Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie - VII Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Beata Jarosz

Sędziowie: SO Sławomir Brzózka

SR del. Monika Maciążek (spr.)

Protokolant : sekr. sądowy Aleksandra Błachowicz - Dróżdż

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Romualda Basińskiego

po rozpoznaniu w sprawie przeciwko

1.  M. W. s. P. i M. z d. K., ur. (...) w W.

Oskarżonemu o przestępstwa skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art.9 §1 i 3 k.k.s. oraz
o wykroczenie skarbowe z art. 110a §3 k.k.s. w zw. z art.9 §1 i 3 k.k.s.

2.  A. K. (K.) s. E. i Z. z d. J., ur. (...) w S.

oskarżonemu o przestępstwo skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s.

3.  M. J. (J.) s. Z. i B. z domu R., ur. (...) w C.

oskarżonemu o przestępstwa skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art.9 §1 i 3 k.k.s.

na posiedzeniu w dniu 16 lutego 2017 r.

zażaleń Prokuratora Prokuratury Rejonowej C. - Północ w C. wniesionego w dniu 14 listopada 2016 r. oraz Naczelnika Urzędu Celnego w C. wniesionego w dniu 10 listopada 2016 r.

na postanowienie Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 27 października 2016r.,
sygn. akt XVI K 212/16

w przedmiocie umorzenia postępowania, orzeczenia o dowodach rzeczowych oraz kosztach procesu

na podstawie art. 439 §1 pkt.9 k.p.k., art.632 pkt.2 k.p.k. w zw. z art. 113 §1 k.k.s.

postanawia

1.  uchyla punkty 1, 2 i 3 zaskarżonego postanowienia i na mocy art. 17 §1 pkt. 9 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. umarza postępowanie przeciwko oskarżonym M. W., A. K. oraz M. J. o zarzucane im czyny, opisane w punktach 1, 2 i 3 zaskarżonego postanowienia, stanowiące przestępstwa skarbowe z art. 107 § 1 kks i wykroczenie skarbowe z art. 110a § 3 kks;

2.  w pozostałej części zaskarżone postanowienie utrzymuje w mocy;

3.  kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa;

4.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz każdego z oskarżonych tj. M. W., A. K. oraz M. J. kwoty po 420 zł (czterysta dwadzieścia z złotych) tytułem zwrotu kosztów związanych z ustanowieniem obrońcy w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Urząd Celny w C. skierował do Sądu Rejonowego w Częstochowie, następujące akty oskarżenia:

1.  wniesiony w dniu 14 marca 2016 r. przeciwko M. W.
o przestępstwo skarbowe określone w art.107 §1 k.k.s. w zw. z art.9 §3 k.k.s. oraz
o wykroczenie skarbowe określone w art.110a §3 k.k.s. w zw. z art.9 §1 i 3 k.k.s., a także przeciwko A. K. o wykroczenie skarbowe określone w art.107 §4 k.k.s. (sprawę zarejestrowano pod sygn. akt XVI K 212/16). Dochodzenie w tej sprawie zostało wszczęte postanowieniem Urzędu Celnego w C. z dnia 19.03.2015 r. (k.6 akt dochodzenia). Od daty wszczęcia postępowania do dnia wniesienia aktu oskarżenia do Sądu upłynął niespełna rok. Bieg sprawy wskazuje na to, że musiało dojść do przedłużenia dochodzenia w oparciu o art.153 §1 zd.3 k.k.s. na okres powyżej 6 miesięcy, co leży w wyłącznej kompetencji prokuratora.

