Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

29 marca 2017

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieścia we Wrocławiu w VIII. Wydziale Cywilnym

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Agata Cieśla

Protokolant Aleksandra Klepacz

po rozpoznaniu na rozprawie 17 marca 2017 we W.

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko M. K. (1)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda M. B. na rzecz pozwanego M. K. (1) kwotę 377 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 360 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VIII C 717/16

UZASADNIENIE

M. B. wniósł o zasądzenie od M. K. (1) kwoty 1.500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 14 maja 2015 do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód zastrzegł, że kwota żądania pozwu nie wyczerpuje całego roszczenia i podał, że pozwany, który prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą M. M. K. (1), zawarł 12 lutego 2015 z (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. umowę, której przedmiotem była jedna emisja reklamy prasowej w gazecie (...) o wielkości 1/2 strony (260x147). Wskazał, że pozwany otrzymał za emisję reklamy fakturę VAT o numerze (...) wystawioną 27 lutego 2015 z odroczonym 14 dniowym terminem płatności do 13 marca 2015 w wersji papierowej wraz z gazetą i elektronicznej na adres mailowy pozwanego wraz z pismem przewodnim. Zapłata za fakturę nastąpiła 01 kwietnia 2015 przelewem z konta firmowego pozwanego, to jest 19 dni po terminie. Tym samym nie wykonał zobowiązania zgodnie z umową, a zgodnie z pkt 10 umowy przekroczenie terminu płatności o 14 dni skutkuje anulowaniem udzielonych rabatów i koniecznością wyrównania należności według ceny podstawowej, tj. 180 zł netto za moduł. Podał nadto, że strony w umowie ustaliły, że w przypadku braku terminowej zapłaty i wysłania przez zleceniobiorcę wezwania do zapłaty zleceniodawca wyraża zgodę na obciążenie go opłatą w wysokości 50 zł, zleceniodawca wyraża zgodę na wystawienie not karnych i odsetkowych. Wyjaśnił, że po przekroczeniu przez pozwanego 14 dniowego okresu karencji zapłaty za fakturę (...) wystawiona została 06 maja 2015 faktura VAT nr (...) z terminem płatności do 13 maja 2015, anulująca udzielony rabat. Suma zobowiązania została wyliczona według punktu 6 umowy, zgodnie z którym brak terminowych płatności ze strony zleceniodawcy jest równoznaczny z rezygnacją na zasadach punktu 8 umowy i powoduje pełną wymagalność wartości zlecenia z pominięciem udzielonych rabatów. Powód podał, iż w fakturze VAT nr (...) ujęty został zgodnie z pkt 6, 8, 10 umowy z 12 lutego 2015 anulowany rabat według wyliczenia 18 modułów x 180 zł netto + 23% VAT = 3.985,20 zł – 799,83 zł z tytułu wystawionej faktury VAT nr (...) = suma 3.185,37 zł brutto, co daje całą sumę roszczenia z tytułu faktury VAT nr (...). Powód wyjaśnił również, że na fakturze nr (...) zamieszczono informację o wielkości procentowej rabatu, łącznej kwocie udzielonego rabatu i skutkach nieterminowej wpłaty w postaci anulowania rabatu oraz konieczności pokrycia kosztów kary umownej za przygotowanie wezwania do zapłaty w kwocie 50 zł. Zaznaczył, że w treści faktury zawarto informację o łącznej kwocie udzielonego rabatu tj. 3.185,37 zł i na tę sumę, po anulowaniu rabatu, została wystawiona faktura VAT nr (...). W związku z brakiem zapłaty za sporną fakturę VAT nr (...) maja 2015 wysłano do pozwanego wezwanie do zapłaty, które doręczono 27 maja 2015 oraz naliczona została opłata w wysokości 50 zł. Umową cesji wierzytelności z 13 listopada 2015 (...) sp. z o.o. zbyła wierzytelność na rzecz powoda, o czym pozwany został poinformowany pismem z 18 listopada 2015. Nabywca wierzytelności 21 stycznia 2016 wysłał do pozwanego wezwanie do zapłaty, lecz pozwany nie uregulował należności.

23 marca 2016 referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Wrocławia- Śródmieścia we Wrocławiu w VII. Wydziale Cywilnym wydał przeciwko pozwanemu nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (sygn. akt VII Nc 2446/16) (k. 30).

