Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 lutego 2017 r.

Sąd Apelacyjny – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Daria Stanek (spr.)

Sędziowie: SA Grażyna Czyżak

SA Małgorzata Gerszewska

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2019 r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie M. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o ustalenie istnienia bądź nieistnienia ubezpieczenia społecznego

zażalenia M. D.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku - VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 października 2016 r., sygn. akt VIII U 1726/16

postanowił:

uchylić zaskarżone postanowienie.

SSA Daria Stanek SSA Grażyna Czyżak SSA Małgorzata Gerszewska

Sygn. akt III AUz 41/17

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Gdańsku - VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z dnia 19 października 2016 r. uznał się niewłaściwym do rozpoznania sprawy i na mocy art. 200 § 1 k.p.c. przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu – Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie, wskazując, że jak wynika z treści akt rentowych M. D. zamieszkuje w B., powiat O.. Zgodnie zaś
z treścią art. 461 § 2 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłącznie właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu ma miejsce zamieszkania strona odwołująca się od decyzji wydanej przez organ rentowy, chyba że przepis odrębny stanowi inaczej.

Zażalenie na postanowienie wywiodła ubezpieczona, wnosząc o jego uchylenie, podnosząc, iż aktualnie mieszka w G. na ul. (...), a informację o tym przekazała do organu rentowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie M. D. zasługiwało na uwzględnienie w sposób skutkujący uchyleniem zaskarżonego postanowienia.

Stosownie do treści art. 461 § 2 k.p.c. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu ma miejsce zamieszkania strona odwołująca się od decyzji wydanej przez organ rentowy, chyba że przepis odrębny stanowi inaczej. Podkreślić należy, że właściwość sądu w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter właściwości wyłącznej co oznacza, że odwołanie można wnieść wyłącznie przed sąd wskazany w ustawie. Strony nie mogą zmieniać właściwości wyłącznej (art. 46 § 2 k.p.c.). Należy przy tym zwrócić uwagę na treść art. 461 § 3 k.p.c., który stanowi, iż sąd właściwy może - na zgodny wniosek stron - przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, rozpoznającemu sprawy z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych, jeżeli przemawiają za tym względy celowości. Sąd nie może przekazać sprawy innemu równorzędnemu sądowi z urzędu (por. M. Cholewa – Klimek, Postępowanie sądowe sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, Lexis Nexis, Warszawa, 210, str. 167).

Jak wynika z powyższego dla określenia sądu miejscowo właściwego do rozpoznania spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych decydujące znaczenie ma rzeczywiste miejsce zamieszkania strony odwołującej się od decyzji organu rentowego.

Miejsce zamieszkania stanowi, obok imienia i nazwiska oraz wieku, element indywidualizujący osobę fizyczną, wskazując jej związek z określoną miejscowością.
Od miejsca zamieszkania należy odróżnić adres zamieszkania wskazujący tylko miejsce,
w którym w danej miejscowości przebywa dana osoba, także mieszkanie, czyli lokal,
w którym osoba zamieszkuje (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 1976 r.,
IV PRN 2/76, Lex nr 14302). Zdaniem S. Dmowskiego pojęcie to nie jest jednoznaczne
(S. Dmowski (w:) S. Dmowski, S. Rudnicki, Komentarz, 2006, s. 116). Są dwa integralnie złączone składniki miejsca zamieszkania: obiektywny, czyli pobyt stały w danej miejscowości ( corpus), oraz subiektywny w postaci uzewnętrznionego zamiaru, woli tego pobytu ( animus). Łączne występowanie tych składników pozwala wskazać daną miejscowość jako centrum życiowej aktywności osoby, w którym koncentrują się jej interesy osobiste
i majątkowe. Analizy wskazanych składników dokonywać należy łącznie, ponieważ składnik mentalny animus manifestuje się w szczególności w postaci konkretnych, obiektywnie sprawdzalnych zachowań składających się na corpus, a zatem ich rozdzielenie służy tylko potrzebom teoretycznego opisu (por. także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego
w Warszawie z dnia 15 stycznia 2009 r., II FSK 896/08, Lex nr 478565). W doktrynie wskazano, że o miejscu zamieszkania rozstrzyga całokształt okoliczności, a mianowicie „zejście się stanu faktycznego przebywania z zamiarem takiego przebywania” (W. Popiołek, Glosa do uchwały SN z dnia 24 czerwca 1993 r., III CZP 76/93, PS 1995, nr 3, s. 83). Okoliczności stanu faktycznego „pozwalają przeciętnemu obserwatorowi na wyciągnięcie wniosków, że określona miejscowość jest głównym ośrodkiem działalności danej dorosłej osoby fizycznej” (postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia
30 marca 2006 r., I OW 265/05, Lex nr 198360) (tak A. Kidyba /red./, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, 2012).