2.  wniesiony w dniu 11 maja 2016 r. przeciwko M. W. o przestępstwo skarbowe określone w art.107 §1 k.k.s. w zw. z art.9 §1 i 3 k.k.s. (sprawę zarejestrowano pod sygn. akt XVI K 384/16). Dochodzenie w tej sprawie zostało wszczęte postanowieniem Urzędu Celnego w C. z dnia 19.03.2015 r. (k.7 akt XVI K 384/16), a w toku postępowania przygotowawczego Izba Celna w K. postanowieniami z dnia 22.06.2015 r. (k.77), z dnia 18.08.2015 r. (k.137) przedłużała każdorazowo okres trwania dochodzenia na dalszy czas oznaczony. Natomiast postanowieniem z dnia 30 grudnia 2015 roku (k.185) Prokurator Prokuratury Rejonowej C.-P. w C. przedłużył okres dochodzenia do dnia 12.02.2016 r., a następnie postanowieniem z dnia 10.02.2016 r. do dnia 29.04.2016 r.

3.  wniesiony w dniu 18 maja 2016 r. przeciwko M. W. o przestępstwo skarbowe określone w art.107 §1 k.k.s. w zw. z art.9 §1 i 3 k.k.s. (sprawę zarejestrowano pod sygn. akt XVI K 415/16). Dochodzenie zostało wszczęte postanowieniem Urzędu Celnego
w C. z dnia 10.02.2015 r. (k.27), a w toku postępowania przygotowawczego Izba Celna w K. postanowieniem z dnia 05.05.2015 r. (k.65), przedłużyła okres trwania dochodzenia na dalszy czas oznaczony. Natomiast postanowieniem z dnia 4 sierpnia 2015 roku (k.220) Prokurator Prokuratury Rejonowej C.-Północ w C. przedłużył okres dochodzenia do dnia 20.09.2016 r., a następnie postanowieniem z dnia 22.09.2015 r. do dnia 17.11.2015 r. (k.229) oraz postanowieniem z dnia 16.11.2015 r. do dnia 30 grudnia 2015 r. (k.237), a następnie postanowieniem z dnia 31.12.2015 r. do dnia 29 lutego 2016 r. (k.250) oraz postanowieniem z dnia 29.02.2016 r. do dnia 29.04.2016 r. (k.255).

4.  wniesiony w dniu 8 czerwca 2016 r. przeciwko M. W. o dwa przestępstwa skarbowe określone w art.107 §1 k.k.s. w zw. z art.9 §1 i 3 k.k.s. oraz przeciwko M. J. o dwa przestępstwa skarbowe określone w art.107 §1 k.k.s. w zw. z art.9 §1 i 3 k.k.s. (sprawę zarejestrowano pod sygn. akt XVI K 499/16). Dochodzenie zostało wszczęte postanowieniem Urzędu Celnego w C. z dnia 04.06.2014 r. (k.20 akt XVI K 499/16), a w toku postępowania przygotowawczego Izba Celna w K. postanowieniami z dnia 20.10.2014 r. oraz 31.01.2014 r. (k.71, k.84), przedłużyła okres trwania dochodzenia na dalszy czas oznaczony. Natomiast postanowieniem z dnia 28.11.2014 r. (k.90) Prokurator Prokuratury Rejonowej C.-P. w C. przedłużył okres dochodzenia do dnia 31.01.2015 r., a następnie postanowieniem z dnia 18.02.2015 r. do dnia 31.03.2015 r. (k.98) oraz postanowieniem z dnia 31.03.2015 r. do dnia 31.05.2015 r. (k.136), a następnie postanowieniem z dnia 28.05.2015 r. do dnia 31.07.2015 r. (k.147), postanowieniem z dnia 31.07.2015 r. do dnia 31.10.2015 r. (k.152), postanowieniem z dnia 30.10.2015 r. do dnia 31.12.2015 r. (k.157), postanowieniem z dnia 31.12.2015 r. do dnia 01.03.2016 r. (k.159). postanowieniem z dnia 01.03.2016 r. do dnia 01.06.2016 r. (k.164).

Sprawy sygn. akt XVI K 384/16, XVI K 415/16 oraz XVI K 499/16 zostały połączone do wspólnego rozpoznania i są prowadzone obecnie pod sygn. akt XVI K 212/16 (postanowienia: z dnia 16.09.2016 r. w aktach XVI K 212/16, z dnia 25.07.2016 r. w aktach XVI K 415/16, z dnia 25.07.2016 r. w aktach XVI K 499/16).

