Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 30.03.2017r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Elżbieta Majewska

Protokolant: p.o. sekretarza sądowego Faustyna Koszela

po rozpoznaniu w dniu 30.03.2017r. w Koninie

sprawy E. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o rentę z tytułu choroby zawodowej

na skutek odwołania E. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia (...) znak: (...)

Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje E. L. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową od dnia złożenia wniosku na stałe.

SSO Elżbieta Majewska

Sygn. akt III U 381 / 16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...) znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. odmówił E. L. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy powołał się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 07.04.2016 r., która nie stwierdziła u wnioskodawczyni stanu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.

Z decyzją tą nie zgodziła się E. L. wnosząc odwołanie. Odwołująca podniosła, że od 1976 r. pracuje w charakterze nauczyciela i w czasie wykonywania pracy była narażona na nadmierny wysiłek głosowy. Po wielu latach pracy stwierdzono u niej zmiany w krtani, które powodują ograniczenia w wykonywaniu pracy uzasadniające ustalenie niezdolności do pracy.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania powołując się na orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS.

Sąd ustalił i zważył co następuje :

E. L., ur. (...), posiada wykształcenie wyższe o kierunku nauczanie początkowe. Pracowała początkowo jako nauczyciel w oddziale przedszkolnym, a następnie jako nauczyciel nauczania początkowego w Szkole Podstawowej w G. do dnia (...) Od dnia (...) E. L. jest uprawniona do emerytury.

W dniu 15.01.2016 r. ubezpieczona złożyła wniosek w organie rentowym domagając się przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową . Do wniosku dołączyła decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w K. z dnia (...) , którą stwierdzono u ubezpieczonej chorobę zawodową - niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią (wymienioną w poz. 15 pkt 3 wykazu chorób zawodowych). Ponadto wnioskodawczyni dołączyła dokumentację lekarską oraz powołała się na dokumenty dotyczące zatrudnienia złożone przy wniosku o emeryturę.

Orzeczeniem z dnia 18.02.2016 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że wnioskodawczyni nie jest niezdolna do pracy. Od powyższego orzeczenia ubezpieczona wniosła sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS. Komisja ta orzeczeniem z dnia 07.04.2016 r. podzieliła stanowisko lekarza orzecznika i nie stwierdziła stanu niezdolności do pracy u odwołującej się.

Powyższe orzeczenie stanowiło podstawę wydania zaskarżonej decyzji.

Poza sporem jest, że w stosunku do wnioskodawcy stwierdzono chorobę zawodową pod postacią niedowładu mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią. Okolicznością sporną w niniejszej sprawie było to czy z powodu stwierdzonej choroby zawodowej ubezpieczona jest osobą niezdolną do pracy. Okoliczność ta wymagała wiedzy specjalnej z zakresu medycyny dlatego też Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych foniatry i specjalisty medycyny pracy.

Biegli lekarze sądowi po przebadaniu odwołującej , po zapoznaniu się z dokumentacją lekarską rozpoznali u niej:

- niewydolność fonacyjna mięśni głośni z dysfonią,

- zaburzenia czynnościowe krtani - dysfonia hyperfunkcjonalna z hyperfunkcją

przedsionków ,

- przewlekły przerostowy nieżyt krtani ,

- przewlekły podsychający nieżyt błony śluzowej nosa i gardła,

- lewostronny niedosłuch mieszany w stopniu umiarkowanym,

- skrzywienie przegrody nosa.

