Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 października 2013 roku - znak (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 4 lipca 2013 roku, odmówił A. W. (1) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia
17 października 2013 roku orzekła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy, a zatem nie przysługuje jej prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/decyzja – k. 19 akt ZUS/

Odwołanie od ww. decyzji w dniu 28 października 2013 roku złożyła A. W. (1). Podniosła, że nie zgadza się ze stanowiskiem organu rentowego, ponieważ stan jej zdrowia nie pozwala na podjęcie żadnej pracy.

/odwołanie - k. 2/

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 20 listopada 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie – k. 3 - 3 verte/

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie. Pełnomocnik wnioskodawczyni ustanowiony z urzędu poparł odwołanie i wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Ponadto wniósł o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w wysokości 150 % stawki podstawowej, oświadczając, że koszty te nie zostały opłacone ani w części, ani w całości. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/stanowiska stron - e-protokół z dnia 27 czerwca 2016 roku - 00:03:39 - 00:07:11 - płyta - k.188; e-protokół z dnia 13 lutego 2017 roku - 00:00:52 - 00:04:04 - płyta - k. 249/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni A. W. (1) urodziła się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek o rentę - k. 1 akt ZUS/

Wnioskodawczyni ma wykształcenie średnie. Pracowała na stanowisku fryzjerki, sprzedawcy, operatora linii produkcyjnej i pracownika produkcji.

/okoliczność bezsporna/

W okresie od dnia 23 maja 2009 roku do dnia 31 sierpnia 2011 roku wnioskodawczyni pobierała rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

/okoliczność bezsporna/

Wnioskodawczyni w okresie od 26 marca 2001 roku do 26 marca 2012 roku wykazała 7 lat i 24 dni okresów składkowych oraz 1 rok, 8 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych. Ostatnie ubezpieczenie A. W. (1) ustało w dniu 26 marca 2012 roku.

/okoliczności bezsporne, wyliczenia - k. 14 i 18 akt ZUS/

W dniu 4 lipca 2013 roku wnioskodawczyni złożyła ponownie wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy.

/ wniosek o rentę – k. 1 akt ZUS/

Lekarz Orzecznik ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania i dokonaniu analizy dokumentacji medycznej oraz po zapoznaniu się opinią konsultanta psychologa rozpoznał u ubezpieczonej zespół czołowy na poziomie lekkim z objawami depresyjnymi u osoby po przebytym urazie wielonarządowym (w 2007 roku) ze stłuczeniem mózgu, złamaniem prawej kości udowej, kości łonowej lewej i kulszowej prawej leczonym zachowawczo z odruchowym niedowładem prawostronnym. Orzeczeniem z dnia 6 września 2013 roku Lekarz Orzecznik uznał, że A. W. (1) nie jest niezdolna do pracy.

/opinia lekarska k.30-30 odwrót dokumentacji orzeczniczo- lekarskiej ZUS, orzeczenie lekarza orzecznika k. 10 akt ZUS/

Wnioskodawczyni wniosła sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, podnosząc, że jest ono krzywdzące dla niej.

/okoliczność bezsporna, a nadto: wniosek – k. 31 dokumentacji orzeczniczo- lekarskiej ZUS /

Komisja lekarska ZUS po przeprowadzeniu bezpośredniego badania ubezpieczonej oraz dokonaniu analizy dokumentacji medycznej rozpoznała u niej zespół czołowy na poziomie lekkim, organiczne zaburzenia osobowości z objawami depresyjnymi, stan po przebytym urazie wielonarządowym w 2007 roku ze stłuczeniem mózgu, złamaniem prawej kości udowej, kości łonowej lewej i kości kulszowej prawej, obecnie ze śladowym odruchowym niedowładem prawostronnym. Orzeczeniem z dnia 17 października 2013 roku Komisja Lekarska ZUS uznała, że A. W. (1) nie jest niezdolna do pracy.

/opinia lekarska k.32-34 dokumentacji orzeczniczo- lekarskiej ZUS, orzeczenie lekarza orzecznika k. 17 akt ZUS/

Decyzją z dnia 23 października 2013 roku - znak (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 4 lipca 2013 roku, odmówił A. W. (1) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia
17 października 2013 roku orzekła, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy.

