Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

W następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Witold Rękosiewicz

Protokolant: protokolant sądowy – stażysta Piotr Hołyś

po rozpoznaniu w dniu 27 stycznia 2014 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki z o.o.

w S.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o zmianę taryfy dla ciepła

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 23 listopada 2010 r. znak (...) (...) (...)

oddala odwołanie.

SSO Witold Rękosiewicz .

Sygn. akt XVII AmE 118/13

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) po rozpatrzeniu wniosku (...) spółki z o.o. w S. (spółka, przedsiębiorca, powód) z dnia 21 września 2010 roku w sprawie zatwierdzenia zmiany XII taryfy dla ciepła, decyzją z dnia 23 listopada 2010 roku znak (...) (...) (...) odmówił zmiany swojej decyzji z dnia 2 września 2010 roku znak (...) (...) (...) , którą zatwierdził zmianę XII taryfy dla ciepła ustaloną przez powoda i ustalił okres jej obowiązywania do dnia 30 września 2011 roku.

(...) sp. z o.o. w S., wniesionym odwołaniem zaskarżyła decyzję Prezesa URE w całości.

Zaskarżonej decyzji powód zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 155 kpa poprzez:

a)  przyjęcie, iż w sprawie nie zostały spełnione przesłanki do jego zastosowania,

b)  błędną wykładnię słusznego interesu strony polegającą na przyjęciu, iż słusznym interesem strony nie jest zmiana ostatecznej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 2 września 2010 roku nr (...) (...) (...) polegając na zatwierdzeniu zmiany XII taryfy dla ciepła ustalonej przez przedsiębiorstwo energetyczne,

c)  błędną wykładnię interesu społecznego, polegającą na przyjęciu, iż w interesie wszystkich odbiorców ciepła jest niedokonywanie zmiany taryfy dla ciepła żądanej przez powoda w ramach jego wniosku o zmianę ostatecznej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 2 września 2010 roku nr (...) (...) (...), polegającej na zatwierdzeniu zmiany XII taryfy dla ciepła, ustalonej przez przedsiębiorstwo energetyczne w części obejmującej ceny wytwarzania ciepła oraz stawek opłat za usługi przesyłowe ciepła dla grup taryfowych odbiorców zasilanych ze źródeł opalanych gazem ziemnym,

2.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 45 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne w związku z § 28 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 17 września 2010 roku w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (Dz. U. nr 194, poz. 1291 dalej „rozporządzenie taryfowe”) poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż:

a)  zatwierdzenie przez Prezesa URE nowych cen gazu dla dostawców gazu ( (...) S.A. oraz(...) (...) S.A.) na rzecz powodowej spółki nie jest dla powoda nieprzewidzianą, istotną zmianą warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne (powoda) działalności gospodarczej, uprawniającą powoda do żądania zmiany ostatecznej decyzji Prezesa URE z dnia 2 września 2010 roku nr (...) (...) (...) polegającej na zatwierdzeniu zmiany XII taryfy dla ciepła ustalonej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w części obejmującej ceny wytwarzania ciepła oraz stawek opłat za usługi przesyłowe ciepła dla grup taryfowych odbiorców zasilanych ze źródeł opalanych gazem ziemnym oraz

b)  wyższe stawki cen gazu dla powoda nie wpływają na pokrywanie przez powoda kosztów prowadzenia przez powoda działalności w zakresie wytwarzania ciepła ze źródeł opalanych gazem ziemnym oraz koszty przesyłu tego ciepła,

3.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne w związku z § 3 pkt 2 w/w rozporządzenia taryfowego poprzez ich nieuwzględnienie przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, na skutek czego brak zmiany ceny wytwarzania ciepła oraz stawek opłat za usługi przesyłowe ciepła dla grup taryfowych odbiorców zasilanych ze źródeł opalanych gazem ziemnym zgodnie z żądaniem powoda prowadzi do zakazanego subsydiowania skrośnego,

4.  naruszenie art. 23 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne poprzez jego niezastosowanie i wydanie zaskarżonej decyzji wyłącznie w interesie części odbiorców ciepła (zasilanych ze źródeł opalanych gazem ziemnym) przy jednoczesnym naruszeniu interesów powoda oraz innych odbiorców ciepła ( zasilanych ze źródeł innych niż opalane gazem ziemnym).

