Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 kwietnia 2016 roku.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Mariola Wojtkiewicz

Sędziowie: SO Zbigniew Ciechanowicz

SO Sławomir Krajewski (spr.)

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 11 kwietnia 2016 roku w S.

sprawy ze skargi dłużnika M. P.,

z udziałem:

wierzycieli: Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S., (...) 1 Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego Niestandaryzowanego Funduszu Sekurytyzacyjnego w W. oraz wierzyciela hipotecznego (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.,

na czynności Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie M. J., w sprawie Km 646/13 - w postaci opisu i oszacowania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr (...) położonego w S. przy ul. (...), Kw Nr (...) z dnia 12 lutego 2014 roku,

na skutek zażalenia wierzyciela Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 5 listopada 2015 roku, sygn. akt IX Co 3587/15

postanawia:

oddalić zażalenie.

SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Sławomir Krajewski

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 5 listopada 2015r. Sąd Rejonowy Szczecin P. i Zachód w S.:

I. na podstawie art. 759 § 2 k.p.c., w zw. z art. 767 ³ k.p.c.:

1. uchylił protokół opisu i oszacowania z dnia 12 lutego 2014 roku, sporządzony przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie M. J., w sprawie Km 646/13;

2. polecił Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie M. J. dokonanie opisu i oszacowania przedmiotowego prawa po uzyskaniu operatu szacunkowego wskazującego aktualną wartość przedmiotowego prawa sporządzonego po dokonaniu oględzin lokalu.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że skarga pełnomocnika dłużnika złożona w dniu 3 czerwca 2015 roku podlegała odrzuceniu z uwagi na jej wniesienie po terminie. Termin do zaskarżenia opisu i oszacowania nieruchomości ustawodawca określił odmiennie niż dla pozostałych czynności egzekucyjnych dokonywanych przez komornika. W myśl bowiem art. 950 k.p.c., termin zaskarżenia opisu i oszacowania wynosi dwa tygodnie i liczy się od dnia jego ukończenia . W niniejszej sprawie zatem termin do zaskarżenia opisu i oszacowania z dnia 12 lutego 2014 roku upłynął w dniu 26 lutego 2014 roku. Dłużnik, reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, nie złożył wniosku o przywrócenie terminu do zaskarżenia wskazanej czynności. Skarga zatem, na podstawie powołanych przepisów, podlega odrzuceniu.

W myśl przepisu art. 767(3) k.p.c., sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie przepisanego terminu, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również skargę, której braków nie uzupełniono w terminie, chyba że uzna, iż zachodzą podstawy do podjęcia czynności na podstawie art. 759 § 2. Zgodnie z treścią uchwały Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2012 roku, III CZP 11/12, jeżeli sąd uzna, że skarga na czynności komornika wskazuje na uchybienia uzasadniające podjęcie działań na podstawie art. 759 § 2 k.p.c., sąd nie odrzuca jej z przyczyn określonych w art. 767 (3) k.p.c., a jedynie wydaje polecenia w trybie art. 759 § 2 k.p.c.

Wobec stwierdzenia przez Sąd w niniejszej sprawie potrzeby podjęcia działań w trybie art. 759 § 2 k.p.c, orzeczono jak w sentencji.

Po dokonaniu analizy akt sprawy Km 646/13 i pozostałych, w których wierzyciele przyłączyli się do egzekucji z nieruchomości, a także w uwzględnieniu informacji zawartych w sprawie IX Co 3410/14, gdzie sprawowany jest nadzór nad egzekucją ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu dłużnika, Sąd doszedł do przekonania, iż zaskarżona czynność winna zostać uchylona. Należy podkreślić, iż z uwagi na stwierdzoną obecnie w toku postępowania niepełnosprawność dłużnika, istotnie miał on trudności z zapoznaniem się z doręczanymi mu w trybie art. 139 § 1 k.p.c. czynnościami. Niepełnosprawność dłużnika, który jest osobą niewidzącą, nie ma wpływu na ocenę jego zdolności sądowej i procesowej. W myśl przepisu art. 64 § 1 k.p.c. każda osoba fizyczna i prawna ma zdolność występowania w procesie jako strona (zdolność sądowa). Zdolność do czynności procesowych (zdolność procesową) mają zaś osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych (art. 65 § 1 k.c.). W myśl przepisu art. 11 k.c., pełną zdolność do czynności prawnych zdobywa się z chwilą uzyskania pełnoletniości. Zdolności do czynności prawnych nie mają jedynie osoby, które nie ukończyły 13 lat lub osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Sąd wskazał, że ustanowienie dla dłużnika na mocy postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie Wydziału VIII Rodzinnego i Nieletnich z dnia 17 sierpnia 2015 roku, w sprawie VIII RNs 426/15, kuratora dla osoby niepełnosprawnej, nie jest równoznaczne ze stwierdzeniem częściowego, czy też całkowitego ubezwłasnowolnienia dłużnika. Ustanowienie kuratora dla M. P. nastąpiło bowiem w trybie art. 183 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Kurator dla osoby niepełnosprawnej nie jest jej przedstawicielem ustawowym (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 maja 1995r., sygn. akt III CRN 22/95). Ustanowienie takiego kuratora nie pozbawia dłużnika zdolności do czynności prawnych, procesowych i zdolności sądowej.