/decyzja – k. 19 akt ZUS/

W badaniu sądowo - neurologicznym rozpoznano u wnioskodawczyni stan po stłuczeniu mózgu w 2007 roku z niewielkiego stopnia niedowładem prawostronnym, głównie odruchowym, wygojone złamanie kości udowej prawej, złamanie kości łonowej lewej i kości kulszowej prawej bez objawów korzeniowych, zaburzenia pamięci oraz nastroju. W ocenie neurologicznej wnioskodawczyni jest zdolna do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Stwierdzony niewielkiego stopnia niedowład prawostronny oraz skrócenie prawej kończyny dolnej nie ogranicza funkcji narządu ruchu w stopniu powodującym niezdolność do pracy.

/pisemna opinie biegłego neurologa B. S. - k. 14 - 15 verte/

W badaniu sądowo - ortopedycznym ustalono, że wnioskodawczyni w zakresie narządów ruchu doznała w 2007 roku złamania wieloodłamowego prawej kości udowej
i dwumiejscowego złamania miednicy. Po leczeniu operacyjnym złamania uda, dalszym leczeniu zachowawczym i usprawniającym pozostają: wygojone blizny, niewielkie skrócenie długości i zaniki mięśni prawego uda, wielomiejscowy zespół bólowy i poczucie pogorszenia sprawności. W ocenie ortopedycznej wnioskodawczyni ze względu na stan narządu ruchu jest obecnie zdolna do pracy zarobkowej zgodnej ze swoimi kwalifikacjami. U wnioskodawczyni w zakresie narządów ruchu występują ww. zmiany, potwierdzone dokumentacją medyczną
i badaniem przedmiotowym. Zmiany te jednak w chwili obecnej nie ograniczają w znaczącym zakresie możliwości wykonywania pracy zarobkowej w porównaniu do osoby o podobnych kwalifikacjach i przeciętnej sprawności. Zakres biernej ruchomości stawów kończyn górnych i dolnych jest w granicach normy. Badanie ruchomości stawów nie powoduje bólu. Zgłaszany zespół bólowy kręgosłupa ma cechy subiektywne. Aktualnie nie znajduje dostatecznego potwierdzenia w przedmiotowym badaniu ortopedycznym. Niewielkie skrócenie prawej kończyny dolnej wystarczająco jest rekompensowane wyrównaniem do obuwia. Zaniki mięśni prawego uda są niewielkie i również nie skutkują niezdolnością do pracy. Wnioskodawczyni jest w stanie wystarczająco sprawnie chodzić, dostatecznie długo pozostawać w pozycji siedzącej i stojącej. Z punktu widzenia chirurga - ortopedy są dostateczne podstawy do stwierdzenia, że ze względu na stan narządu ruchu wnioskodawczyni nie jest niezdolna do wykonywania pracy zarobkowej zgodnej ze swoimi kwalifikacjami.

/pisemna opinia biegłego chirurga A. W. (2) - k. 62 - 63; uzupełniająca opinia biegłego chirurga A. W. (2) - k. 86/

W badaniach sądowo - neuropsychologicznych rozpoznano u wnioskodawczyni zaburzenia sprawności procesów poznawczych, świadczące o zmianach organicznych
w ośrodkowym układzie nerwowym, aktualnie nadal w znacznym stopniu zakłócające codzienne funkcjonowanie. Rozpoznano cechy wzmożonej chwiejności emocjonalnej powstałej na skutek tych zmian organicznych oraz bezradności w wielu sytuacjach życiowych zaistniałych po przebytym wypadku z urazem głowy. W ocenie neuropsychologicznej wnioskodawczyni nie jest w stanie w pełni samodzielnie funkcjonować (prowadzić gospodarstwa domowego) ani wykonywać pracy zarobkowej. Ogólny obraz kliniczny jest typowy dla uszkodzeń w strukturach płatów czołowych.