W oparciu o powyższe zarzuty powód wniósł o:

I.  zmianę zaskarżonej decyzji Prezesa URE z dnia 23 listopada 2010 roku, odmawiającej zmiany ostatecznej decyzji Prezesa URE z dnia 2 września 2010 roku nr (...) (...) (...) o zatwierdzeniu zmiany XII taryfy dla ciepła ustalonej przez przedsiębiorstwo energetyczne, w ten sposób, że wyrokiem Sądu dokonuje się zmiany ostatecznej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 2 września 2010 roku nr (...) (...) (...) poprzez zatwierdzenie nowych cen wytwarzania ciepła oraz stawek opłat za usługi przesyłowe ciepła dla grup taryfowych odbiorców zasilanych ze źródeł opalanych gazem ziemnym wskazanych szczegółowo w załączniku do niniejszego odwołania.

II.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

Na wypadek nieuwzględnienia pkt I i pkt II odwołania powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki.

Uzasadniając odwołanie powód wskazał, że na etapie kalkulacji taryfy XII uwzględnił ceny zakupu gazu ziemnego od (...) SA oraz G. (...) SA obowiązujące do dnia wydania decyzji o zatwierdzeniu XII taryfy dla powoda (2 września 2010 r.). Jednak Prezes URE już w dniach 16 i 23 września 2010 r. wydał decyzje o zatwierdzeniu nowych taryf dla obu podmiotów dostarczających powodowi paliwo, wprowadzających wyższe cen gazu ziemnego. Ta nieprzewidziana i istotna zmiana kosztów zakupu gazu ziemnego doprowadziła do wzrostu kosztów prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej w części obejmującej wytwarzanie ciepła dla grup taryfowych odbiorców zasilanych ze źródeł opalanych gazem ziemnym.

W ocenie powoda przedstawione okoliczności uzasadniają stwierdzenie, iż w sprawie zachodzą wymienione w art. 155 kpa przesłanki do zmiany ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu taryfy z uwagi na słuszny interes powoda i interes społeczny wobec zaistnienia nieprzewidzianej, istotnej zmiany warunków wykonywania działalności gospodarczej. Powód argumentował, że jako przedsiębiorca energetyczny jest bezwzględnie obowiązany do stosowania art. 45 ust. 1 Prawa energetycznego. Zgodnie z tym przepisem w procesie kalkulacji taryfy dla ciepła należy uwzględnić środki na pokrycie kosztów uzasadnionych. Jednym z głównych składników tych kosztów są koszty zakupu gazu ziemnego. Powołując się na przepisy rozporządzenia taryfowego powód wskazał, że zobowiązany jest do kalkulacji taryfy dla ciepła na podstawie planowanych uzasadnionych kosztów rocznych wykonywania działalności gospodarczej w okresie zaopatrzenia w ciepło. W opracowanej taryfie określił ceny wytwarzania ciepła i stawki opłat za usługi przesyłowe ciepła dla grup taryfowych odbiorców zasilanych ze źródeł ciepła opalanych gazem ziemnym na podstawie cen gazu ziemnego, obowiązujących u jego dostawców do dnia wydania przez pozwanego decyzji o zatwierdzeniu XII taryfy. Był zobligowany do zaplanowania ceny wytwarzania ciepła oraz stawki opłat za usługi przesyłowe ciepła na poziomie, który okazał się zaniżony w kontekście wydanych następnie przez Prezesa URE decyzji podnoszących ceny gazu ziemnego nabywanego od dostawców paliwa. Powód stwierdził, że wobec podwyższenia stawek cen gazu ziemnego dostarczanego przez (...) SA oraz (...) (...) SA poniesie realna stratę w wysokości 202 692, 81 zł. O tę kwotę wzrosną koszty wytworzenia ciepła ze źródeł ciepła opalanych gazem ziemnym w związku ze wzrostem cen zakupu tego gazu. Zauważył, iż pozwany w zaskarżonej decyzji nie zakwestionował przedstawionego przez powoda wyliczenia. Stwierdził, że wyliczona kwota jest dla niego znacząca i powoduje daleko idące konsekwencje finansowe. Przyjęcie w dobrej wierze do kalkulacji taryfy stawek gazu ziemnego, które w wyniku późniejszych decyzji pozwanego wzrosły uzasadnia zdaniem powoda uznanie zaistniałej sytuacji jako przypadek nieprzewidzianej, istotnej zmiany warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej, o którym mowa w § 28 ust. 1 rozporządzenia taryfowego. Powód dowodził, że mimo najwyższej staranności nie był w stanie przewidzieć i zaplanować nowych, wyższych kosztów zakupu gazu i przyjął ceny zakupu regulowane przez Prezesa URE.