Sąd jednakże uznał, iż zachodzą podstawy do uchylenia zaskarżonej czynności. Operat szacunkowy bowiem w niniejszej sprawie, będący podstawą zaskarżonej czynności, został sporządzony przez biegłego w dniu 18 listopada 2013 roku, a zatem prawie dwa lata temu. Upływ czasu od sporządzonej wyceny do chwili obecnej powoduje, iż zachodzą uzasadnione wątpliwości co do aktualności sporządzonej wyceny.

Zażalenie na powyższe postanowienie wywiódł wierzyciel Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w S., który zaskarżył powyższe postanowienie w części tj. w zakresie pkt I ppkt 1 zarzucając mu naruszenie przepisu art 759 § 2 w zw. z art. 767 ³ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm,) poprzez jego błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że w przedmiotowej sprawie zaistniały przesłanki do jego zastosowania, podczas gdy należało uznać, że przestanki te nie wystąpiły, a w szczególności, że nie doszło do jakichkolwiek uchybień, które należałoby usunąć w trybie ww. przepisu.

Wskazując na powyższy zarzut, wniósł o:

1) uchylenie zaskarżonej części postanowienia, tj. jego punktu I ppkt 1.

2) zasądzenie od dłużnika na rzecz wierzyciela kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że uchylenie protokołu opisu i oszacowania w przedmiotowej sprawie oparte wyłącznie o uzasadnione wątpliwości co do jego aktualności, jako takie nie może się ostać, albowiem brak tu usuwanego substratu, jakim powinno być dokonane ze strony Komornika uchybienie. Sąd nie dopatrzył się w przedmiotowej sprawie jakichkolwiek uchybień, stąd też nie mógł pokusić się o ich usunięcie. Za powyższą argumentacją przemawia również fakt, że uchylenie sporządzonego protokołu spowoduje konieczność sporządzenia nowego opisu i oszacowania, co narazi strony postępowania na dodatkowe znaczne koszty. Sąd powinien mieć jednak w tym zakresie na uwadze interes wszystkich stron postępowania, a nie tylko i wyłącznie dłużnika. W przedmiotowym przypadku wydaje się, że Sąd chcąc zapewnić należytą egzekucję powinien co najwyżej polecić Komornikowi w trybie zarządzenia aktualizację sporządzonego protokołu. Mając powyższe na uwadze oczywistym jest, że Sąd nie miał jakichkolwiek podstaw do uchylenia protokołu opisu i oszacowania, albowiem nie było co do jego sporządzenia jakichkolwiek zastrzeżeń, a Komornik nie dokonał jakichkolwiek uchybień w tym zakresie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się bezzasadne i jako takie podlegało oddaleniu.

Przede wszystkim wskazać należy, że skoro postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 5764/09 zostało wszczęte przed dniem 3 maja 2012 roku, to postępowanie w sprawie toczy się w oparciu o przepisy kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu sprzed noweli wprowadzonej ustawą 11 września 2011 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r., Nr 233, poz., (...)), co wynika z treści przepisu art. 9 ust. 1 tej ustawy.

Zgodnie z art. 950 k.p.c., w ww. brzmieniu termin do zaskarżenia opisu i oszacowania liczy się od dnia jego ukończenia. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Przy uwzględnieniu jednak, że wyrokiem z dnia 22 stycznia 2013 roku, SK 18/11, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 950 zdanie pierwsze ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 233, poz. 1381), jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, dla określenia początku biegu terminu do zaskarżenia czynności komornika w postaci opisu i oszacowania znajdzie zastosowanie unormowanie art. 767 § 4 k.p.c. w tym samym brzmieniu. Stanowi on w zdaniu pierwszym, że skargę wnosi się do sądu w terminie tygodniowym od dnia czynności, gdy strona lub osoba, której prawo zostało przez czynność komornika naruszone bądź zagrożone, była przy czynności obecna lub była o jej terminie zawiadomiona, w innych wypadkach - od dnia zawiadomienia o dokonaniu czynności strony lub osoby, której prawo zostało przez czynności komornika naruszone bądź zagrożone, a w braku zawiadomienia - od dnia, w którym czynność powinna być dokonana.