/pisemna opinia biegłego neuropsychologa L. S. - k. 9 - 9 verte; pisemna opinia uzupełniająca biegłego neuropsychologa L. S. - k. 193 - 194 verte/

W badaniu sądowo - psychiatrycznym rozpoznano u wnioskodawczyni utrwalone zmiany charakterologiczne i zaburzenia nastroju. Z punktu widzenia psychiatry nasilenie zaburzeń jest takie, że należy uznać wnioskodawczynię za osobę niezdolną do pracy nadal do dnia 31 lipca 2016 roku. W dokumentacji medycznej nie stwierdza się istotnych zmian w funkcjonowaniu od 2008 roku. Niezdolność do pracy spowodowana jest zespołem psychoorganicznym po urazie czaszkowo - mózgowym ze znacznymi zaburzeniami procesów poznawczych, utrwalonymi zmianami charakterologicznymi i zaburzeniami nastroju.

/pisemna opinia biegłego psychiatry G. P. (1) - k. 24 - 26; uzupełniająca opinia biegłego psychiatry G. P. - k. 82; pisemna opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 109 - 112; uzupełniająca pisemna opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 151; ustna opinia biegłej psychiatry E. W. (1) - e-protokół
z dnia 27 czerwca 2016 roku - 00:07:11 - 00:18:07 - płyta - k.188; uzupełniająca pisemna opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 202/

Częściowa niezdolność do pracy z psychiatrycznego punktu widzenia trwa nieprzerwanie od 2008 roku - od czasu urazu czaszkowo - mózgowego. A. W. (1) ma objawy rozpoczynającego się zespołu otępiennego pourazowego oraz labilności afektywnej. Wnioskodawczyni ma duży poziom bezradności życiowej, występują u niej problemy dotyczące sprawności poznawczej.

/pisemna opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 109 - 112; uzupełniająca pisemna opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 151; ustna opinia biegłej psychiatry E. W. (1) - e-protokół z dnia 27 czerwca 2016 roku - 00:07:11 - 00:18:07 - płyta - k.188; uzupełniająca pisemna opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 202/

U wnioskodawczyni doszło do spadku możliwości funkcjonowania intelektualnego
z poziomu przeciętnego w 2011 roku do poziomu funkcjonowania intelektualnego na poziomie upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim. W sytuacjach stresowych sprawność intelektualna jest zakłócana czynnikami emocjonalnymi. Obniżone są znacznie możliwości adaptacyjne, być może w sposób trwały. Rozbieżność pomiędzy wynikiem badania psychometrycznego, a oceną kliniczną wynika z dobrej sprawności inteligencji werbalnej, na niekorzyść inteligencji wykonawczej. Stwierdzane dysfunkcje uniemożliwiają podjęcie pracy na drugim poziomie kwalifikacji, nie stanowią jednak przeszkody w wykonywaniu prostych prac z poziomu pierwszego, co oznacza częściową niezdolność do pracy.

/pisemna opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 109 - 112; uzupełniająca pisemna opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 151; uzupełniająca opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 177; ustana opinia biegłej psychiatry E. W. (1) - e-protokół z dnia 27 czerwca 2016 roku - 00:07:11 - 00:18:07 - płyta - k.188;

uzupełniająca pisemna opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 202/

Wnioskodawczyni może wykonywać prace w warunkach pracy chronionej, pod nadzorem. Jedynie prace proste, odtwórcze, bez konieczności podejmowania jakichkolwiek decyzji, o stopniu trudności dla osoby upośledzonej umysłowo.

/uzupełniająca pisemna opinia biegłego psychiatry E. W. (1) - k. 202/

Nie można oczekiwać, że wnioskodawczyni będzie wykonywała pracę na podobnym poziomie kwalifikacji jak przed wypadkiem, bo jest to niemożliwe. Umiarkowany stopień niepełnosprawności pozwala na pracę w warunkach chronionych. W ocenie psychiatrycznej wnioskodawczyni jest częściowo niezdolna do pracy, bo proste prace może wykonywać. Nie może wrócić do pracy wykonywanej wcześniej przed wypadkiem. Podjęcie prostych prac może być dla niej trudne ze względu na poczucie degradacji zawodowej. Przyczyną niezdolności do pracy są skutki wypadku, co ma charakter nieodwracalny.

