Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w XVII Wydziale Karnym-Odwoławczym
w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Kawula

Sędziowie: SO Anna Judejko

SO Dorota Maciejewska - Papież

Protokolant: apl. radc. Martyna Kultys

przy udziale prokuratora Prokuratury Rejonowej w Kościanie Korneli Romanowskiej-Suwiczak

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2017 r.

sprawy J. H. skazanego za przestępstwa z art. 279 § 1 k.k. i inne

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w Kościanie

z dnia 13 stycznia 2017 roku, sygn. akt. II K 574/16

1.  utrzymuje zaskarżony wyrok w mocy,

2.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. H. kwotę 147,60 zł brutto tytułem kosztów obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym,

3.  zwalnia skazanego od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Dorota Maciejewska – Papież Dariusz Kawula Anna Judejko

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Kościanie wyrokiem łącznym z dnia 13 stycznia 2017 r. połączył J. H. kary orzeczone wyrokami Sądu Rejonowego w Kościanie:

1.  z dnia 21 marca 2016 r. w sprawie II K 113/14 za popełnienie w dniu 25 grudnia 2013 r. przestępstw z art. 158 § 1 kk i z art. 191 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk za które orzeczono karę łączną 1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności,

2.  z dnia 8 kwietnia 2016 r. w sprawie II K 74/16 za popełnienie w dniu 15 września 2015 r. przestępstw z art. 275 § 1 kk, art. 278 § 5 kk w zw. z art. 278 § 1 i 3 kk w zw. z art. 64 § 1 kk oraz z art. 276 k.k. za które orzeczono karę łączna 7 miesięcy ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w rozmiarze 32 godzin w stosunku miesięcznym, którą to karę postanowieniem z dnia 18 sierpnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Kościanie zamienił na karę zastępczą 105 dni pozbawienia wolności w zamian za niewykonaną karę ograniczenia wolności,

3.  z dnia 11 lipca 2016 r. w sprawie II K 570/15 za popełnienie:

a.  w dniach 28 lipca 2015 r., 29 lipca 2015 r., 25 sierpnia 2015 r. i 26 sierpnia 2015 r. przestępstw z art. 279 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk,

b.  w dniach 28 lipca 2015 r. i 30 lipca 2015 r. przestępstw z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk

orzeczono karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności

i wymierzył skazanemu karę łączną w wymiarze 3 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności.

W pkt 2 wyroku Sąd Rejonowy zasądził koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adw. R. H. ustanowionego z urzędu. Nadto, Sąd I instancji w ostatnim punkcie wyroku zwolnił skazanego od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania.

Powyższy wyrok zaskarżył w całości obrońca skazanego zarzucając mu:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na pominięciu okoliczności przemawiających za zastosowaniem zasady absorpcji

2.  rażącą niewspółmierność kary polegającą na orzeczeniu kary łącznej w wymiarze 3 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności bez uwzględnienia okoliczności takich jak warunki osobiste skazanego, postawa w trakcie odbywania kary oraz wieku skazanego co przemawia za wymierzeniem kary łącznej przy zastosowaniu większej absorpcji.

Autor apelacji wniósł o wymierzenie kary łącznej z zastosowaniem zasady pełnej absorpcji tj. wymierzenie kary 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy okazała się bezzasadna.

Sąd Okręgowy na wstępie pragnie wskazać że w przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy zasadnie uznał, że określone treścią art. 85 k.k. warunki umożliwiające wydanie wobec skazanego wyroku łącznego zaistniały w odniesieniu do opisanych wyżej trzech wyroków.

Warto w tym miejscu podkreślić, iż skarżący we wniesionym środku odwoławczym nie kwestionował w żaden sposób prawidłowości wydanego wyroku łącznego. Apelacja ograniczała się do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych oraz wymierzenia skazanemu zbyt surowej kary łącznej, z pominięciem zasady pełnej absorbcji. Z tak sformułowanymi zarzutami nie sposób jednak się zgodzić.