Pozwany wniósł sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany przyznał, że zawarł z poprzednikiem prawnym powoda umowę emisji reklamy oraz, że zlecenie reklamy zostało podpisane przez upoważnioną do tego osobę. Zlecenie dotyczyło publikacji reklamy w (...) w formacie 1/2 strony (260x147mm) za wynagrodzeniem 650 zł netto płatnym w terminie określonym w fakturze. Pozwany zaprzeczył, aby udzielono mu rabatów, zarzucając, że zlecenie z 12 lutego 2015 zawiera regulamin, który stanowi jedynie zapisy dodatkowe uzupełniające samą umowę i jako taki nie znajduje zastosowania w sprawach uregulowanych indywidualnie czy w samym zleceniu, z którego powód wywodzi rzekome roszczenie. Potwierdza to również oferta (...) z 04 lutego 2015, która nie zawierała żadnych rabatów, a wynagrodzenie za publikację reklamy w formacie 1/2 strony (260x147mm) zostało jednoznacznie określone na 650 zł netto. Pozwany przyznał, że otrzymał fakturę VAT na kwotę 799,83 zł z terminem płatności na 13 marca 2015, którą w całości uregulował wpłatą z 31 marca 2015. Otrzymał również fakturę VAT nr (...) na kwotę 3.185,37 zł, której nie zapłacił, stojąc na stanowisku, że nie udzielono mu rabatu, który w razie przekroczenia terminu płatności o 14 dni mógłby zostać anulowany. Jako, że takich ustaleń strony umowy nie poczyniły, faktura VAT nr (...) jest bezzasadna i nie może stanowić podstawy roszczeń, bowiem powodowi nie przysługuje należność określona w tej fakturze. Z ostrożności procesowej pozwany zarzucił, że powód nie wykazał czy i w jakim nakładzie reklama została wydana, ani rozdystrybuowana, zakwestionował wykonanie umowy w tym zakresie. Pozwany zarzucił także bezskuteczność postanowień zlecenia z 12 lutego 2015, wskazując, że w istocie przewidują one - w razie przekroczenia terminu płatności określonego w fakturze VAT, świadczenie w sposób rażący przekraczające maksymalną wysokość odsetek ustawowych określonych w art. 359 § 2 ¹ k.c. Wreszcie, podnosząc brak istnienia wierzytelności objętej przelewem, pozwany zarzucił brak legitymacji czynnej powoda (k. 31-48).

Sąd ustalił w sprawie następujący stan faktyczny, istotny dla rozstrzygnięcia:

12 lutego 2015 pozwany M. K. (1), prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą M. M. K. (1), zawarł z (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. umowę, której przedmiotem była jedna emisja reklamy prasowej w gazecie (...) o wielkości 1/2 strony (260x147).

Cenę netto jednej emisji strony umowy ustaliły na 650 zł netto, a wartość zlecenia na kwotę 650 zł netto, płatną przelewem na rachunek bankowy wskazany w zleceniu w terminie 14 dni po każdym wydaniu.

[ dowody:

- informacja (...) k. 12,

- zlecenie emisji reklamy z 12.02.2015 k. 13,

- korespondencja e-mail z 12.02.2015 i 26.02.2015 k. 25-25 v.,

- oferta z 04.02.2015 k. 40-41,

- zeznania świadka M. K. (2) - protokół elektroniczny k. 94]

Zgodnie z zapisem punktu 6 regulaminu zlecenia, brak terminowych płatności ze strony zleceniodawcy jest równoznaczny z rezygnacją na zasadach punktu 8, powoduje pełną wymagalność wartości zlecenia z pominięciem udzielonych rabatów, upoważnia zleceniobiorcę do wstrzymania emisji reklamy bez prawa do pomniejszenia wynagrodzenia zleceniobiorcy.

Punkt 8 stanowi natomiast, że zleceniodawca ma prawo do rezygnacji z dalszej emisji reklamy wyłącznie w formie pisemnej lub za pośrednictwem poczty elektroniczne, jednak nie później niż 7 dni przed emisją reklamy. Zleceniodawca, rezygnując z dalszej emisji reklamy, rezygnuje także z dotychczas otrzymanych rabatów i deklaruje wyrównanie należności, według ceny podstawowej 180 zł netto za moduł (40 x 48 mm).

Od niezapłaconych przeterminowanych faktur będą naliczane odsetki w ustawowej wysokości. Zleceniodawca otrzymując rabat zobowiązuje się do zapłaty należności zleceniobiorcy w terminie. Przekroczenie terminu płatności wystawionej faktury o 14 dni, licząc od daty wpływu środków na konto zleceniobiorcy, skutkuje anulowaniem udzielonych rabatów i koniecznością wyrównania należności według ceny podstawowej 180 zł za moduł. W przypadku braku terminowej zapłaty i wysłania przez zleceniobiorcę wezwania do zapłaty, zleceniodawca wyraża zgodę na obciążenie opłatą w wysokości 50 zł. Zleceniodawca wyraża zgodę na wystawienie not karnych i odsetkowych (punkt 10).