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Częstochowie orzekł:

1.  na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. umorzył postępowanie przeciwko oskarżonym M. W. o to, że:

- pełniąc funkcję Prezesa Zarządu (...) Sp. z o.o., będąc z tego tytułu na podstawie prawa osobą upoważnioną i zobowiązaną do prowadzenia spraw gospodarczych tejże spółki, urządzał w okresie od dnia 06.02.2015r. do dnia 10.03.2015r. w lokalu (...), (...)-(...) C. ul. (...), w celach komercyjnych gry zawierające element losowości, na automacie A. o nr (...), typu wideo – mulitgame, o wygrane rzeczowe polegające na kontunuowaniu gry lub na rozpoczęciu nowej bez konieczności wpłaty gotówki tj. za punkty uzyskane za wcześniejszą wygraną oraz wygrane pieniężne i możliwości dokonania wypłaty wygranych za pomocą urządzenia wypłacającego tzw. H., stanowiący własność (...) Sp. z o.o. z/s (...)-(...) W. ul. (...), wbrew przepisom art. 6 ust. 1 art. 14 ust. 1 w związku z art. 2 ust. 3 i 4 oraz art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych, tj. o przestępstwo skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 1 i 3 k.k.s.;

- pełniąc funkcję Prezesa Zarządu (...) Sp. z o.o., będąc z tego tytułu na podstawie prawa osobą upoważnioną i zobowiązaną do prowadzenia spraw gospodarczych tejże spółki, dysponując od dnia 10 lipca 2014r. powierzchnią w lokalu (...), (...)-(...) C. ul. (...), nie później niż w dniu 26.09.2014r. prowadził reklamę gier hazardowych widoczną dla klientów oraz osób postronnych przechodzących obok lokalu, z wykorzystaniem umieszczonego na drzwiach wejściowych do lokalu oraz na zewnątrz w formie neonu świetlnego o treści: „ (...)”, które występując w takim układzie w grze na automatach typu (...) gwarantują uzyskanie wysokiej wygranej, a brak jakichkolwiek innych oznaczeń jednoznacznie wskazuje, że w lokalu prowadzona jest działalność związana z grami hazardowymi, co jest niezgodne z przepisami art. 29 ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych, tj. o wykroczenie skarbowe z art. 110 § 2 k.k.s. w zw. z art. 9 § 1 i 3 k.k.s.

- pełniąc funkcję Prezesa Zarządu (...) Sp. z o.o., będąc z tego tytułu na podstawie prawa osobą upoważnioną i zobowiązaną do prowadzenia spraw gospodarczych tejże spółki, urządzał w okresie od dnia 20.03.2015r. do dnia 21.05.2015r. w lokalu P. „ (...)” zlokalizowanym w C. przy ul. (...), w celach komercyjnych gry zawierające element losowości, na automacie o nazwie A. nr (...) o wygrane rzeczowe i pieniężne, w którym zainstalowane jest urządzenie tzw. H. pozwalające na realizacje wygranej bezpośrednio z automatu wbrew przepisom art. 3, art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1 oraz art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych, do którego prawo dysponowania posiada Spółka z o.o. (...) z/s (...)-(...) W. ul. (...) tj. o przestępstwo skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 1 i 3 k.k.s.;

- w okresie od dnia 02.01.2015r. do dnia 03.02.2015r. w lokalu klubu bilardowego (...) w C. przy ul. (...), będąc Prezesem Zarządu Spółki z o.o. (...) z/s w W. przy ul. (...) (...), urządzał i prowadził gry o charakterze losowym, w celach komercyjnych na urządzeniach o nazwie A. G. oznaczonym nr (...) oraz o nazwie (...) oznaczonym nr (...), zawierających gry z elementami losowości, w wyniku których można uzyskać wygrane rzeczowe w postaci możliwości przedłużania gry bez konieczności wpłaty stawki za udział w grze, a także możliwość rozpoczęcia nowej gry przez wykorzystanie wygranej rzeczowej uzyskanej w poprzedniej grze – wbrew przepisom art. 6 ust. 1, art. 14 ust. 1 oraz art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych, tj. o przestępstwo skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 1 i 3 k.k.s.;

