Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2016 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa L. C.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę zadośćuczynienia, odszkodowania i renty

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 25 maja 2016 r. sygn. akt I C 445/14

oraz zażalenia powoda od punktu VI opisanego wyżej wyroku

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I.3. w ten sposób, że zasądzoną tam kwotę 15 416,55 zł zastępuje kwotą 14 345,95 zł (czternaście tysięcy trzysta czterdzieści pięć złotych 95/100), oddalając powództwo także co do kwoty 1 070,60 zł;

2.  w pozostałej części apelację oddala;

3.  oddala zażalenie;

4.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

SSA Regina Kurek SSA Paweł Rygiel SSA Hanna Nowicka de Poraj

Sygn. akt I ACa 1171/16

I ACz 1692/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy:

- zasądził od strony pozwanej (...) S.A. w W. na rzecz L. C.:

1/ kwotę 59 000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 11 lutego 2014 roku do dnia zapłaty;

2/ kwotę 665,99 zł tytułem odszkodowania z ustawowymi odsetkami wskazanych kwot, za oznaczony okres;

3/ kwotę 15 416,55 zł tytułem skapitalizowanej renty z ustawowymi odsetkami od dnia 15 czerwca 2014 roku do dnia zapłaty;

- zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda, tytułem miesięcznej renty, kwotę 807,50 zł, płatną do 10 dnia każdego miesiąca, począwszy od grudnia 2013 roku, z ustawowymi odsetkami od poszczególnych świadczeń:

- oddalił powództwo w pozostałej części;

- zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu;

- nakazał pobrać od pozwanego (...) S. A. w W. na rzecz Skarbu Państwa - kasy Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 7.490,25 zł tytułem części kosztów sądowych;

- nakazał ściągnąć z roszczenia zasądzonego na rzecz powoda L. C. na rzecz Skarbu Państwa - kasy Sądu Okręgowego w Kielcach kwotę 7.490,25 zł tytułem części kosztów sądowych.

Sąd I instancji wskazał, że przedmiotem roszczenia powoda są świadczenia z tytułu zadośćuczynienia, odszkodowania, skapitalizowanej renty oraz renty, a to w związku ze skutkami wypadku komunikacyjnego, którego sprawcą była osoba, za którą pozwany ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność w ramach umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej.

Po poczynieniu szczegółowych ustaleń dotyczących wypadku komunikacyjnego, zakresu obrażeń jakich doznał powód, przebiegu jego leczenia oraz skutków wypadku dla jego aktualnego stanu zdrowia, Sąd Okręgowy ocenił, że zgłoszone przez L. C. roszczenie jest uzasadnione. Odwołując się do treści art. 436 § 1 k.c., art. 444 § 1 i 2 k.c. i art. 445 § 1 k.c., jak też art. 805 i nast. k.c., Sąd powołał argumentację uzasadniającą zasądzone kwoty zadośćuczynienia, odszkodowania i renty, w tym obniżając o 50 % należne powodowi kwoty z uwagi na ocenę, że w takim stosunku przyczynił się on do powstania szkody.

Odnośnie żądania zasądzenia skapitalizowanej renty Sąd wskazał, że roszczenie w tym zakresie jest zasadne za okres od grudnia 2010 r. do listopada 2013 r. W związku z tym powodowi należy się kwota 30.833,10 zł, którą należało pomniejszyć o 50 % przyczynienia się powoda do powstania szkody tj. do kwoty 15 416,55 zł.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., a o brakujących kosztach sądowych - na podstawie art. 113 ust.1 i 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 k.p.c.

Od powyższego orzeczenia, w części zasądzającej kwotę skapitalizowanej renty ponad kwotę 13.061,23 zł oraz w zakresie kosztów procesu, apelację wniosła strona pozwana. Pozwany ubezpieczyciel podniósł zarzut przedawnienia roszczenia o rentę za okres od 1 grudnia 2010 r. do dnia 15 maja 2011 r. tj. co do kwoty 2.355,32 zł. W związku z tym podniósł zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego tj. art. 118 § 1 i 2 k.c. oraz art. 822 k.c. poprzez zasądzenie renty skapitalizowanej w części przedawnionej.

Strona apelująca wniosła o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w zakresie zasądzonej skapitalizowanej renty ponad kwotę 13.061,23 zł oraz o zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu, jak też o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Jako wniosek ewentualny apelujący wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów postepowania apelacyjnego.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Powód wniósł także zażalenie na zawarte w pkt VI wyroku rozstrzygnięcie w przedmiocie brakujących kosztów sądowych, zarzucając obrazę przepisów prawa procesowego tj. art. 100 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie i art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie. Żalący wniósł o zmianę przedmiotowego rozstrzygnięcia i nieobciążanie go brakującymi kosztami sądowymi oraz o zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja strony pozwanej jest częściowo uzasadniona.

Przede wszystkim wskazać należy, że apelacja dotyczy jedynie niewielkiego zakresu rozstrzygnięcia, ograniczonego do świadczenia zasądzonego z tytułu skapitalizowanej renty za okres 5,5 miesiąca. Apelujący nie kwestionuje przy tym podstawy faktycznej wyroku, jak też dokonanej przez Sąd I instancji oceny prawnej, w tym wykładni mających w sprawie zastosowanie przepisów prawa materialnego. Co do zasady zatem nie jest kwestionowane, że powodowi należy się renta, w tym za okres objęty zaskarżeniem w wysokości 856,47 zł miesięcznie. Tyle tylko, że w zakresie roszczenia za okres od grudnia 2010 r. do połowy maja 2011 r. pozwany podniósł zarzut przedawnienia.