[ dowód zlecenie emisji reklamy z 12.02.2015 wraz z regulaminem zlecenia k. 13]

Zgodnie z umową zleceniobiorca opublikował w gazecie (...) reklamę pozwanego i 27 lutego 2015 wystawił fakturę VAT o numerze (...) na kwotę 799,83 zł brutto (650,27 zł = podatek VAT 23 %) z terminem płatności do 13 marca 2015.

[ dowody:

- faktury VAT numer (...) k. 14,

- korespondencja e-mail z 03.03.2015 k. 15,

- pierwsza i druga strona numeru (...) Marzec 2015 Słowo K. k. 64-65]

Pozwany uregulował należności objętą powyższą fakturą VAT przelewem z 31 marca 2015 na wskazany rachunek bankowy.

[ dowody

- potwierdzenie przelewu z 01.04.2015 k. 16,

- potwierdzenie transakcji z 31.03.2015 k. 48]

06 maja 2015 (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. wystawiła pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 3.185,37 zł obejmującą korektę rabatów, z terminem płatności do 13 maja 2015.

Pozwany nie uiścił powyższej należności.

[ dowód faktura VAT nr (...) k. 17]

Pismem z 21 maja 2015 (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. wezwała pozwanego od zapłaty kwoty 3.235,37 zł, w tym kwoty 3.185,37 zł wynikającej z faktury VAT nr (...) oraz kwoty 50 zł tytułem kary umownej za przygotowanie wezwania do zapłaty.

Pozwany otrzymał wezwanie 27 maja 2015.

[ dowód wezwanie do zapłaty z 21.05.2015 z potwierdzeniem odbioru k. 18-19]

Umową cesji wierzytelności, zawartą 13 listopada 2015 pomiędzy (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. a M. B., powód nabył wierzytelność przysługującą zbywcy wobec pozwanego z tytułu faktury VAT nr (...) w kwocie 3.185,37 zł oraz kary umownej za przygotowanie wezwania w kwocie 50 zł.

[ dowód umowa cesji wierzytelności z 13.11.2015 k. 20 - 20v.]

Pismem z 18 listopada 2015 (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. powiadomiła pozwanego o zmianie wierzyciela.

[ dowód powiadomienie dłużnika o przelewie wierzytelności z 18.11.2015 k. 21]

Powód wezwał pozwanego do zapłaty pismem z 11 stycznia 2016, doręczonym pozwanemu 15 stycznia 2016.

Pozwany nie spełnił żądanego w wezwaniu świadczenia.

[ dowód wezwanie do zapłaty z 11.01.2016 wraz z dowodem nadania i doręczenia k. 22-24].

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód M. B. wniósł o zasądzenie od pozwanego M. K. (1) kwoty 1.500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 14 maja 2015, powołując się na utratę przez pozwanego prawa do udzielonego mu rabatu i uprawnienie zbywcy wierzytelności do naliczenia pełnej kwoty wynagrodzenia w związku z uchybieniem przez pozwanego umówionego terminu zapłaty za wykonaną przez zbywcę wierzytelności usługę.

Pozwany zakwestionował żądanie powoda i wnosząc o oddalenie powództwa w całości, zaprzeczył, aby udzielono mu rabatów, zarzucając, że zlecenie z 12 lutego 2015 zawiera regulamin, który stanowi jedynie zapisy dodatkowe uzupełniające samą umowę i jako taki nie znajduje zastosowania w sprawach uregulowanych indywidualnie czy w samym zleceniu, z którego powód wywodzi rzekome roszczenie. Potwierdza to również oferta (...) z 04 lutego 2015, która nie zawierała żadnych rabatów, a wynagrodzenie za publikację reklamy w formacie 1/2 strony (260x147mm) zostało jednoznacznie określone na 650 zł netto. Pozwany przyznał, że otrzymał fakturę VAT na kwotę 799,83 zł z terminem płatności na 13 marca 2015, którą w całości uregulował po terminie w niej wskazanym, to jest wpłatą z 31 marca 2015. Przyznał także, że otrzymał również fakturę VAT nr (...) na kwotę 3.185,37 zł, której nie zapłacił, stojąc na stanowisku, że nie udzielono mu rabatu, który w razie przekroczenia terminu płatności o 14 dni mógłby zostać anulowany, jako, że takich ustaleń strony umowy nie poczyniły. W ocenie pozwanego faktura VAT nr (...) jest bezzasadna i nie może stanowić podstawy roszczeń, bowiem powodowi nie przysługuje należność w niej określona.

