Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2015 r. w Gliwicach

sprawy A. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania A. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 5 grudnia 2014 r. nr (...) 5 (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję częściowo w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu A. B. prawo do zastosowania przelicznika 1,8 do 3.662 (trzech tysięcy sześćset sześćdziesięciu dwóch) dniówek pracy górniczej przepracowanej
w okresie od 1 marca 1992r. do 19 stycznia 2007r., począwszy od 30 października 2014r.;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonego kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSO Patrycja Bogacińska-Piątek

Sygn. akt VIII U 98/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 grudnia 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. przyznał emeryturę górniczą A. B.. Do ustalenia jej wysokości zastosowano przelicznik 1,2 do 183 miesięcy pracy górniczej, natomiast przelicznik 1,8 zastosowano do 134 miesięcy pracy górniczej. W załączniku do tej decyzji ZUS wskazał, że do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym (przelicznik 1,8 na wysokość emerytury), nie zaliczył odwołującemu okresu jego zatrudnienia od 1 marca 1992r. do 16 listopada 2006r., ponieważ zajmowane przez niego w tym okresie stanowisko automatyk nie figuruje w załączniku nr 3 do Rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r. Nadto nie zaliczył z tym przelicznikiem okresu od 17 listopada 2006r. do 19 stycznia 2007r., bowiem w tym okresie, mimo zmiany nazewnictwa stanowiska, faktycznie wykonywał te same czynności, co
w poprzednim okresie, na stanowisku automatyka.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany poprzez zastosowanie przelicznika 1,8 do całego okresu pracy górniczej od 1 marca 1992r. do 19 stycznia 2007r. Podał, iż w tym czasie pracował przez cały czas na odkrywce w (...) na rzecz oddziałów wydobywczych, wykonywał swoje obowiązki pracownicze wyłącznie w obrębie koparek wielonaczyniowych
i zwałowarek. Prace te, jak wskazał ubezpieczony, są wymienione w załączniku
nr 3, Dz. III, pkt 7 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r. Wskazał ponadto, że w całym okresie jego pracy w (...) B. wykonywał prace elektryczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu maszyn podstawowych, były to bieżące prace na maszynach w ruchu. Jego prace odbywały się pod kątem zapewnienia prawidłowego działania urządzeń elektrycznych,
a zwłaszcza ich szczególnej grupy, tj. elementów systemu automatyki tych urządzeń i stąd pracodawca przypisał mu stanowisko automatyka.

ZUS wniósł o oddalenie odwołania z przyczyn podanych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Organ rentowy zaznaczył również, że nie mógł uznać dniówek półtorakrotnych w ilości i okresach wskazanych przez komisję weryfikacyjną, bowiem w jego ocenie, nie ma ona uprawnień do zmiany przypisanych pracownikom stanowisk pracy.

Sąd Okręgowy ustalił:

Odwołujący A. B. jest zatrudniony w Kopalni (...) od 8 września 1987r. do nadal.

Zaskarżoną decyzją z dnia 5 grudnia 2014r. (...) Oddział w Z. przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury górniczej od 30 października 2014r., zawieszając wypłatę świadczenia z uwagi na kontynuację zatrudnienia.

Do ustalenia wysokości emerytury organ rentowy przyjął za udowodnione
34 lata i 3 miesiące okresów składkowych oraz 6 miesięcy okresów nieskładkowych. Do 134 miesięcy pracy górniczej ZUS zastosował przelicznik 1,8, zaś do 183 miesięcy pracy górniczej zastosowano przelicznik 1,2.

Do pracy w wymiarze półtorakrotnym ZUS nie zaliczył dniówek z okresu zatrudnienia od 1 marca 1992r. do 19 stycznia 2007r.

Sąd ustalił, że w protokole Komisji Weryfikacyjnej z dnia 26 lutego 2010r., obejmującym okres od 8 września 1987r. do 19 stycznia 2007r. wskazano, że w tym czasie odwołujący zajmował następujące stanowiska:

-

od 8 września 1987r. do 29 lutego 1992r. – elektromonter przenośników wielkogabarytowych (oddz. E-8),

-

od 1 marca 1992r. do 16 listopada 2006r. – automatyk (oddz. E-8/A-1),

-

od 17 listopada 2006r. do 19 stycznia 2007r. – elektromonter maszyn i urządzeń górniczych w przodku (oddz. A-1/A-3).