- pełniąc funkcję prezesa zarządu (...) Spółka z o.o., będąc z tego tytułu na podstawie prawa osobą upoważnioną i zobowiązaną do prowadzenia spraw gospodarczych tejże spółki, wspólnie i w porozumieniu z M. J. właścicielem lokalu: P.,, (...)", (...)-(...) C., ul. (...), urządzał i prowadził w lokalu P. ,, (...)" gry zawierające element losowości na automatach: (...) nr (...), typu wideo-multigames w okresie od dnia 15.02.2014 r. do dnia 30.05.2014 r. oraz na automacie A. G. nr (...), typu wideo-multigame, w okresie od dnia 06.03.2014 r. do dnia 30.05.2014 r., o wygrane pieniężne, stanowiące własność (...) Spółka z o.o. z/s (...)-(...) W., ul. (...) II 27, wbrew przepisom ustawy z dnia 19 listopada 2009r., o grach hazardowych (Dz. U. z 2009r., nr 201, poz. 1540), tj. o przestępstwo skarbowe określone wart. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 1 i 3 k.k.s.,

- pełniąc funkcję prezesa zarządu (...) Sp. z o.o., będąc z tego tytułu na podstawie prawa osobą upoważnioną i zobowiązaną do prowadzenia spraw gospodarczych tejże spółki, wspólnie i w porozumieniu z M. J. właścicielem lokalu: P. ,, (...)",(...)-(...) C., ul. (...) urządzał i prowadził od dnia 01.04.2014 r. do dnia 30.05.2014 r., w lokalu: P.,, (...)", (...)-(...) C., ul. (...), gry zawierające element losowości na automacie o nazwie (...) o nr (...), o wygrane pieniężne, stanowiącym własność (...) Sp. z o.o., (...)-(...) W., ul. (...), wbrew przepisom ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2009r., nr 201, poz. 1540), tj. o przestępstwo skarbowe określone wart. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 1 i 3 k.k.s.

2.  na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w związku z art. 113 § 1 k.k.s. umorzył postępowanie przeciwko oskarżonemu A. K. o to, że:

- w ramach własnej działalności gospodarczej Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) z/s w miejscowości P. (...), sprawując stały serwis urządzeń w szczególności w zakresie nadzoru nad ich stanem technicznym, wykonywaniem napraw jak również ich rozliczaniem, prowadził w okresie od dnia 06.02.2015r. do dnia 10.03.2015r. w lokalu (...) (...)-(...) C. ul. (...), w celach komercyjnych gry zawierające element losowości na automacie A. o nr (...), typu wideo – mulitgame, o wygrane rzeczowe i pieniężne, w których istnieje możliwość wypłaty wygranych za pomocą urządzenia wypłacającego tzw. H., jak również o wygrane rzeczowe tzn. pozwalające na rozpoczęcie gry na urządzeniu za punkty uzyskane za wcześniejszą wygraną ponaglające na kontunuowaniu gry lub na rozpoczęcie nowej bez konieczności wpłaty gotówki tj. za punkty uzyskane za wcześniejszą wygraną stanowiący własność (...) Sp. z o.o. z/s (...)-(...) W. ul. (...) wbrew przepisom art. 6 ust. 1 art. 14 ust. 1 w zw. z art. 2 ust. 3 i 4 oraz art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 19.11.2009r. o grach hazardowych, tj. o wykroczenie skarbowe z art. 107 § 1 k.k.s.

3.  na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w związku z art. 113 § 1 k.k.s. umorzył postępowanie przeciwko oskarżonemu M. J. o to, że:

- będąc właścicielem lokalu: P. ,, (...)", (...)-(...) C., ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z M. W. pełniącym funkcje prezesa zarządu (...) Spółka z o.o. z/s (...)-(...) W., ul. (...) II 27 urządzał i prowadził w lokalu P. ,, (...)" gry zawierające element losowości na automatach: (...) nr (...), typu wideo-multigames w okresie od dnia 15.02.2014r. do dnia 30.05.2014 r. oraz na automacie A. G. nr (...), typu wideo-multigame, w okresie od dnia 06.03.2014r. do dnia 30.05.2014r., o wygrane pieniężne, stanowiące własność (...) Spółka z o.o. z/s (...)-(...) W., ul. (...) (...), wbrew przepisom ustawy z dnia 19 listopada 2009r., o grach hazardowych (Dz. U. z 2009r., nr 201, poz. 1540), tj. o przestępstwo skarbowe określone wart. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 1 i 3 k.k.s.,

- będąc właścicielem lokalu: P.,, (...)", (...)-(...) C., ul. (...), wspólnie i w porozumieniu z M. W. pełniącym funkcję prezesa zarządu (...) Sp. z o.o., urządzał i prowadził od dnia 01.04.2014 r. do dnia 30.05.2014 r., w lokalu: P. ,, (...)", (...)-(...) C., ul. (...), gry zawierające element losowości na automacie o nazwie (...) o nr (...), o wygrane pieniężne, stanowiącym własność (...) Sp. z o.o., (...)-(...) W., ul. (...), wbrew przepisom ustawy z dnia 19 listopada 2009r., o grach hazardowych (Dz. U. z 2009r., nr 201, poz. 1540), tj. o przestępstwo skarbowe określone wart. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 1 i 3 k.k.s.

4.  na mocy art. 230 § 2 k.p.k. w związku z art. 113 § 1 k.k.s. zwrócić dowody rzeczowe:

- opisane w Wykazie dowodów rzeczowych na karcie 158 akt sprawy o pierwotnej sygn. akt XVI K 499/16 pod poz. 2, 3 i 6 (...) Sp. z o.o.,

- opisane w Wykazie dowodów rzeczowych na karcie 158 akt sprawy o pierwotnej sygn. akt XVI K pod poz. 1, 4 i 5 (...) Sp. z o.o.

- opisane w Wykazie dowodów rzeczowych na karcie 43 akt sprawy o pierwotnej sygn.. akt XVI K 415/16 pod poz.1, 2, 3, 5, 6 (...) Sp. z o.o.

5.  na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. w związku z art. 113 § 1 k.k.s. kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa;

6.  na mocy art. 632 pkt 2 k.p.k. w związku z art. 616 § 1 pkt 2 k.p.k. zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz każdego z oskarżonych kwotę po 420 (czterysta dwadzieścia) złotych z tytułu ustanowienia obrońcy w sprawie.

Na powyższe postanowienie zażalenia wnieśli Prokurator Prokuratury Rejonowej C. - Północ w C. oraz Naczelnik Urzędu Celnego w C..

Prokurator zaskarżając postanowienie Sądu I instancji w całości i na niekorzyść oskarżonych M. W., A. K. i M. J., zarzucił mu:
- obrazę przepisów prawa materialnego w postaci art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art.6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, polegającą na błędnej wykładni ww. przepisów i uznaniu, że art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych są przepisami technicznymi w rozumieniu dyrektywy 98/34/WE i wobec braku ich notyfikacji Komisji Europejskiej są bezskuteczne i nie podlegają stosowaniu, co doprowadziło do nieprawidłowego przyjęcia, ze zachowania M. W., A. K. oraz M. J. nie wypełniło znamion czynu z art. 107 § 1 k.k.s. i umorzenia na posiedzeniu prowadzonego przeciwko nim postępowania karnego, podczas gdy prawidłowa wykładnia ww. przepisów daje pełne podstawy do przyjęcia odpowiedzialności wszystkich oskarżonych za zarzucane im przestępstwa skarbowe z art.107 §1 k.k.s.

