Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2017r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Hanna Morejska

Sędzia: SSO Agnieszka Polak

Sędzia: SSO Leszek Mazur (spr.)

Protokolant: sekr. sądowy Kamil Serwa

po rozpoznaniu w dniu 14 marca 2017r. w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C.

przeciwko Gminie M. C. , Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C.

o wydanie nieruchomości i uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

na skutek apelacji powoda (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C., pozwanego Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C.

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 26 stycznia 2015r.

sygn. akt I C 1874/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 1 w ten sposób, że powództwo oddala;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 3 w ten sposób, że zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej 10 000 (dziesięć tysięcy) zł tytułem zwrotu części kosztów procesu i odstępuje od obciążania strony powodowej kosztami procesu w pozostałej części;

3.  oddala apelację strony powodowej;

4.  zasądza od strony powodowej na rzecz strony pozwanej 10 000 (dziesięć tysięcy) zł tytułem części kosztów procesu apelacyjnego i kasacyjnego i odstępuje od obciążania strony powodowej tymi kosztami w pozostałej części.

Sygn. akt VI Ca 960/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 26.01.2015 r. sygn. akt (...) Sąd Rejonowy w Częstochowie uzgodnił stan prawny ujawniony w księdze wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie z rzeczywistym stanem prawnym w ten sposób, że nakazał odłączenie z tej księgi wieczystej nieruchomości składającej się z następujących działek: nr (...) położonej w C. przy ulicy (...) o powierzchni(...) (...) hektara oraz nr (...)położonej w C. przy ulicy (...) o pow.(...), następnie tak określonej nieruchomości wpisanie do księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie, w której w dziale II wpisana jest jako (...), natomiast jako wieczysty użytkownik gruntu powódka, tzn. (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa ‘G.” w C., która prawa użytkowania wieczystego gruntów złożonych z działek (...) nabyła na mocy umowy ustanowienia użytkowania wieczystego z dnia 8.05.1984 r. na podstawie umowy ustanowienia użytkowania wieczystego z dnia 8.05.1984 r., sporządzonej przed notariuszem E. R. (1) w Państwowym Biurze Notarialnym w C. rep (...) zawartej na okres 99 lat tj. do dnia 7.05.2084 r., przyjmującej za przedmiot umowy między innymi działki nr (...), w wyniku podziału których, dokonanego na mocy decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w C. z dnia 29.04.1985 r. nr (...). (...) (...) powstały również działki oznaczone nr (...). W pozostałej części powództwo o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym Sąd Rejonowy oddalił, umorzył postępowanie w zakresie wydania nieruchomości, oraz rozliczył koszty procesu, w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz powódki 7938,28 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nie obciążył powódki kosztami procesu w części należnego ich zwrotu pozwanej Gminie M. C..

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny.

Gmina C., (a poprzednio Skarb Państwa), jest właścicielem nieruchomości o powierzchni (...) ^{( )}, położonej w C. przy ulicach (...). W dniu 8.05.1984 r. Skarb Państwa i powódka (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w C. zawarli umowę użytkowania wieczystego części w/w nieruchomości, o pow. (...) ^{( )}, na co składały się działki oznaczone geodezyjnie numerami (...). Tak opisana nieruchomość następnie została przejęta przez powódkę. Dla nieruchomości złożona została nowa księga wieczysta o nr (...) (obecnie CZ1 (...)) prowadzona przez Sąd Rejonowy w Częstochowie. Powódka w drodze umowy ustanowienia użytkowania wieczystego nabyła również prawo do korzystania z nieruchomości oznaczonej geodezyjnie jako działka (...), od Skarbu Państwa (obecnie nieruchomość należy do Gminy M. C.). Dla nieruchomości złożona została nowa księga wieczysta o nr (...) (obecnie CZ1 (...)) prowadzona przez Sąd Rejonowy w Częstochowie. Na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę z dnia 2.03.1990 r. powódka zrealizowała inwestycję budowlaną w postaci zespołu (...) przy ul. (...) w C.. Inwestycja budowy M.-ów została zakończona w dniu 6.11. 1995r. poprzez sporządzenie dokumentu OT - przyjęcie środka trwałego na stan majątkowy powódki (dowód: wypis z aktu notarialnego umowy użytkowania wieczystego Rep.(...) sporządzonego przez Notariusza E. R. (2) Państwowe Biuro Notarialne w C. k. 14-15, protokół przekazania terenu stanowiącego własność Skarbu Państwa k.16, odpis księgi wieczystej nr (...) k. 17-33, odpis księgi wieczystej nr (...) k.37-39, decyzja Prezydenta Miasta C. o zatwierdzeniu planu realizacyjnego zespołu mieszkaniowego w C. przy ul. (...) k.34, decyzja Prezydenta Miasta C. o pozwoleniu na budowę zespołu mieszkaniowego w C. przy ul. (...) k.35, dokument przyjęcia środka trwałego OT nr 3/95 z dnia 06.11.1995r. k.36). Na wniosek powódki i w związku z realizacją inwestycji budowlanej w postaci zespołu (...) przy ul. (...) w C., z mocy decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w C. z dnia 6.10.1993 r., działka (...) o powierzchni 0, (...) oraz działka (...) o powierzchni (...) (...) hektara (łącznie (...)), obie opisane w księdze wieczystej (...), podzielone zostały przez wydzielenie działki nr (...) o pow.(...) działki nr (...) o pow.(...) ^{( )}, działki nr (...) o pow.(...), nr działki (...) o pow. (...) oraz działki nr (...) o pow. (...) (łącznie (...) (...) hektara). W ten sposób powstały dwie z trzech działek, które stanowią przedmiot sporu (dowód: decyzja Kierownika Urzędu Rejonowego w C. k.42, opis i mapa nieruchomości gruntowej k.41, wniosek o podział nieruchomości k.40). Następnie na podstawie decyzji Prezydenta Miasta C. z dnia 25.11.1994 r. wszystkie działki opisane w księdze wieczystej (...), za wyjątkiem działek (...), zostały połączone i oznaczone jako działki nr (...) o pow. (...), (...) hektarów, a także(...) o pow.(...) (dowód: decyzja Prezydenta Miasta C. z dnia 25.11.1994 r. k.44-45). Na dalszym etapie, działki nr (...) zostały podzielone mocą decyzji Prezydenta Miasta C. z dnia 12.01.1995 r. poprzez wydzielenie działek zabudowanych domami jednorodzinnymi, a także działek przeznaczonych pod budowę projektowanych ulic. W ten sposób powstała między innymi działka nr (...) o pow.(...), która stanowi trzecią działkę ujętą w żądaniu pozwu (dowód: decyzja Prezydenta Miasta C. z dnia 12.01.1995r. k.46-49,50, mapa i opis k.52). W dniu 29.06.1993 r. Nadzwyczajne Zebranie Przedstawicieli Członków (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C. podjęło uchwałę (...) o podziale. W jej wyniku obok powódki powstała pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w C.. Nowo powstała spółdzielnia miała otrzymać zasoby mieszkaniowe osiedla (...) I z (...) handlowym (...) przy ul. (...), w części zamieszkałej po wystawieniu dokumentu OT i przydziałów, a więc zasoby, które zostały wzniesione na nieruchomościach opisanych w księgach wieczystych o numerach (...) oraz CZ1 (...). Powódka miała natomiast pozostać z zasobami położonymi na osiedlu (...), a także przy ulicach (...) - S. i S.. W treści uchwały o podziale spółdzielni zastrzeżono, że w zasób pozwanej wejdą M. Domy Mieszkalne położone przy ul. (...), w części zamieszkałej po wystawieniu dokumentu OT. W tożsamy sposób dokonano podziału gruntów między spółdzielniami. W załączniku do uchwały zatytułowanym 'Plan podziału składników majątkowych (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C. na dzień 29.06.1993 r.’’, w pkt. 6 zastrzeżono przeniesienie na nowo powstałą Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w C. grunty L. I, pawilon (...), M.-y przy ul. (...) w części zamieszkałej po wystawieniu przydziału i dowodu OT. (dowód; uchwała nr (...) Nadzwyczajnego Zebrania Przedstawicieli Członków (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C., wraz z planem podziału, listą członków przechodzących do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) k.53,54-55,56-67). Postanowieniem Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 16.08.1993 r. sygn. akt (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w C. została wpisana do rejestru spółdzielni. Pismem z dnia 20.09.1993 r. pozwana wystąpiła do Sądu Rejonowego w Częstochowie Wydział Ksiąg Wieczystych o dokonanie zmiany wpisu użytkowania wieczystego nieruchomości ujętych w Kw. nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie, w związku z zaistniałym następstwem prawnym po (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C.. W dniu 14.01.1994 r. Sąd Rejonowy w Częstochowie wydał postanowienie o dokonaniu wpisu prawa użytkowania wieczystego nieruchomości ujętych we wskazanej księdze wieczystej na rzecz pozwanej, (dowód: dokumenty załączone do tomu I akt księgi wieczystej prowadzonej przez S. Rejonowy w C. CZ1 (...) k.60-64, postanowienie Sądu Rejonowego w Częstochowie k.65). Po finalnym zakończeniu procesu budowy Małych (...) Mieszkalnych przy ul. (...), strony prowadziły korespondencję w kwestii przekazania na rzecz pozwanej pozostałych budynków. Pozwana jednak odmawiała ich przyjęcia (dowód: korespondencja stron k.68-74, k.89-98). Brak efektów prowadzonych rozmów skłonił powódkę do wystąpienia do Sądu przeciwko pozwanej, z roszczeniem o zobowiązanie do nieodpłatnego przejęcia nieruchomości zabudowanych M. (...), które w wyniku wyżej opisanego podziału przypadły powódce. W szczególności powódka żądała zobowiązania pozwanej do nabycia nieruchomości opisanej w Kw. nr (...). Powódka powoływała się przy tym na okoliczność, że na etapie podziału spółdzielni strony wspólnie ustaliły, że powódka zachowa w swoich zasobach budynki będące jeszcze w fazie realizacji po to, aby po ich wybudowaniu przenieść je na pozwaną, mimo tego, że ziściły się zastrzeżone warunki przejęcia nieruchomości przez pozwaną, odmawiała wykonania przyrzeczonego zobowiązania. Pozwana odpowiedziała na to, treść uchwały o podziale spółdzielni jest jednoznaczna i wynika z niej wyłącznie to, otrzymała ona te M.-y przy ul. (...), które zostały wybudowane i zasiedlone w cie podziału spółdzielni. Pozostałe natomiast miały stanowić zasób powódki. Sąd Okręgowy w Częstochowie po rozpoznaniu sprawy orzekł o oddaleniu powództwa. Zważono przy tym po pierwsze, że treść uchwały o podziale spółdzielni zawiera wszystkie przewidziane prawem elementy, a w efekcie tego jej skutki pozostają prawnie doniosłe. Po drugie zważono, że zgodnie z jej treścią powódka objęła w swój zasób M.-y przy ul. (...) w fazie realizowanej, pozwana natomiast w części już zamieszkałej. Powyższe wynikało z dokonanej przez Sąd interpretacji zapisów uchwały oraz planu podziału o treści, że Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) obejmuje w zasoby mieszkaniowe M.-y przy ul. (...) w części zamieszkałej po wystawieniu dokumentu OT. To postanowienie, analogiczne w swojej treści zarówno co do budynków, jak również gruntów (por. pkt. 3 i 6 planu podziału składników majątkowych spółdzielni) w ocenie Sądu skutkowało tym, że powódka zachowała, bezterminowo, te budynki spośród kompleksu M.-ów przy ul. (...), które nie zostały jeszcze wzniesione w dacie podziału. Sąd wyraził przy tym pogląd, że taki sposób wykładni warunkowany jest tym, że prawo spółdzielcze nie przewiduje możliwości odsunięcia w czasie przekazania określonych składników majątkowych nowej spółdzielni. Przekazanie praw i obowiązków następuje definitywnie w dacie oznaczonej na datę podziału, a ich przejście następuje z datą zarejestrowania spółdzielni. Uchwała nie może więc dzielić majątku i obciążeń, które dopiero powstaną. Pozwana więc mogła przejąć wyłącznie zasoby mieszkaniowe istniejące już w dacie podziału. Nie istnieje bowiem możliwość podziału składników spółdzielni w taki sposób, że nowopowstała spółdzielnia obejmuje majątek, który ma dopiero powstać. Nie pozostaje możliwe również, aby przejęcie składników majątku przez nową spółdzielnie zostało odsunięte w czasie. Podział spółdzielni następuje w określonej dacie i dzielony jest majątek na tą chwilę istniejący, podział ten jest ostateczny i nie może przewidywać, że część masy stanie się majątkiem nowej spółdzielni dopiero w przyszłości. Przejście majątku staje się faktem z chwilą wpisu spółdzielni do rejestru, co skutkuje sukcesją uniwersalną. W ten sposób Sąd Okręgowy z treści zapisu planu podziału, który stanowił o przejęciu przez nową spółdzielnie budynków M. po ich zrealizowaniu i zamieszkaniu, pomimo dostrzeżonej niedostatecznej precyzyjności, wyprowadził wniosek, że powołane zapisy uchwały nie mogły stanowić podstawy do odłożenia w czasie przeniesienia określonych zasobów spółdzielni (jeszcze niezrealizowanych). Byłoby to bowiem sprzeczne z obowiązującą regulacją dotyczącą podziału spółdzielni, która musi rozdzielić w sposób definitywny i jednorazowy majątek między oba twory. W efekcie zatem stwierdzono, że powódka zachowała M.-y w fazie realizowanej, a pozwana nabyła M.-y, które były już zamieszkałe w dacie podziału. Rozstrzygnięcie to następnie zostało utrzymane przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, który rozpoznawał apelację powódki od tego wyroku (dowód: odpis wyroku z uzasadnieniem Sądu Okręgowego w Częstochowie sygn. akt (...) k.75-77, odpis wyroku z uzasadnieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach sygn. akt (...) k.78-81). Następnie powódka wystąpiła do Sądu Okręgowego w Częstochowie z pozwem o ustalenie istnienia stosunku prawnego, wynikającego z uchwały nr (...) Nadzwyczajnego Zebrania Przedstawicieli Członków (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C., poprzez uznanie za nieważne postanowień tej uchwały w zakresie sprzecznym z art. 108. ustawy prawo spółdzielcze. Po ostatecznym sprecyzowaniu powódka zażądała ustalenia nieważności skutków prawnych wskazanej uchwały w części sprzecznej z art. 108 prawa spółdzielczego. Pozwana wniosła o oddalenie żądania powołując się na treść art. 42. ustawy prawa spółdzielczego, który zastrzega 6-cio tygodniowy termin do zaskarżenia uchwały organów spółdzielni. Sąd po rozpoznaniu sprawy zważył, że kwestia zgodności treści uchwały z art. 108. prawa spółdzielczego została przesądzona w wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie sygn. akt(...). Ponadto Sąd wskazał, że niezasadnym pozostaje żądanie ustalenia za nieważne skutków czynności prawnej, co najwyżej możliwe pozostaje żądanie stwierdzenia nieważności samej czynności prawnej. Apelacja wywiedziona przez powódkę od tego wyroku została oddalona przez Sąd Apelacyjny w Katowicach ( d owód: odpis wyroku z uzasadnieniem Sądu Okręgowego w Częstochowie sygn. akt (...) k.82-84, odpis wyroku z uzasadnieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach sygn. akt(...) k.85-87). Inwestycja polegająca na budowie M.-ów przy ul. (...) sprowadzała się do wzniesienia wielorodzinnych domów mieszkalnych, oznaczonych od (...) do (...), wraz z garażami oznaczonymi (...) i (...) W dacie dokonywania podziału spółdzielni wzniesione i zamieszkałe były już M. oznaczone numerami od (...)do E. N. M. oznaczone literami od (...) do (...), a także garaże (...) i (...) były jeszcze w budowie i nie były jeszcze zamieszkałe. W efekcie tego w skutek dokonanego podziału spółdzielni pozwana otrzymała M.-y o literach od(...) do (...), które zostały ukończone w 1992 r. N. powódka pozostała przy M.-ach od (...) do (...), które zostały ukończone w roku 1995, a także budynkach garaży (...) i (...) (dowód: okoliczności przyznane przez strony k.552). M.-y oznaczone jako: (...)w całości, (...) w części, jak również(...) w części - wzniesione zostały na działce (...). M.-y oznaczone: literą (...) w części, (...), (...) oraz (...) w całości - wzniesiono na działce (...). N. M. (...) na działce (...). M. oznaczony literą (...)wzniesiona w części na działce (...), a w części na działce (...) (dowód: mapa obrazująca sporne działki oraz posadowienie budynków M. k.88).

