Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 lutego 2017 roku

Sąd Apelacyjny w S. Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Artur Kowalewski (spr.)

Sędziowie: SSA Mirosława Gołuńska

SSA Danuta Jezierska

po rozpoznaniu w dniu 14 lutego 2017 roku, w S., na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa E. G.

przeciwko Spółdzielni Usług (...) w S.

o nakazanie ewentualnie o zobowiązanie pozwanej przyjęcia powoda w poczet członków

na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w S. z dnia 31 października 2016 r. sygn. akt I C 1399/15

postanawia:

I.  oddalić zażalenie,

II.  zasądzić od powoda na rzecz pozwanej kwotę 240 (dwieście czterdzieści) zł. tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.

SSA M. Gołuńska SSA A. Kowalewski SSA D. Jezierska

UZASADNIENIE

Powód E. G. złożył w dniu 2 grudnia 2015r. w Sądzie Okręgowym w S. pozew przeciwko pozwanej Spółdzielni Usług (...) w S. o nakazanie pozwanej przyjęcia powoda w poczet jej członków, ewentualnie o zobowiązanie pozwanej przyjęcia powoda w poczet członków.

W odpowiedzi na pozew pozwana Spółdzielnia Usług (...) w S. wniosła o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, że powodowi nie przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet jej członków. Nadto podniosła, że pomiędzy stronami toczyło się postępowanie przed Sądem Okręgowym w S., sygn. akt I C 167/15, oparte na tej samej podstawie faktycznej, które zostało oddalone prawomocnym wyrokiem z dnia 17 listopada 2015 r.

Postanowieniem z dnia 31 października 2016 r. Sąd Okręgowy w S. odrzucił pozew (pkt I) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 377 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II).

Sąd Okręgowy ustalił, że z akt sprawy I C 167/15 wynika, że powód złożył w dniu 5 listopada 2014 r. w Sądzie Rejonowym w S. pozew przeciwko Spółdzielni Usług (...) w S. o uchylenie uchwały nr 1 z dnia 16 października 2014 r. Rady Nadzorczej odmawiającej przyjęcia go w poczet jej członków. Postanowieniem z dnia 12 listopada 2014 r. Sąd Rejonowy w S. przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w S. jako właściwemu rzeczowo do jej rozpoznania. W toku postępowania powód w piśmie z dnia 27 lipca 2015 r. zmienił swoje żądanie w ten sposób, że obok dotychczasowego roszczenia o uchylenie uchwały wniósł o zobowiązanie pozwanej Spółdzielni do przyjęcia go w poczet członków. W uzasadnieniu zmienionego żądania powód wskazał, że złożył deklarację z 8 sierpnia 2014 r., tę samą, na którą powołał się w niniejszej sprawie oraz spełnił pozostałe wymagania, a pozwana mimo to uchwałą z dnia 16 października 2014 r. odmówiła przyjęcia go w poczet członków. W dniu 17 listopada 2015 r. Sąd ogłosił wyrok, w którym oddalił powództwo. Wprawdzie w samym wyroku oznaczono jako przedmiot żądania „uchylenie uchwały”, to jednak z pisemnego uzasadnienia wyroku wynika, że przedmiotem rozstrzygnięcia było zarówno żądanie uchylenia uchwały, jak i żądanie zobowiązania pozwanej przyjęcia powoda w poczet członków. Odpis wyroku z uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi powoda w dniu 7 grudnia 2015 r. Od wyroku nie została wniesiona apelacja, w związku z czym wyrok uprawomocnił się w dniu 22 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy wskazał, że w niniejszej sprawie w chwili wniesienia pozwu sprawa o zobowiązanie pozwanej przyjęcia w poczet członków była w toku, a prawomocnie osądzona stała się w dniu 22 grudnia 2015 r. Ponowne orzekanie o tym żądaniu jest więc w świetle powołanego wyżej przepisu niedopuszczalne. W ocenie Sądu I instancji niedopuszczalne jest również orzekanie o żądaniu nakazania pozwanej przyjęcia powoda w poczet członków. Roszczenie to, choć sformułowane w inny sposób jest bowiem tym samym w istocie roszczeniem, co roszczenie o zobowiązanie pozwanej przyjęcia powoda w poczet członków. Każde z tych roszczeń zmierza do osiągnięcia tego samego celu, a wyrok uwzględniający jedno czy drugie z nich, wywoła te same skutki dla stron postępowania.