W oparciu o opinię biegłego specjalisty foniatry Sąd ustalił, że wnioskodawczyni jest osobą częściowo niezdolną do pracy w związku z chorobą zawodową bowiem w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W wykonanym badaniu videostroboskopowym krtani biegła stwierdziła niewydolność fonacyjną głośni – wrzecionowatą niedomykalność fałdów głosowych z towarzyszącą temu dysfonią , w czasie badania głos odwołującej był ochrypły , obniżony, matowy, słaby. Aktualny stopień nasilenia zmian u wnioskodawczyni jest na tyle duży, że nie spełnia obecnie kryteriów zdrowotnych do wykonywania pełnoetatowej pracy wymagającej wzmożonego wysiłku głosowego. Uwzględniając poziom kwalifikacji odwołującej biegła miała na uwadze fakt, że ubezpieczona uzyskała specjalistyczne kwalifikacje do wykonywania zawodu nauczyciela nauczania początkowego a ponadto pracę nauczyciela nauczania początkowego faktycznie wykonywała przez okres 39 lat co niewątpliwie pozwoliło jej na nabycie odpowiednich umiejętności i doświadczenia zawodowego czego finalnym efektem było uzyskanie stopnia nauczyciela dyplomowanego. Wnioskodawczyni nie ma innych kwalifikacji równoważnych nauczycielowi, które umożliwiłyby jej wykonywanie pracy nie związanej z wysiłkiem głosowym. Po uwzględnieniu tych właśnie aspektów określających poziom kwalifikacji stwierdzić należy, że na skutek choroby zawodowej odwołująca w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji i jest tym samym częściowo niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową od dnia złożenia wniosku . Biorąc pod uwagę zarówno stopień nasilenia zmian chorobowych jak i wiek odwołującej brak jest pozytywnych rokowań co do tego, że sprawność do pracy w charakterze nauczyciela zostanie przywrócona po leczeniu i rehabilitacji w takim stopniu , który pozwoliłby ubezpieczonej na podjęcie pełnoetatowej pracy zgodnej z poziomem kwalifikacji. Można więc mówić o tym, że stwierdzona niezdolność do pracy ma charakter trwały. W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, że praca w charakterze nauczyciela, szczególnie nauczyciela nauczania początkowego w szkole podstawowej, jest związana z narażeniem na nadmierny wysiłek głosowy , skoro więc ubezpieczona, z powodu nasilenia objawów choroby zawodowej i stopnia zawansowania zmian, nie może wykonywać pełnoetatowej pracy w narażeniu na nadmierny wysiłek głosowy to tym samym przyjąć należy, że w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji i tym samym jest częściowo niezdolna do pracy w związku z chorobą zawodową.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rentowych oraz w aktach sprawy a także na podstawie opinii biegłego lekarza sądowego – specjalisty otolaryngologa – foniatry M. Ł.. Sąd uznał powyższą opinię biegłej za wiarygodną i przydatną do rozstrzygnięcia bowiem opinia ta wyjaśnia okoliczność sporną w sposób wyczerpujący i stanowczy. Biegła zapoznała się z dokumentacją lekarską, osobiście przebadała odwołującą , a swoje stanowisko w sposób jasny i zrozumiały uzasadniła opierając się na posiadanej wiedzy medycznej w zakresie swoich specjalności. Biegła odniosła się także do opinii wydanej przez biegłego specjalisty medycyny pracy wskazując, że jej zdaniem stopień nasilenia zmian chorobowych w krtani u odwołującej jest na tyle duży , że nie spełnia kryteriów zdrowotnych do uznania zdolności do wykonywania pełnoetatowej pracy wymagającej wzmożonego wysiłku głosowego. Biegła w sposób rzetelny, wyczerpujący i logiczny dokonała też analizy poziomu kwalifikacji odwołującej uwzględniając zarówno kwalifikacje formalne jak i zdobyte doświadczenie zawodowe. W ocenie Sądu stanowisko biegłej M. Ł. , która jest specjalistą foniatrii, jest zrozumiałe , a argumenty zawarte w opinii są logiczne , wzajemnie spójne i stanowcze.

Sąd odmówił natomiast wiarygodności opinii wydanej przez biegłego specjalistę medycyny pracy J. G. bowiem w ocenie Sądu opinia ta jest niespójna i nie zawiera prawidłowej analizy dotyczącej poziomu kwalifikacji wnioskodawczyni. Biegły stwierdził wprawdzie , że ze względów profilaktycznych odwołująca nie powinna wykonywać pracy nauczyciela w pełnym wymiarze czasu pracy jednak nie wyklucza by mogła wykonywać pracę w mniejszym wymiarze czasowym. Zachowanie jednak zdolności do wykonywania pracy w zmniejszonym wymiarze czasu pracy nie oznacza, że taki ubezpieczony jest w pełni zdolny do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji bowiem ograniczenie to w sposób istotny wpływa nie tylko na wysokość wynagrodzenia, ale też, w przypadku nauczyciela mianowanego czy dyplomowanego, ma znaczenie dla zatrudnienia w ogóle bowiem co do zasady nauczyciel mianowany powinien być zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto biegły stwierdził, że odwołująca mogłaby wykonywać prace w charakterze pedagoga, wychowawcy, kuratora sądowego czy bibliotekarza. Na tej podstawie biegły wywodził, że ubezpieczona nie jest częściowo niezdolna do pracy bowiem może wykonywać pracę zgodnie w wykształceniem wyższym pedagogicznym. Powyższej oceny Sąd nie podziela bowiem biegły nie uwzględnił, że odwołująca nie jest z wykształcenia pedagogiem i jako nauczyciel posiada jedynie uprawnienia pedagogiczne wymagane dla nauczyciela zatrudnionego w systemie oświaty. Nie ma natomiast wiedzy teoretycznej ani też doświadczenia zawodowego charakterystycznego dla czynnych zawodowo pedagogów tj. absolwentów kierunku pedagogika. Jeśli chodzi o możliwość wykonywania pracy w charakterze kuratora sądowego to również nie sposób jest przyjąć by odwołująca posiadała kwalifikacje do ubiegania się o pracę w tym charakterze. Zgodnie bowiem z treścią art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz.U.2014.795 – t.j.) kuratorem zawodowym może być mianowana osoba , która m.in. ukończyła wyższe studia magisterskie z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych albo inne wyższe studia magisterskie i studia podyplomowe z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych, a ponadto odbyła aplikację kuratorską i zdała egzamin kuratorski. Odwołująca natomiast nie ma ukończonych studiów magisterskich czy podyplomowych z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych, nie mówiąc o tym, że nie odbyła także aplikacji kuratorskiej i nie zaliczonego egzaminu kuratorskiego. Twierdzenia biegłego, że ubezpieczona może wykonywać pracę jako kurator zawodowy nie znajdują więc potwierdzenia.

