Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2016 roku

Sąd Rejonowy w Słupsku IX Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Blicharska

Protokolant: Łukasz Jędrzejewski

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2016 roku w Słupsku

na rozprawie sprawy

z powództwa T. M. (M.)

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda T. M. kwotę 1 894,20 zł (tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt cztery złote 20/100) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 19 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda T. M. kwotę 1 312 zł (tysiąc trzysta dwanaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IX C 134/16

UZASADNIENIE

Powód T. M. wniósł pozew przeciwko pozwanemu L. S. C. de S. y (...) S.A. Oddział w Polsce o zapłatę kwoty 1 894,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 19.01.2016r. do dnia zapłaty. Nadto, wniósł o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając żądanie powód wskazał, że w dniu 15.11.2015r. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której został uszkodzony pojazd należący do powoda marki V. (...) o nr rej. (...). W związku z uszkodzeniem pojazdu powód wynajął pojazd zastępczy. Po zakończeniu najmu powód przedłożył pozwanemu fakturę na kwotę 5 412 zł. W toku postępowania likwidacyjnego pozwane Towarzystwo wypłaciło powodowi odszkodowanie tytułem poniesionych przez powoda kosztów najmu pojazdu zastępczego w kwocie 3517,80 zł, odmawiając przyznania odszkodowania w pozostałym zakresie. Swoje stanowisko pozwany uzasadnił tym, że świadczy tańsze usługi w zakresie najmu pojazdów zastępczych. Powód wskazał przy tym, że ubezpieczyciel nie ma możliwości ingerencji w stawkę za wynajem pojazdu zastępczego, gdyż stanowiłoby to ingerencję w zasadę swobody umów. Poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego, jeśli wysokość kosztów mieści się w stawkach rynkowych. Ponadto powód wskazał, że podstawą ustalenia wysokości odszkodowania winna być wyłącznie faktura VAT przedłożona przez powoda.

W odpowiedzi na pozew pozwany L. S. C. de S. y (...) S.A. Oddział w Polsce wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwany podał, że art. 826 § 1 k.c. nakłada na poszkodowanego obowiązek podjęcia działań zapobiegających zwiększaniu szkody. Wskazany przepis jest rozwinięciem zasady współdziałania wierzyciela z dłużnikiem wynikającej z art. 354 § 2 k.c. Szkoda będąca następstwem braku współdziałania nie pozostaje w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem. Precyzując swoje stanowisko pozwany wskazał, że w dniu 17 listopada 2015r. w trakcie rozmowy telefonicznej powoda z konsultantem ubezpieczyciela, powód został poinformowany o możliwości zapewnienia przez pozwanego pojazdu zastępczego oraz o tym, że jeżeli osoba poszkodowana zdecyduje się na wynajęcie pojazdu w innej wypożyczalni, pozwany zwróci koszty najmu do kwoty 130 zł netto za dobę, bowiem taki jest koszt wynajęcia przez pozwanego pojazdu zastępczego w wypożyczalniach, z którymi pozwany ma zawartą umowę. Ponadto pozwany zadeklarował w czasie rozmowy, że bez dodatkowych opłat podstawi pojazd zastępczy po wskazany adres. Powód oświadczył wówczas, że „załatwi to we własnym zakresie”. Zdaniem pozwanego to, że powód mógł wynająć pojazd zastępczy za niższą stawkę niż ta, za którą wynajął pojazd świadczy o naruszeniu przez powoda art. 826 § 1 k.c. Naruszenie tego obowiązku nie może zaś prowadzić do zwiększenia obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody.

Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2016r. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) S.A. w W. i zwolnił od udziału w sprawie dotychczasowego pozwanego za zgodą obu stron.

Pozwany (...) S.A. w W. podtrzymał dotychczasowe stanowisko prezentowane przez pierwotnego pozwanego. Ponadto wskazał, że w przedmiotowej sprawie nie chodzi o ustalenie rynkowych czy średnich stawek najmu pojazdu zastępczego, lecz o obowiązek minimalizacji szkody spoczywający na osobie poszkodowanej.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 15 listopada 2015r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego został uszkodzony pojazd marki V. (...) o nr rej. (...) będący własnością T. M..

(bezsporne)

Sprawca zdarzenia posiadał ważną polisę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w związku z ruchem pojazdu wystawioną przez L. S. C. de S. y (...) S.A. Oddział w Polsce

(bezsporne)

W związku ze zgłoszeniem szkody L. S. C. de S. y (...) S.A. Oddział w Polsce przeprowadziło postępowanie likwidacyjne szkody w opisanym wyżej pojeździe. W toku postępowania ustalono, że naprawa pojazdu byłaby nieekonomiczna i szkodę zakwalifikowano jako całkowitą, przyznając T. M. odszkodowanie decyzją z dnia 7 grudnia 2015 r.

