Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2017 roku

Sąd Rejonowy w Kamiennej Górze I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Zenon Węcławik

Protokolant: st. sekr. sąd. Marta Pietrukiewicz

po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2017 r. K. na rozprawie

sprawy z powództwa D. M.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

I. powództwo oddala w całości,

II. zasądza od powoda D. M. na rzecz strony powodowej Towarzystwa (...) S.A. w W. kwotę 7.217,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sygn. akt I C 764/16

UZASADNIENIE

Powód D. M., reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. kwoty 54.600,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17.03.2016 r. oraz zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu żądania wywiódł, że w wyniku zdarzenia drogowego z dnia 12.08.2002 r. w K. poniosła śmierć jego matka B. M.. Wypadek drogowy został spowodowany przez W. B., kierującego pojazdem marki B. (...), nr rej. (...), który sam też zginął na miejscu zdarzenia. Jedynym jego pasażerem była matka powoda. Powód naprowadził, że wystąpił do pozwanego o zapłatę zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią jego matki i z tego tytułu otrzymał kwotę 7.000,00 zł. Wypłacając zadośćuczynienie, pozwany uznał przyczynienie się poszkodowanej w wysokości 80 %. Zdaniem powoda, wypłacone zadośćuczynienie nie kompensuje zaistniałej krzywdy, ponieważ jako jedynak mieszkał on z matką nieprzerwanie od urodzenia i tylko matka go wychowywała. Swego ojca powód nie znał. Matka zapewniała mu poczucie bezpieczeństwa i zaspokajała wszelkie możliwe jego potrzeby, pomimo swoich niewysokich dochodów. Łączyła ich zażyła więź rodzinna. Darzyli siebie wzajemnie pełnym zaufaniem i wsparciem. Byli dla siebie życzliwi i serdeczni. Wszystko to przestało nagle istnieć z chwilą wypadku i śmierci matki, której utratę powód bardzo przeżył, co wpłynęło na jego życie osobiste. Jako podstawę prawną swego roszczenia powód wskazał art. 24 k.c. i art. 448 k.c.

Pozwany Towarzystwo (...) S.A. w W. wniosło o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Podniósł, że wypłacone powodowi zadośćuczynienie odpowiada krzywdzie powoda, przy uwzględnieniu przyczynienia się poszkodowanej do jej śmierci poprzez dobrowolną jazdę z nietrzeźwym kierowcą. Wskazał, że powód w chwili wypadku miał 19 lat i realizując już własne plany życiowe przebywał zarobkowo za granicą. Zwrócił też uwagę, że niedługo po wypadku powód założył własną rodzinę, która pochłaniała jego uwagę i aktywność życiową, niezależnie od wsparcia bliskich osób z rodzeństwa matki. Podkreślił fakt, że powód zgłosił roszczenie przed sądem dopiero po czternastu latach od wypadku i w tym czasie nasilenie negatywnych emocji powoda uległo wygaszeniu. Wywiódł też, że powód nie wykazał ponadprzeciętnego procesu jego żałoby mogącego uzasadniać jego roszczenie, w tym poprzez podejmowanie działań zmniejszających traumatyczne przeżycia. Zdaniem pozwanego zadośćuczynienie za krzywdę powinno być stosowne i nie może być źródłem bezpodstawnego wzbogacenia się. W tym kontekście zauważył, że powód bezpośrednio po śmierci matki otrzymał od pozwanego odszkodowanie w wysokości 30.000,00 zł za znaczne pogorszenie się jego sytuacji życiowej w związku ze śmiercią osoby bliskiej, to jest świadczenie kompensacyjne odpowiadające zadośćuczynieniu za krzywdę – nie istniał bowiem wówczas przepis art. 446 § 4 k.p.c. Poza tym, pozwany zakwestionował datę naliczenia odsetek ustawowych, twierdząc, że należą się one od chwili ustalenia zadośćuczynienia za krzywdę.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12.08.2002 r., na obszarze zabudowanym w K., na ulicy (...) doszło do wypadku drogowego. Prowadzony przez W. B. bez należytej ostrożności ( z przekroczeniem dozwolonej prędkości 60 km/h ) samochód osobowy marki B. (...), nr rej. (...), poruszając się z prędkością 140-150 km/h, wpadł w poślizg i uderzył w prawym bokiem w znajdujący się przy drodze budynek. Kierowca pojazdu był nietrzeźwy – stężenie alkoholu w jego krwi wynosiło 2,0 promila. W następstwie wypadku zginęli na miejscu kierowca pojazdu oraz jego pasażerka – B. M., która w zapiętych pasach bezpieczeństwa siedziała z przodu na fotelu pasażera i miała stężenie alkoholu we krwi 0,2 promila. Sprawca wypadku miał ubezpieczone u pozwanego w zakresie OC. W sprawie przedmiotowego wypadku Komenda Powiatowa Policji w K. prowadziła dochodzenie pod sygnaturą RSD-610/02, Ds.1054/02. W toku postępowania przygotowawczego biegły sądowy z zakresu techniki samochodowej, ruchu drogowego i rekonstrukcji oraz przebiegu wypadków drogowych D. R. wydał opinię, w której stwierdził kategorycznie, że przyczyną wypadku było nieodpowiedzialne zachowanie kierującego pojazdem, który będąc w stanie nietrzeźwości prowadził pojazd z prędkością rażąco przekraczającą dopuszczalną w terenie zabudowanym. Wskutek tego stracił panowanie nad pojazdem, który wpadł w poślizg i zmienił kierunek ruchu uderzając w ścianę budynku. Postanowieniem Prokuratury Rejonowej w Kamiennej Górze z dnia 13.012.2002 r. dochodzenie zostało prawomocnie umorzone z uwagi na śmierć sprawcy wypadku.