Miejsce zamieszkania osoby fizycznej definiuje art. 25 k.c. - jest to miejscowość,
w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Pobyt czasowy nie jest natomiast jednoznaczny z pobytem stałym, zatem - w razie wątpliwości - należy żądać od strony sprecyzowania, w jakiej miejscowości przebywa z zamiarem stałego pobytu. Dopiero wówczas, gdyby wskazana miejscowość znajdowała się poza granicami Polski, zaistniałaby podstawa do zastosowania art. 45 k.p.c. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2009 r., II CO 25/08, LEX nr 784194).

Na gruncie przepisu art. 27 § 2 k.p.c. w związku z art. 25 k.c., o ogólnej właściwości miejscowej sądu nie decyduje miejscowość, w której osoba pozwana jest zameldowana,
ale ta miejscowość, w której ona przebywa z zamiarem stałego pobytu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 maja 1973 r., I CZ 48/73, LEX nr 7250).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że z akt rentowych wynika, odmiennie niż ustalił to Sąd I instancji, że miejscem zamieszkania M. D. jest G.. Już w piśmie z dnia 25 marca 2016 r. skierowanym przez (...) Oddział w G. Inspektorat w G. do Inspektoratu w S. z prośbą o sprawdzenie zasadności zgłoszenia M. D. do ubezpieczeń społecznych wskazano jej adres zamieszkania przy ul. (...) w G. (k. 1 akt ZUS). Adres ten wynika także
z dokumentacji zgromadzonej w tychże aktach, m. in. z zaświadczenia płatnika składek
z 1 marca 2016 r. (k. 2-3), zaświadczenia ZUS ZLA z 9 lutego 2016 r. (k. 4). Na tenże adres organ rentowy kierował również korespondencję do ubezpieczonej, w tym decyzję z dnia
28 lipca 2016 r. w przedmiocie odmowy prawa do zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego (k. 131 akt ZUS), zaskarżoną niniejszym postępowaniu decyzję z dnia
20 lipca 2016 r. (którą doręczono ubezpieczonej osobiście pod adresem: ul. (...), (...)-(...) G.) oraz wezwanie do usunięcia braków formalnych odwołania z dnia 13 września 2016 r. (pisma nie wszyte do akt).

Już z powyższych ustaleń wynika, że miejscem zamieszkania ubezpieczonej M. D. jest G.. Wniosek ten potwierdza oświadczenie ubezpieczonej zawarte
w zażaleniu, zgodnie z którym mieszka ona w G. przy ul. (...).

Oceny powyższe nie zmienia fakt, że w odwołaniu ubezpieczona wskazała jako swój adres: (...), (...)-(...) B.. Jak już bowiem powyżej wyjaśniono, art. 461 § 2 k.p.c. odwołuje się do rzeczywistego miejsca zamieszkania ubezpieczonego, tj. miejscowości, w której przebywa on z zamiarem stałego pobytu. Całokształt ustaleń poczynionych
przez Sąd odwoławczy wskazuje, że w rozpoznawanej sprawie miejscem zamieszkania ubezpieczonej, decydującym o właściwości miejscowej sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, niewątpliwie jest G..

Z powyższych względów zaskarżone postanowienie należało uchylić w oparciu
o art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z 397 § 2 k.p.c., o czym Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji postanowienia.

SSA Daria Stanek SSA Grażyna Czyżak SSA Małgorzata Gerszewska