Sąd Rejonowy oparł się na dokumentach urzędowych: protokole przekazania terenu stanowiącego własność Skarbu Państwa k.16, odpisie Kw. nr CZ1 (...) k. 17-33, odpisie Kw. nr CZ1 (...) k.37-39, decyzji Prezydenta Miasta C. o zatwierdzeniu planu realizacyjnego zespołu mieszkaniowego w C. przy ul. (...) k.34, decyzji Prezydenta Miasta C. o pozwoleniu na budowę zespołu mieszkaniowego w C. przy ul. (...) k.35, decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w C. k.42, opisie i mapie nieruchomości gruntowej k.41, wniosku o podział nieruchomości k.40, decyzji Prezydenta Miasta C. z dnia 25.11.1994r. k.44-45, decyzji Prezydenta Miasta C. z dnia 12.01.1995r. k,46-49,50, mapie i opisie k.52, odpisie wyroku z uzasadnieniem Sądu Okręgowego w Częstochowie sygn. akt(...) k.75-77, odpisie wyroku uzasadnieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach sygn. akt(...) k.78-81, wyroku z uzasadnieniem Sądu Okręgowego w Częstochowie sygn. akt (...) k.82-84, odpisie wyroku z uzasadnieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach sygn. akt(...), k.85-87. Dowody te stanowiące dokumenty urzędowe nie były podważane przez strony procesu. Sąd Rejonowy przyjął za podstawę wyroku również dowody w postaci dokumentów prywatnych: wypisu z aktu notarialnego umowy użytkowania wieczystego Rep. (...)sporządzonego przez Notariusza E. R. (1) w Państwowym Biurze Notarialnym w C. k. 14-15, dokumencie przyjęcia środka trwałego OT nr 3/95 z dnia 6.11.1995 r. k.36, mapie obrazującej sporne działki oraz posadowienie budynków M. k.88. Dokumenty te nie były kwestionowane w toku sporu przez żadną ze stron. Sąd Rejonowy dał również wiarę dowodom z przesłuchania stron: w imieniu których wystąpił Prezes zarządu powodowej spółdzielni (...) k.401-402 oraz Prezes zarządu pozwanej spółdzielni (...) k.406-407. Sąd Rejonowy dał wiarę dowodowi z zeznań świadka R. K. k.563-564. Analiza dowodów zgromadzonych w sprawie wskazuje, że strony powoływały się zgodnie na tożsamy przebieg zdarzeń, który jednak był przez nie różnie oceniany w zakresie doniosłości skutków prawnych. Sąd Rejonowy nie przyjął za podstawę wyroku dowodu z dokumentów: postanowienia o sprostowaniu decyzji k.49, opisu i mapy działki nr (...) k.51, listy mieszkańców przechodzących do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) I k.56-66, listy członków (...) G. w C. zamieszkałych przy ul. (...) k.67-68, wniosku mieszkańców o zgodę na budowę płotu k. 146,168, zawiadomienia o wszczęciu postępowania oraz decyzji o nakazaniu rozebrania ogrodzenia k. 169-170, a ponadto dowodu z zeznań świadków M. S. k.347-349, W. K. k.359-360 - na okoliczność posiadania spornego terenu, gospodarowania nim i utrzymania, uznając że okoliczności, które wynikały ze wskazanych dowodów nie wywierały wpływu na treść rozstrzygnięcia w sprawie, z tej przyczyny były zbędne dla wyniku sprawy.