( dowód: kserokopia aktu zgonu matki powoda na k. 35 akt, postanowienie sądowe o spadkobraniu po B. M. na k. 39 i 41 akt, meldunek policyjny o wypadku na k. 49 akt, wyniki badań zawartości alkoholu we krwi sprawcy wypadku na k. 42 akt, protokół pobrania krwi sprawcy wypadku na k. 43 akt, postanowienie o umorzeniu dochodzenia na k. 44 i 45 akt, protokół pobrania krwi sprawcy poszkodowanej wypadkiem na k. 46 akt, wyniki badań zawartości alkoholu we krwi poszkodowanej na k. 47 akt, wyniki autopsji na k. 48 akt, opinia rzeczoznawcy z zakresu motoryzacji D. R. na k. 50 – 62 akt, protokół przesłuchania świadka Z. W. na k. 63 - 64 akt, protokół przesłuchania świadka S. B. na k. 65 - 66 akt, protokół przesłuchania świadka G. B. na k. 69 - 70 akt, protokół przesłuchania świadka Z. M. na k. 71 - 72 akt, protokół przesłuchania świadka M. G. na k. 73 - 74 akt, protokół przesłuchania świadka K. Ś. na k. 75 - 76 akt, postanowienie o umorzeniu dochodzenia na k. 44 i 45 akt, protokół przesłuchania świadka D. M. na k. 67 – 68 akt, zeznania powoda D. M. z dnia 27.01.2017 r. na k. 137 - 138 akt, akta szkodowe nr (...) na k. 121 akt, załączone akta dochodzenia (...)610/02, Ds.1054/02, w tym zeznania świadka Z. M. na k. 61 – 62, opinia na k. 81 - 115 i postanowienie na k. 118 )