W rezultacie, zdaniem powoda w sprawie istnieją przesłanki do zmiany decyzji ostatecznej o zatwierdzeniu taryfy, w trybie określonym w art. 155 kpa, ponieważ w słusznym interesie powoda leży urealnienie ceny wytwarzania ciepła i stawek opłat za usługi przesyłowe do poziomu wynikającego z obowiązujących cen zakupu gazu ziemnego aby nie musiał sprzedawać swego produktu ze stratą po cenie niższej od kosztów nabycia gazu ziemnego.

Zdaniem powoda stanowisko Prezesa URE, iż wzrost kosztów zakupu gazu ziemnego nie jest istotny zostało przyjęte wyłącznie w interesie odbiorców ciepła i jest nieuprawnione. Wąska grupa odbiorców zasilana ze źródeł ciepła opalanych gazem ziemnym otrzymuje ciepło po zaniżonej cenie a pozostała część odbiorców jest w rezultacie wydania zaskarżonej decyzji nie równo traktowana, ponieważ płaci za ciepło po cenie prawidłowo skalkulowanej. Według powoda taka sytuacja może prowadzić do subsydiowania skrośnego jednej grupy odbiorców ciepła.

Powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2004 roku sygn. akt III SZP 2/04 powód wskazał, że interes odbiorców ciepła nie powinien co do zasady zablokować możliwości urealnienia ceny administracyjnie ustalonej, jeżeli została ona źle ustalona i może doprowadzić do pokrzywdzenia przedsiębiorstwa energetycznego.

Pozwany- Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania. Oświadczył, że w jego ocenie w sprawie nie zostały spełnione, przewidziane w art. 155 kpa oraz § 28 ust. 1 rozporządzenia taryfowego przesłanki warunkujące dopuszczalność zmiany decyzji ostatecznej, zatwierdzającej XII taryfę dla ciepła ustaloną dla powoda. Podkreślił, że taryfa dla ciepła jest kalkulowana na podstawie wielkości planowanych tj. kosztów działalności, ilości sprzedanego ciepła, ilości zużytego paliwa i kosztu jego zakupu. W okresie stosowania taryfy wielkości te mogą odbiegać od przyjętych przez przedsiębiorcę na etapie opracowywania taryfy. Żądanie powoda pozwany ocenił jako próbę przerzucenia na odbiorców ciepła niekorzystnych skutków ryzyka gospodarczego. Wskazał, iż ustawodawca celowo ograniczył możliwość zmiany ustalonej już taryfy wprowadzając warunek, że zmiana wielkości planowanych musi mieć charakter nieprzewidziany i istotny. Nie każda zmiana warunków prowadzenia działalności może być uznana za istotną. Prezes URE podkreślił, że zmiana planowanych kosztów zakupu paliwa gazowego o 0,2 mln zł, co odpowiadało podwyższeniu całości planowanych na etapie kalkulacji taryfy XII kosztów o niecałe 0.2% była niewielka i nie mogła być uznana za istotną w porównaniu z planowanymi przez powoda kosztami działalności. Dodał, iż wielkość o jaką spółka planuje zwiększyć koszty zakupu gazu jest nieznaczna w porównaniu do zaplanowanych wielkości kosztów zakupu gazu oraz wliczonego do kalkulacji taryfy zwrotu kapitału zaangażowanego w działalność gospodarczą. W kalkulacji taryfy powód założył wielkość zwrotu z kapitału ogółem na poziomie 15,01mln zł a zwrot z kapitału dla grupy odbiorców opalanych gazem ziemnym (mniejszościowych) w wysokości 0,82 mln zł. Ponadto pozwany zauważył, że kolejną decyzją z dnia 16 grudnia 2010 r. zatwierdził zmianę taryfy dla (...) SA, wprowadzającą obniżkę cen gazu ziemnego o 3,2% w każdej grupie taryfowej. Zdaniem pozwanego przedstawione okoliczności uzasadniają uznanie podniesionych przez powoda w odwołaniu argumentów za chybione i nieaktualne, oraz świadczy o zmienności warunków wykonywania działalności gospodarczej.