/ustna opinia biegłej psychiatry E. W. (1) - e-protokół z dnia 27 czerwca 2016 roku - 00:07:11 - 00:18:07 - płyta - k.188/

W badaniu psychologicznym stwierdzono u wnioskodawczyni istotne obniżenie w zakresie możliwości adaptacyjnych, które może mieć charakter utrwalony. Wnioskodawczyni ujawnia wzmożoną koncentrację na własnej osobie i dolegliwościach. Ma organiczne zaburzenia osobowości. Wynik badania psychometrycznego wskazuje na obniżenie w zakresie funkcjonowania intelektualnego na granicy upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim.

/pisemna opinia biegłego psychologa A. T. - k. 130 - 137/

Pomiędzy opinią psychologiczną, a neuropsychologiczną istnieją różnice wynikające
z zastosowanych metod badania. N. stosuje bardziej czułe i swoiste metody, oceniające funkcje poznawcze i wykonawcze, natomiast psycholog stosuje metody przesiewowe – mniej czułe. Występują różnice w badaniu testowym. Metody zastosowane w badaniu psychologicznym wskazują z reguły na obecność zaburzeń i wykazują istotne wyniki - pozytywne wyniki pojawiają się przy dużych zaburzeniach i przy dużych uszkodzeniach. N. używa testów badających poszczególne obszary funkcjonowania, wykazujące mniejsze zaburzenia, nawet drobne, które mają wpływ na codzienne funkcjonowanie - testy są bardziej swoiste i czułe.

/ustna opinia biegłej psychiatry E. W. (1) - e-protokół z dnia 27 czerwca 2016 roku - 00:07:11 - 00:18:07 - płyta - k.188; pisemne opinie biegłej psychiatry E. W. (1) - k. 151, 221/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych oraz na podstawie opinii biegłych specjalistów z zakresu: psychiatrii (E. W. (1) i częściowo w oparciu o opinię biegłego G. P. (1)), neuropsychologii, neurologii, ortopedii oraz częściowo w oparciu o opinię biegłej z zakresu psychologii.

Biegli wydali opinie na podstawie przedstawionej im dokumentacji medycznej wnioskodawczyni i dokumentacji ZUS znajdujących się w aktach sprawy oraz na podstawie badania wnioskodawczyni. Opinie te były spójne, logiczne i odpowiadały zakreślonej tezie dowodowej. Biegli w sposób jasny odpowiedzieli na postawione im pytania, wskazując szczegółowo wszystkie podstawy dokonanych przez siebie w opinii ustaleń.

Każdy z biegłych formułował wnioski z punktu widzenia swojej specjalności.

Z tego względu biegły neurolog i ortopeda uznali, że wnioskodawczyni jest zdolna do pracy. Wszelkie wątpliwości i zastrzeżenia do opinii podnoszone przez pełnomocnika wnioskodawczyni biegły ortopeda A. W. (2) wyjaśnił w ramach pisemnej opinii uzupełniającej.

Odmienne były jednak wnioski biegłych z zakresu neuropsychologii i psychiatrii. Opinie tych biegłych korespondowały ze sobą częściowo, w ten sposób, że biegła z zakresu psychiatrii E. W. (1) oparła się również na ustaleniach poczynionych zarówno przez biegłego z zakresu neuropsychologii, jak i przez biegłego z zakresu psychologii.

Osobno odnieść należy się w tym miejscu do opinii biegłej psycholog, która tylko częściowo mogła stanowić podstawę dokonanych ustaleń. Biegła psychiatra E. W. (1) przekonująco wyjaśniła, dlaczego w rozpoznawanej sprawie to właśnie opinia biegłego neuropsychologa, ze względu na bardziej adekwatne i wnikliwe metody diagnostyczne, stanowi miarodajną podstawę do orzekania o stanie zdrowia wnioskodawczyni. Wskazała, że rozbieżność w opinii biegłej psycholog wynika z odmiennej oceny tych samych zjawisk, a jednocześnie zwróciła uwagę na to, że sama biegła psycholog stwierdziła w badaniu skarżącej obniżenie w zakresie funkcjonowania intelektualnego na granicy upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim. Ponadto stwierdziła, że obniżona jest sprawność procesów poznawczych, widoczna w badaniu klinicznym, w sytuacjach stresowych sprawność intelektualna jest zakłócona czynnikami emocjonalnymi, obniżone są znacznie możliwości adaptacyjne.