W konkluzji Prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Częstochowie.

Naczelnik Urzędu Celnego w C. zaskarżył postanowienie Sądu Rejonowego w całości, zarzucając:

- obrazę przepisów prawa materialnego art. 107 §1 kks w zw. z art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, poprzez błędne przyjęcie, że czyny których dopuścili się oskarżeni nie zawierają znamion czynu zabronionego wobec braku notyfikacji stosownych przepisów, tj. art. 6 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych przez Komisję Europejską, co stanowiło także konsekwencję niesłusznego przyjęcia, że przepisy ww. ustawy o grach hazardowych są przepisami technicznymi i jako takie podlegały obowiązkowi notyfikacji jak i dalej wyrażenia błędnego poglądu, że brak notyfikacji przepisów art. 14 ust. 1 i art. 6 ust 1 ustawy o grach hazardowych skutkuje ich niestosowaniem w polskim systemie prawnym, a w konsekwencji, że nie jest możliwym stwierdzenie realizacji znamion czynu zabronionego spenalizowanego w art. 107 §1 kks, podczas gdy przepisy art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych nie stanomią przepisów technicznych w rozumieniu dyrektywy 98/34/WE i nie podlegają one obowiązkowi uprzedniej notyfikacji Komisji Europejskiej, a nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, że ww. przepisy są przepisami technicznymi to i tak nie podlegałyby obowiązkom ich uprzedniej notyfikacji, gdyż są one wyłączone spod tego obowiązku w oparciu o klauzulę derogacyjną przewidzianą w art.10 ust.1 dyrektywy 98/34/WE,

- obrazę przepisów prawa procesowego – art.4 k.p.k., art.7 k.p.k., art.410 k.p.k., art.424 §1 k.p.k. poprzez brak oceny całokształtu zebranego materiału dowodowego, w szczególności stanów faktycznych spraw.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje Prokuratora oraz Naczelnika Urzędu Skarbowego spowodowały, że przeprowadzona w następstwie ich wywiedzenia kontrola odwoławcza zaskarżonego postanowienia doprowadziła do stwierdzenia bezwzględnej przyczyny odwoławczej wskazanej w art. 439 § 1 pkt 9 kpk. Niewątpliwie istnieje negatywna przesłanka procesowa w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela, o czym mowa w art. 17 §1 pkt 9 k.p.k. stosowanym odpowiednio w postępowaniu karno-skarbowym z mocy art. 113 §1 k.k.s..

Zgodnie z brzmieniem art. 433 §1 k.p.k. Sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę
w granicach środka odwoławczego, a w zakresie szerszym w wypadkach wskazanych
w art. 435, art. 439 §1, art. 440 i art. 455 k.p.k. W myśl art. 439 §1 k.p.k. niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie w przypadku wystąpienia jednej
z bezwzględnych przyczyn odwoławczych wymienionych w tym przepisie.

Wobec powyższego rozpoznanie zarzutów zawartych w obu zażaleniach jest bezprzedmiotowe w myśl art. 436 k.p.k..

Sąd odwoławczy, po analizie załączonych akt dochodzeń, stwierdził, że akty oskarżenia zostały wniesione przez podmiot do tego nieuprawniony. Po pierwsze trzeba zaznaczyć, że od 1 lipca 2015 r. finansowy organ postępowania przygotowawczego nie jest już uprawniony samodzielnie wnosić akt oskarżenia w każdej sprawie, w której prowadził dochodzenie, tak jak to przewidywał do 30 czerwca 2015 r. w brzmieniu obowiązującym do tej daty art. 155 §1 k.k.s. Zgodnie bowiem z art. 155 § 1 i 2 k.k.s. w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 r. w sprawie o przestępstwo skarbowe, w której finansowy organ postępowania przygotowawczego prowadził dochodzenie objęte nadzorem prokuratora, akt oskarżenia sporządzony przez ten organ zatwierdza i wnosi do sądu prokurator. Jedynie w pozostałych sprawach, w których finansowy organ postępowania przygotowawczego prowadził dochodzenie, sporządza on akt oskarżenia i wnosi go do właściwego sądu oraz popiera przed tym sądem (por. art. 155 §4 k.k.s. w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2015 r.). Tymczasem w realiach niniejszej sprawy Urząd Celny w C. jako finansowy organ postępowania przygotowawczego prowadził dochodzenia o przestępstwa skarbowe szczegółowo opisane na wstępie niniejszego uzasadnienia, które były objęte nadzorem prokuratora. Objęcie nadzorem prokuratora następuje nie tylko w wypadkach określonych w art. 151c § 2 k.k.s., ale również, jako równoznaczne, traktować należy przedłużenie przez właściwego prokuratora, na podstawie art. 153 § 1 zd. 3 k.k.s., na okres powyżej 6 miesięcy, dochodzenia w sprawie o przestępstwo skarbowe, prowadzone przez finansowy organ postępowania przygotowawczego i nadzorowane przez organ nadrzędny nad tym organem. Wyraźnie takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 28 stycznia 2016 r. w sprawie I KZP 13/15. W uzasadnieniu tej uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że określone w obowiązującym od 1 lipca 2015 r. art. 151c § 2 kks przypadki, w jakich prokurator przejmuje nadzór nad dochodzeniem organów finansowych, nie są jedynymi, w których nadzór ów się realizuje i to pomimo, że jednocześnie w art. 151a § 3 kks wskazano, iż w wypadkach innych niż wymienione w jego §2, nadzór nad dochodzeniem prowadzonym przez organy finansowe w sprawach o przestępstwa skarbowe należy do finansowych organów nadrzędnych. Zdaniem Sądu Najwyższego nie oznacza to, że z innych przepisów kodeksu karnego skarbowego nie wynikają dodatkowe sytuacje, w których organ ów traci swoje uprawnienia nadzorcze. Przewidują one również, i odrębnie, prokuratorski nadzór w określonych w nich okolicznościach. Do takich przepisów zaliczył Sąd Najwyższy właśnie art. 153 §1 zd. 3 kks, który ze swej istoty, jako regulujący kwestię przedłużania przez właściwego prokuratora dochodzenia prowadzonego przez podmioty inne niż ten organ, a więc podejmowania czynności nadzorczej, powoduje tym samym – podobnie jak to ma miejsce na gruncie powszechnej procedury karnej - że podmiot przedłużający postępowanie obejmuje je jednocześnie przez tą decyzję swoim nadzorem. Nadzór ten, mający swą podstawę we wskazanym art. 153 § 1 zd. 3 kks, jest zatem też nadzorem z mocy prawa. Oczywiście pojawi się tylko i wyłącznie wówczas, gdy do przedłużenia tego dojdzie. Gdyby bowiem prokurator odmówił dalszego przedłużenia dochodzenia, to owa czynność nadzorcza prokuratora musi w konsekwencji doprowadzić do zakończenia dochodzenia przez organ finansowy, co oznacza, że owo dochodzenie nie było prowadzone pod jego nadzorem, a czynność nadzorcza prokuratora doprowadziła jedynie do jego zakończenia. W konsekwencji przedłużenie przez prokuratora czasu trwania dochodzenia, jako powodujące, że jest ono kontynuowane już pod jego nadzorem, oznacza także, iż obecnie – stosownie do art. 155 § 1-3 kks – to do niego wówczas, a nie do organu finansowego prowadzącego postępowanie przygotowawcze, należy również wnoszenie aktu oskarżenia, jak i jego surogatów wskazanych w tych przepisach.

W realiach niniejszej sprawy, w każdym dochodzeniu zakończonym skierowaniem do Sądu aktu oskarżenia doszło do przedłużenia przez prokuratora dochodzenia w związku z jego nie zakończeniem w ciągu 6 miesięcy w oparciu o przepis art. 153 §1 zd. 3 k.k.s. (każdorazowo powołując jako podstawę prawną postanowienia art.153 §1 k.k.s.), Wprawdzie przedłużenia dotyczyły dochodzeń wszczętych przed dniem 1 lipca 2015 r.
i kontynuowanych po tej dacie na podstawie przepisów szczególnych dotyczących tej formy postępowania obowiązujących do 30 czerwca 2015 r., zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 1247 z późn. zm.), nie mniej art. 153 §1 zd. 3 kks również w jego brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2015 r. przewidywał przedłużanie postępowania przygotowawczego przez prokuratora na czas oznaczony w szczególnie uzasadnionych wypadkach, jeśli nie zostało ono zakończone w ciągu 6 miesięcy. Także więc, w oparciu o ówczesne jego brzmienie, prokurator, przedłużając dochodzenie, obejmował nadzór na tym postępowaniem. Wniesienie natomiast aktu oskarżenia do sądu po dniu 1 lipca 2015 r., jeśli nawet następowałoby po zamknięciu dochodzenia wszczętego przed tą datą, zawsze musiało się dokonać na podstawie art. 155 k.k.s. w nowym brzmieniu, stosownie do reguły z art. 27 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw.

Mimo, że stwierdzony z wyżej wykazanych przyczyn brak skargi uprawnionego oskarżyciela ma charakter usuwalny, to zarazem jego sanowanie dokonać się może wyłącznie poprzez wniesienie przez prokuratora przynajmniej zatwierdzonego aktu oskarżenia sporządzonego przez finansowy organ postępowania przygotowawczego. Dopóki to nie nastąpi zachodzi natomiast negatywna przesłanka procesowa w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela, obligująca do umorzenia postępowania sądowego.

Mając na uwadze całość powyższych rozważań Sąd Okręgowy uchylił zaskarżone postanowienie i na mocy art.17 §1 pkt.9 k.p.k. w zw. z art.113 §1 k.k.s. umorzył postępowanie przeciwko oskarżonemu M. W., A. K.oraz M. J. o zarzucane im przestępstwa skarbowe oraz wykroczenie skarbowe z powodu braku skargi uprawnionego oskarżyciela.

Wobec umorzenia postępowania, dowody rzeczowe zabezpieczone w sprawie i przekazane do dyspozycji sądu, podlegają zwrotowi uprawnionym podmiotom, o czym Sąd Rejonowy orzekł w punkcie 4, przy czym – na co należy zwrócić uwagę – orzeczenie to nie jest precyzyjne w zakresie wskazania miejsca opisania dowodów rzeczowych, a nadto nie zawiera rozstrzygnięcia co do dowodów rzeczowych przekazanych Sądowi z aktem oskarżenia z 10.03.2016r. w sprawie RKS- (...) zarejestrowanym następnie w Repertorium K pod sygn. XVI K 212/16. Jednakże kwestię dowodów rzeczowych, o których nie orzeczono w orzeczeniu kończącym postępowanie można rozstrzygnąć w trybie art. 420 § 1 k.p.k. na posiedzeniu z udziałem stron, umożliwiając stronom przedstawienie swojego stanowiska w tej kwestii. Dlatego, nie widząc konieczności ingerowania w tym momencie w rozstrzygnięcie z punktu 4 zaskarżonego postanowienia, Sąd odwoławczy utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie w pozostałej części.

Konsekwencją orzeczenia o umorzeniu postępowania jest obciążenie Skarbu Państwa kosztami procesu jakie oskarżeni ponieśli w związku z ustanowieniem obrońcy, po myśli art. 632 pkt 2 k.p.k., i to zarówno za postępowanie I-szo instancyjne jak i za postępowanie odwoławcze.