Przechodząc do oceny zgłoszonego roszczenia wskazać należy, że w ocenie Sądu nie zasługuje ono na ochronę prawną.

Na wstępie wyjaśnić należy, iż bezsporne jest, że umową z 12 lutego 2015 pozwany zlecił jedną emisję reklamy prasowej w gazecie (...) o formacie 1/2 strony (260x147). Cenę netto jednej emisji strony umowy ustaliły na 650 zł netto, a wartość zlecenia po rabacie na kwotę 650 zł netto. Wartość ta została określona w umowie jako cena.

W konsekwencji powyższego zauważyć należy, że uregulowania zawartej przez strony umowy nie określają ceny podstawowej emisji bez uwzględnienia rabatu, ani elementów kształtowania tej ceny. Dodatkowo w umowie określono jedynie format reklamy bez określenia ile tzw. modułów mieści się w zamówionym formacie. Te uchybienia w konstrukcji umowy powodują, że nie doszło pomiędzy jej stronami do ustalenia ceny w zakresie jej wysokości, jaka miałby obowiązywać na wypadek pozbawienia pozwanego rabatu i żądania zapłaty pełnej ceny. Co więcej, o ile poprzednik powoda, jako strona umowy, mógł mieć co do tego rozeznanie z racji prowadzenia działalności gospodarczej w tym obszarze, to już pozwanemu zapisy umowy z 12 lutego 2015 takiej orientacji nie zapewniały. Powyższe okoliczności potwierdza treść oferty z 04 lutego 2015, która nie zawiera informacji o rabatach, a wynagrodzenie za publikację reklamy w formacie 1/2 strony (260x147mm) zostało jednoznacznie określone na 650 zł netto, oraz zeznania świadka M. K. (2), która jako osoba do tego upoważniona, podjęła decyzję o zleceniu emisji reklamy na warunkach zaproponowanych w ofercie, a potwierdzonych treścią zlecenia. W konsekwencji powyższych ustaleń należało stwierdzić, że ten element umowy nie został przez jej strony wyraźnie uzgodniony, skutkiem czego w zakresie w jakim umowa przewidywała możliwość zażądania od pozwanego podwyższonego wynagrodzenia, jest ona nieważna, w tym bowiem zakresie strony nie osiągnęły konsensusu. By uregulowanie ustanowione w punkcie 10 regulaminu umowy mogło być uznane za skutecznie wiążące strony, pozwany musiałby dysponować wiedzą ile ostatecznie wyniosłaby należność za emisję zlecanej przez niego reklamy bez uwzględnienia rabatów. Takiej zaś informacji z umowy, ani poprzedzającej ją oferty, wyczytać nie sposób. Dlatego żądanie zapłaty jakie skierował powód, odwołując się do niewiążących strony uregulowań umowy, nie mogło zostać uwzględnione (por. pogląd SO we Wrocławiu II. Wydziału Odwoławczego wyrażony w analogicznym stanie faktycznym w sprawie II Ca 1981/16).

W tym miejscu dodać należy, iż dla ustaleń stron umowy nie ma znaczenia treść cennika podstawowego (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W., skoro pozwanemu indywidualnie została przedstawiona konkretna oferta ze wskazaniem ceny za publikację reklamy w formacie 1/2 strony (260x147mm) w kwocie 650 zł netto i taka też cena została wskazana w zawartej na piśmie umowie z 12 lutego 2015.

Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka E. B. - prezesa zarządu (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W., albowiem nie brał on udziału w zawarciu przez strony umowy, ani przygotowaniu oferty przedstawionej pozwanemu, zatem jego wiedza dotycząca ogólnie przyjętych zasad i praktyki udzielania rabatów oraz przyczyn ich anulowania, a także wysokości cen reklam w odniesieniu do firm konkurencyjnych jest zbędna dla ustalenia treści zawartej przez strony umowy. W tych zaś okolicznościach przeprowadzenie dowodu z jego zeznań przyczyniłoby się wyłącznie do przedłużenia postępowania. Również wniosek powoda o zobowiązanie pozwanego do przedłożenia wyciągu z ksiąg rachunkowych w części księgującej koszty uzyskania przychodów w okresie od lutego do lipca 2015 polegał oddaleniu jako nie mający znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Z kolei, wobec nieusprawiedliwionego niestawiennictwa pozwanego Sąd pominął dowód z jego przesłuchania i w konsekwencji, mając na uwadze, że dowód z przesłuchania stron jest dowodem symetrycznym, kierując się normą art. 302 § 1 k.p.c., odstąpił od przesłuchania powoda. Dodać można, iż Sąd miał także na względzie, iż powód jako nabywca wierzytelności, nie będący stroną umowy zlecenia z 12 lutego 2015, nie dysponuje wiedzą dotyczącą okoliczności jej zawarcia.