Z uwagi na powyższe okoliczności, w ocenie Sądu to opinia neuropsychologa wydaje się właściwsza, by stanowić podstawę wniosków orzeczniczych biegłego psychiatry. Te bardziej czułe metody stosowane przez biegłego neuropsychologa dają bowiem pełny i najbardziej rzeczywisty obraz stanu psychicznego wnioskodawczyni. Z tych względów Sąd oddalił wniosek pełnomocnika organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego psychologa.

W rozpoznawanej sprawie opinię w przedmiocie zdolności wnioskodawczyni do pracy wydało dwóch biegłych psychiatrów. Ich wnioski orzecznicze były zbieżne w zakresie, w jakim oboje uznali, że wnioskodawczyni jest niezdolna do pracy. Rozbieżności dotyczyły stopnia tej niezdolności.

Zdaniem Sądu Okręgowego biegła E. W. (1) w ramach ustnych i pisemnych opinii uzupełniających przekonująco oraz wyczerpująco wyjaśniła wszelkie zastrzeżenia podnoszone przez pełnomocników stron. Wskazała przyczyny dla których uznała, że niezdolność do pracy trwa nieprzerwanie od 2008 roku. Wyjaśniła powody, dla których bardziej miarodajnym przy formułowaniu wniosków orzeczniczych jest oparcie się o opinii biegłego neuropsychologa. Biegły G. P. (1) również wskazał, że w dokumentacji medycznej nie stwierdza się istotnych zmian w funkcjonowaniu wnioskodawczyni od 2008 roku. Ustalając stopień niezdolności wnioskodawczyni do pracy biegła E. W. (2) wyjaśniła, że choć skutki wypadku mają charakter nieodwracalny i wnioskodawczyni nie może powrócić do pracy wykonywanej przed wypadkiem, to jednak może podejmować najprostsze prace, co jednak będzie dla niej trudne ze względu na poczucie degradacji zawodowej.

Sąd ustalając stopień niezdolności do pracy wnioskodawczyni przede wszystkim miał na względzie opinię biegłej psychiatry E. W. (1), wydaną w oparciu o posiadaną przez nią wiedzę specjalistyczną, doświadczenie zawodowe, a także bardzo szczegółowe i przekonywujące uzasadnienie stanowiska, że skarżąca jest osobą częściowo niezdolną do pracy.

Biegły G. P. (1) stwierdzając okresową całkowitą niezdolność do pracy wnioskodawczyni, ograniczył się do lakonicznego stwierdzenia, że stwierdzone u odwołującej zaburzenia są takie, że uzasadniają całkowitą niezdolność do pracy. Biegły nie uzasadnił szczegółowo swojego stanowiska, dlatego Sąd pominął jego opinię w zakresie ustalonego stopnia niezdolności do pracy.

Mając na względzie wyczerpujące wyjaśnienia biegłej co do podstaw swojej opinii, Sąd uznał, że rozbieżności pomiędzy wnioskami biegłych psychiatrów w zakresie stopnia ustalonej niezdolności do pracy wnioskodawczyni nie stanowią jednak podstawy do uwzględnienia wniosku pełnomocnika organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłego psychiatry, dlatego też wniosek ten oddalono. Biegła psychiatra formułowała wnioski z punktu widzenia swojej specjalności, a jej stanowisko znajdowało poparcie w stanie faktycznym sprawy, w dokumentacji medycznej.

Biegli psychiatrzy oceniając stan zdrowia wnioskodawczyni na dzień złożenia wniosku zgodnie uznali, że niezdolność do pracy należy orzec do dnia 31 lipca 2016 roku. Okoliczność, jaką podniosła biegła oceniając stan zdrowia wnioskodawczyni już w toku postępowania, w ramach kolejnej opinii uzupełniającej wydanej w dniu 9 września 2016 roku (prawie trzy lata po wydaniu przedmiotowej decyzji), że istnieją podstawy do orzeczenia kolejnego okresu niezdolności do pracy – na dalszy okres do dnia 31 lipca 2020 roku, nie ma wpływu na treść rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie, dlatego w tym zakresie Sąd pominął opinię biegłej. Może być natomiast przedmiotem kolejnego wniosku do organu rentowego
o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy za dalsze okresy.