Mając na względzie podniesione wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. pozew w całości odrzucił.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Powyższe postanowienie zaskarżył zażaleniem powód, wnosząc o jego uchylenie w całości oraz o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania, a w tym kosztów zastępstwa radcowskiego.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez błędną jego wykładnię i zastosowanie w niniejszej sprawie.

W uzasadnieniu zażalenia wskazano, ze w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z powagą rzeczy osądzonej, ponieważ z sprawie I C 167/15 powód wniósł o uchylenie uchwały, a w niniejszej sprawie powód wniósł o zobowiązanie pozwanej do przyjęcia powoda do grona członków, ewentualnie zobowiązanie pozwanej do złożenia określonego oświadczenia. Nie są to roszczenia tożsame, mimo że docelowo prowadzą do podobnych skutków.

W odpowiedzi na zażalenie pozwana wniosła o oddalenie zażalenia i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym, według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, że powód w sprawie I C 167/15 zmodyfikował żądanie i wnosił o zobowiązanie strony pozwanej do przyjęcia powoda w poczet członków Spółdzielni.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i Sąd Apelacyjny w pełni je podziela.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z dyspozycją przepisu art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd odrzuci pozew, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona.

Zakres przedmiotowy i podmiotowy powagi rzeczy osądzonej reguluje przepis art. 366 k.p.c., zgodnie z którym wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami.

Oznacza to, że prawomocny wyrok rozstrzygający między tymi samymi stronami kwestię istnienia (nieistnienia) roszczeń wywodzonych w oparciu o tą samą podstawę faktyczną i prawną wyłącza możliwość ponownego rozstrzygania tego samego sporu. Z mocy ustawy niedopuszczalna jest więc możliwość wielokrotnego rozstrzygania tego samego sporu między tymi samymi stronami, a wyrok odmawiający uwzględnienia powództwa w sposób wiążący dla stron przesądza o istnieniu prawa (roszczenia).

Zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszego zażalenia ma więc kwestia tożsamości roszczenia zgłoszonego w niniejszej sprawie i prawomocnie rozstrzygniętego w sprawie o sygnaturze I C 167/15 Sądu Okręgowego w S..

Tożsamość roszczeń zachodzi wówczas, gdy jednakowy jest nie tylko przedmiot i podstawa prawna żądania, ale także podstawa faktyczna roszczenia (zdarzenie, z którego strona powodowa wywodzi swoje żądania). Tożsamość tych elementów zachodzić musi między podstawą rozstrzygnięcia (a więc faktów i podstawy prawnej wyroku wydanego w sprawie wcześniejszej) i podstawą ponownego pozwu. Innymi słowy tożsamość roszczeń zachodzi wtedy, kiedy sąd w nowej sprawie ma orzec o takim samym roszczeniu (żądaniu) wywodzonym z faktów, o które oparto poprzednie orzeczenie.

Na ocenę tożsamości zgłaszanych roszczeń nie wpływa zasadniczo sposób uzasadnienia żądań w nowym pozwie jeśli uzasadnienie to odwołuje się do osądzonego już stan faktycznego. Zatem samo przytaczanie twierdzeń faktycznych, które mogły i powinny być powołane przez powoda w toku procesu prawomocnie zakończonego (a nie zostały wówczas zaprezentowane i uległy tzw. prekluzji procesowej) nie może uzasadniać kierowania nowego pozwu. Kwestia ta była przedmiotem wielokrotnych wypowiedzi Sądu Najwyższego.

Skutek ten określa się jako tzw. wykluczające działanie prawomocności oraz powagi rzeczy osądzonej i podkreśla się, że jest niezależny od tego, czy strona ponosi winę zaniechania przytoczenia określonych okoliczności lub podniesienia właściwych zarzutów. (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2012 r. V CSK 541/11, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2000 r. II CKN 698/98 LEX nr 1218146).

O tym, czy w kolejnych procesach chodzi o tę samą lub inną podstawę faktyczną, a więc o ten sam lub odmienny stan faktyczny sprawy, nie rozstrzygają więc konkretne twierdzenia strony powodowej lub brak takich twierdzeń, lecz tożsamość stosunku prawnego z którego wywodzone są roszczenia i istnienie lub nieistnienie przed zamknięciem rozprawy okoliczności faktycznych, z którymi norma prawna rozstrzygająca o słuszności żądania wiąże dochodzone skutki prawne.