Oceniając z kolei skuteczność postanowień zawartych w punkcie 10 regulaminu umowy, które statuują po stronie zleceniodawcy obowiązek zapłaty sumy pieniężnej jako sankcję za przekroczenie terminu płatności wskazanego w fakturze o 14 dni, wskazać należy, że jak wynika z art. 481 § 1 k.c. sankcją za niezrealizowanie przez kontrahenta zobowiązania pieniężnego w terminie są wyłącznie odsetki, bowiem karę umowną uregulowaną w art. 483 k.c. można zastrzec wyłącznie za niezrealizowanie zobowiązania niepieniężnego.

W kontekście tych uregulowań zapis przewidujący, że w sytuacji niewykonania zobowiązania, jakim jest terminowa zapłata za wykonaną usługę, pozwany obowiązany będzie zapłacić należność według ceny podstawowej wskutek anulowania udzielonych rabatów, odpowiada ustawowemu rozumieniu kary umownej przewidzianej w art. 483 k.c.

Mając z kolei na względzie, że kara umowna może być zastrzeżona wyłącznie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego, zastrzeganie kary umownej w zakresie zobowiązań pieniężnych jest niedopuszczalne.

W konsekwencji powyższego, w okolicznościach rozstrzyganej sprawy wprowadzenie przedmiotowych postanowień do umowy stron nie mogło zostać uznane za skuteczne. Takie uregulowanie odpowiedzialności zleceniodawcy, którego zakres obowiązków sprowadzał się do zapłaty oznaczonej kwoty w oznaczonym terminie, stanowiłoby nałożenie na niego niedopuszczalnego w polskim systemie prawnym obowiązku zapłaty kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania świadczenia pieniężnego. Nie budzi wątpliwości natomiast, iż kara umowna może zostać zastrzeżona wyłącznie w odniesieniu do zobowiązania niepieniężnego. Rozwiązanie to ma na celu zapobieganie obchodzenia poprzez zastrzeganie kary umownej przy zobowiązaniach pieniężnych zakazu ustalania odsetek powyżej poziomu tzw. odsetek maksymalnych (postanowienie Sądu Najwyższego z 24 lipca 2009 r., sygn. akt II CNP 16/09). Sąd Najwyższy stwierdził, iż zastrzeganie kary umownej w zakresie zobowiązań pieniężnych jest niedopuszczalne, pozostaje bowiem w wyraźnej sprzeczności z art. 483 § 1 k.c., zatem tego rodzaju postanowienie umowne jest z mocy art. 58 § 1 k.c. bezwzględnie nieważne. Jeżeli umowne odszkodowanie nie stanowi kary umownej, to jego zasądzenie może nastąpić na podstawie art. 471 k.c., wtedy jednak wierzyciela obciąża obowiązek wykazania wysokości szkody i związku przyczynowego pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą, przy czym naprawienie szkody winno nastąpić z uwzględnieniem przesłanek określonych w art. 361 k.c.

Tym samym, w ocenie Sądu przyjąć należy, iż zawarta w umowie z 12 lutego 2015 klauzula zastrzegająca karę umowną jest z mocy prawa nieważna i nie wywołuje skutków prawnych. Przedmiotem zobowiązania pozwanego w świetle regulacji powyższej umowy była kwota pieniężna, więc w zobowiązaniach tych, jako pieniężnych, nie można było skutecznie zastrzec kary umownej.

Mając na względzie powyższe ustalenia stanu faktycznego i oparte na nich rozważania, Sąd uznał żądanie powoda za nieuzasadnione i oddalił powództwo w całości, o czym orzeczono jak w punkcie I. sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie II. sentencji wyroku w oparciu o zasadę wyrażoną w art. 98 k.p.c. i zasądził od powodowa jako strony przegrywającej na rzecz pozwanego kwotę 377 zł, na którą składa się wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. Nr 2015, poz. 1804) w kwocie 360 zł oraz 17 zł tytułem opłaty skarbowej uiszczonej od udzielonego pełnomocnictwa.