(bezsporne, ponadto: decyzja z 7.12.2015r. w aktach szkody na płycie w kopercie na k. 22)

W dniu 16 listopada 2015r. T. M. zawarł z M. W. (1) prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą Bar (...)” w S. umowę najmu pojazdu marki M. (...) o nr rej. (...) 29, rok produkcji 2005. Strony ustaliły stawkę czynszu na kwotę 200 zł netto za dobę.

(dowód: umowa najmu w aktach szkody na płycie w kopercie na k. 22)

W dniu 17 listopada 2015r. w trakcie rozmowy z konsultantem ubezpieczyciela T. M. został poinformowany o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela. Zaproponowano poszkodowanemu, że pojazd zostanie podstawiony nieodpłatnie pod wskazany adres. Ponadto poinformowano, że w razie wynajęcia pojazdu w innej firmie ubezpieczyciel wypłaci koszty najmu pojazdu do stawki 130 zł netto za dobę. T. M. nie skorzystał z oferty ubezpieczyciela, ponieważ dzień wcześniej wynajął już pojazd zastępczy.

(dowód: nagranie na płycie w kopercie na k. 22, zeznania T. M. 00:05:16-00:12:46 protokołu rozprawy z 16.11.2016r.)

W dniu 10 grudnia 2015r. M. W. (2) wystawił fakturę VAT nr (...) na kwotę 5412 zł za najem opisanego wyżej pojazdu za okres 22 dni. T. M. przedłożył fakturę ubezpieczycielowi.

(dowód: faktura w aktach szkody na płycie w kopercie na k. 22)

Pismem z dnia 19 stycznia 2016r. Ubezpieczyciel poinformował T. M. o przyznaniu odszkodowania w kwocie 3 517,80 zł tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego tj. według stawki 130 zł netto za dobę.

(dowód: pismo z 19.01.2016r.,k.8)

W czasie powstania szkody i w toku postępowania likwidacyjnego T. M. mieszkał w S.. Pracował wówczas w S.. Pracę rozpoczynał o godzinie 6 rano, przy czym z miejscowości S. do S. nie było połączeń środkami komunikacji publicznej w godzinach umożliwiających dojazd do S. na godzinę 6 rano. Kolizja drogowa miała miejsce w niedzielę 15 listopada 2015r., a następnego dnia w poniedziałek T. M. musiał dojechać do S. do pracy.

(dowód: zeznania T. M. 00:05:16-00:12:46 protokołu rozprawy z 16.11.2016r.)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie bezsporny był fakt, iż zaszło zdarzenie, na którego podstawie pozwany został zobowiązany do naprawienia powstałej szkody. Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności co do zasady. Bezsporna była także okoliczność wystąpienia szkody całkowitej w samochodzie powoda. Istota sporu sprowadzała się natomiast do rozstrzygnięcia, czy powodowi przysługuje odszkodowanie z tytułu poniesionych przez niego wydatków związanych z najmem pojazdu zastępczego w wysokości wynikającej z przedłożonej przez niego faktury VAT.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w przypadku wystąpienia tzw. szkody całkowitej poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie III CZP 76/13 (opubl. OSNC 2014/9/85), wedle którego odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego w okresie niezbędnym do nabycia innego pojazdu mechanicznego, jeżeli odszkodowanie ustalone zostało w wysokości odpowiadającej różnicy pomiędzy wartością pojazdu mechanicznego sprzed zdarzenia powodującego szkodę, a wartością pojazdu w stanie uszkodzonym, którego naprawa okazała się niemożliwa lub nieopłacalna (tzw. szkoda całkowita).

W dalszej kolejności wskazać należy, że dla rozstrzygnięcia o odszkodowaniu ubezpieczeniowym przy ubezpieczeniu OC konieczne jest sięgnięcie do ogólnych reguł Kodeksu cywilnego odnoszących się do zakresu odszkodowania, w szczególności do przepisu art. 361 § 1 i 2 kc. Reguły te nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001r., III CZP 68/01, OSP 2002, z. 7-8, poz. 103, czy uchwałę z dnia 21 marca 2003r., III CZP 6/03, OSNC 2004, z. 1, poz. 4). Podstawową funkcją odszkodowania jest bowiem kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody. Oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, jak podkreślał Sąd Najwyższy, należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy (por. np. uzasadnienia wyroku z dnia 20 lutego 2002 r., V CKN 1273/00 niepubl. czy wyroku z dnia 16 maja 2002r., V CKN 1273/00 niepubl.).

