Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2016 r. w Szczecinie

sprawy H. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 21 października 2015 r. sygn. akt IV U 673/15

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSO del. Aleksandra Mitros

Sygn. akt III AUa 1009/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 19.06.2015 roku przyznał ubezpieczonej H. K. emeryturę od 10.06.2015r. i ustalił jej wysokość. Wysokość emerytury wyniosła 1.913,84,93 zł a ponieważ była niższa od dotychczas wypłacanej renty, podlegała podwyższeniu do kwoty tej renty i wynosi od dnia 10.06.2015r. kwotę 1.945,21 zł.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona zarzuciła, że przy obliczaniu emerytury zastosowano waloryzacje roczną, a według niej powinna zostać zastosowana waloryzacja kwartalna, gdyż zgodnie z art.25a ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2016r., poz. 887) – zwanej ustawą emerytalną – waloryzacji dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku. Stwierdziła, że zastosowanie waloryzacji rocznej powoduje zaniżenie jej świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podniósł, że ponieważ emeryturę przyznano od 10.06.2015r., a więc waloryzacji rocznej za 2014r. podlegają kapitał początkowy i składki. Przepis art.25a ust.2 pkt 2 ustawy emerytalnej nie ma zastosowania do osób przechodzących na emeryturę w czerwcu danego roku, gdyż ich kapitał początkowy został na indywidualnym koncie zwaloryzowany wskaźnikiem rocznym. Stosownie do treści art.25 ust.3 cyt. ustawy nie ma możliwości zaniechania waloryzacji rocznej.

Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 21 października 2015 roku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyjął, iż przy ustalaniu wysokości emerytury ubezpieczonej H. K. kwota kapitału początkowego i kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podlega waloryzacji za IV kwartał 2014r. a waloryzacji kwartalnej podlega kwota kapitału początkowego i kwota składek zaewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych.

Sąd I Instancji ustalił, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. decyzją z dnia 16.06.2015r. przyznał ubezpieczonej H. K. emeryturę
od 10.06.2015r. i ustalił jej wysokość na kwotę 1.913,84 zł. Ponieważ była niższa od dotychczas wypłacanej renty, podlegała podwyższeniu do kwoty renty i wynosi miesięcznie od dnia 10.06.2015r. 1.945,21 zł. Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji kapitału początkowego i składek zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę. Organ rentowy stwierdził, że kwota składki zaewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 139.636,12 zł, a kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 349.157,71 zł. Organ rentowy przy ustalaniu wysokości tej emerytury nie dokonał waloryzacji kwartalnej kapitału początkowego i składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej. Dokonał natomiast waloryzacji rocznej. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Z ustaleń Sądu I Instancji wynika, że wysokość emerytury ubezpieczonej na dzień wydania zaskarżonej decyzji obliczono przy zastosowaniu zasad waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego przewidzianych w art.25a ust.1-3 ustawy emerytalnej.

W oparciu o tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługiwało na uwzględnienie i wskazując na treść art. 25 ust. 1, art. 25a ust. 1, ust. 2 i ust. 3 oraz art. 173 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2016r. poz. 887) – ze zmianą od września 2016r. - zwanej ustawą emerytalną – jednocześnie przytoczył ich treść. Sąd pierwszej instancji podniósł, że spór sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy ustalając wysokość emerytury ubezpieczonej od 10.06.2014r. ostatniej waloryzacji składek emerytalnych oraz kapitału początkowego należy dokonać według wskaźnika za czwarty kwartał 2014 r. – stosując art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej. Waloryzacja roczna ze swej natury ma zapewnić realność podstaw, od których zależy wysokość emerytury. Dlatego też waloryzacji dokonuje się przy zastosowaniu wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych (ust. 6 art. 25 ustawy emerytalnej). Formuła corocznej waloryzacji składek ustalona w art. 25. podlega uszczegółowieniu w art. 25a; poprzez odesłania zawarte w ust. 3 art. 25 („z uwzględnieniem art. 25a”). przepis art. 25a ustawy emerytalnej zachowuje zatem charakter szczególnej regulacji waloryzacji dla potrzeb pierwotnego ustalenia wysokości emerytury (w dalszym czasie waloryzowana będzie już emerytura a nie jej podstawa). Przepis art. 25a ustawy emerytalnej wprowadza waloryzację kwartalną dla osób przechodzących na emeryturę, tak aby stan ich konta uwzględniał przyrost przypisu składek przypadających po ostatniej waloryzacji rocznej dokonanej w trybie art. 25 ustawy. Ust. 2 art. 25 a ustawy precyzyjnie ustala mechanizm ostatniej kwartalnej waloryzacji w zależności od terminu kwartalnego ustalania wysokości emerytury. Treść pkt 2 ust. 2 art. 25a ustawy nie pozostawia wątpliwości; w przypadku ustalania wysokości emerytury w drugim kwartale danego roku – ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku, co przesądza o stosowaniu trybu waloryzacji kwartalnej oraz o wysokości ostatniego wskaźnika waloryzacyjnego. Takie stanowisko w zbliżonym stanie faktycznym zajął Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 30 stycznia 2013 r. sygnatura akt III AUa 1068/12 i podtrzymał je w wyroku dnia 18 marca 2015 r. III AUa 933/14. Sąd Okręgowy podniósł, że podzielił stanowisko wyrażone w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 kwietnia 2015 r. III AUa 554/14, zgodnie z którym, funkcjonalna wykładnia art. 25a ust. 1 w związku z art. 25a ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej prowadzi do wniosku, że przy ustalaniu prawa do emerytury w danym roku pomija się waloryzację roczną przeprowadzaną 1 czerwca za ten rok, obliczając podstawę emerytury wyłącznie przy zastosowaniu wskaźników waloryzacji kwartalnych, o których mowa w art. 25a ustawy. Użyte w art. 25a ust. 1 tej ustawy sformułowanie "kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnia waloryzację, o której mowa w art. 25" odnosi się do waloryzacji rocznej przeprowadzonej za rok poprzedzający ustalanie prawa i wysokości emerytury. Za taką wykładnią tych przepisów przemawia również art. 25 ust. 3 ustawy emerytalnej przewidujący coroczną waloryzację składek, z uwzględnieniem art. 25a. Uwzględniając przepisy art. 25a ustawy emerytalnej przyjął, że przy ustalaniu wysokości emerytury przeprowadza się wyłącznie waloryzację kwartalną, to jest z pominięciem bieżącej waloryzacji rocznej. W przypadku zatem ustalania wysokości emerytury w czerwcu danego roku (w drugim kwartale) ostatniej kwartalnej waloryzacji składek oraz kapitału początkowego dokonuje się wskaźnikiem za czwarty kwartał poprzedniego roku (art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej).