Komisja Weryfikacyjna uznała, iż w okresie od 8 września 1987r. do
19 stycznia 2007r. ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wymienionym pod poz. 7
Dz. III, Załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r. W tym okresie odwołujący przepracował 4.793 dniówek półtorakrotnych.

W załączniku do karty ewidencyjnej pracownika wskazano, że ubezpieczony
w okresie od 8 września 1987r. do 19 stycznia 2007r. przepracował 4.793 dniówek półtorakrotnych. Natomiast z ewidencji dniówek górniczych przepracowanych
w wymiarze półtorakrotnym wynika, że za okres od 20 stycznia 2007r. do
31 sierpnia 2014r. pracodawca zaewidencjonował mu łącznie 1.827 takich dniówek.

W świadectwie wykonywania pracy górniczej z dnia 11 września 2014r. pracodawca wskazał, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w (...) od 8 września 1987r. do nadal wykonywał pracę górniczą na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonującego prace elektryczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, wymienionym pod poz. 7 Dz. III, Załącznika nr 3 do rozporządzenia (...) z dnia 23 grudnia 1994r.

W toku postępowania ustalono, iż w trakcie zatrudnienia w (...) A. B. w okresie spornym pracował na oddziale E-8, który zmienił następnie symbol na A-1 oraz na oddziale A-3 czyli tzw. oddziałach elektrycznych. W wydziałach tych byli zatrudnieni elektrycy i automatycy. Rolą tych oddziałów było wykonywanie prac elektrycznych i automatycznych, na rzecz innych oddziałów, w celu realizacji przez nie swoich zadań. Ubezpieczony gdy zatrudnił się na kopalni w roku 1987, został skierowany do działu elektrycznego
E-8 i od tej daty był członkiem brygady remontowej, która zajmowała się bieżącą naprawą i konserwacją maszyn podstawowych, koparek wielonaczyniowych
i zwałowarek, w zakresie zamontowanych na nich urządzeń elektrycznych
i elementów automatyki. W ramach obowiązków służbowych świadczył pracę na rzecz oddziałów górniczych. Faktycznie w całym spornym okresie zajmował się obsługą, oględzinami i utrzymaniem zdolności ruchowych urządzeń automatyki zamontowanych na koparkach wielonaczyniowych i zwałowarkach, jak np. wykrywaczy metalu, urządzeń zabezpieczających przed poślizgiem taśmy
i czujników jej prędkości, mierników wydajności, sterowników programowania
i urządzeń komunikacyjnych z (...). Wszystkie te urządzenia były urządzeniami elektrycznymi.

Z charakterystyki stanowiska pracy A. B. wynika, że w latach 1992 -2007 jego zadaniem było utrzymanie zdolności ruchowej urządzeń automatyki zabudowanych na urządzeniach (...), wykonywał prace na koparkach, zwałowarkach, wózkach zrzutowych, przenośnikach wielkogabarytowych. Miał
za zadanie utrzymanie zdolności ruchowej sterowników i układów przekształtnikowych zamontowanych na zwałowarkach i koparkach.

Razem z ubezpieczonym pracowali świadkowie: S. O. zatrudniony w oddziale E-8/A-1 na stanowisku elektromontera i D. L. zatrudniony w oddziale E-8/A-1 na stanowisku automatyka.

Z zeznań świadków i ubezpieczonego wynika, że charakter jego pracy nie uległ zmianie, zmieniono jedynie nazwę stanowiska pracy. Ubezpieczony pracował jako automatyk.

(...) B. prowadziła w latach 1988 – 1998 ewidencję dniówek stykowych. Z kolei w okresie od marca 1998r. do nadal jest prowadzona ewidencja godzin nadliczbowych, które są wypracowywane w związku ze stykowym sposobem wymiany obsługi maszyn w przodku. W rzeczywistości oczekiwanie na zmienników i opuszczenie stanowiska pracy dopiero po ich przybyciu powodowało, że pracownik pracujący w tym systemie pracował na takiej dniówce pół godziny dłużej niż wynosiła dniówka robocza. Z tego też względu jedna nadgodzina oznacza dla takiego pracownika przepracowanie dwóch dniówek stykowych. W toku procesu, jak również innych sprawach
o tożsamym charakterze, Sąd ustalił ponadto, że w niektórych okresach pracy, pracownicy, którzy faktycznie pracowali stykowo, w tym również ubezpieczony w niniejszej sprawie, mimo braku takiej ewidencji w rzeczywistości przez wszystkie dniówki robocze pracowali stykowo, co było podyktowane koniecznością zapewnienia nieprzerwanej pracy maszyn podstawowych.

Od 15 stycznia 2007r. pracodawca prowadzi dla odwołującego ewidencję dniówek przodkowych i ilości wykazanych w oparciu o tę ewidencję dniówek odwołującego w przodku organ rentowy nie kwestionował i uwzględnił je na wysokość emerytury z przelicznikiem 1,8.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt emerytalnych ubezpieczonego – w szczególności świadectwa wykonywania pracy górniczej (k.8 a.e.), protokołu z posiedzenia Komisji Weryfikacyjnej (k.9-10 a.e.), załącznika do karty ewidencyjnej pracownika (k.11 a.e.), ewidencji dniówek górniczych przepracowanych w wymiarze półtorakrotnym (k.12 a.e.); akt osobowych ubezpieczonego (dołączonych do akt niniejszej sprawy); zeznań świadków: S. O. (k.46) i D. L. (k.46-47) przesłuchanych w drodze pomocy prawnej udzielonej przez Sąd Rejonowy w Bełchatowie oraz wyjaśnień ubezpieczonego (nagranie z rozprawy w dniu 14 października 2015r., minuty 6.04 i nast.).

Co do charakteru i zakresu wykonywanych przez ubezpieczonego prac oraz ich wymiaru, Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i wyjaśnieniom ubezpieczonego. Świadkowie pracowali w spornym okresie razem z ubezpieczonym i mieli wiedzę na temat charakteru świadczonej przez niego pracy. Zeznania świadków były szczegółowe, spójne, wzajemnie się pokrywały i korespondowały z zeznaniami ubezpieczonego, a nadto znalazły odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015r. poz. 748), przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa
w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz
w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Natomiast zgodnie z art. 50d ust. 1 powołanej ustawy, przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego:

1)  w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji
i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących
i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych;

2)  w drużynach ratowniczych.

Z kolei zgodnie z ust 3 tego przepisu minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w myśl ust. 1 i 2 w wymiarze półtorakrotnym.

Na podstawie powyższej delegacji ustawowej zostało wydane rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.
w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczalnej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. z 1995r. Nr 2 poz.8). Zgodnie z § 3 rozporządzenia
z dnia 23 grudnia 1994r. za okresy pracy pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy (obecnie art. 50d), uważa się okresy pracy na stanowiskach wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 3 do rozporządzenia.

Spośród wymienionych w Dziale III Załącznika nr 3 stanowisk w kopalniach węgla brunatnego zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym w pkt 7 wymieniono rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonującego prace elektryczne przy obsłudze, konserwacji, montażu o demontażu tych maszyn i urządzeń.

Nie budziło wątpliwości w sprawie, że w okresie spornym A. B. pracował jako automatyk i elektromonter maszyn i urządzeń górniczych w przodku (oddz. E-8/A-1/A-3) w brygadzie napraw elementów automatyki zamontowanych na maszynach podstawowych.

Spór w niniejszej sprawie dotyczy ustalenia, czy praca ubezpieczonego
w spornym okresie zatrudnienia była pracą przodkową i odnosiła się do stanowisk,
o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r., co w konsekwencji skutkowałoby przyjęciem przelicznika 1,8 do obliczenia wysokości jego emerytury.

Odnosząc się do pracy świadczonej przez ubezpieczonego w charakterze automatyka – rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonującego prace elektryczne przy obsłudze, konserwacji, montażu o demontażu tych maszyn
i urządzeń, należy zauważyć, że odwołujący na tym stanowisku zajmował się wyłącznie remontami i naprawą maszyn podstawowych, pod kątem sprzętu elektrycznego służącego do sterowania prawidłową pracą maszyn podstawowych
i ich łącznością z (...). Należy również wskazać, że zdaniem Sądu z uwagi na przeznaczenie technologiczne maszyn obsługiwanych przez ubezpieczonego w tym czasie, praca odbywała się na terenie „przodka eksploatacyjnego”, czyli tej części wyrobiska eksploatacyjnego, w której urabia się skałę czyli węgiel brunatny
i nadkład łącznie z kopalinami towarzyszącymi. Praca odwołującego na tych maszynach niewątpliwie odbywała się w systemie stykowym, co wynika ze specyfiki pracy w obrębie maszyn podstawowych.

Postępowanie dowodowe potwierdziło, że ubezpieczony przez cały sporny okres zatrudnienia od 8 września 1987r. do 19 stycznia 2007r., bez względu na nazwę zajmowanego stanowiska pracy, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując prace związane z utrzymaniem ruchu maszyn podstawowych tj. koparek wielonaczyniowych i zwałowarek. Przez całą dniówkę przebywał bezpośrednio na maszynach podstawowych, bezpośrednio we wkopie. Dbał
o prawidłową pracę tych maszyn, tj. przeglądał, regulował i naprawiał elementy automatyki maszyn podstawowych.

Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Katowicach w sprawie III AUa 2703/09, który w uzasadnieniu wyroku zaznaczył, że z pozycji 7 załącznika nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1993 roku zostali całkowicie wyeliminowani rzemieślnicy zatrudnieni na odkrywce stale i w pełnym wymiarze czasu pracy , którzy wykonywali prace poza koparką i zwałowarką. A. B. w spornym okresie pracował wyłącznie na zwałowarce i koparce wielonaczyniowej.

Obowiązki ubezpieczonego nie zmieniały się, niezależnie od zmiany nazewnictwa w angażach. Trzeba wskazać, że nazewnictwo stosowane przez zakład pracy nie ma decydującego znaczenia. Decydujące znaczenia mają bowiem rzeczywiste obowiązki wykonywane przez pracownika a nie nazwa jego stanowiska pracy (por. wyrok SN z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, wyrok SN z dnia
25 marca 1998r., II UKN 570/97).

W przedmiotowej sprawie fakt wykonywania przez skarżącego pracy przodkowej, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy został potwierdzony zarówno przez pracodawcę jak i przez zeznania świadków, którzy byli współpracownikami ubezpieczonego i posiadają szczegółową wiedzę na temat rodzaju i warunków pracy wykonywanej przez niego, zaś ich zeznania są spójne, potwierdzają się nawzajem i korespondują z wyjaśnieniami ubezpieczonego oraz pozostałym materiałem dowodowym.

Podkreślenia wymaga także fakt, iż organ rentowy ostatecznie nie kwestionował, że praca ubezpieczonego w charakterze rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach
i zwałowarkach wykonującego prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu o demontażu tych maszyn i urządzeń jest pracą górniczą zaliczaną
w wymiarze półtorakrotnym, bowiem zaliczył mu w tym wymiarze pracę od
20 stycznia 2007r., tj. w okresie, za który pracodawca prowadził ewidencję dniówek półtorakrotnych. Postępowanie dowodowe wykazało jednak w sposób nie budzący wątpliwości Sądu, że ubezpieczony w całym okresie spornym od 1 marca 1992r. wykonywał taką samą pracę, zaś pracodawca dokonał weryfikacji nazewnictwa stanowisk i ustalił ilość przepracowanych przez ubezpieczonego dniówek półtorakrotnych w tym okresie.

Reasumując, Sąd uznał odwołanie za zasadne i uwzględnił żądanie ubezpieczonego, aby do 3.662 dniówek w okresie spornym zastosować przelicznik 1,8.

W konsekwencji – na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – Sąd w punkcie pierwszym sentencji zmienił zaskarżoną decyzję. O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 12 ust 2 i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm.) w punkcie drugim orzeczenia.

SSO Patrycja Bogacińska – Piątek