Dalej Sąd Najwyższy stwierdził, że utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. W piśmiennictwie podkreśla się, że normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 kc jest bardzo często niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, nie tylko w sytuacji jego uszkodzenia, ale również zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu.

Stanowisko takie znalazło również wyraz w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN 1916/00 (jeszcze niepubl.). Sąd ten podkreślił, że za normalne następstwo zniszczenia pojazdu służącego poszkodowanemu do prowadzenia działalności gospodarczej należy uznać konieczność czasowego wynajęcia pojazdu zastępczego w celu kontynuowania tej działalności w okresie, gdy szkoda nie została jeszcze naprawiona.

Zdaniem Sądu Najwyższego, postulat pełnego odszkodowania przemawia więc za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia, z tym że tylko za okres między dniem zniszczenia a dniem w którym poszkodowany może nabyć analogiczny pojazd, nie dłuższy jednak niż za czas do zapłaty odszkodowania. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Oczywiście obowiązkiem poszkodowanego jest podejmowanie działań zmierzających do zminimalizowania szkody. Brak z jego strony takiego działania nie może zwiększać obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody (por. np. uzasadnienie uchwały SN z dnia 22 kwietnia 1997r., III CZP 14/97, OSNC 1997 z. 8, poz. 103 czy wyrok z dnia 26 listopada 2002r., I CKN 1993/00, IC 2003, z. 7-8, str. 42-43).

Zgodnie z art. 362 k.c. , fakt, że wierzyciel (poszkodowany) przyczynił się do zwiększenia szkody może wywoływać korzystne skutki prawne dla dłużnika (odpowiednie zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody), a zatem to na nim - a nie na wierzycielu (poszkodowanym) - spoczywa procesowy ciężar dowodu w tym zakresie ( art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. ). W wypadku szkody obejmującej koszty wynajmu pojazdu zastępczego przyczynienie się wierzyciela (poszkodowanego) do zwiększenia szkody polegać może przykładowo na: wynajęciu pojazdu o wyraźnie lepszym standardzie niż pojazd uszkodzony, wynajmowaniu pojazdu przez okres dłuższy niż uzasadniony realną potrzebą, lub wynajęciu pojazdu za stawkę czynszu o rażąco wysokiej wartości. Podkreślenia wymaga przy tym, że ubezpieczający (ubezpieczony) będzie ponosił konsekwencje swojego działania lub zaniechania tylko, jeżeli wynikało ono z jego winy umyślnej bądź rażącego niedbalstwa (por. wyr. SN z 5.9.2001 r., I CKN 31/99, Legalis oraz wyr. SA w Gdańsku z 6.11.1992 r., I ACR 457/92, OSA 1993, Nr 3, poz. 20).

Na tle przytoczonego stanowiska Sądu Najwyższego oraz mając na uwadze twierdzenia podnoszone przez strony w niniejszej sprawie stwierdzić należy, że zadaniem Sądu było rozstrzygnięcie, czy powód wynajmując pojazd zastępczy we własnym zakresie za stawką 200 zł netto za dobę w sposób umyślny bądź wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do zwiększenia rozmiaru odpowiedzialności pozwanego.

Sąd oparł swe ustalenia na materiale zgromadzonym w aktach sprawy, w postaci zeznań powoda, akt szkody, nagrania rozmowy powoda z konsultantem, której przebieg nie był kwestionowany w toku procesu przez stronę powodową, a także w oparciu o fakturę VAT wystawioną przez osobę wynajmującą pojazd zastępczy.

Sąd zważył, iż w niniejszej sprawie, jak wynikało to z zeznań powoda złożonych na rozprawie w dniu 16.11.2016r., samochód był niezbędny powodowi w dojazdach do pracy. Powód dojeżdżał do pracy ze S. do S. w godzinach wczesno porannych, przy czym zaznaczyć należy, że powód nie miał możliwości korzystania ze środków komunikacji publicznej z uwagi na brak dogodnych połączeń. Uznać zatem należy, że czasowe wynajęcie pojazdu zastępczego przez powoda było celowe. Celowość najmu pojazdu zastępczego nie była zresztą kwestionowana przez stronę pozwaną zarówno w toku postępowania likwidacyjnego jak i w toku procesu.