Sąd Okręgowy tak argumentując na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w sposób wyżej wskazany.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się organ rentowy. Zaskarżył wyrok w całości. Wyrokowi zarzucił naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 25a ust.2 pkt 2 ustawy emerytalnej poprzez:

- błędną jego wykładnię polegającą na uznaniu, że przepis ten, regulujący waloryzację kwartalną składek i kapitału początkowego, stosuje się także przy ustalaniu wysokości emerytury w czerwcu danego roku / w drugim kwartale/,

- niewłaściwe jego zastosowanie przy ustalaniu wysokości emerytury ubezpieczonej mimo, że ubezpieczona nabyła prawo do emerytury od dnia 10.06.2015r., a jej składki i kapitał początkowy zostały zwaloryzowane z dniem 1.06.2015r. wskaźnikiem rocznym.

Tak argumentując apelujący wniósł o:

1.zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania,

2.zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych.

Ubezpieczona nie ustosunkowała się do treści apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny w pełni podziela ustalenia faktyczne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jak też i argumentację prawną przedstawionego w uzasadnieniu sporządzonym do wydanego wyroku.

Sąd Apelacyjny podnosi, że w przedmiotowej sprawie pod rozwagę sądu zostało poddane zagadnienie czy ustalając wysokość emerytury organ rentowy powinien był dokonać ostatniej waloryzacji emerytury ubezpieczonej H. K. tylko według wskaźnika rocznego czy wskaźnika kwartalnego - stosując art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej, o co wnosiła ubezpieczona, wskazując, że w wyniku zastosowanej przez organ rentowy metody waloryzacji rocznej jej emerytura jest niższa. W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji powołał właściwe przepisy. W szczególności podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 25 ust. 3 ustawy emerytalnej waloryzację przeprowadza się corocznie od dnia 1 czerwca każdego roku, z uwzględnieniem art. 25a ustawy emerytalnej, waloryzacji podlega kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja. Przepis wyżej wskazany, ustawy emerytalnej, ma zastosowanie przy ustalaniu wysokości emerytury w odniesieniu do składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25 , kwota tych składek waloryzowana jest kwartalnie. Zgodnie zaś z przepisem art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy emerytalnej w przypadku ustalania wysokości emerytury w drugim kwartale danego roku ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 6 października 2015r., sygn. akt III UZP 9/15, składki podlegają w pierwszym rzędzie waloryzacji rocznej, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za 2000 rok, natomiast waloryzacja kwartalna, uregulowana w art. 25a ustawy, stanowi jej uzupełnienie. Mając na względzie całościowy sposób ustalania wysokości emerytury w zależności od czasu, w którym jest ona ustalona należy uwzględnić waloryzację składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia danego roku oraz waloryzację składek zaewidencjonowanych po dniu 31 stycznia danego roku. Na pełną aprobatę Sądu Apelacyjnego zasługuje stanowisko, że gdyby do wniosków złożonych w czerwcu 2014 roku, stosować inny, niż wynika z przytoczonego przepisu sposób ustalania emerytury, to prowadziłoby to do niedopuszczalnego zróżnicowania sposobu ustalania wysokości emerytury w trakcie jednego kwartału, co skutkowałoby nierównym traktowaniem wszystkich ubezpieczonych. Podobne stanowisko wyraził Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 11 lutego 2016 roku sygn. akt III AUa 15/15. Zgodzić się należy również z tym, że stanowiłoby to swoistą pułapkę prawną, iż wyłącznie w zależności od miesiąca złożenia wniosku, w ramach tego samego kwartału, świadczeniobiorca ponosiłby negatywne konsekwencje z tytułu odprowadzenia kolejnych składek, otrzymując wbrew oczekiwaniom niższe świadczenie. Podkreślić także należy, że przepisy art. 25 i art. 25a ustawy emerytalnej nie naruszają konstytucyjnych zasad równości wobec prawa oraz państwa prawa, o ile różnicują sytuację prawną osób pobierających świadczenia z ubezpieczeń społecznych w zależności od długości opłacania składek na te ubezpieczenia, a nie uzależniają ich wysokość od miesiąca złożenia wniosku o świadczenie w ramach jednego kwartału.

Tak argumentując Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego w całości.

SSA Urszula Iwanowska SSA Anna Polak SSO del. Aleksandra Mitros