W związku z powyższym ustalenia faktyczne istotne z uwagi na granice apelacji Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne. Niezależnie od tego, że nie są one kwestionowane, to wskazać należy, że zostały poczynione w oparciu o wszystkie przeprowadzone dowody, których ocena mieści się w granicach wyznaczonych art. 233 § 1 k.p.c.

Nie ma racji skarżący, o ile zarzuca Sądowi I instancji naruszenie powołanych w apelacji przepisów prawa materialnego. Zważyć bowiem należy, że roszczenie przedawnione istnieje, a dopiero skuteczne podniesienie zarzutu powoduje przekształcenie tego roszczenia w roszczenie naturalne, które jest niezaskarżalne, co oznacza, że nie można dochodzić jego spełnienia przed sądem (art. 117 k.c.). Skoro zatem w dacie wyrokowania zarzut przedawniania nie został podniesiony przez stronę pozwaną, to rzeczą Sądu Okręgowego było uwzględnienie roszczenia także w tej części, która dotyczyła świadczenia dochodzonego pomimo upływu terminu przedawniania.

Po drugie, zarzut przedawnienia ma charakter materialnoprawny. Skutkuje to dopuszczalnością jego podniesienia także w postępowaniu apelacyjnym, do czasu zamknięcia rozprawy przed Sądem II instancji (tak Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 19 sierpnia 2004 r., V CK 38/04, lex nr 277325). W konsekwencji nie jest uzasadniony pogląd wyrażony przez powoda w odpowiedzi na apelację, że przedmiotowy zarzut, podniesiony w apelacji strony pozwanej, jest spóźniony.

Zgłoszony zarzut przedawnienia dotyczy tej części zasądzonego świadczenia, która obejmuje skapitalizowaną rentę. Zważyć zatem należy, że – jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 7 stycznia 2011 r. (I PK 142/10) - przy ocenie biegu terminu przedawnienia roszczenia o rentę wyrównawczą należy rozróżnić roszczenie o rentę rozumiane jako roszczenie o przyznanie prawa do renty oraz roszczenie o wymagalną rentę, czyli o zapłatę poszczególnych rat renty. Bieg przedawnienia roszczeń o zaległe raty rentowe nie może rozpocząć się wcześniej niż bieg przedawnienia roszczenia o prawo do renty (tak Sądu Najwyższy w wyroku z dnia 5 czerwca 1974 r., I PR 184/74). W konsekwencji, w terminie określonym w art. 442 ¹ § 2 k.c. można wytoczyć powództwo o przyznanie renty w ogóle. Nie ma to jednak odniesienia do roszczeń o rentę za poszczególne okresy. Świadczenia w postaci poszczególnych rat renty mają charakter okresowy a nie jednorazowy, a zatem zgodnie z art. 118 k.c. przedawnia się w okresie wynoszącym 3 lata. W tym stanie rzeczy uznać należy, że roszczenie o zasądzenie skapitalizowanej renty za okres poprzedzający 3 lata przed wniesieniem pozwu jest przedawnione. Skoro zatem powództwo zostało wytoczone w połowie lutego 2014 r., to roszczenie za okres od grudnia 2010 r. do połowy lutego 2011 r. jest niezasadne i w tej części podlega ono oddaleniu. Uwzględniając, że powodowi należała się renta w wysokości 856,47 zł miesięcznie, przy czym powód przyczynił się w 50 % do powstania szkody, to świadczenie przedawnione obejmuje kwotę 1.070,60 zł (428,24 zł x 2,5 miesiąca).

Dalej idący zarzut przedawnienia nie jest zasadny. Strona pozwana przyjmuje bowiem, że przerwa biegu przedawnienia nastąpiła z datą doręczenia jej pozwu, a więc w maju 2014 r., podczas gdy stosownie do treści art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg przedawnienia przerywa się m.in. przez każdą czynność przed sądem przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia. Tym samym dla oceny przedawnienia roszczenia ma znaczenie zdarzenie związane z samym wytoczeniem powództwa, a nie doręczeniem pozwu stronie pozwanej.

Konkludując, apelacja strony pozwanej okazała się częściowo uzasadniona, co skutkowało zmianą orzeczenia w części dotyczącej skapitalizowanej renty poprzez zasądzenie w miejsce kwoty 15 416,55 zł, kwoty 14.345,95 zł.

Powyższa zmiana nie przekłada się na zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu między stronami. Niewielki jej zakres w stosunku do całości rozstrzygnięcia w przedmiocie roszczeń powoda, nie zmienia bowiem stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania (art. 100 k.p.c.).

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i art. 385 k.p.c., orzekł jak w pkt 1 i 2 sentencji.

Zażalenie powoda nie jest uzasadnione. W sprawie nie zachodzą żadne szczególne okoliczności uzasadniające zastosowanie dla rozliczenia między stronami kosztów procesu art. 102 k.p.c. i odstąpienie od obciążenia powoda tymi kosztami. W szczególności dla zastosowania art. 102 k.p.c. nie jest wystarczające odwołanie się do sytuacji majątkowej i osobistej strony, lecz niezbędne jest wystąpienie także innych, szczególnych okoliczności. Zważyć zatem należy, że powód uległ stronie pozwanej w połowie dochodzonych żądań, a podstawową tego przyczyną było przyjęcie, że powód w 50 % przyczynił się do powstania szkody. W tym stanie rzeczy nie sposób dojść do przekonania, że charakter sprawy i szczególny charakter dochodzonych roszczeń uzasadnia odstąpienie od obciążenia powoda kosztami procesu.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., zażalenie powoda oddalił.

Uwzględniając, że apelacja strony powodowej okazała się częściowo uzasadniona, Sąd – na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. – zniósł wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

SSA Regina Kurek SSA Paweł Rygiel SSA Hanna Nowicka de Poraj