Matka powoda była panną i nigdy nie związała się na stałe z żadnym mężczyzną. Mieszkała zawsze tylko ze swoim jedynym dzieckiem – powodem. Pracowała jako pielęgniarka za wynagrodzeniem w wysokości najniższej płacy krajowej i by zapewnić rodzinie jak najwyższy poziom życia, podejmowała się dodatkowych prac zarobkowych. Dokładała wszelkich starań, by zaspokoić potrzeby swego syna. Zawsze otaczała jego rodzicielską miłością, którą on odwzajemniał. Spędzali dużo czasu na wspólnych wycieczkach. Ze sprawcą tragicznego wypadku z dnia 12.08.2002 r. - W. B., nawiązała znajomość niezbyt długo przed swoją śmiercią w tymże zdarzeniu. Powód w chwili śmierci matki miał 19 lat, obecnie ma lat 33. Z początkiem 2013 roku zawarł związek małżeński z poznaną jeszcze w 2000 roku kobietą. Ma z nią obecnie dwoje dzieci - pierwsza córka urodziła się w (...) r., druga zaś dwa lata temu. Przed ukończeniu liceum ogólnokształcącego, mając 18 lat, powód wyjechał na kilka miesięcy do Anglii w celach zarobkowych. Kolejny taki wyjazd nastąpił z początkiem czerwca 2002 r. i wówczas udał się tam z przyszłą swoją żoną, by zarobić między innymi na zakup samochodu. Przebywając tam, doznał szoku, gdy jego wujek przez telefon poinformował go w dniu 12.08.2002 r. o śmierci matki. Nazajutrz wrócili do Polski, kupując od razu bilety powrotne do Anglii. Powód nie mógł jeszcze przez wiele miesięcy przyjąć do wiadomości faktu śmierci swej matki. Krótko po pogrzebie, chciał z przyszłą swoją żoną wrócić do Anglii, by kontynuować tam pracę zarobkową, jednak zostali oni zawróceni z granicy. Po śmierci matki powód brał przez kilka dni środki uspokajające i przez kilka miesięcy odwiedzał codziennie grób matki, obecnie czyni to co najmniej raz w tygodniu. Udał się raz do psychologa, jednak stwierdził, że mu to nie pomaga i nie kontynuował terapii. Przez kilkadziesiąt dni po pogrzebie zamieszkiwał u swojego wujostwa, jednak zrezygnował z tego z zamiarem rozpoczęcia własnego samodzielnego życia. Wrócił więc do mieszkania po matce, gdzie pozostał już na stałe. Zamieszkała z nim tam razem jego przyszła żona. Utrzymywał jednak powód nadal kontakty ze swoją najbliższą rodziną, w tym ze swoją babcią. Zarobkował też wówczas u cioci i wujka kładąc kostkę brukową. Był jednak wycofany i zrezygnowany do chwili narodzin swojej pierwszej córki, kiedy to otrząsnął się i ponownie nabrał ochoty do życia i zaczął myśleć o swojej przyszłości. Ukończył w latach 2004-2006 dwuletnie studium administracyjne. Następnie w latach 2008 – 2012 przebywał w Danii, gdzie pracował zarobkowo za ok. 5-6 tys. zł miesięcznie. Do dzisiaj powód często i czule wspomina matkę przy żonie i dzieciach. W jego mieszkaniu znajdują się w wielu miejscach jej zdjęcia. Od pięciu lat powód jest zatrudniony jako przedstawiciel handlowy-dostawca w firmie transportowej w K. za wynagrodzeniem 1.400,00 zł miesięcznie netto.

( dowód: zeznania świadka M. W. (1) z dnia 7.12.2016 r. na k. 125v. - 126 akt, zeznania świadka A. M. z dnia 7.12.2016 r. na k. 126 - 127 akt, zeznania świadka M. W. (2) z dnia 7.12.2016 r. na k. 127v. akt, zeznania powoda D. M. z dnia 27.01.2017 r. na k. 137 - 138 akt, zaświadczenie o zasiłkach na k. 12 akt, zaświadczenia o pracy na k. 13, 14 i 19 akt, zestawienie wynagrodzenia poszkodowanej na k. 26 akt, zaświadczenie o zasiłkach na k. 27 akt, orzeczenie o niepełnosprawności powoda na k. 38 akt, kserokopia dowodu osobistego powoda na k. 33 akt, kserokopia aktu urodzenia powoda na k. 34 akt, kserokopie zdjęć na k. 36 i 37 akt, zeznanie podatkowe poszkodowanej na k. 20 – 25 akt, akta szkodowe nr (...) na k. 121 akt, załączone akta dochodzenia (...)610/02, Ds.1054/02, w tym zeznania świadka Z. M. na k. 61 – 62 )

Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 22.08.2002 r. powód otrzymał zasiłek pogrzebowy w wysokości 4.311,08 zł. Kolejną decyzją tegoż Zakładu z dnia 17.09.2002 r. przyznano powodowi rentę rodzinną wynoszącą 1.140,62 zł miesięcznie netto.

( dowód: decyzja o przyznaniu zasiłku pogrzebowego na k. 40 akt, decyzja rentowa na k. 15 – 18 akt i akta szkodowe nr (...) na k. 121 akt )

W dniu 17.11.2003 r. przyznano powodowi odszkodowanie za znaczne pogorszenie jego sytuacji życiowej z powodu śmierci matki wynoszące 20.000,00 zł, zmniejszając jednak wypłatę tego świadczenia do kwoty 12.000,00 zł z powodu przyczynienia się poszkodowanej do powstania szkody w 40 %. Ponadto przyznano powodowi kwotę 4.000,00 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu, zmniejszając ją również odpowiednio z uwagi na przyczynienie do kwoty 2.400,00 zł.

( dowód: pismo pełnomocnika powoda na k. 77 akt, decyzja o przyznaniu odszkodowania na k. 78, 79 i 85 akt i akta szkodowe nr (...) na k. 121 akt )

Pismem z dnia 8.02.2016 r. (...) spółka z o.o. spółka komandytowa w L., działając w imieniu powoda, wezwała pozwanego ubezpieczyciela do zapłaty 70.000,00 zł tytułem należnego powodowi zadośćuczynienia za krzywdę po śmierci jego matki.