Oceniając zarzut przyczynienia się powoda do zwiększenia szkody zwrócić należy uwagę na to, że rozmowa, w trakcie której powód otrzymał ofertę najmu pojazdu i został poinformowany o możliwym zmniejszeniu odszkodowania do stawki 130 zł netto za dobę, miała miejsce 17 listopada 2015r. Tymczasem powód zawarł umowę najmu pojazdu w dniu 16 listopada 2015r., a więc zanim jeszcze został zapoznany z ofertą ubezpieczyciela. Podkreślenia wymaga zaś to, że szkoda miała miejsce w niedzielę w dniu 15 listopada 2015r., a powód potrzebował pojazdu już w dniu następnym, by dojechać do pracy. Wynajęcie pojazdu w dniu 16 listopada 2015r. było zatem jak najbardziej uzasadnione. W ocenie Sądu przyczynienie się powoda do zwiększenia rozmiaru odpowiedzialności ubezpieczyciela można by rozpatrywać jedynie wówczas, gdyby powód wynajął pojazd zastępczy za wyższą stawkę znając już ofertę ubezpieczyciela i ewentualne skutki nieskorzystania z tejże oferty. W sytuacji zaś kiedy powód zawarł już umowę najmu pojazdu zastępczego i dopiero po jej zawarciu otrzymał równie korzystną ofertę ubezpieczyciela, nie można zarzucić mu niedopełnienia obowiązku wynikającego z art. 826 § 1 k.c. i art. 362 k.c. wskutek winy umyślnej bądź rażącego niedbalstwa. Zwrócić należy przy tym uwagę, że powód podczas składania zeznań wskazał, że otrzymał ofertę najmu od ubezpieczyciela, jednakże wówczas korzystał już z wynajętego wcześniej pojazdu zastępczego. Powód nie wskazał, by nie skorzystał z oferty ubezpieczyciela z innych powodów. Tym bardziej zatem nie można zarzucić powodowi działania zawinionego lub rażącego niedbalstwa.

Pozwany nie kwestionował przy tym okresu, na jaki został wynajęty pojazd zastępczy ani zasadności wynajęcia pojazdu klasy wskazanej w przedłożonej przez powoda fakturze.

Ustalając wysokość należnego powodowi odszkodowania Sąd miał na uwadze treść przedłożonej przez powoda faktury VAT.

Sąd oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia cen rynkowych najmu pojazdu tej samej klasy co pojazd uszkodzony jako zbędny dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Zauważyć bowiem należy, że pozwany w piśmie procesowym z dnia 5 grudnia 2016r. przyznał, że istotą sporu w niniejszej sprawie jest rozstrzygnięcie, czy powód naruszył obowiązek zapobiegania powiększaniu szkody, nie zaś ustalenie stawek rynkowych za najem pojazdu. Pozwany nie zakwestionował stawki wskazanej w fakturze VAT, jak również nie podnosił, by stawka ta została bezpodstawnie zawyżona. Pozwany przyznał odszkodowanie w oparciu o przedmiotową fakturę, zmniejszając jedynie stawkę kosztów do stawki 130 zł netto za dobę (pismo z dnia 19.01.2016r.) W tej sytuacji Sąd uznał, że stawka wskazana w fakturze mieści się w stawkach rynkowych za najem pojazdu o klasie pojazdu uszkodzonego, a przedłożona przez powoda faktura może stanowić podstawę ustalenia wysokości przysługującego mu odszkodowania.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 817 § 1 kc w związku z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. 2013 poz. 392) oraz na podstawie art. 482 § 1 kc. Powód zgłosił szkodę w toku postępowania likwidacyjnego przedkładając fakturę z dnia 10 grudnia 2015r. Pozwany w dniu 19 stycznia 2016r. wydał decyzję odmawiającą przyznania odszkodowania w wysokości wynikającej z przedłożonej faktury. Oznacza to, że pozwany od dnia 19 stycznia 2016r. opóźnia się ze spełnieniem świadczenia i od tej daty powodowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie (art. 481 § 1 i 2 kc).

O kosztach postępowania jak w pkt II wyroku Sąd orzekł zgodnie z treścią art. 108 § 1 kpc i art. 98, 99 kpc, w myśl zasady odpowiedzialności za wynik postępowania, ustalając, że pozwany przegrał sprawę w całości. Na koszty powoda składały się: uiszczona opłata od pozwu – 95 zł, wynagrodzenie pełnomocnika – 1200 zł (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych /Dz.U.2015.1804/) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł .