnienia między stronami (na zasadzie porozumienia stron), czyli było czynnością dwustronną, w sytuacji gdy udzielenie dni wolnych było jednostronną decyzją pracodawcy podjętą na wniosek pracownika;

- pominięciu w tej ocenie okoliczności, że w sensie faktycznym jak i prawnym powodowi złożono oświadczenie woli o obowiązku stawienia się do pracy już 18 września 2015 r.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy zważył, co następuje:

apelacja pozwanego jako niezasadna podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji poczynione w toku postępowania i przyjmuje je za własne. Sąd Rejonowy w sposób wyczerpujący zgromadził materiał dowodowy, wszechstronnie rozważył wszystkie przeprowadzone dowody i w sposób zgodny z zasadami oceny materiału dowodowego wynikającymi z art. 233 k.p.c. wyprowadził wnioski, stanowiące podstawę zapadłego rozstrzygnięcia. Zdaniem Sądu Okręgowego prawidłowo dokonano także ustalenia stanu prawnego, właściwego dla zawisłego sporu oraz jego wykładni. Dokonana subsumpcja doprowadziła do prawidłowego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Analiza zaskarżonego rozstrzygnięcia w oparciu o materiał dowodowy zebrany w sprawie i zarzutów apelacji prowadzi do wniosku, że Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się zarzucanych mu uchybień. W ocenie Sądu drugiej instancji nie zaistniały także przesłanki skutkujące nieważnością postępowania.

Sąd Okręgowy podziela ocenę dokonaną przez Sąd Rejonowy odnośnie zastosowania w niniejszej sprawie art. 61 k.c. w zw. z art. 300 k.p. Wskazać należy, że ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, nie reguluje kwestii odwołania pracownika z udzielonego mu, na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy, czasu wolnego za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego poza normalnymi godzinami pracy. Również kodeks pracy nie określa czy możliwe jest odwołanie udzielonego pracownikowi, na podstawie art. 151 ² k.p., czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych, czy czasu wolnego udzielonego na podstawie art. 151 ³ k.p. za wykonywanie pracy w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Z uwagi na to należy zgodzić się z Sądem Rejonowym, że do czynności takiej będą miały zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego dotyczące oświadczeń woli, w tym te dotyczące skuteczności ich odwołania. Należy zatem przyjąć, że udzielnie powodowi czasu wolnego za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego poza normalnymi godzinami pracy jest oświadczeniem woli pracodawcy, a jego odwołanie, zgodnie z art. 61 § 1 k.c., jest skuteczne jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.

Nie można zgodzić się z pozwanym, że wykładnia art. 61 § 1 k.c. w kontekście niniejszej sprawy powinna ulec modyfikacji przez pryzmat zasady podporządkowania pracownika pracodawcy, obowiązkowi wykonywania przez pracownika poleceń pracodawcy, czy tez szeregu instytucji pozwalających na ingerowanie przez pracodawcę w czas wolny pracownika, co oznacza, że nie każde złożone przez pracodawcę oświadczenie woli, które dotarło już do pracownika, dla jego zmiany wymaga zgody pracownika. Taka koncepcja jest zdecydowanie za daleko idąca. Nie znajduje uzasadnienia dlaczego akurat wskazane przez pozwanego zasady czy obowiązki miałyby stanowić pryzmat dla wykładni art. 61 § 1 k.c. Poza zasadą podporządkowania pracownika i wynikającego z niej obowiązkowi stosowania się do poleceń pracodawcy, kodeks pracy zawiera także chociażby prawo pracownika do wypoczynku, który zgodnie z przyjętą przez pozwanego definicją odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu cywilnego, także mógłby stać się pryzmatem dla wykładni art. 61 § 1 k.c. Stanowisko pozwanego jest wynikiem błędnego pojmowania „odpowiedniości” stosowania przepisów kodeksu cywilnego w sprawach nieuregulowanych kodeksem pracy. W doktrynie przyjmuje się, że istnieją trzy sposoby, na jakie przepisy mogą zostać zastosowane „odpowiednio". Przede wszystkim odpowiednie stosowanie obejmuje zastosowanie określonego przepisu wprost, bez jakiejkolwiek modyfikacji jego treści. Po drugie, możliwe jest zastosowanie przepisu ze zmianą, chodzi tu o zmianę jego dyspozycji. Wreszcie pojęcie odpowiedniego stosowania może obejmować takie przypadki, w których określone przepisy mogą nie zostać w ogóle zastosowane do drugiego zakresu odniesienia (podziału takiego dokonuje np. J. Nowacki, „Odpowiednie" stosowanie przepisów prawa, PiP 1964, nr 3, s. 367-376). Przyjmuje się także, że zasadne jest zastosowanie przede wszystkim wariantu pierwszego, tj. podjęcie próby stosowania przepisu wprost. Próby modyfikacji przepisu podejmuje się dopiero, gdyby miało się okazać, że tak stosowany przepis pozostaje w sprzeczności z zasadami prawa pracy. Natomiast niemożność modyfikacji w taki sposób, który czyniłby stosowany przepis zdatnym w stosunkach pracy, uzasadnia odmowę jego zastosowania (M. Raczkowski, Komentarz do art. 300 Kodeksu pracy (w:) M.M. Gersdorf, M. Raczkowski, K. Rączka Kodeks pracy. Komentarz., LexisNexis, 2014 za: Z. Salwa, Stosunek kodeksu pracy do prawa cywilnego, Studia i materiały IPISS 1976, nr 17, s. 138).