Uzupełniająco należy wskazać, że wydając zaskarżony wyrok Sąd Rejonowy orzekał po raz kolejny, po uprzednim rozpoznaniu sprawy przez Sąd Rejonowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 16.04.2012 r., Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokami z dnia 17.07.2012 r. oraz z dnia 27.03.2014 r. oraz Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 7.11.2013 r. Poniżej przedstawiono bardziej szczegółowo przebieg procesu poprzedzający wydanie zaskarżonego wyroku.

1. Wyrokiem z dnia 16.04.2012 r. sygn. akt (...)k.415 Sąd Rejonowy w Częstochowie oddalił powództwo wniesione przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w C. przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C. i Gminie C. oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej spółdzielni kwotę 7217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Sąd Rejonowy ustalił, że właścicielem działek nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Częstochowie prowadził księgę wieczystą nr (...), położonych w C. przy ul. (...), jest Gmina C.. Powodowa (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w C. decyzją z dnia 2.03.1990 r. uzyskała pozwolenie na budowę zespołu budowlanego przy ul. (...). Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Członków (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w dniu 29.06.1993 r. podjęło uchwałę nr(...) o podziale Spółdzielni. Został sporządzony plan podziału, stanowiący załącznik nr 2 do uchwały. Powstała w wyniku podziału Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) objęła składniki majątkowe w postaci działek i budynków znajdujących się w dzielnicy L., z pawilonem handlowym i małe domy mieszkalne przy ul. (...) w części zamieszkałej. Przypadło jej m.in. prawo użytkowania wieczystego działek nr (...) przy ul. (...). Pozwana Spółdzielnia została wpisana do księgi wieczystej jako wieczysty użytkownik m.in. działek nr (...). Na działkach nr (...) powodowa Spółdzielnia realizowała inwestycję w postaci małych domów mieszkalnych. W pkt. 3 planu podziału zostało zawarte zastrzeżenie, że po wystawieniu członkom przydziałów lokali i po sporządzeniu dowodu OT pozwana Spółdzielnia obejmie domy mieszkalne przy ul. (...) w części zamieszkałej. Budowa M.-ów została zakończona w 1995 r. W dniu 6.11.1995 r. został wystawiony dokument OT, dotyczący przejęcia środka trwałego w postaci M.-ów przy ul. (...) na majątek powodowej Spółdzielni. Po zakończeniu inwestycji strony nie doszły do porozumienia odnośnie przejęcia przez pozwaną Spółdzielnię (...)-ów znajdujących się na spornych działkach lub też przekazania tych działek na rzecz powodowej Spółdzielni. Sąd Rejonowy ocenił, że uchwała o podziale spółdzielni (...) zawierała wszystkie określone w art. 108 prawa spółdzielczego elementy, zauważył, że przepis art. 108 prawa spółdzielczego nie przewiduje możliwości warunkowego czy też późniejszego niż data podziału spółdzielni przekazania składników majątkowych na rzecz nowo powstałej spółdzielni, a zgodnie z art. 111 prawa spółdzielczego, wskutek podziału spółdzielni na powstającą spółdzielnię przechodzą z chwilą jej zarejestrowania wynikające z planu podziału składniki majątkowe oraz prawa i zobowiązania. Pozwana mogła więc objąć jedynie istniejące w dacie podziału zasoby mieszkaniowe i z chwilą wpisu do rejestru przeszło na nią prawo użytkowania wieczystego spornych działek. Wpis do księgi wieczystej pozwanej jako użytkownika wieczystego spornych działek potwierdził tylko przysługujące jej prawo. W ocenie tego Sądu kwestia ważności postanowień uchwały podziałowej oraz tego, jakie składniki majątkowe pozwana Spółdzielnia w dacie podziału mogła nabyć, została prawomocnie potwierdzona w sprawach toczących się przed Sądem Okręgowym o sygn. akt(...) i (...) natomiast powódka nie przedstawiła dowodów, które by potwierdzały, że prawo użytkowania wieczystego spornych działek przysługuje jej, a nie pozwanej Spółdzielni. Wpis prawa użytkowania wieczystego na rzecz pozwanej został dokonany na podstawie uchwały podziałowej. Uchwała ta nie została zaskarżona ani zmieniona. Także na etapie dokonywania wpisu do księgi wieczystej żadna ze Spółdzielni tego wpisu nie zaskarżyła, jak też nie był on kwestionowany przez (...). Zdaniem Sądu Rejonowego, nie zasługiwało także na uwzględnienie roszczenie powódki o wydanie spornych działek jako przedwczesne, gdyż powódka na dzień wystąpienia z takim żądaniem nie posiadała tytułu własności do spornych działek, jak i nie wykazała się żadnym innym tytułem, który uzasadniałby roszczenie o wydanie.

2. Od powyższego wyroku apelację złożyła powódka, zarzucając: naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., poprzez błędy w ustaleniach faktycznych polegające na uznaniu, że pozwana objęła małe domy mieszkalne, a nadto wadliwym odczytaniu treści wyroków o sygn. akt (...) i (...) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 111 i 108 § 2 ustawy prawo spółdzielcze, poprzez ich błędną wykładnię, art. 58 § 1 i 3 k.c. i art. 42 § 2 ustawy prawo spółdzielcze w zw. z art. 94 k.c., poprzez ich niezastosowanie. Skarżąca wskazywała, że wyrok Sądu Rejonowego jest sprzeczny z orzeczeniami Sądu Okręgowego i Apelacyjnego, czyniąc w istocie sytuację stron nierozwiązywalną. Sąd I instancji błędnie ustalił stan faktyczny i pominął zupełnie, że uchwała podziałowa obejmowała również działkę (...). W jej ocenie, uchwała ta jest wadliwa, a zatem prawo użytkowania wieczystego działek w dalszym ciągu przysługuje powódce. Uchwała zawiera niejako warunek zawieszający, niezgodny z prawem, ponieważ prawo spółdzielcze nie przewiduje możliwości odsunięcia w czasie, co pociąga za sobą nieważność uchwały w tej części (art. 58 § 1 i 3 k.c.) Ponadto, powódka wskazała, że nie jest w posiadaniu działek nr (...) i nie zarządza nimi. W konsekwencji powódka wnosiła o zmianę orzeczenia i uwzględnienie powództwa, przez wpisanie do działu II księgi wieczystej jako użytkownika wieczystego działek nr (...) zamiast pozwanej powódki, z jednoczesnym przeniesieniem tych działek do odrębnej księgi wieczystej, oraz nakazanie wydania powódce prawa użytkowania wieczystego tych działek. W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania. Zdaniem pozwanego nabyła ona prawo użytkowania wieczystego spornej nieruchomości, bowiem prawo to istniało w dacie podjęcia uchwały podziałowej w odróżnieniu od zabudowań, które miały być dopiero realizowane.

3. Wyrokiem z dnia 17.07.2012 r. sygn. akt (...) k.455 Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił apelację i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 3600 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu apelacyjnego. Sąd Okręgowy zważył, że nie ma sprzeczności między prawomocnymi orzeczeniami Sądu Okręgowego w Częstochowie, wydanymi na podstawie stanu faktycznego i relacji w zakresie majątku stron, a zapadłym rozstrzygnięciem. Wpisane na rzecz pozwanej prawo użytkowania wieczystego przedmiotowych działek gruntu objęte jest domniemaniem zgodności tego prawa z rzeczywistym stanem prawnym i powiązane jest z uchwałą o podziale spółdzielni, która jest niekwestionowana, prawomocna i obowiązująca - w istocie to przesądza los wniesionego powództwa. Sąd dostrzegł, że w wyniku realizacji uchwały o podziale spółdzielni powstał nieprawidłowy stan prawny wymagający uregulowania, ale - w jego ocenie - jest on możliwy do uregulowania w drodze negocjacji. Wskazał również, że w przypadku wzniesienia budynku na gruncie oddanym w wieczyste użytkowanie posiadacz może żądać od użytkownika przeniesienia na niego jego praw.

4. Od powyższego wyroku skargę kasacyjną wniosła strona powodowa zarzucając: naruszenie prawa materialnego, tj. art. 398 ³ § 1 pkt. 1 k.p.c., poprzez błędną wykładnię art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6.07.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece w zw. z pkt. 6 planu podziału składników majątkowych (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C., poprzez przyjęcie, że stan prawny ujawniony w księdze wieczystej (...) jest zgodny z rzeczywistym stanem prawnym, niezastosowania art. 108 § 2 pkt. 3 i 4 ustawy z dnia 16.09.1982 r. prawo spółdzielcze, niezastosowanie art. 58 § 1 i 3 w zw. z art. 94 k.c. wobec tego, że plan podziału stanowiący załącznik od uchwały zawiera warunek zawieszający, błędną wykładnię art. 111 ustawy prawo spółdzielcze, niezastosowanie art. 222 § 1 k.c., naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 378 § 1 i art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. poprzez nierozpoznanie sprawy w granicach apelacji polegające na nieustosunkowaniu się do zarzutu naruszenia art. 108 § 2 pkt. 3 i 4 ustawy prawo spółdzielcze, a także naruszenia art. 58 § 1 i 3 w zw. z art. 94 k.c.

5. Sąd Najwyższy przyjął skargę kasacyjną do rozpoznania i wyrokiem z dnia 7.11.2013 r. sygn. akt (...) k.497 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego. W uzasadnieniu wydanego orzeczenia Sąd Najwyższy wskazał, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego nie spełnia wymagań przewidzianych w art. 328 § 2 k.p.c. Motywy, którymi kierował się Sąd Okręgowy, nie są jasne, a w znacznej mierze nawet nieznane. Sąd drugiej instancji nie odniósł się do zarzutów apelacyjnych powódki. Wywody uzasadnienia są niezrozumiałe, co uniemożliwia odczytanie przyczyn zajęcia określonego stanowiska. Wszystko to czyni niemożliwą kontrolę poprawności orzeczenia, tak pod względem logiki, jak i zgodności z prawem. Sąd Najwyższy wytknął, że Sąd Okręgowy nie odniósł się należycie do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c., a zupełnie pominął zarzuty naruszenia prawa materialnego.