Jeśli natomiast chodzi o wykonywanie pracy w charakterze pracownika biblioteki to stwierdzić należy, że na podstawie ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów (Dz.U.2013.829) od dnia 23.08.2013 r. ustawodawca zrezygnował z określenia wymogów kwalifikacyjnych dla pracowników bibliotek pozostawiając jedynie wymóg posiadania wykształcenia średniego. Jest to więc praca poniżej kwalifikacji jakie zdobyła odwołująca, a możliwość podjęcia innej pracy, o niższych kwalifikacjach nie świadczy jeszcze o zdolności do pracy i braku częściowej niezdolności do pracy. Pomijając też brak doświadczenia i umiejętności praktycznych podkreślić należy, że choć odwołująca ma wysoki poziom nauczycielskich kwalifikacji to jednak nie są one wystarczające do wykonywania pracy na stanowisku pedagoga czy kuratora sądowego, natomiast praca bibliotekarza , poza posiadaniem wykształcenia średniego nie wymaga szczególnych kwalifikacji i jakkolwiek odwołująca spełnia wymogi od jej wykonywania to jednak jest to praca poniżej posiadanych kwalifikacji.

Skoro odwołująca jest z zawodu nauczycielem, uzyskała kwalifikacje do nauczania początkowego, przez cały okres swojej aktywności zawodowej pracowała w tym charakterze to oceny zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji należy dokonywać z uwzględnieniem powyższych okoliczności. Nie budzi też żadnych wątpliwości Sądu, że praca w zawodzie nauczyciela jest związana z nadmiernym wysiłkiem głosowym , a skoro (jak przyznali biegli w przedmiotowej opinii) odwołująca takiej pracy nie może wykonywać to takie stanowisko musi prowadzić do wniosku, że odwołująca w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Zachowanie jedynie zdolności do pracy niżej kwalifikowanej niż praca dotychczas wykonywana, którą odwołująca wykonywała przez wiele lat, zdobywając doświadczenie oraz kolejne stopnie awansu zawodowego , wykonywanie takiej pracy jedynie w niepełnym wymiarze czasu pracy, nie oznacza , że taka osoba nie utraciła w znacznym stopniu możliwości pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W wyroku z dnia 15.09.2006 r. I UK 103/06 Sąd Najwyższy stwierdził, że ubezpieczony może być uznany za częściowo niezdolnego do pracy, gdy zachował zdolność do wykonywania np. pracy niżej kwalifikowanej lub nie wymagającej kwalifikacji lecz jednocześnie utracił w znacznym stopniu zdolność do wykonywania pracy, do której posiada kwalifikacje . Również w wyroku z dnia 28.04.2016 r. III UK 120/15 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że iż sąd jest uprawniony do zdyskwalifikowania opinii biegłego , w której nie uwzględniono w ocenie stanu zdrowia ubezpieczonego w kontekście ustalenia istnienia niezdolności do pracy jego kwalifikacji zawodowych. Z tych właśnie względów Sąd orzekający nie oparł się na opinii biegłego specjalisty medycyny pracy uznając, że nie uwzględnia ona w sposób wyczerpujący kwalifikacji zawodowych wnioskodawczyni, a ocena jej zdolności do pracy jest powierzchowna.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych ( Dz. U. 2015.1242.-j.t.) z tytułu choroby zawodowej przysługuje ubezpieczonemu m.in. świadczenie w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek choroby zawodowej. Natomiast w zakresie nieuregulowanym w ustawie stosuje się przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W świetle art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. 2016.887.-j.t.) za niezdolną do pracy ustawodawca uważa osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (art. 12 ust. 2), a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji ( art. 12 ust. 3 ustawy).

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawczyni jest osobą częściowo niezdolną do pracy wskutek choroby zawodowej bowiem w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, a więc pracy w zawodzie nauczyciela. Zmiany w krtani mają charakter utrwalony, postępujący pomimo zakończenia wykonywania pracy związanej z wysiłkiem głosowym, systematycznego leczenia i nie rokują istotnej poprawy w tym zakresie. Tym samym więc uznać należy, że ubezpieczona jest częściowo niezdolna do pracy na skutek choroby zawodowej na stałe od dnia złożenia wniosku.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd , na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w wyroku.

SSO E lżbieta Majewska