Sąd Okręgowy pragnie przypomnieć, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji o karze może ulec zmianie lub uchyleniu jedynie w razie stwierdzenia, iż kara ta jest rażąco niewspółmierna. „Niewspółmierność kary" jest natomiast pojęciem o charakterze ocennym, a żaden przepis kodeksu postępowania karnego nie określa granic współmierności. Jedynymi ustawowymi wyznacznikami kary, których przekroczyć nie można, są przepisy części szczególnej kodeksu karnego, a także przepisy jego części ogólnej określające zasady wymiaru kary. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się pogląd, zgodnie z którym za rażąco niewspółmierną uznać należy karę, która - choć mieści się w granicach przewidzianych przez ustawodawcę - nie uwzględnia wszystkich dyrektyw wymiaru kary i jako taka jest w społecznym odczuciu karą niesprawiedliwą.

Sąd Rejonowy określił wymiar kary łącznej w odniesieniu do orzeczeń spełniających warunki do ich połączenia w sposób zasługujący na pełną akceptację, biorąc pod uwagę wszystkie istotne okoliczności determinujące wymiar kary łącznej, nadając stosowne znaczenie poszczególnym z nich. Sąd uwzględnił okoliczności zarówno o korzystnym, jak i o niekorzystnym znaczeniu dla skazanego, a swoje rozważania w tym zakresie właściwie i wyczerpująco uzasadnił.

Podkreślić należy, że gdy chodzi o karę łączną o jej ukształtowaniu decydują nie tyle ogólne dyrektywy wymiaru kary (te bowiem zostały już wzięte pod uwagę w toku aktu wymiaru poszczególnych kar jednostkowych - w doktrynie wskazuje się jednak, że tylko przy ich uwzględnieniu można prawidłowo określić przesłanki właściwego orzeczenia co do kary łącznej /por. T. Grzegorczyk „Kodeks postępowania karnego – komentarz” Zakamycze 1998, s. 1126/) - co zwartość czasowa poszczególnych przestępstw (albo jej brak), ich podobieństwo rodzajowe (albo różnice w tym zakresie), ścisły związek podmiotowy (albo też odległy lub brak takiego związku), jak również okoliczności, które zaistniały już po wydaniu poszczególnych wyroków, które mogą przemawiać za bardziej lub mniej korzystnym ukształtowaniem kary łącznej. Poza tym na wymiar kary łącznej (jej miejsce pomiędzy granicami wyznaczonymi przez zasadę absorpcji i zasadę kumulacji) ma wpływ ilość kar podlegających łączeniu. Kara łączna nie może bowiem prowadzić do faktycznej, bezpodstawnej, nieuzasadnionej „bezkarności” za większość czynów obejmowanych wyrokiem łącznym.

Kształtując wymiar kary łącznej Sąd pierwszej instancji miał zatem w ocenie Sądu odwoławczego pełne podstawy aby zastosować konstrukcję opartą na zasadzie asperacji. Łączeniu podlegały bowiem kary orzeczone wobec J. H. trzema wyrokami skazującymi, istotnym jest jednak, iż wyżej opisane wyroki obejmowały swym zakresem więcej niż jeden czyn, a nadto skazany większość z nich dopuścił się w ramach recydywy określonej w art. 64 § 1 k.k.. Okoliczności te w połączeniu z powagą czynów, jakich skazany się dopuścił, ich szkodliwością społeczną przemawiały za wymierzeniem kary bliższej kumulacji orzeczonych kar.

Przyznać wypada, że większość czynów, co do których kary podlegały łączeniu, to były czyny przeciwko mieniu, a zatem podobne. Nie mniej jednak wyrok opisany w punkcie I dotyczył czynów z art.158§1kk i art.191§1kk, a zatem czynów godzących w odmienne dobra prawne. Należy również zaznaczyć, że czyny przypisane skazanemu, jak słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, zostały popełnione w stosunkowo długim okresie niemalże dwóch lat.

Biorąc powyższe pod uwagę, nie sposób uznać aby między czynami skazanego istniał bliski związek przedmiotowy, czy też czasowy, co niewątpliwie przemawiało za zastosowaniem zasady asperacji przy wymiarze kary łącznej.

Zauważyć należy, iż zasada absorpcji przy wymiarze kary łącznej winna być stosowana jedynie w szczególnych przypadkach. Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się, że kara łączna jest swego rodzaju podsumowaniem przestępczej działalności sprawcy w okresie czasu objętym skazaniem. Na ogół nie ma powodu, by orzekać karę łączną w dolnych granicach, tj. w wysokości najsurowszej ze zbiegających się kar. Popełnienie więcej niż jednego przestępstwa powinno raczej skłaniać do odstąpienia od absorpcji kar, niż za nią przemawiać. Wymierzenie takiej kary prowadziłoby bowiem do premiowania sprawcy popełniającego nie jedno, a więcej przestępstw, zatem prowadziłoby do praktycznej bezkarności innych zachowań zabronionych.

Jednocześnie obrońca skazanego w wywiedzionym środku odwoławczym nie przedstawił w ocenie Sądu żadnych przekonujących argumentów mogących prowadzić do uznania, iż zasada pełnej absorpcji w sposób nieuzasadniony nie znalazła zastosowania w niniejszym postępowaniu.

Podkreślenia wymaga przy tym, iż opinia o skazanym z Zakładu Karnego we W. nie przedstawia skazanego w jednoznacznie pozytywnym świetle, jak to podkreśla skarżący. J. H. nie był ani nagradzany regulaminowo, jak również nie został karany dyscyplinarnie przy tym nie wyraził woli zmiany formy odbywania kary w warunkach programowego oddziaływania. O ile zatem docenić należy fakt, że skazany w zakładzie karnym co do zasady funkcjonuje poprawnie, okoliczność ta sama w sobie nie mogła jednak stanowić podstawy do wymierzenia kary z zastosowaniem zasady absorpcji. Nadmienić jednocześnie należy, iż prawidłowe funkcjonowanie skazanego w zakładzie karnym winno być normą, nie zaś wyjątkiem zasługującym na wyjątkowe potraktowanie. Poza tym – jak to wyżej wskazano – zachowanie skazanego po wydaniu wyroków podlegających łączeniu stanowi zaledwie jedną z kilku okoliczności decydujących o wymiarze kary łącznej. Wbrew twierdzeniom skarżącego, również wiek skazanego nie jest okolicznością, która powinna wpłynąć łagodząco na wymiar kary. Należy wskazać, że skazany urodził się w (...) roku, jest zatem osobą w wieku dojrzałym, którą powinna cechować świadomość przyjętych norm zachowania i szacunek do obowiązującego porządku prawnego, czego jednak nie widać w przypadku skazanego. Rację zatem ma Sąd I instancji wskazując na jego bezkrytyczny stosunek skazanego do porządku prawnego, co niewątpliwie również przemawia za koniecznością dłuższej resocjalizacji skazanego w warunkach izolacji więziennej.

Powyższe okoliczności w sposób jednoznaczny przesądzały o niemożności ukształtowania kary łącznej na zasadzie pełnej absorpcji, lecz z zastosowaniem zasady asperacji. Zauważyć w tym miejscu należy, iż orzekając wobec skazanego karę łączną Sąd pierwszej instancji poruszał się w granicach od najwyższej z kar łącznych (tj. 2 lata i 6 miesięcy) do sumy podlegających łączeniu kar (3 lat i 11 miesiące i 15 dni pozbawienia wolności).

Zdaniem Sądu drugiej instancji wymierzona skazanemu kara łączna 3 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności nie jest w żadnej mierze niewspółmierna, a tym bardziej rażąco i niewspółmiernie surowa. Orzeczona kara mieści się w zakresie przyznanej sądowi orzekającemu swobody orzeczniczej wyznaczonej formalnymi granicami wynikającymi z wysokości kar, jak również okolicznościami dotyczącymi czynów rzutującymi na istniejący między nimi związek, który nie był bliski, a nadto ogólnymi dyrektywami wymiaru kary. Wobec tego, Sąd odwoławczy nie miał merytorycznej ani formalnej podstawy do ingerowania w zawarte w zaskarżonym wyroku orzeczenie o karze łącznej poprzez obniżenie jej wysokości.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy w Poznaniu uznał zarzuty apelacji za bezzasadne i w konsekwencji – nie znajdując innych podstaw odwoławczych, które powinien uwzględnić z urzędu - utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.

Na podstawie § 17 ust. 5 w zw. z § 4 ust.1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015r. poz.1801).) Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. R. H. kwotę 147,60 zł tytułem kosztów nieopłaconej obrony udzielonej skazanemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym w sprawie o wydanie wyroku łącznego.

Uwzględniając brak możliwości zarobkowych i majątkowych skazanego, spotęgowany faktem pozbawienia go wolności, Sąd Okręgowy na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił J. H. od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

Dariusz Kawula Anna Judejko Dorota Maciejewska - Papież