Prezes URE nie zgodził się też z zarzutem błędnej wykładni, zawartej w art. 155 kpa przesłanki interesu społecznego i twierdzeniem, iż za zmianą taryfy przemawia także interes społeczny. Powołał się na wyrażoną w art. 16 §1 kpa zasadę bezpieczeństwa prawnego i trwałości decyzji ostatecznych. Podkreślił, że ze względu na wymienione zasady art. 155 kpa ma zastosowanie tylko w nadzwyczajnych trybach i szczególnych okolicznościach określonych w kodeksie i ustawach szczególnych.

Podkreślił, że nadrzędnym interesem społecznym jest utrzymanie porządku prawnego, wyrażające się m.in. w kontrolowaniu przez Prezesa URE czy przedsiębiorca energetyczny, działając na rynku regulowanym nie przerzuca na odbiorców nieuzasadnionych kosztów prowadzonej działalności gospodarczej.

Pozwany wskazał także na pojęcie słusznego interesu strony, który aby uzasadniać zmianę prawomocnej decyzji, musi posiadać szczególne przymioty słuszności, doniosłości i musi przeważać nad ogólnospołecznym interesem leżącym w trwałości prawomocnych decyzji administracyjnych. Niwelowanie skutków ekonomicznych wynikających z normalnego ryzyka gospodarczego nie może być uznane za słuszny i godny ochrony interes strony.

Prezes URE zauważył, iż uwzględnienie wniosku o zmianę taryfy skutkowałoby drugim wzrostem opłat za ciepło, co nie byłoby bez znaczenia dla odbiorców ciepła. Zaznaczył, że ponadto wchodząca w życie od 1 stycznia 2011 r. podwyżka stawek podatku VAT od towarów i usług będzie oznaczała dla odbiorców kolejną, trzecią już podwyżkę kosztów zakupu ciepła w krótkim okresie czasu.

Zarzut naruszenia art. 23 Prawa energetycznego poprzez jego niezastosowanie i wydanie zaskarżonej decyzji wyłącznie w interesie części odbiorców ciepła pozwany uznał za chybiony. Zaznaczył, że odmowa zmiany taryfy dotyczyła w istocie wszystkich odbiorców ciepła od powoda. Prezes URE wskazał, że na skutek wniosku powoda zobowiązany był do analizy zmiany taryfy jako całości sporządzonej dla wszystkich odbiorców ciepła.

Pozwany wskazał także na doniosłe znaczenie sprawowanego przez Prezesa URE nadzoru nad rynkiem energetycznym i koniecznością ingerowania oraz oceny w przedkładane mu do zatwierdzenia taryfy.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Powód - (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. jest przedsiębiorstwem energetycznym prowadzącym działalność gospodarczą polegającą na sprzedaży ciepła i świadczeniu usług przesyłowych. Usługi powoda skierowane są do odbiorców zasilanych z dwojakiego rodzaju źródeł ciepła. Dominująca grupa odbiorców (95%) jest zasilana ze źródeł ciepła opalanych węglem lub ciepłem kupowanym przez powoda od (...) SA w B. Oddział Zespół Elektrowni (...). Pozostałe 5% odbiorców zasilana jest ciepłem wytwarzanym w źródłach ciepła opalanych gazem ziemnym.

W dniu 2 września 2010 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wydał decyzję o zatwierdzeniu ustalonej przez powoda XII taryfy dla ciepła z okresem jej obowiązywania od 1października 2010 r. do 30 września 2011 r. Taryfa XII obejmowała ceny i stawki opłat dotyczące wszystkich odbiorców ciepła bez względu na rodzaj źródła ciepła w jakim było ono wytwarzane. Przy kalkulacji taryfy przedsiębiorca uwzględnił ceny gazu ziemnego ustalone w taryfach (...) SA i (...) (...) SA obowiązujących w dniu wydania decyzji o zatwierdzeniu taryfy powoda. W trakcie postępowania w sprawie zatwierdzenia XII taryfy dla ciepła Prezes URE kilkakrotnie wzywał spółkę do ograniczenia zaplanowanych cen ciepła i obniżenia wysokich stawek opłat za usługi przesyłowe. Znaczącym obciążeniem dla odbiorców ciepła była wliczona przez przedsiębiorcę w taryfę XII bardzo wysoka wartość zwrotu kapitału zaangażowanego w działalność gospodarczą. Przyjęta do kalkulacji XII taryfy wartość zwrotu kapitału zaangażowanego w działalność gospodarczą wynosiła z całego kapitału - 15 010 728, 51 zł , a z kapitału dla grup odbiorców opalanych gazem ziemnym – 822 603, 04 zł. Przyjęte przez powoda do kalkulacji taryfy wielkości zwrotu kapitału stanowiły 14% całości planowanych kosztów i znacząco wpływały na poziom cen i stawek z tytułu dostarczania ciepła.

Po wydaniu w dniu 2 września 2010 r. decyzji zatwierdzającej XII taryfę dla powoda Prezes URE wydał w dniach 16 września 2010 r. oraz 23 września 2010 r. decyzje o zatwierdzeniu nowych taryf (...) SA oraz(...) (...) SA, wprowadzających nowe ceny gazu ziemnego dostarczanego odbiorcom, w tym m.in. powodowemu przedsiębiorcy.

W związku z zatwierdzeniem przez Prezesa URE nowych cen gazu ziemnego dostarczanego spółce przez (...) SA oraz (...) (...) SA powód na podstawie art. 155 kpa w związku z § 27 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dn. 9 października 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie ciepłem (Dz. U. nr 193, poz. 1423 – dalej rozp. taryfowe 2006 ) wystąpił w dniu 21 września 2010 r. do Prezesa URE o zmianę decyzji z dnia 2 września 2010 r. o zatwierdzeniu XII taryfy dla ciepła (k. 28 akt adm.). We wniosku spółka wskazała, że zmiana obowiązującej taryfy wynika z zaistnienia przesłanki wymienionej w § 27 rozp. taryfowego 2006 w postaci wzrostu kosztów zużycia paliwa gazowego w stosunku do wielkości założonych w planach przyjętych na potrzeby XII taryfy dla ciepła, ze względu na wzrost cen gazu u dostawcy. W tabeli 5-1 przedstawiono wartości zużycia gazu ogółem wg nowej taryfy w stosunku do wartości przyjętych w taryfie zatwierdzonej, oraz charakterystykę wprowadzonych zmian (k. 59 akt adm.). Wzrost wartości zużycia gazu ogółem w nowej taryfie XIIA, w stosunku do wartości przyjętej w taryfie XII, spółka ostatecznie wyliczyła na kwotę 202 692, 81zł tzn. o 4,2% z dotychczasowej kwoty 4 862 677, 31zł do 5 061 370,77zł (k.67 akt adm.). Pismami z dnia 4 i 13 października 2010 r. (k. 60 i 103 akt adm.) Prezes URE wzywał spółkę do przedstawienia szczegółowego uzasadnienia wniosku o zmianę taryfy poprzez wykazanie spełnienia wymienionych w §27 rozp. taryfowego 2006 przesłanek zmiany taryfy. Podkreślił, że w następstwie uwzględnienia wniosku powoda w ciągu zaledwie czterech miesięcy odbiorców ciepła czekałaby trzykrotna zmiana taryfy. Zaznaczył, że zatwierdzona taryfa uwzględnia znaczną wartość zwrotu z kapitału, która zdecydowanie przekracza wielkość zmiany kosztów zakupu gazu po podwyżkach taryf dla paliw gazowych dostawców gazu (k. 103 akt adm.).

Powód wskazał we wniosku i składanych wyjaśnieniach, iż na skutek nieprzewidzianej i istotnej zmiany cen zakupu gazu ziemnego, koszty zakupu gazu wzrosną o 202.692,81 zł. tj. o 2,53% w skali roku w stosunku do kosztów planowanych (k. 67 akt adm.). Roczne obciążenia odbiorców zasilanych ze źródeł ciepła opalanych gazem w zatwierdzonej taryfie wynoszą 8 000 378, 01zł a wyliczone według cen proponowanych wyniosą 8 203 071, 13zł. Podkreślił, że w procesie kalkulacji taryfy w części dotyczącej odbiorców zasilanych ze źródeł ciepła opalanych gazem ziemnym nie mógł uwzględnić okoliczności podwyższenia kosztów zakupu gazu, ponieważ nie wiedział, iż Prezes URE wyda decyzje taryfowe, wprowadzające nowe ceny gazu. Zdaniem powoda podwyżka cen gazu stanowiła nieprzewidziana i istotną zmianę warunków wykonywania działalności gospodarczej uprawniającą do żądania zmiany decyzji o zatwierdzeniu taryfy. We wniosku o zmianę taryfy powód stwierdził, zaistniałe okoliczności wypełniły określone w art. 155 kpa przesłanki do zmiany decyzji w sprawie zatwierdzenia taryfy dla ciepła przed upływem okresu jej obowiązywania, a za zmianą decyzji przemawiał również słuszny interes strony.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej decyzji, Prezes URE po analizie cen ustalonych przez powoda we wniosku o zmianę XII taryfy stwierdził, że ceny te skalkulowane zostały w sposób nie zapewniający ochrony interesów odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen, tj. niezgodnie z art. 45 ust 1pkt 3 Prawa energetycznego.

Na rozprawie w dniu 27 stycznia 2014 r. pełnomocnik Prezesa URE poinformował, że w 2010 r. powód osiągnął w zysk w wysokości 18 324 000 zł a w 2011r. 19 492 000 zł.

Pełnomocnik powoda oświadczył, że nie ma informacji na temat zysku osiągniętego przez spółkę w latach 2010 i 2011, ale stwierdził, że każdy wymieniony rok obrotowy nie zakończył się stratą.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w następstwie nieprzewidzianej zmiany ceny gazu ziemnego dostarczanego powodowi i wykorzystywanego do wytwarzania ciepła w źródłach ciepła opalanych gazem ziemnym, uwzględnione przy ustalaniu taryfy XII zatwierdzonej przez Prezesa URE decyzją z dnia 2 września 2010 r. koszty prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej wzrosły o kwotę 202 692,81 zł.

Powód wywodził, że jego wniosek o zmianę decyzji zatwierdzającej taryfę wynikał z wystąpienia kosztów nieplanowanych. W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wskazał, że w następstwie wzrostu planowanych kosztów zakupu gazu ziemnego nie dojdzie jednak do sytuacji, w której powód prowadziłby działalność gospodarczą z zastosowaniem cen i stawek opłat skalkulowanych poniżej kosztów uzasadnionych. Oznacza to, że przychody powoda, zmniejszone wobec konieczności poniesienia większych o około 202 700zł kosztów, jakkolwiek niższe od planowanych w odniesieniu do wszystkich przychodów wynikających z wprowadzenia XII taryfy, będą jednak utrzymane na poziomie wyższym od kosztów prowadzonej działalności. Przedstawione przez Prezesa URE powyższe stanowisko nie zostało zakwestionowane przez powoda.

Powód wskazywał jednak, że jego przychody z działalności skierowanej do odbiorców ciepła zasilanych ze źródeł ciepła opalanych gazem ziemnym zostały zmniejszone właśnie o kwotę 202 692 zł, której wydatek musiał dodatkowo zaplanować na zakup gazu w związku z zatwierdzeniem nowych taryf na gaz jeszcze przed dniem rozpoczęcia stosowania przez powoda taryfy zatwierdzonej decyzją z dnia 2 września 2010 r.

Podstawowe znaczenie w sprawie miało ustalenie, czy w danych okolicznościach faktycznych zostały spełnione określone w art. 155 kpa oraz § 28 rozporządzenia taryfowego z 2010 r. warunki uzasadniające zmianę decyzji Prezesa URE o zatwierdzeniu taryfy.

Okoliczność, że zmiana kosztów zakupu gazu była nieprzewidziana nie budzi większych wątpliwości. Mimo twierdzenia przez pozwanego, że powód powinien przewidywać możliwość zmiany warunków prowadzenia działalności w okresie obowiązywania koncesji, zdaniem Sądu okoliczność tę należało uznać za spełnioną.

Spełniona był również przesłanka zgody strony na zmianę decyzji.

Z uwagi na skutki zmiany decyzji dla odbiorców ciepła nie można uznać za spełnioną przesłanki interesu społecznego. Należy podkreślić, że nawet w przypadku odmowy zmiany taryfy odbiorców czekały dwie zmiany wysokości ponoszonych opłat za ciepło w związku z wejściem w życie nowej taryfy powoda, zatwierdzonej decyzją z 2 września 2010 r. oraz na skutek wzrostu od 1 stycznia 2011 r. podatku VAT.

Zdaniem Sądu okoliczności sprawy nie dają podstaw do uznania za spełnioną przesłanki słusznego interesu strony. Należy wskazać na przyjęte przez powoda w kalkulacji taryfy XII wysokie wartości zwrotu kapitału zaangażowanego w działalność gospodarczą, nieuzasadnione poziomem występującego w okresie obowiązywania taryfy ryzyka wykonywania działalności gospodarczej. Na tę okoliczność i wynikające z niej dla przedsiębiorcy korzyści Prezes URE wskazywał powodowi w postępowaniu poprzedzającym wydanie decyzji o zatwierdzeniu taryfy XII, oraz w piśmie z dnia 13 października 2010 r. przed wydaniem zaskarżonej decyzji. Mając na uwadze, że wynikający ze wzrostu cen zakupu gazu przewidywany przez spółkę wzrost kosztów wynosił niespełna 202 700 zł. a przyjęta do kalkulacji taryfy XII wielkość zwrotu kapitału- 15 010 728 zł. należy zgodzić się z pozwanym, że brak było podstaw do uznania za spełnioną przesłanki słusznego interesu strony. Przyjęta w zatwierdzonej taryfie XII stopa zwrotu kapitału gwarantowała bowiem spółce wysoką rentowność nawet w przypadku nieplanowanego wzrostu kosztów prowadzenia działalności w okresie obowiązywania tej taryfy. Dodać wypada, że po wydaniu zaskarżonej decyzji Prezes URE decyzją z dnia 16 grudnia 2010 r. obniżył o 3,2% cenę gazu sprzedawanego przez (...) SA. Ponadto rok obrotowy, w którym obowiązywała taryfa XII powód zamknął wynikiem dodatnim, osiągając zysk w wysokości 18 324 000 zł., czego spółka nie kwestionowała. W tej sytuacji złożenie przez przedsiębiorcę wniosku o zmianę taryfy należy ocenić jako dążenie do przerzucenia na odbiorców ciepła ryzyka gospodarczego i nie uzasadnia stanowiska o istnieniu w sprawie słusznego interesu strony.

Przedstawione okoliczności należało uwzględnić również w analizie i ocenie skutków ekonomicznych zmian w celu ustalenia, czy zmiana warunków wykonywania działalności gospodarczej była dla powoda istotna w stopniu uzasadniającym zmianę taryfy. Na podstawie wzrostu cen gazu przed wejściem w życie taryfy XII powód teoretycznie wyliczył planowany wzrost kosztów zakupu tego paliwa w okresie obowiązywania taryfy na kwotę 202 692 , 81 zł. Po upływie okresu obowiązywania taryfy XII, na rozprawie w dniu 27 stycznia 2014 r. pełnomocnik powoda przyznał, że w latach 2010 i 2011, kiedy obowiązywała taryfa XII spółka uzyskała zysk. Podkreślił jednocześnie, że na skutek odmowy zatwierdzenia zmiany taryfy musiał ponosić straty na działalności dotyczącej odbiorców ciepła zasilanych ze źródeł ciepła opalanych gazem ziemnym. Nie posiadał jednak informacji na temat całkowitych kosztów zakupu gazu ziemnego poniesionych przez spółkę na skutek wzrostu cen dostawców gazu w okresie obowiązywania taryfy XII. Należy podkreślić, że na etapie składania wniosku o zmianę taryfy i wydawania przez pozwanego decyzji odmownej przewidywany wzrost kosztów i uszczuplenie dochodu spółka wyliczyła na kwotę około 202 693 zł. W wyniku wydanej następnie decyzji obniżającej cenę gazu jednego z dostawców przewidywana kwota mogła ulec zmianie. Poniesiona przez powoda ewentualna strata nie zmienia jednak faktu, że z działalności z zastosowaniem taryfy XII, obejmującej wszystkich odbiorców spółki, a nie tylko grupę zasilaną ciepłem ze źródeł opalanych gazem ziemnym, stanowiącą 5% ogółu odbiorców powód osiągnął zysk wynoszący w latach 2010 i 2011 odpowiednio 18 324 000 zł. i 19 492 000 zł. Porównanie wysokości obu tych kwot z wyliczoną przez powoda teoretycznie wartością straty uzasadnia zdaniem Sądu stanowisko, że zmiana warunków wykonywania przez przedsiębiorstwo energetyczne działalności gospodarczej była istotna w świetle analizy i oceny skutków ekonomicznych tej zmiany.

Jak podkreślał pozwany, analiza i ocena skutków ekonomicznych zmiany warunków działalności musi dotyczyć wszystkich odbiorców objętych taryfą i uzyskanych przez przedsiębiorcę dochodów z całej działalności objętej taryfą a nie tylko z działalności dotyczącej wąskiej grupy odbiorców. Przedmiotem oceny przy zatwierdzaniu jest taryfa jako całość. Również przy rozpatrywaniu wniosku powoda Prezes URE miał obowiązek dokonać oceny całej taryfy, a nie jej części dotyczącej wyłącznie odbiorców zasilanych ze źródeł ciepła opalanych gazem ziemnym. Przyjęta przez powoda w odwołaniu metoda uzasadnienia swego stanowiska była w ocenie Sądu nieprawidłowa i nastawiona na wzmocnienie przedstawionej argumentacji. Wystarczy wskazać, że zarówno zysk jak i strata wynikające z działalności są oceniane kompleksowo podobnie jak wartości uwzględniane przy kalkulacji taryfy. Również ustalona w art. 45 ust. 1 Prawa energetycznego zasada, iż przedsiębiorstwo energetyczne nie powinno, kosztem interesów odbiorców, szczególnych korzyści, wykraczających poza pokrycie uzasadnionych kosztów prowadzenia swojej działalności i uzasadniony zwrot kapitału odnosi się do wszystkich odbiorców, a nie do określonej ich części.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego w celu ustalenia, czy zmiana cen gazu stanowiła dla powoda istotną zmianę warunków wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania ciepła i świadczenia usług przesyłowych dla odbiorców zasilanych ze źródeł ciepła opalanych gazem ziemnym.

Zawarte w odwołaniu zarzuty naruszenia art. 155 kpa oraz §28 rozporządzenia taryfowego nie zasługiwały z przedstawionych wyżej przyczyn na uwzględnienie. Podobnie należało ocenić zarzut naruszenia zaskarżoną decyzją zakazu subsydiowania skrośnego. Jak trafnie wskazał pozwany, zakaz subsydiowania skrośnego dotyczy kształtowania nowej taryfy i nie jest przesłanką do oceny czy istnieją okoliczności, o których mowa w § 28 rozporządzenia taryfowego. Nie można też zgodzić się z zarzutem wydania zaskarżonej decyzji w interesie części odbiorców. Decyzja dotyczy bowiem odmowy zmiany całej taryfy, a nie jej części w zakresie wąskiej grupy taryfowej.

Wobec niekwestionowania przez pozwanego wyliczeń powoda w sprawie nie było podstaw do powołania biegłego w celu ich weryfikacji.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do uwzględnienia, oddalił odwołanie jako bezzasadne – art. 479 ⁵³ § 1 kpc.

SSO Witold Rękosiewicz