6. Rozpoznając sprawę ponownie po jej przekazaniu przez Sąd Najwyższy do ponownego rozpoznania wyrokiem z dnia 27.03.2014 r. sygn. akt(...) k.522 Sąd Okręgowy w Częstochowie uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Częstochowie z uwzględnieniem kosztów postępowania apelacyjnego kasacyjnego. Za nietrafne uznał Sąd Okręgowy zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., art. 108 § 2 prawa spółdzielczego, oraz art. 94 k.c., natomiast podzielił zarzut naruszenia art. 58 § 3 k.c. w zw. z art. 42 § 2 prawa spółdzielczego polegający na pominięciu, że uchwała (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 29.06.1993 r., w części dotyczącej przeniesienia na nowo powstającą Spółdzielnię (...) prawa użytkowania wieczystego działek położonych przy ul. (...) przeznaczonych pod budowę M.-ów wraz z mającymi powstać M.-ami w części zamieszkałej po wystawieniu przydziału i dowodu OT, jest bezwzględnie nieważna. Swoje stanowisko Sąd Okręgowy uzasadnił tym, że że małe domy mieszkalne, w dacie wydania uchwały, jeszcze nie istniały, a ich budowa dopiero się rozpoczynała, nie mogły stać się przedmiotem podziału, czego konsekwencją była niemożność dysponowania prawem użytkowania wieczystego gruntu, na którym inwestycja była realizowana, ponieważ własność budynków postawionych na gruncie jest, zgodnie z art. 235 § 1 i 2 k.c., prawem ściśle związanym z prawem do gruntu (por. uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia (...)sygn. akt (...) k.528-530). Przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowy uzasadnił tym, że treść żądania pozwu nie pozwalała na zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez dokonanie wpisu, z uwagi na jego nieprecyzyjność, wynikającą stąd, że Sąd I instancji prowadził postępowanie z przeświadczeniem, że powództwa są niezasadne i podlegać będą oddaleniu, na skutek czego pominął zupełnie kwestię kształtu zgłaszanego przez stronę powodową żądania i nie przeprowadził w tym zakresie żadnego postępowania, które zmierzałoby do dookreślenia roszczenia powódki (por. uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 17.07.2012 r. sygn. akt (...))

Od powyższego wyroku apelacje wniosły obie strony procesu.

Strona pozwana zaskarżyła wyrok w pkt. 1 i 3 tzn. w części uwzględniającej powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. W swojej apelacji k.583-589 zarzuciła Sądowi Rejonowemu;

1. naruszenie art. 235 § 2 k.c. poprzez błędne jego zastosowanie w sprawie, w sytuacji gdy, w realiach niniejszej sprawy przedmiotem oceny pozostaje jedynie kwestia, która ze Spółdzielni jest użytkownikiem wieczystym spornych działek oznaczonych nr (...), a nie roszczeń związanych z rozstrzygnięciem własności budynków wzniesionych na działce pozostającej w użytkowaniu wieczystym innego podmiotu; oraz

2. naruszenie art. 366 k.p.c. wobec niezasadnego przyjęcia, iż ocena prawna zaprezentowana w toku postępowania sygn. akt (...)Sądu Okręgowego w Częstochowie, w którym to postępowaniu Sąd uznał, iż powódka zachowała w swoich zasobach budynki M.-ów przy ulicy (...), które na datę podziału pozostawały niezamieszkałe, przesądza również o tym, iż prawo użytkowania wieczystego gruntu zajętego pod te budynki nie mogła otrzymać na mocy uchwały podziałowej Spółdzielnia Mieszkaniowa (...).

Wskazując na powyższe uchybienia strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu za obie instancje; ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temuż sądowi orzeczenie o kosztach procesu.

Strona powodowa zaskarżyła wyrok w części pkt. 1 i 3, tj. oddalającej powództwo o uzgodnienie treści księgi wieczystej w części dotyczącej działki nr (...). W swojej apelacji k.592-602 zarzuciła Sądowi Rejonowemu:

1. naruszenie prawa materialnego, tj. przepisu art. 42 § 2 ustawy prawo spółdzielcze poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że zadysponowanie przez pozwaną prawem użytkowania wieczystego gruntu w zakresie działki nr (...) położonej w C. przy ul. (...) pomimo bezwzględnej nieważności uchwały było skuteczne, tym samym że stan prawny ujawniony w księdze wieczystej o numerze (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie IX Wydział Ksiąg Wieczystych w zakresie działki nr (...) jest zgodny z rzeczywistym stanem prawnym, w sytuacji gdy pozwana nie miała prawa dysponować prawem użytkowania wieczystego a dokonany przez Sąd Rejonowy wpis pozwanej jako użytkownika wieczystego działki nr (...) pozostaje w sprzeczności z rzeczywistym stanem prawnym;

2 naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów skutkujące brakiem prawidłowej jego oceny, poprzez przyjęcie wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie sygn. akt: IC (...) za jedynie wiarygodny i przesądzający sposób wykładni postanowień uchwały o podziale spółdzielni oraz planu podziału majątku, z pominięciem dyrektyw i oceny prawnej dokonanej w sprawie niniejszej przez Sąd Odwoławczy w wyroku z dnia 27.03.2014 r. sygn. akt: (...);

3 naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez błędy w ustaleniach faktycznych polegające na uznaniu że pozwana miała prawo do dysponowania prawem użytkowania wieczystego gruntu w zakresie działki nr (...), w sytuacji gdy uchwała na podstawie której pozwana działała była bezwzględnie nieważna;

4. naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. polegające na niezachowaniu przez Sąd I instancji należytej staranności oraz wymagań, jakim powinno odpowiadać uzasadnienie zgodnie z treścią przywołanego przepisu, w szczególności na nie wskazaniu przyczyn dla których Sąd I Instancji odmówił przyjęcia dyrektyw i oceny prawnej dokonanej przez Sąd Odwoławczy;

5. sprzeczność ustaleń Sądu Rejonowego ze stanem faktycznym, poprzez błędną ocenę i przyjęcie, że powódka jest współużytkownikiem wieczystym gruntu w zakresie działki o numerze (...) i jej roszczenie o uzgodnienie treści księgi wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie nr CZ1 (...) poprzez dokonanie wpisu o treści, że wieczyste użytkowanie nieruchomości oznaczonej numerem 233 przynależne jest powódce a następnie wpisanie jej do księgi wieczystej (...) nie zasługuje na uwzględnienie, w sytuacji gdy sytuacja prawna działek o nr (...), w zakresie których to działek Sąd Rejonowy uwzględnił roszczenie powódki, jest tożsama z sytuacją prawną działki o nr (...);

6. sprzeczność ustaleń Sądu Rejonowego ze stanem faktycznym, poprzez błędną ocenę i przyjęcie, że działkę o numerze (...) strony powinny podzielić zgodnie z ustaleniami Sądu, w sytuacji gdy podział przedmiotowej działki w sposób sugerowany przez Sąd I Instancji nie jest możliwy, gdyż działka o numerze (...) łącznie z działką o numerze (...) której użytkownikiem wieczystym jest powódka oraz działkami o nr (...) w zakresie których to działek Sąd Rejonowy uwzględnił roszczenie powódki, stanowi jednolitą całość w skład której wchodzą ciągi komunikacyjne;

7. sprzeczność ustaleń Sądu Rejonowego ze stanem faktycznym, poprzez błędną ocenę i przyjęcie, że na działce (...) posadowione są M. będące własnością pozwanej, gdy z zebranego materiału dowodowego w sprawie jednoznacznie wynika, iż nigdy nie zostały one przekazane pozwanej spółdzielni, podobnie jak M. posadowione na stanowiącej własność powoda działce (...) która nigdy nie była przedmiotem sporu pomiędzy stronami jako przynależna powodowi;

8. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 100 k.p.c. poprzez orzeczenie o kosztach sądowych z pominięciem poniesionych przez powódkę kosztów apelacji oraz kosztów kasacji

Wskazując na powyższe uchybienia strona powodowa wniosła o;

1. zmianę zaskarżonego wyroku w części dotyczącej punktu 1 poprzez jego zmianę i nadanie mu treści: ’’…1. w celu uzgodnienia stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej o numerze (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie IX Wydział Ksiąg Wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym nakazuje odłączenie z tej księgi wieczystej nieruchomości składającej się z działek: nr geodezyjny (...) położonej w C. przy ul. (...) o powierzchni 0, (...) hektara, numer geodezyjny (...) położonej w C. przy ul. (...) o powierzchni 0, (...) hektara, oraz numer geodezyjnym (...) położonej w C. przy ul (...) o powierzchni 0,2081 hektara, następnie wpisanie tak określonej nieruchomości do księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie IX Wydział Ksiąg Wieczystych, w której w dziale II wpisana pozostaje jako (...), natomiast jako użytkownik wieczysty gruntu powódka (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w C. (…);

2. zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 3 poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu według norm przepisanych, w całości z uwzględnieniem postępowania apelacyjnego i kasacyjnego;

3. ewentualne o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia, przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego.

Wyrokiem z dnia 6.08.2015 r. k.640-640v oraz k.651-661 sygn. akt (...) Sąd Okręgowy w Częstochowie rozpoznając sprawę ponownie zmienił zaskarżony wyrok w pkt. 1 w ten sposób, że: w celu uzgodnienia stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej o numerze (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie IX Wydział Ksiąg Wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym, nakazał odłączenie z tej księgi wieczystej nieruchomości składającej się z działek: nr (...) położnej w C. przy ul. (...) o powierzchni 0, (...) hektara, nr (...) położnej w C. przy ul. (...) o powierzchni 0, (...) hektara, oraz nr(...) położnej w C. przy ulicy (...) o powierzchni (...) hektara, a następnie wpisanie tak określonej nieruchomości do księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie IX Wydział Ksiąg Wieczystych, w której w dziale II wpisana pozostaje jako (...), natomiast jako użytkownik wieczysty gruntu powódka Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w C.. Sąd Rejonowy zmienił też zaskarżony wyrok w pkt. 3 w ten sposób, że: zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 46 909 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; oddalił apelację strony pozwanej, zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 5 300 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Od powyższego wyroku skargę kasacyjną wniosła strona pozwana zarzucając Sądowi Okręgowemu: na podstawie art. 398 ³ § i pkt. 1 k.p.c. naruszenie prawa materialnego tj.:

1. naruszenie art. 10 ust. 1 w zw. z art. 31 ust 2 ustawy z dnia 6.07.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 707 z późn. zm.) w zw. z art. 386 § 6 k.p.c. poprzez błędną ich wykładnię skutkującą niezasadnym uznaniem za wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 27.03.2014 r., że w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym staniem prawnym zakres kognicji sądu obejmuje również kwestie ważności uchwały o podziale i utworzeniu nowej spółdzielni, podczas gdy ocena zgodności z prawem uchwały podziałowej podjętej przed dniem 22.07.2005 r. tj. przed nowelizacją art. 42 ustawy Prawo Spółdzielcze mogła następować wyłącznie w drodze odrębnego powództwa o uchylenie uchwały Walnego Zgromadzenia (Zebrania Przedstawicieli Członków) sprzecznej z postanowieniami statutu, skierowanego do sądu w terminie 6 tygodni od dnia jej podjęcia;

2. naruszenie art. 42 § 2 ustawy z dnia 16.09.1982 r. Prawo Spółdzielcze (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1443 ) w brzmieniu obowiązującym od dnia 22.07.2005 r. w zw. z art. 386 § 6 k.p.c. poprzez jego zastosowanie w sprawie za wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 27.03.2014 r. w odniesieniu do uchwały o podziale spółdzielni z dnia 29.06.1993 r., podczas gdy do oceny skutków prawnych uchwał podjętych przed nowelizacją nie znajdują zastosowania przepisy znowelizowanej ustawy;

3. naruszenie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 3.06.2005 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz niektórych innych ustawy (Dz. U. z 2005 r. Nr 122 poz. 102) w zw. z art. 380 § 6 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sprawie, za wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 27.03.2014 r., podczas gdy przepis ten w związku z dokonaną nowelizacją ustawy zakresie regulacji intertemporalnych przewiduje, że do oceny skutków zdarzeń prawnych stosuje się przepisy obowiązujące w dniu, w którym zdarzenia te nastąpiły;

4. naruszenie art. 65 § 1 k.c. w zw. z art. 386 § 6 k.p.c. wobec jego niezastosowania w sprawie skutkiem czego było zaniechanie interpretacji postanowień uchwały o podziale spółdzielni podjętej w dniu 29.06.1993 r.;

5. naruszenie art. 58 § 1 i 3 k.c. w zw. z art. 386 § 6 k.p.c. poprzez zastosowanie za wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 27.03.2014 r. trybu badania ważności uchwały o podziale spółdzielni podjętej w dniu 29.06.1993 r., podczas gdy uchwała ta nie została zaskarżona uprzednio do Sądu, żadna ze stron dotychczas nie kwestionowała jej postanowień, wręcz potwierdzając, że pozwana Spółdzielnia nabyła prawo użytkowania wieczystego nieruchomości objętych pozwem, czego potwierdzeniem, był wpis tego prawa do księgi wieczystej prowadzonych dla nieruchomości pozostających w użytkowaniu wieczystym pozwanej;

6. naruszenie art. 235 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 108 § 2 pkt. 3 prawa spółdzielczego oraz art. 386 § 6 k.p.c. poprzez błędną ich wykładnię skutkująca niezasadnym przyjęciem za wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 27.03.2014 r., że o nieważności uchwały podziałowej spółdzielni w części obejmującej prawo użytkowania wieczystego spornych działek ma decydować zobowiązanie powódki do kontynuowania zabudowy przekazanych działek, podczas gdy przepis art. 235 k.c. przesądza o pierwszeństwie prawa użytkowania wieczystego i przysługującej wieczystemu użytkownikowi własności budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie, nie wyłączając jednak możliwości porozumienia się stron co do zabudowy działek przez dotychczasowego użytkownika wieczystego, celem zakończenia rozpoczętego procesu inwestycyjnego przez dotychczasowa dużą Spółdzielnię. W konsekwencji za błędne w świetle prawidłowej wykładni powyższych przepisów uznać należy stanowisko zgodnie, z którym skoro w dacie podziału spółdzielni część M.-ów przy ul. (...) znajdowała się jeszcze w fazie realizacji i nie mogła zostać przeniesiona na nową spółdzielnię, to również prawo użytkowania wieczystego, na którym realizowany był ten proces inwestycyjny, nie mogło zostać na pozwaną przeniesione. Prawo wieczystego użytkowania jako główne istniało i wbrew odmiennej wykładni przepisów dokonanej przez Sąd winno determinować prawo własności części składowych później zrealizowanych przez powódkę; oraz na podstawie art. 398 ³ § 1 pkt. 2 k.p.c. naruszenie przepisów postępowania mogącego mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.

7. naruszenie art. 386 § 6 k.p.c. poprzez błędną jego wykładnię skutkującą wadliwym przyjęciem, że zakresem związania Sądu Odwoławczego rozpoznającego ponownie sprawę na skutek wniesionych przez strony apelacji są rozważania tegoż Sądu na temat ważności czynności prawnej (uchwały o podziale spółdzielni) zawarte w uzasadnieniu wcześniejszego wyroku, podczas gdy w końcowych wskazaniach dla Sądu I instancji Sąd odwoławczy w wyroku z dnia 27.03.2014 r. nakazał raz jeszcze rozważyć kwestię ważności i zgodności z prawem uchwały podziałowej (czynności prawnej), a tym samym nie rozstrzygnął tej kwestii jednoznacznie wskazując jedynie kierunki wedle której ocena ta ostatecznie przez Sąd Rejonowy winna zostać przeprowadzona;

8. naruszenie art. 378 § 1 k.p.c. poprzez zaniechanie odniesienia się przez Sąd Okręgowy w ostatnim wyroku do zarzutów zawartych w apelacji obu stron, a w szczególności w apelacji pozwanej, w sytuacji gdy to Sąd Rejonowy w wyroku z dnia 26.01.2015 r. ostatecznie rozstrzygnął kwestię ważności uchwały podziałowej oraz ustalił stan faktyczny sprawy;

9. naruszenie art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 386 § 6 k.p.c. poprzez uznanie za wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 27.03.2014 r., że uchwała o podziale (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 29.06.1993 r. (uchwała podziałowa) jest nieważna, albowiem sprzeczna z treścią art. 235 § 1 i 2 k.c., podczas gdy w poprzednich postępowaniach prowadzonych pomiędzy stronami, mającymi związek z przedmiotową uchwałą tj. w sprawie o sygnaturze akt(...) Sądu Okręgowego w Częstochowie ((...) Sądu Apelacyjnego w Katowicach), oraz o sygn. akt (...) Sądu Okręgowego w Częstochowie ((...) Sądu Apelacyjnego w Katowicach) przesądzono ważność (zgodność z prawem) spornej uchwały podziałowej;

10. naruszenie art. 328 § 2 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób nieopowiadający przepisom tj. zaniechanie wskazania w sposób szczegółowy na jakiej podstawie Sąd uznał, iż kwestia nieważności uchwały podziałowej została ostatecznie przesądzona wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 27.03.2014 r., a przez to zaniechanie odniesienia się do zarzutów apelacji strony pozwanej zawartych w jej ostatniej apelacji, gdy tymczasem, co prawda czyniąc wstępne ustalenia co do zgodności z prawem uchwały o podziale spółdzielni Sąd Okręgowy w wyroku z dnia 27.03.2014 r. w końcowych wskazaniach dla Sądu Rejonowego nakazał cyt: ’’raz jeszcze rozważyć kwestię ważności i zgodności z prawem uchwały nr 2/93 z dnia 29 czerwca 1993 r. z uwzględnieniem oceny prawej dokonanej przez S. Okręgowy". Nie inaczej również wskazania te odczytał Sąd Rejonowy dając temu wyraz w uzasadnieniu wyroku (cyt: "wobec powyższego Sąd Okręgowy zakwestionował zasadność twierdzenia, że pozwana nabyła skutecznie prawo użytkowania wieczystego działek o numerach (...) . (...) i (...)- polecając Sądowi Rejonowemu ponowne rozważenie tego problemu" str. 4 uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego z dnia 26 stycznia 2015 r.)

Wnosząc o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania skarżąca wskazała, zgodnie z art. 398 ⁹ § 1 pkt. 1, 2 i 4 k.p.c. na występujące w sprawie istotne zagadnienia prawne, oraz potrzebę wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości, tj. art. 10 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 2 ustawy z dnia 6.07. 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 707 z póżn. zm.). Wskazując na wskazane zarzuty oraz pozostałe wymagane okoliczności strona pozwana wniosła o;

1.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania. pozostawiając temuż Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania wywołanego niniejszą skargą kasacyjną w tym o kosztach zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

2.  w przypadku zaś gdyby zarzuty naruszenia przepisów postępowania okazały się nieuzasadnione zaś trafne okazały się zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego skarżąca wniosła o: zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości, a ponadto o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych za obie instancje oraz kosztów procesu za postępowanie kasacyjne przed Sądem Najwyższym.

Sąd Najwyższy przyjął skargę kasacyjną do rozpoznania i wyrokiem z dnia 29.09.2016 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (por. postanowienie SN z dnia 21.06.2016 r. k.737, wyrok z dnia 29.09.2016 r. k.741-751). Sąd Najwyższy uznał za niezasadne zarzuty naruszenia art. 365 § 1 k.p.c. w zw. z art. 386 § 6 k.c., art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., art. 10 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 2 u.k.w. i h. oraz art. 42 § 2 prawa spółdzielczego z 1982 r. Za przedwczesną uznał Sąd Najwyższy ocenę o nieważności uchwały (...) w części dotyczącej przeniesienia wieczystego użytkowania (art. 58 § 3 k.p.c.), wskazując, że dopiero właściwa, pogłębiona interpretacja postanowień uchwały i załącznika nr 2 do niej pozwoli na ocenę czy doszło do skutecznego rozporządzenia określonymi prawami rzeczowymi, zwłaszcza prawem użytkowania wieczystego na rzecz nowo powstałej spółdzielni. Uzasadnienie wyroku z dnia 29.09.2016 r. zawiera następujące uwagi jak chodzi o rozporządzenie mieniem dzielącej się (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...);

- mogły istnieć wystarczające podstawy do przyjęcia, że punktem 6 załącznika nr 2 do uchwały nr(...) objęto przeniesienie użytkowania gruntów już zabudowanych w chwili podjęcia uchwały i tych, których budowa zostanie sfinalizowana w przyszłości;

- nie ma przeszkód do przeniesienia użytkowania wieczystego gruntów w okresie, w którym rozpoczynają się prace związane z przyszłą inwestycją budowlaną, a dodatkowym argumentem w razie wątpliwości w tym zakresie jest jego podstawowy charakter w relacji do odrębnego prawa własności budynków wzniesionych na gruncie;

- użyta w treści uchwały formuła o „objęciu zasobów mieszkaniowych osiedla (...) I” (k.53 sprawy), budząca wątpliwości w odniesieniu do budynków jeszcze w tej dacie nie wzniesionych, ze względu na dopuszczalność dzielenia tylko istniejących składników majątkowych, może oznaczać, że w odniesieniu do tych jeszcze nie wzniesionych budynków, chodzi nie o ich podział sensu stricto, jako istniejących składników majątkowych, ale określony sposób zobowiązania się już istniejącej spółdzielni wobec nowopowstałej;

- rodzaj i charakter tego zobowiązania należy ustalać mając na uwadze treść umowy z dnia 8.05.1984 r. o ustanowieniu użytkowania wieczystego na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...), która przyjęła na siebie zobowiązanie wybudowania osiedla domów jednorodzinnych, oraz racjonalnego założenia, że nowopowstała spółdzielnia ma kontynuować działalność dotychczasowej spółdzielni (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 29.09.2016 r. k.749-750).

- miarodajna ocena, czy doszło do skutecznego rozporządzenia określonymi prawami rzeczowymi, (zwłaszcza prawem użytkowania wieczystego), na rzecz nowo powstałej spółdzielni przy uwzględnieniu obowiązującego reżimu rozporządzania tymi prawami, będzie możliwa dopiero po przeprowadzeniu właściwej, pogłębionej interpretacji postanowień uchwały i załącznika nr 2 do niej, stosownie do art. 65 § 2 k.c.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje.

Apelacja strony powodowej jest niezasadna.

Apelacja strony pozwanej jest zasadna.

Sąd odwoławczy podziela ustalenia Sądu I instancji, ale nie podziela ich oceny dokonanej przez ten Sąd.

I. Jak chodzi o kompleks zarzutów strony powodowej, dotyczących działki nr (...), sformułowanych w pkt.(...) jej apelacji, to, wprawdzie trafne jest spostrzeżenie skarżącej, że działka ta stanowi jednolitą całość z pozostałymi działkami, tzn. (...) i(...), a jej sytuacja jest tożsama z wymienionymi działkami, co do których Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo, ale nie oznacza to jednak automatycznego uwzględnienia wniosku apelacyjnego zmierzającego do uwzględnienia powództwa także odnośnie działki nr (...), ponieważ Sąd Okręgowy ostatecznie wyrok Sądu Rejonowego zmienił i powództwo oddalił w całości. Stanowcze utrzymywanie przez skarżącego, że wszystkie działki objęte powództwem stanowią całość i winny być traktowane identycznie, z czym Sąd Okręgowy się zgadza, musiało konsekwentnie prowadzić do oddalenia powództwa, także w części dotyczącej działki nr (...), aczkolwiek nie z powodów przytoczonych przez Sąd Rejonowy, ale z takich samych powodów, z jakich oddalono powództwo dotyczące pozostałych 2 działek, tzn. nr (...) i (...).

II. Nietrafny jest zarzut strony powodowej, sformułowany w pkt. 2 apelacji, tzn. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przekroczeniu przez Sąd I instancji granic swobodnej oceny dowodów skutkujące brakiem prawidłowej jego oceny, poprzez pominięcie dyrektyw i oceny prawnej dokonanej w sprawie niniejszej przez Sąd Odwoławczy w wyroku z dnia 27.03.2014 r. sygn. akt:(...). Kierunek badania sprawy nadany wskazanym wyrokiem nie został zaaprobowany przez Sąd Najwyższy. Wprawdzie wyrok ten nie był przedmiotem bezpośredniej kontroli kasacyjnej, ale poglądy i oceny w nim zawarte zostały poddane takiej kontroli w postępowaniu kasacyjnym dotyczącym wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 6.08.2015 r. sygn. akt (...), zawierającym identyczne poglądy i oceny (por. postanowienie SN z dnia 21.06.2016 r. k.737 oraz wyrok z dnia 29.09.2016 r. k.741-751).

III. Nietrafny jest zarzut strony powodowej, sformułowany w pkt. 4 jej apelacji, tzn. naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. polegającego na niezachowaniu przez Sąd I instancji należytej staranności oraz wymagań, jakim powinno odpowiadać uzasadnienie zgodnie z treścią przywołanego przepisu. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, niespełnienie wymagań określonych w art. 328 § 2 k.p.c. może być uznane za uchybienie mogące mieć wpływ na wynik sprawy tylko wyjątkowo, a mianowicie gdy braki w uzasadnieniu są tak znaczące, że uniemożliwiają kontrolę instancyjną zaskarżonego orzeczenia. W szczególności chodzi tu o brak wszystkich koniecznych elementów składowych lub kardynalne braki uniemożliwiające zrekonstruowanie motywów wydanego orzeczenia (por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 16.06.2016 r. sygn. akt V CSK 649/15. OSNC 3/2017, poz. 37 oraz uzasadnienie wyroku SN z dnia 24.06.2015 r. sygn. akt II CSK 569/14. OSNC - D/2016, poz. 71). Taka sytuacja w sprawie niniejszej nie zachodzi. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku jest obszerne i szczegółowe (por. k.573-581). Zawiera wszystkie niezbędne elementy i nie uniemożliwiło ani nie utrudniło Sądowi Okręgowemu kontroli instancyjnej, ale także skarżącemu przygotowania i wniesienia apelacji, czego dowodem są liczne i obszernie uzasadnione zawarte w niej zarzuty (por. apelacja strony powodowej k.592-603 t. III). Skarżąca podkreśliła brak polegający na nie wskazaniu przyczyn, dla których Sąd I Instancji odmówił uwzględnienia dyrektyw i oceny prawnej Sądu Odwoławczego. Jak można wnosić z uzasadnienia apelacji strony powodowej chodzi jej o dyrektywy i oceny prawne zawarte w wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 27.03.2014 r. sygn. akt (...) k.522, dotyczące uznania za bezwzględnie nieważną części uchwały nr 2/93 z dnia 29.06.1993 r. Zarzutu tego nie można uznać za aktualny w sytuacji, gdy ocen tych nie podzielił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29.09.2016 r., uwzględniającym skargę kasacyjną, wprawdzie nie od powołanego wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 27.03.2014, gdyż ten takiej kontroli nie został poddamy, ale od kolejnego, który zaaprobował ocenę o częściowej nieważności uchwały nr (...) (por. uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 6.08.2015 r. sygn. akt(...) k.660-661v). Ocenę o nieważności uchwały nr (...)w części dotyczącej przeniesienia wieczystego użytkowania Sąd Najwyższy uznał za co najmniej przedwczesną.

IV. Zarzut strony powodowej, sformułowany w pkt. 8 apelacji dotyczący rozstrzygnięcia o kosztach procesu stał się bezprzedmiotowy w sytuacji zmiany orzeczenia co do istoty, stwarzającego potrzebę ponownego orzeczenia o kosztach.

V. Trafny jest zarzut strony pozwanej, sformułowany w pkt. 1 jej apelacji, tzn. naruszenie art. 235 § 2 k.c. poprzez błędne jego zastosowanie w sprawie, w sytuacji gdy, w realiach niniejszej sprawy przedmiotem oceny pozostaje, zdaniem skarżącego, jedynie kwestia, która ze Spółdzielni jest użytkownikiem wieczystym spornych działek oznaczonych nr (...), a nie roszczeń związanych z rozstrzygnięciem własności budynków wzniesionych na działce pozostającej w użytkowaniu wieczystym innego podmiotu. Przedmiot sporu toczącego się pomiędzy stronami od kilkunastu lat przeszedł ewolucję, gdyż początkowo chodziło w nim o to, że Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) nie chciała przejąć od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) spornych budynków, podając różne powody - finansowe, organizacyjne, techniczne, ale nie prawne, w sensie własnościowym (por. korespondencja stron z lat 1995-1999 k.68-74, w szczególności pismo SM (...) z dnia 14.11.1996 r. k.70-71, t.1). Żadne z pism wymienianych już wtedy od kilku lat nie zawierało zarzutu, że sporne budynki mają pozostać własnością Spółdzielni Mieszkaniowej (...), ani tym bardziej nie podnosiło kwestii wieczystego użytkowania gruntu, na których sporne budynki zostały wzniesione. Trafnie zwróciła na to uwagę strona pozwana (por. uzasadnienie apelacji pozwanej k.587 t. III). Ewolucję stanowiska strony powodowej spowodowały orzeczenia Sądu Okręgowego w Częstochowie oraz Sądu Apelacyjnego w Katowicach oddalające powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) zmierzające do uregulowania kwestii spornych budynków. Wyrokiem z dnia 5.07.2001 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo Spółdzielni Mieszkaniowej (...) o zobowiązanie Spółdzielni Mieszkaniowej (...) do nieodpłatnego przejęcia nieruchomości, zabudowanej zespołem (...), położoną w C., przy ul. (...), o pow. (...). Orzeczenie to zostało utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14.03.2002 r., który oddalił apelację strony powodowej (por. wyrok z dnia 5.07.2001 r. sygn. akt IC 748/00 k.75-77, wyrok z dnia 14.03.2002 r. sygn. akt (...) k.78-81). Od tej pory Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) zaczęła poszukiwać rozwiązania problemu spornych budynków, poszerzając kontekst spory o nowe okoliczności, kwestionują np. ważność uchwały podziałowej nr(...), także w zakresie wieczystego użytkowania gruntów, tzn. skutecznego przejścia tego prawa i przysługiwanie go stronie pozwanej.

VI. Omówione powyżej w pkt. IV niepowodzenie powództwa opartego na art. 64 k.c. w zw. z art. 1047 k.c., mającego za przedmiot sporne budynki, spowodowało wniesienie przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) powództwa na podstawie art. 189 k.p.c. celem ustalenia nieważności uchwały podziałowej nr 2/93 w części dotyczącej przekazania na rzecz pozwanej spółdzielni nieruchomości oznaczonej jako działki nr (...). Stanowiło ono wyraz nowego stanowiska strony powodowej, polegającego już na zakwestionowaniu praw strony pozwanej do gruntu. Powództwo to zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 25.04.2005 r., podobnie jak, w przeważającej części, apelacja Spółdzielni Mieszkaniowej (...) od tego wyroku, ale znalazło kontynuację w postaci powództwa wniesionego w sprawie niniejszej z modyfikacją polegającą na wskazaniu jako prawnej jego podstawy art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (por. wyrok z dnia 8.07.2004 r. sygn. akt(...)k.82-84, wyrok z dnia 25.04.2005 r. sygn. akt I ACa 2237/04 k.85-87).

VII. Wykreowanie jako przedmiotu sporu wieczystego użytkowania gruntów oznaczonych jako działki nr (...) wynikało z niepowodzeń Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w doprowadzeniu do przekazania na drodze sądowej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) spornych budynków znajdujących się na tych działkach, co doprowadziło do oceny, zgodnie z którą, jeżeli Spółdzielni Mieszkaniowej (...) nie przysługują prawa do spornych budynków, to winna ona zwrócić zabudowane tymi budynkami działki gruntu znajdujące się w jej wieczystym użytkowaniu, skoro są to prawa związane. Istotnego potwierdzenia temu stanowisku udzieliło orzeczenie Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 27.03.2014 r. łączące ze sobą kwestie wieczystego użytkowania gruntów oraz własności wzniesionych na tym gruncie budynków i podważające skuteczność przeniesienia wieczystego użytkowania gruntów uchwałą podziałową nr 2/93 ze względu na niemożność objęcia tą uchwałą także później wzniesionych budynków, jako nieistniejący w dacie podziału spółdzielni (por. wyrok SO w Częstochowie z dnia 27.03.2014 r. sygn. akt VI Ca 87/14 k.522 i k.526-530, t. III, w szczególności następujący fragment uzasadnienia k.529;’’…Bezskuteczne było zatem, jako niemające oparcia w przepisach prawa, zastrzeżenie w uchwale, że własność M.-ów przejdzie na pozwaną spółdzielnię z chwilą ich wybudowania. Ma to jednak dalej idące konsekwencje…’’, ‘’…Pociąga to za sobą również niemożność dysponowania prawem użytkowania wieczystego gruntu, na którym inwestycja była realizowana, ponieważ własność budynków postawionych na gruncie jest prawem ściśle związanym z prawem do gruntu…’’).

VIII. Wskazane orzeczenie nadało sprawie określony kierunek, gdyż rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy w Częstochowie zaaprobował stanowisko Sądu Okręgowego w Częstochowie zawarte w wyroku z dnia 27.03.2014 r., uznając się nim nie tylko związanym na podstawie art. 366 k.p.c., ale, jak się wydaje, również przekonanym przedstawioną argumentacją (por. następujące fragmenty uzasadnienia wyroku SR w Częstochowie z dnia 26.01.2015 r. sygn. akt (...) k.578v-579 t. III;’’… Tym samym definitywnie stwierdzić należy, że tak jak w myśl wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie sygn. akt (...)powódka zachowała w swoich zasobach budynki M.-ów przy ul. (...), które na datę podziału spółdzielni pozostawały niezamieszkałe., tak również należy stwierdzić, że zachowała prawo użytkowania wieczystego gruntów zajętych pod budowę w/w budynków. Decyduje o tym treść art. 235. § 2. k.c.….’’). Podobnie Sąd Okręgowy w Częstochowie rozpoznając apelacje obu stron procesu od ponownego orzeczenia Sąd Rejonowy z dnia 26.01.2015 r. stanął konsekwentnie na wcześniejszym stanowisku, zajętym w wyroku z dnia 27.03.2014 r., uznał odstępstwo Sądu Rejonowego od tego stanowiska odnośnie działki nr (...) za bezpodstawne, a wręcz niedopuszczalne, a w konsekwencji zmienił zaskarżony wyrok w części i powództwo strony powodowej uwzględnił w całości (por. następujący fragment uzasadnienia wyroku SO w Częstochowie z dnia 6.08.2015 r. sygn. akt (...) k.661v t. IV;’’….W kontekście uwag podanych wyżej nie może zostać zaakceptowane stanowisko Sądu Rejonowego, które zadecydowało o oddaleniu pozwu w zakresie działki oznaczonej numerem geodezyjnym (...) ponieważ ocena prawna treści uchwały o podziale (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w C. jest odmienna od tej, której dokonał Sąd Okręgowy w wyroku z dnia 27 marca 2014 roku, co w świetle art. 386 par 6 k.p.c., było niedopuszczalne. Skoro uchwała w zakresie dotyczącym podziału M.-ów została uznana za bezwzględnie nieważną to żądanie pozwu w zakresie pozwu dotyczącego działki nr (...) zasługiwało na uwzględnienie. ….’’).

IX. Kierunek badania sprawy nadany wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 27.03.2014 r. nie został zaaprobowany przez Sąd Najwyższy, który wyrokiem z dnia z dnia 29.09.2016 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego (por. postanowienie SN z dnia 21.06.2016 r. k.737, wyrok z dnia 29.09.2016 r. k.741-751). Argumentacja zawarta w uzasadnieniu Sądu Najwyższego została przedstawiona powyżej, bezpośrednio przed niniejszymi rozważaniami Sądu Okręgowego (por. akapity 1-5 powyżej). W szczególności uznać należy, że nie ma uzasadnienia dla łączenia kwestii prawa wieczystego użytkowania spornych działek z własnością wzniesionych na nich budynków w sposób uczyniony przez Sąd Okręgowy w Częstochowie z dnia 27.03.2014 r. Sąd Najwyższy przytoczył w tym zakresie 2 argumenty, a mianowicie, że nie ma przeszkód do przeniesienia użytkowania wieczystego gruntów w okresie, w którym rozpoczynają się prace związane z przyszłą inwestycją budowlaną, oraz że prawem podstawowym jest prawo użytkowania wieczystego gruntu. Okoliczność, że prace związane z przyszłą inwestycją budowlaną dopiero się rozpoczynają ma to znaczenie, że na gruncie oddanym w wieczyste użytkowanie nie ma jeszcze budynków stanowiących odrębny od gruntu przedmiot własności, wobec czego zakaz wynikający z art. 235. § 2. k.c. się nie aktualizuje. Literatura komentarzowa oraz orzecznictwo nie dają podstaw do formułowania ocen poszerzających zakaz odrębnego obrotu tymi związanymi prawami na sytuacje nie wynikające wprost z tego przepisu, np. takie jak w sprawie niniejszej, tzn. rozporządzenia samym tylko prawem wieczystego użytkowania spornych działek na podstawie uchwały podziałowej nr 2/93, samym, ponieważ budynków jeszcze nie było, oraz ewentualnie próbą rozporządzenia budynkami, które pojawią się w przyszłości (por. A. Błahuta i in. Kodeks cywilny – Komentarz, Warszawa, 1972, t. 1, str. 656 oraz powołana tam uchwała SN z dnia 14.XI.1963 r., sygn. akt III CO 60/63, OSNCP 1964, poz. 246). To oznacza, że czynności obrotu prawem wieczystego użytkowania oraz późnej wzniesionych budynków winny być oceniane odrębnie, bez stosowania art. 235. § 2. k.c., ponieważ w przepisie tym chodzi o budynki wzniesione na gruncie oddanym w wieczyste użytkowanie i stanowiące odrębny przedmiot własności, istniejące w dacie dokonywania czynności stanowiącej obrót tymi prawami. Zakaz odrębnego obrotu praw związanych może dotyczyć tylko praw istniejących, a nie przyszłych, gdyż tylko w takim wypadku można mówić o związaniu w rozumieniu powołanego przepisu. Okoliczność, że w uchwale podziałowej nr(...) jest mowa zarówno o wieczystym użytkowaniu gruntów jak i o budynkach, które mają dopiero powstać nie wyklucza oceny skuteczności takiej czynności, ale bez stosowania art. 235. § 2 k.c., tzn. odrębnie wieczystym użytkowaniem i odrębnie budynkami. W kilku początkowych procesach toczących się w niniejszej sprawie skuteczność rozporządzenia prawem wieczystego użytkowania spornych działek nie była kwestionowana. Zostało ono prawomocnie wpisane do księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Częstochowie i przez całe lata nie było przedmiotem sporu między stronami, na co zwracała uwagę strona pozwana i co było przedmiotem szerszej oceny powyżej w pkt. IV (por. uzasadnienie apelacji pozwanej k.587 t. III). Za miarodajną należy w tym względzie uznać ocenę Sądu Rejonowego w Częstochowie wyrażoną w uzasadnieniu wyroku z dnia 16.04.2012 r. k.415 i k.418-422 (por. w szczególności następujące fragmenty uzasadnienia tego wyroku k.421-422 t. III; ’’…Pozwana mogła więc objąć jedynie istniejące w dacie podziału zasoby mieszkaniowe i z chwilą wpisu do rejestru przeszło na nią prawo użytkowania wieczystego spornych działek…’’ , ’’…Wpis do księgi wieczystej pozwanej jako użytkownika wieczystego spornych działek potwierdził tylko przysługujące jej prawo...’’).

X. Zawarte w uchwale podziałowej zapisy dotyczące budynków są faktycznie nieprecyzyjne, ale niekoniecznie muszą być interpretowane tak jak uczyniły to Sąd Okręgowy w Częstochowie sygn. akt(...) k.82-84 oraz Sąd Apelacyjny w Katowicach sygn. akt I ACa (...), k.85-87. Sąd Apelacyjny uznał, że; „”…W sprawie niniejszej jednak podział ten został zakończony zanim inwestycja została zrealizowana, stąd też strona powodowa nie może się domagać skutecznego przyjęcia przez pozwaną tej inwestycji, nadto ze wskazanych powyżej przyczyn i przy takim rozumieniu tej uchwały, jak wyżej wskazano brak jest podstaw do przyjęcia, że istnieje ważne zobowiązanie po stronie pozwanej uzasadniające wydanie orzeczenia o treści żądanej przez powódkę w świetle art. 64 k.c. i 1047 k.p.c.…’’. Sąd Okręgowy wskazał ponadto na błędne sformułowanie powództwa, co doprowadziło do jego oddalenia. Możliwa jest jednak interpretacja wskazana w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29.09.2016 r. sygn. akt V CSK 23/1, a mianowicie, że „…użyta w treści uchwały formuła o „objęciu zasobów mieszkaniowych osiedla (...) I’’ (k.53 sprawy), może zatem oznaczać, np. określony sposób zobowiązania się już istniejącej spółdzielni wobec spółdzielni nowo powstającej…” (por. uzasadnienie wyroku k.750 t. IV oraz streszczenie szerszego kontekstu powyżej w części poprzedzającej rozważania Sądu Okręgowego). Ustalenie czy tak było rzeczywiście w okolicznościach niniejszej sprawy Sąd Najwyższy uzależnił od uprzedniej pogłębionej interpretacji postanowień uchwały i załącznika nr 2 do niej przy uwzględnieniu treści art. 65 § 2 k.c. Analiza taka prowadzi do wniosku, że uzgodniony podział Spółdzielni Mieszkaniowej (...) miał niesporne ramy przedmiotowe jak chodzi o działki gruntu, czego dowodem był niekwestionowany przez żadną ze stron wpis do księgi wieczystej, natomiast zamiar dotyczący budynków nie został w sposób przejrzysty zapisany w uchwale i załącznikach. Dotyczy to domów do zbudowania w przyszłości. Będące przedmiotem podziału działki zostały oddane w wieczyste użytkowanie Spółdzielni Mieszkaniowej (...) celem ich zabudowy. Po podziale działek i przekazaniu ich Spółdzielni Mieszkaniowej (...) działki te nie straciły dotychczasowego charakteru i nadal obejmował je obowiązek zabudowania. Stronom w dacie podejmowania uchwały podziałowej nie mógł więc towarzyszyć zamiar przekazania działek bez obowiązku ich przyszłej zabudowy, gdyż to mogło prowadzić do rozwiązania umowy wieczystego użytkowania w określonej części.

XI. Nie ma też przesłanek do oceny, że w przypadku niemożności przekazania nowej spółdzielni budynków jeszcze nie zbudowanych lub nie skończonych na zasadach przyjętych w uchwale podziałowej, obie strony lub tylko jedna z nich zrezygnowałaby z planów podziału. Rozwiązanie dotyczące budynków sugeruje, że stronom zależało by kwestia podziału została rozwiązana jedną uchwałą i w sposób kompleksowy, tzn. bez pozostawiania żadnych składników związanych z przekazywanymi działkami, np. budynków w budowie do dalszych rozstrzygnięć w przyszłości. Pozwala to dopatrywać się w ich zamiarach motywacji o charakterze pragmatycznym i przypisywać spornym obecnie zapisom dotyczącym składnika budowlanego znaczenie techniczne, a nie prawne, w sensie uzależnienia od takiego kompleksowego podziału, tzn. obejmującego także przyszłe budynki, jego pełnej skuteczności. Kiedy kilka lat po podjęciu uchwały podziałowej nr(...) rozpoczął się spór pomiędzy stronami, przy czym Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) nadal była przekonana o skuteczności podziału w pełnym zakresie, także Spółdzielni Mieszkaniowej (...) nie podważała uchwały podziałowej co do zasady. W swoim piśmie z dnia 17.10.1996 r. L.dz. nr (...) wzywającym Spółdzielnię Mieszkaniową (...) do przejęcia zespołu mieszkaniowego przy ul. (...) mowa jest wyraźnie o tym, że zespół ten znajdujący się w dniu podziału w fazie realizacji miał zostać przekazany dopiero po wystawieniu członkom przydziałów lokali i wystawieniu dowodów OT. Z kolei odmowna odpowiedź Spółdzielni Mieszkaniowej (...) odwołuje się do różnych argumentów związanych z administrowaniem zasobami mieszkaniowymi, ale nie podważa skuteczności uchwały podziałowej w części dotyczącej budynków, nie mówiąc o użytkowaniu wieczystym gruntów. Formułuje tylko żądania o charakterze finansowo-organizacyjnym, np. dalszego prowadzenia spraw związanych z przekazanymi budynkami, np. w związku z ujawnionymi wadami budynków, gwarancją, rękojmią z tego tytułu, oraz nieodpłatnego przekazania działki nr (...), co należy, jak się wydaje, rozumieć jako swoistą rekompensatę strat poniesionych przez tę Spółdzielnię na skutek egzekwowania od wykonawców napraw usterek budowlanych (por. pisma obu spółdzielni k.69-72).

XII. Pozwala to na następującą ocenę uchwały podziałowej (...). Jest ona nieskuteczna w części dotyczącej rozporządzenia własnością budynków w dacie podziału jeszcze nie zakończonych. Nieskuteczność i nieważność uchwały w tej części nie miała wpływu na ważność tej uchwały w pozostałej części, tzn. dotyczącej przeniesienia prawa wieczystego użytkowania gruntu. Brak takiego wpływu wynika z jednej strony z rekonstrukcji zamiarów stron podejmujących uchwałę, a z drugiej wykładni i stosowania art. 235 § 2 k.c., która prowadzi do oceny, że zakaz odrębnego rozporządzania prawami wieczystego użytkowania gruntu oraz własności budynków może dotyczyć tylko praw istniejących, a w konsekwencji, w sprawie niniejszej nie miał zastosowania, ze względu na brak budynków. W tej części uchwała zawiera co najwyżej zobowiązania obu Spółdzielnia Mieszkaniowych do przeniesienia i przejęcia wskazanych zasobów mieszkaniowych znajdujących się w fazie realizacji. Kwestia skuteczności rozporządzenia prawem użytkowania wieczystego spornych działek była już przedmiotem oceny przez Sąd Rejonowy w Częstochowie orzekający po raz pierwszy, tzn. dnia 16.04.2012 r., którym to wyrokiem Sąd oddalił powództwo o uzgodnienie treści Kw. nr (...) z rzeczywistym stanem prawnym, stając na stanowisku, że Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) skutecznie nabyła prawo wieczystego użytkowania spornych działek. Sąd Okręgowy podziela obszerną i spójną argumentację przytoczoną dla uzasadnienia tego stanowiska (por. wyrok sygn. akt (...) k.415 oraz uzasadnienie k.418-422, w szczególności k.421-422).

Mając na względzie wskazane argumenty Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

XIII. Sąd Okręgowy zasądził na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) wygrywającej niniejszy proces nieco ponad połowę poniesionych przez nią kosztów procesu, na które złożyły się następujące pozycje; 7 217 zł wynagrodzenie pełnomocnika za I instancję, 3 600 zł wynagrodzenia pełnomocnika za II instancję, 7 200 zł wynagrodzenie pełnomocnika w procesie kasacyjnym, 10 500 zł opłaty od skargi kasacyjnej (por. k.700 t. IV ) oraz 7 000 zł opłaty od apelacji (por. k.628 t. IV). Daje to łączną kwotę kosztów w wysokości 35 517 zł. Sąd Okręgowy odstąpił od obciążania strony powodowej całością kosztów procesu dopatrując się szczególnych okoliczności, o których mowa w art. 102 k.p.c. Strona powodowa poszukuje ochrony prawnej w sprawie niniejszej od 2009 r., a jeżeli uwzględnić wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie sygn. akt(...), to od roku 2000. Łącznie zostało wydanych 12 orzeczeń, po których sprawa wróciła do punktu wyjścia, tzn. kwestii uregulowania statusu spornych budynków. Z 2 wyroków Sądu Rejonowego, jeden został uchylony do ponownego rozpoznania, drugi zmieniony – za pierwszym razem częściowo, za drugim – całkowicie, z 4 wyroków Sądu Okręgowego – 2 zostały skasowane, a 1 wyrok okazał się nietrafny, choć nie podlegał bezpośredniej kontroli kasacyjnej. Nie ulega wątpliwości, że znaczna część z wymienionych orzeczeń okazała się wadliwa, a strona powodowa kierowała się nimi, działając w zaufaniu do nich. W takiej sytuacji rozliczenie kosztów ściśle według wyników procesu naruszałoby zasady słuszności.