Skoro w sprawie nie sposób przyjąć, że dłużnik został prawidłowo zawiadomiony o terminie opisu i oszacowania – ze względu na jego stan zdrowia, nie można tu przyjmować skuteczności doręczeń zstępczych, dokonywanych uprzednio w sprawie w trybie art. 139 § 1 k.p.c. i o dokonaniu tej czynności został powiadomiony jego pełnomocnik z urzędu, poprzez doręczenie mu zawiadomienia o terminie opisu i oszacowania i protokołu tej czynności z dnia 12 lutego 2014 roku, co nastąpiło w dniu 5 maja 2015 roku (karta 152 v. akt sprawy Km 646/13), to tygodniowy termin do zaskarżenia tej czynności rozpoczął swój bieg najpóźniej w tym ostatnim dniu i upłynął bezskutecznie w dniu 13 maja 2015 roku, w sytuacji gdy skarga w rozpoznawanej sprawie została wniesiona w dniu 3 czerwca 2015 roku.

Tym samym, mimo odmiennych niż to uczynił Sąd pierwszej instancji założeń co do początku biegu terminu do wniesienia skargi na czynność komornika oraz długości tego terminu, zachodziły co do zasady podstawy do odrzucenia skargi – jako spóźnionej – na podstawie art. 767 ³ k.p.c.

Sąd Rejonowy trafnie uznał, że w sprawie zaistniały podstawy do podjęcia czynności w trybie art. 759 § 2 k.p.c., co stanowiło negatywną przesłankę ww. rozstrzygnięcia.

Przypomnienia wymaga, że według art. 942 k.p.c., po upływie terminu określonego w wezwaniu dłużnika do zapłaty długu komornik na wniosek wierzyciela dokonuje opisu i oszacowania zajętej nieruchomości. Oszacowania nieruchomości dokonuje powołany przez komornika biegły uprawniony do szacowania nieruchomości na podstawie odrębnych przepisów (art. 948 § 1 zd. 1 k.p.c.). Zgodnie z § 2 tego przepisu, w oszacowaniu należy podać osobno wartość nieruchomości, budowli i innych urządzeń, przynależności i pożytków oraz osobno wartość całości, jak również wartość części nieruchomości, która w myśl art. 946 k.p.c. została wydzielona celem wystawienia oddzielnie na licytację. Wartości powyższe należy podać tak z uwzględnieniem, jak i bez uwzględnienia praw, które pozostają w mocy bez zaliczenia na cenę nabycia, oraz wartości praw nie określonych sumą pieniężną obciążających nieruchomość, w szczególności świadczeń z tytułu takich praw. Opis nieruchomości należy zatem zasadniczo do obowiązków komornika, który jednak może zlecić dokonanie niektórych czynności w tym zakresie biegłemu, natomiast oszacowania nieruchomości może dokonać jedynie powołany przez komornika rzeczoznawca uprawniony do szacowania nieruchomości na podstawie odrębnych przepisów prawa. Sposób dokonywania oszacowania nieruchomości oraz status rzeczoznawców majątkowych, poza powołanymi przepisami, określa ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.), jak również rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 207, poz. 2109 ze zm.). Rzeczoznawca majątkowy, szacując wartość nieruchomości, posługiwać się może różnymi metodami, przy czym wybór metody uzasadniony jest zwykle okolicznościami sprawy, jak również cechami tkwiącymi w samej szacowanej rzeczy. Należy jeszcze zauważyć, iż oszacowanie powinno być rzetelne i odpowiadać rzeczywistemu stanowi nieruchomości, stanowi bowiem podstawę ustalenia jej wartości będącej potem podstawą wyliczenia ceny wywołania.

W rozpoznawanej sprawie zachodzą szczególne okoliczności, które nie pozwalały na uznanie, że operat szacunkowy z dnia 18 listopada 2013 roku mógł stanowić podstawę dla prawidłowego opisu i oszacowania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.

Jest tak dlatego, że ze względu na stan zdrowia dłużnika, w tym jego poważne problemy ze wzrokiem, udział dłużnika w postępowaniu, do czasu ustanowienia dlań pełnomocnika z urzędu, był czysto iluzoryczny i samo tylko doręczanie mu w sposób zastępczy pism w sprawie, skoro nie mógł ich przeczytać, nie zapewniało w sposób oczywisty dłużnikowi możności obrony jego praw. To samo dotyczy udziału w oględzinach lokalu przeprowadzonych przez biegłego.

Powyższe względy stanowiły wystarczającą przesłankę do uchylenia, w trybie art. 759 § 2 k.p.c., zaskarżonej czynności komornika, w postaci opisu i oszacowania.

Dodatkowo wskazać tu można, że od sporządzenia operatu szacunkowego minęło już 2,5 roku, a co więcej nie doszło do potwierdzenia przez biegłego aktualności tego operatu szacunkowego, w trybie art. 156 ust. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

Mając powyższe rozważania na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji postanowienia.

SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Sławomir Krajewski

Zarządzenia:

- odnotować, zakreślić,

- odpisy postanowienia doręczyć stronom i komornikowi,

- zwrócić akta egzekucyjne,

- zwrócić akta sprawy SR.