Kwestia ta była już rozstrzygana w orzecznictwie i znajduje wyraz np. w wywodach zawartych w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2013 roku, III CSK 43/13, Lex nr 1427740.

W niniejsze sprawie powód dochodzi nakazania, ewentualnie zobowiązania pozwanej Spółdzielni przyjęcia powoda w poczet członków Spółdzielni. W sprawie I C 167/15 powód w pozwie żądał uchylenia uchwały nr 1 z dn. 16 października 2014 r. Rady Nadzorczej pozwanej, odmawiającej powodowi przyjęcia w poczet członków Spółdzielni. W piśmie z dnia 17 lipca 2015 r. powód wniósł o uchylenie powołanej uchwały oraz przyjęcie powoda w poczet członków Spółdzielni. Z uzasadnienia wyroku z dnia 17 listopada 2015 r. zapadłego w sprawie I C 167/15 wynika, że Sąd Okręgowy w S. rozpoznał oba żądania powoda, a mianowicie żądanie uchylenia uchwały oraz zobowiązania pozwanej do przyjęcia powoda w poczet członków Spółdzielni.

Nie ulega wątpliwości, że żądanie zobowiązania pozwanej do przyjęcia powoda w poczet członków Spółdzielni zgłoszone w sprawie I C 167/15 jest tożsame z żądaniem ewentualnym zgłoszonym w niniejszej sprawie. Oba żądania mają tożsame brzmienia, a zatem żądanie ewentualne zgłoszone w niniejszej sprawie jest prostym powieleniem żądania rozpoznanego w sprawie I C 167/15.

Kwestią wymagającą rozważenia jest natomiast, czy żądanie nakazania pozwanej Spółdzielni przyjęcia powoda w poczet jej członków jest tożsame ze zobowiązaniem pozwanej do przyjęcia powoda w poczet jej członków. Jako, że brak jest normatywnych podstaw do rozróżnienia obu żądań, należało ustalić znaczenie obu słow. Według Wielkiego Słownika poprawnej polszczyzny PWN pod. red. A. M., W. 2007, zobowiązywać znaczy „nakładać na kogoś jakiś obowiązek, zmuszać do określonego zachowania”, natomiast nakazywać znaczy „zarządzać, polecać”. Zdaniem Sądu Apelacyjnego zakres semantyczny wyżej wymienionych czasowników, nie pozwala na rozróżnienie żądania nakazania pozwanej Spółdzielni przyjęcia powoda w poczet jej członków od zobowiązania pozwanej do przyjęcia powoda w poczet jej członków. W obu przypadkach powód oczekuje od Sądu, aby przymusowo doprowadzić do złożenia określonego oświadczenia woli przez Spółdzielnię. Z tych też względów nie można rozróżnić powództwa o nakazanie od powództwa o zobowiązanie.

Nadto wskazać należy, że pełnomocnik powoda zapytany na rozprawie w dniu 18 października 2016 r. nie potrafił wskazać różnicy między żądaniem głównym, a ewentualnym. Wskazał jedynie, że żądanie ewentualne zostało zgłoszone „z ostrożności procesowej”. Skoro strona powodowa, która winna sformułować żądanie, nie wskazuje na odmienność sformułowanych roszczeń, a nadto nie powołuje żadnych nowych okoliczności, które wskazywałby na odmienność stanu faktycznego w niniejszej sprawie od osądzonego w sprawie I C 167/15, to uznać należało, że roszczenie strony powodowej w niniejszej sprawie jest tożsame z roszczeniem osądzonym w sprawie I C 167/15, a więc na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. pozew podlegał odrzuceniu.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia zażalenia powoda i na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. zażalenie oddalił, o czym orzekł w punkcie I sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania zażaleniowego, tożsamych z kosztami zastępstwa procesowego pozwanej, orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, ustalając ich wysokość w wysokości stawki minimalnej, przewidzianej w § 8 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 20 w zw. z § 10 ust. 2 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 ze zm.)

SSA M. Gołuńska SSA A. Kowalewski SSA D. Jezierska