W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się bowiem, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter kontrolny, służy badaniu prawidłowości decyzji organu rentowego i nie może polegać na zastępowaniu tego organu w wydawaniu decyzji ustalających świadczenie z ubezpieczeń społecznych. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2007 r., I UZP 1/07, OSNP 2007 nr 21-22, poz. 323). W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do świadczenia sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43 oraz z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05, LEX nr 272581). Stąd też postępowanie dowodowe przed sądem w sprawie o świadczenie uzależnione od niezdolności ubezpieczonego do pracy powinno zmierzać do ustalenia, czy w dacie orzekania przez organ rentowy po stronie ubezpieczonego występowały w tym zakresie wszystkie przesłanki warunkujące przyznanie świadczenia. Sąd nie ma obowiązku przeprowadzenia dowodów w celu ustalenia niezdolności do pracy, która miała powstać po wydaniu zaskarżonej odwołaniem decyzji odmawiającej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
25 stycznia 2005 r., I UK 152/04, OSNP 2005 nr 17, poz. 273). Biegli sądowi, przeprowadzający na zlecenie sądu badanie stanu zdrowia ubezpieczonego, nie zastępują lekarza orzecznika ani komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jedynie zgodnie z posiadaną przez nich wiedzą specjalistyczną poddają merytorycznej ocenie trafność wydanego orzeczenia o zdolności do pracy lub jej braku.

Jednocześnie Sąd również na podstawie art. 217 k.p.c. oddalił wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni o dopuszczenie dowodu z jej przesłuchania na okoliczność stanu zdrowia, ponieważ ustalenie tej okoliczności wymaga wiadomości specjalnych, a zatem jedynym miarodajnym dowodem na okoliczność stanu zdrowia strony jest dowód z opinii biegłych, który został w niniejszej sprawie przeprowadzony, pozwalając na wyjaśnienie wszystkich spornych okoliczności.

Sąd Okręgowy w Łodzi podziela stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym przy ocenie opinii biegłych lekarzy sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w tej opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego. Odmienne ustalenie w tej mierze może być dokonane tylko na podstawie opinii innych biegłych lekarzy, jeżeli ich opinia jest bardziej przekonywająca oraz wszechstronnie przedstawia kwestię nasuwającą wątpliwości
w sprawie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 października 1987 roku, sygn. akt II URN 228/87, publ. (...)).

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest częściowo zasadne, co skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity: Dz. U. z 2016 roku, poz. 887 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy;

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3.  niezdolność do pracy powstała w wymienionych okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

W myśl art. 57 ust. 2 warunku przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Jak stanowi art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy emerytalnej, warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej
5 lat, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. Okres, o którym mowa
w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Zgodnie z art. 12 ustawy rentowej niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1).

Oceny niezdolności do pracy, jej stopnia oraz ustalenia: daty powstania niezdolności do pracy, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do pracy, związku przyczynowego niezdolności do pracy lub śmierci z określonymi okolicznościami, trwałości lub przewidywanego okresu niezdolności do samodzielnej egzystencji, celowości przekwalifikowania zawodowego dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik Zakładu, zwany dalej "lekarzem orzecznikiem".

Warunki określone w art. 57 powołanej ustawy muszą być spełnione łącznie, by istniały podstawy do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W rozpoznawanej sprawie przedmiotem sporu było, czy A. W. (1) jest niezdolna do pracy. Pozostałe przesłanki nie były zaś kwestionowane przez organ rentowy.

Sąd na podstawie zebranego materiału dowodowego, a w szczególności opinii biegłego psychiatry E. W. (1) ustalił, że A. W. (1) jest częściowo niezdolna do pracy nieprzerwanie od 2008 roku do dnia 31 lipca 2016 roku. Skarżąca ma bowiem objawy rozpoczynającego się zespołu otępiennego pourazowego oraz labilności afektywnej. Wnioskodawczyni ma duży poziom bezradności życiowej, występują problemy dotyczące sprawności poznawczej. U wnioskodawczyni doszło do spadku możliwości funkcjonowania intelektualnego z poziomu przeciętnego w 2011 roku do poziomu funkcjonowania intelektualnego na poziomie upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim. W sytuacjach stresowych sprawność intelektualna jest zakłócana czynnikami emocjonalnymi. Obniżone są znacznie możliwości adaptacyjne, być może w sposób trwały. Rozbieżność pomiędzy wynikiem badania psychometrycznego, a oceną kliniczną wynika z dobrej sprawności inteligencji werbalnej, na niekorzyść inteligencji wykonawczej. Stwierdzane dysfunkcje uniemożliwiają podjęcie pracy na drugim poziomie kwalifikacji, nie stanowią jednak przeszkody w wykonywaniu prostych prac z poziomu pierwszego, co oznacza częściową niezdolności do pracy. Wnioskodawczyni może wykonywać prace w warunkach pracy chronionej, pod nadzorem. Jedynie prace proste, odtwórcze, bez konieczności podejmowania jakichkolwiek decyzji, o stopniu trudności dla osoby upośledzonej umysłowo.

W badaniu sądowo – neurologicznym i ortopedycznym rozpoznano u wnioskodawczyni stan po stłuczeniu mózgu w 2007 roku z niewielkiego stopnia niedowładem prawostronnym, głównie odruchowym, wygojone złamanie kości udowej prawej, złamanie kości łonowej lewej i kości kulszowej prawej bez objawów korzeniowych, zaburzenia pamięci oraz nastroju. Po leczeniu operacyjnym złamania uda, dalszym leczeniu zachowawczym i usprawniającym pozostają: wygojone blizny, niewielkie skrócenie długości i zaniki mięśni prawego uda, wielomiejscowy zespół bólowy i poczucie pogorszenia sprawności. W ocenie neurologicznej i ortopedycznej wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami.

Ustalenia Sądu poczynione w oparciu o opinie biegłej E. W. (1) podważyły jednak treść orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 17 października 2013 roku, na podstawie której organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, niesłusznie odmawiającą wnioskodawczyni przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wnioskodawczyni złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy w dniu
4 lipca 2013 roku. Prawo do renty należało zatem przyznać wnioskodawczyni od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożono wniosek.

Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał A. W. (1) prawo do renty
z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 lipca 2013 roku do dnia 31 lipca 2016 roku.

W pozostałym zakresie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, ponieważ nie było podstaw do uwzględnienia wniosku pełnomocnika wnioskodawczyni o przyznanie renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Mając na uwadze wynik postępowania oraz datę wniesienia odwołania od zaskarżonej decyzji, Sąd o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej A. W. (1)
z urzędu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i § 11 ust. 2 w zw. z § 15 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( t. j. Dz. U. 2013, poz. 490).

Koszty te wyniosły łącznie 110,70 zł (150 % stawki minimalnej podwyższonej zgodnie z § 2 ust. 3 powołanego Rozporządzenia o stawkę podatku od towarów i usług przewidzianą dla tego rodzaju czynności w przepisach o podatku od towarów i usług, obowiązującą w dniu orzekania o tych opłatach, tj. o 23 %, czyli o 20,70 zł).

Wnioskodawczyni przegrała jednak w połowie, z tego względu Sąd mając na względzie dyspozycję art. 100 k.p.c. i § 17 powołanego Rozporządzenia, odpowiednią część kosztów procesu zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. na rzecz A. W. (1), a drugą przyznał i nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa Kasy Sadu Okręgowego Łodzi na rzecz radcy prawnego Z. S. tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej A. W. (1) przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu.

Sąd zastosował ww. Rozporządzenie z uwagi na datę wniesienia odwołania od zaskarżonej decyzji. Obecnie obowiązujące Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( Dz. U. z 2016 roku, poz. 1715), które weszło w życie w dniu 2 listopada 2016 roku, stanowi w § 22, że do spraw wszczętych
i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Z tego też względu nie miało zastosowania uchylone już Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( Dz. U. z 2015 roku, poz. 1805), które obowiązywało od dnia 1 stycznia 2016 roku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron, pełnomocnikowi ZUS wypożyczyć akta rentowe wnioskodawczyni.

16 marca 2017 roku

M.U.