( dowód: zgłoszenie pełnomocnictwa na k. 80 akt, pismo pozwanego na k. 81 akt, zgłoszenie szkody z dnia 8.02.2016 r. na k. 82 – 83 akt, pismo pozwanego na k. 84 akt i akta szkodowe nr (...) na k. 121 akt )

W dniu 15.02.2016 r. przyznano powodowi dalsze, uzupełniające odszkodowanie za znaczne pogorszenie jego sytuacji życiowej z powodu śmierci matki wynoszące 7.000,00 zł, pomniejszając i tym razem wypłatę tego świadczenia - do kwoty 1.400,00 zł, tytułem przyczynienia się poszkodowanej do powstania szkody w 80 %. Ponadto przyznano powodowi kwotę 2.321,00 zł jako zwrot kosztów pogrzebu, miarkując ją również z uwagi na przyczynienie - odpowiednio do kwoty 464,20 zł.

( dowód: akta szkodowe nr (...) na k. 121 akt )

Sąd zważył:

Powództwo było nieuzasadnione.

Odpowiedzialność strony pozwanej wyznaczona jest granicami odpowiedzialności sprawcy wypadku ( § 10 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów - Dz.U.Nr 26, poz. 310, obecnie zaś art. 34 ust. 1, art. 98 ust. 1 i art. 109 ust. 1 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych - t.j.: Dz.U.2013.392 ). Normami statuującymi odpowiedzialność sprawcy wypadku są natomiast art. 436 § 1 k.c. w związku z art. 435 § 1 k.c. Zgodnie z nimi, odpowiedzialność za szkodę na osobie, wyrządzoną komukolwiek przez ruch mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody ponosi jego samoistny posiadacz, chyba, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Zaistnienie warunków odpowiedzialności, określonych tym przepisem pozwala – w przypadku szkody polegającej na śmierci poszkodowanego - na zastosowanie art. 446 § 4 k.c. ( jeżeli delikt miał miejsce po 2.08.2008 r. – nowelizacja Kodeksu cywilnego ustawą z dnia 30 maja 2008 r. - Dz. U. Nr 116, poz. 731 ), zgodnie z którym, Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W realiach niniejszej sprawy – z uwagi na datę wypadku – odpowiedzialność pozwanego możliwa była na gruncie przepisów art. 24 i 448 k.c.

Niewątpliwie, wyrażenie w pieniądzu krzywdy, będącej kategorią niematerialną jest zwykle bardzo trudne. Niemniej jednak, zadośćuczynienie powinno odpowiadać ostatecznie w możliwym przybliżeniu ustalonej krzywdzie – utraconym dobrom osobistym ( kompensacyjny charakter zadośćuczynienia ). Kompensata majątkowa ma przede wszystkim na celu przezwyciężenie przykrych doznań poszkodowanego. Służyć temu ma nie tylko udzielenie należnej satysfakcji moralnej w postaci uznania krzywdy wyrokiem sądu, ale także zobowiązanie do świadczenia pieniężnego, które umożliwi pełniejsze zaspokojenie potrzeb i pragnień pokrzywdzonego ( zob.: uchwała SN z 8 grudnia 1973 r., III CZP 37/73 - OSN 1974/9/145, wyrok SN z 22 maja 1990 r., II CR 225/90 - Lex nr 9030, wyrok SN z 11 lipca 2000 r., II CKN 1119/98 - Lex nr 50884 i wyrok SN z 18 listopada 2004 r., I CK 219/04 - Lex nr 146356 ). Ustalenie „krzywdy” ma podstawowe znaczenie dla określenia odpowiedniej sumy, która miałaby stanowić jej pieniężną kompensatę. Przy oznaczeniu zakresu wyrządzonej krzywdy za konieczne uważa się uwzględnienie: rodzaju naruszonego dobra, zakresu ( natężenie i czas trwania ) naruszenia, trwałości skutków naruszenia i stopnia ich uciążliwości ( zob.: wyrok SN z 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 99/05 - Lex nr 198509, wyrok SN z 1 kwietnia 2004 r., II CK 131/03 - Lex nr 327923, wyrok SN z 19 sierpnia 1980 r., IV CR 283/80 - OSN 1981/5/81 i wyrok SN z 9 stycznia 1978 r., IV CR 510/77 - OSN 1978/11/210 ).