Mając na względzie przedstawione wyżej stanowisko doktryny odnośnie odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu cywilnego w kwestiach nieuregulowanych kodeksem pracy, należy wskazać, że w niniejszej sprawie nie ma przeszkód do stosowania art. 61 § 1 k.p. bez żadnych modyfikacji. Takie zastosowanie przepisu nie stoi bowiem w sprzeczności z żadną z zasad prawa pracy. Przyjęcie, że w sprawach nieuregulowanych ustawą szczególną i kodeksem pracy oświadczenie woli złożone przez którąś ze stron stosunku pracy może być skutecznie odwołane, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej, nie jest sprzeczne z żadną z zasad prawa pracy. W ocenie Sądu Okręgowego nie było podstaw aby art. 61 § 1 k.c. miał w niniejszej sprawie zastosowanie z modyfikacjami, tym bardziej z tymi wskazywanymi przez pozwanego. Zgodnie z art. 61 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. do skutecznego odwołania oświadczenia woli o udzieleniu powodowi dni wolnych od pracy konieczne było, aby odwołanie to doszło do powoda jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. To natomiast skutkuje przyjęciem, że skoro oświadczenie woli pracodawcy o cofnięciu oświadczenia w sprawie udzielenia czasu wolnego, zostało złożone już po tym oświadczeniu, nie może być uznane za skuteczne. Ocena dokonana przez Sąd Rejonowy jest zatem prawidłowa bez względu na to, czy pod uwagę weźmie się odwołanie oświadczenia woli złożone w formie pisemnej (odebrane przez powoda 3 października 2015 r.) czy elektronicznej (złożone zdaniem pozwanego 18 września 2015 r.), albowiem w obu przypadkach do odwołania oświadczenia woli pracodawcy nie doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej. W takim przypadku dla skutecznego odwołania oświadczenia woli złożonemu powodowi konieczna była jego zgoda, której brak był pomiędzy stronami bezsporny. Niewyrażenie przez powoda zgody na cofnięcie oświadczenia woli skutkuje natomiast przyjęciem, że nie doszło do odwołania oświadczenia woli, a zatem niestawiennictwo powoda w pracy 7 października 2015 r. nie było nieusprawiedliwioną nieobecnością. Z uwagi na to Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, że niezasadne było rozwiązanie z powodem umowy o pracę z uwagi na niestawienie się powoda do pracy w dniu 7 października 2015 r. po otrzymaniu oświadczenia woli pracodawcy o odwołaniu go z nieobecności z tytułu odbioru czasu wolnego oraz nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy w tym dniu i dniach następnych.

Z przedstawionej powyżej rozważań wynika, że zarzuty wskazane w apelacji nie zasługują na uwzględnienie. Pozwany miał rację jednie co do tego, że do powoda nie miały zastosowania art. 151 ³ k.p., ponieważ regulacja w nim zawarta nie znajduje zastosowania w odniesieniu do pracowników urzędów państwowych. Należy jednak zwrócić uwagę, że argumentacja Sądu Rejonowego oparta na treści tego przepisu była wskazana jedynie pobocznie i nie miała wpływu na prawidłowość wydanego orzeczenia.

Kierując się przedstawioną argumentacją, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że ponieważ orzeczenie Sądu pierwszej instancji odpowiada prawu, dokonanie jego zmiany byłoby bezpodstawne. Z uwagi na to Sąd Okręgowy XXI Wydział Pracy, w oparciu o art. 385 k.p.c., oddalił apelację pozwanego.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł w punkcie drugim wyroku zgodnie z dyspozycją art. 98 § 1 k.p.c., na podstawie którego strona przegrywająca sprawę zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Zgodnie z regulacją art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego/adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Na koszty celowego dochodzenia swoich praw przez powoda składało się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym ustalone zgodnie regulacją § 9 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r.)

Monika Sawa Bogumił Patulski Grzegorz Kochan

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.