Kierując się powyższym należy jednoznacznie stwierdzić, że nie ma obecnie żadnego uzasadnienia dla przyznania powodowi zadośćuczynienie za krzywdę w wysokości przekraczającej 30.000,00 zł. Wobec jednak rażącego przyczynienia się poszkodowanej do własnej śmierci ( art. 362 k.c. ) należało uznać, że jej przyczynienie się do szkody przekraczało 1/2 i przyjąć jako odpowiedni poziom przyczynienia w wysokości 2/3, co w rezultacie ogranicza należną powodowi z powyższego tytułu kwotę do 10.000,00 zł. Suma ta jest nota bene niższa od świadczenie pieniężnego przyznanego dotychczas powodowi w toku postępowania likwidacyjnego z tego tytułu w wysokości łącznej 13.400,00 zł. Stanowisko wyrażone przez Sąd odpowiada aktualnej linii orzecznictwa. Jazda bowiem z pijanym kierowcą jest traktowana w orzecznictwie co raz bardziej pryncypialnie jeżeli chodzi o kwestię przyczynienia się pasażera do wypadku ( zob. wyrok SN z dnia 20 listopada 2003 r., III CKN 606/00 – Lex nr 550935 i wyrok SA w Szczecinie z dnia 26 marca 2015 r., I ACa 507/14 – Lex nr 1771491 ). Nie bez znaczenia poza tym w kwestii wysokości należnego zadośćuczynienia jest też fakt, że niemal całe zadośćuczynienie wypłacone zostało powodowi 12 lat temu, kiedy to siła nabywcza polskiej waluty była zupełnie inna ( zob. np. wyrok SN z dnia 27 marca 1979 r., IV CR 46/79 – OSNC 1979/10/199 ). Z tej przyczyny, przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia należnego powodowi nie powinno się poprzestawać na odniesieniu do nominalnej wysokości wypłaconego już zadośćuczynienia w kontekście wysokości zadośćuczynienia dochodzonego obecnie pozwem. Należy bowiem skonstatować, że powód otrzymał w istocie znacznie większą rekompensatę w dacie wypłaty mu zadośćuczynienia, niż wynikałoby to obecnie z nominalnej jej wysokości przy zważeniu aktualnego poziomu siły nabywczej PLN. Dla zilustrowania tej kwestii wystarczy wskazać, że w 2003 roku przeciętne wynagrodzenie wynosiło 2.201,47 zł ( M.P.2004.9.137 ), natomiast w trzecim kwartale 2016 r. wyniosło 4055,04 zł ( Dz.U.2016.887 ). Rekapitulując, otrzymane przez powoda zadośćuczynienie pieniężne za doznaną przez niego krzywdę mieści się w ramach wyznaczonych okolicznościami sprawy i treścią art. 24 § 1 k.c. i art. 448 k.c., uwzględniając nie tylko rodzaj i rozmiar krzywdy powoda, ale i długotrwałość tej krzywdy ( wyrok SN z 5 maja 1967 r., I PR 118/67 - Lex nr 139132 i wyrok SN z 24 lipca 1969 r., I PR 178/69 - PiP 1970/8-9/412 ). Okoliczności indywidualne, związane z pokrzywdzoną, wzięto pod uwagę przy zastosowaniu zobiektywizowanych kryteriów oceny fizycznych i psychicznych następstw wypadku ( wyrok SN z 14 kwietnia 1990 r., II CR 42/80 - Lex nr 8225 ). Kompensacji tak rozumianej nie mógł podważyć aktualny poziom stopy życiowej społeczeństwa ( wyrok SN z 10 marca 2006 r., IV CSK 80/05 - OSNC 2006/10/175, wyrok SN z 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03 - OSNC 2005/2/40 i wyrok SN z 14 kwietnia 1990 r., II CR 42/80 - Lex nr 8225 ).

Sąd uznał za wiarygodne zarówno zeznania świadków M. W. (1), A. M., M. W. (2), jak i zeznania powoda. Były one bowiem spójne i logiczne oraz wzajemnie koherentne, a także pozostawały w zgodzie z dokumentacją zebraną w sprawie, w tym z aktami szkodowymi. Co prawda, świadek A. M. była żoną powoda, jednakże – w ocenie Sądu – nie wpłynęło to negatywnie na treść jej przekazu. Zeznania powoda wraz z zeznaniami świadków pozwoliły na ustalenie istotnych w sprawie okoliczności faktycznych, w szczególności w zakresie skutków wypadku drogowego z dnia 12.08.2002 r., związanych z krzywdą doznaną przez powoda po śmierci jego matki.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie przywołanych przepisów, orzeczono jak w punkcie I wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu objęte punktem II wyroku oparte zostało na dyspozycji art. 98 k.p.c. Koszty procesu pozwanego sprowadzały się do kwoty 7.217,00 zł stanowiącej minimalną stawkę wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa. Taka należność zasądzono od powoda na rzecz pozwanego.