Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSO Dariusz Płaczek

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 4 października 2013 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania T. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 15 czerwca 2013 roku nr (...)

w sprawie T. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu się T. G. emeryturę od (...) roku;

2.  stwierdza, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 1284/13

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 4 października 2013 r.

Decyzją z dnia 15.06.2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. , na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił T. G. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów, określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze. Do stażu tego nie zaliczono wnioskodawcy okresu zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w N. od 15.09.1972 r. do 20.03.1988 r. na stanowisku traktorzysty, ponieważ ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach za ten okres, zaś na podstawie zgromadzonej dokumentacji nie można ustalić charakteru jego pracy.

Od decyzji tej odwołał się T. G. , domagając się jej zmiany
i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że zaskarżona decyzja jest dla niego krzywdząca, ponieważ we wskazanym w tej decyzji okresie wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że T. G. , w dniu (...) r. ukończył 60 lat życia. Na dzień 01.01.1999 r. odwołujący udowodnił 26 lat, 3 miesiące
i 13 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

We wniosku z dnia 25.03.2013 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 15.06.2013 r. (...) Oddział w T. odmówił T. G. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Odwołujący nie przystąpił do OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Od 15.09.1972 r. do 20.03.1988 r. odwołujący T. G. był zatrudniony
w Spółdzielni Kółek Rolniczych w N. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze kierowcy ciągnika za wynagrodzeniem określonym stawką godzinową odrębnie dla transportu i prac polowych.

dowód:

-

świadectwo pracy z dnia 18.03.1988 r.- k. 53 cz. II akt ZUS,

-

legitymacja ubezpieczeniowa- 15-16, 18v cz. I akt ZUS,

-

zeznania świadka F. B.- 00:10:46,

-

zeznania świadka S. P.- 00:17:02, 00:21:12,

Spółdzielnia (...) w N. świadczyła usługi dla rolników
i usługi transportowe na rzecz różnych podmiotów. Zatrudnieni w niej kierowcy ciągników,
w tym odwołujący, wykonywali prace polowe oraz typowe prace transportowe ,w szczególności wozili materiały budowlane jak cement, wapno, żużel i żwir. Usługi transportowe świadczyli w zimie i w lecie. W okresie zimowym pracowali też na rzecz Rejonowego Zarządu Dróg i jeżdżąc ciągnikami sypali na drogi piasek i sól. Znajdujące się w dyspozycji Spółdzielni Kółek Rolniczych ciągniki były naprawiane na bieżąco. Jeżeli jakiś się zepsuł, nie dezorganizowało to pracy traktorzysty, ponieważ powierzano mu ciągnik zastępczy. Odwołujący w pełnym wymiarze godzin jeździł ciągnikiem kołowym C360. Zdarzało się, że pracował również w godzinach nadliczbowych. Oprócz pracy kierowcy ciągnika nie wykonywał żadnej innej pracy.

dowód:

-

zeznania świadka F. B.- 00:10:46-00:12:59,

-

zeznania świadka S. P.- 00:17:02-00:23:46,

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów
i zeznania świadków.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków F. B. i S. P., którzy złożyli depozycje odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego
w okresie zatrudnienia w Spółdzielni (...)w N.. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, wzajemnie ze sobą korespondowały, a przy tym były przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych w sposób wyraźny wynika, że w spornym okresie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze godzin pracował w charakterze kierowcy ciągnika.

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy odwołującemu T. G. przysługuje tzw. wcześniejsza emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r.

W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje art. 27 ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl zaś § 4, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat oraz posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy od 15.09.1972 r. do 20.03.1988 r. w Spółdzielni (...) w N..

Odmawiając ubezpieczonemu zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach tego okresu organ rentowy podniósł, że wnioskodawca nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w takim charakterze, zaś na podstawie zgromadzonej dokumentacji nie można ustalić jaką pracę świadczył w spornym okresie.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie świadczy o tym, że ubezpieczony faktycznie pracy takiej nie realizował. W postępowaniu przed sądem nie stosuje się bowiem ograniczeń dowodowych, jakie istnieją w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Zatem okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. Reasumując, w postępowaniu przed Sądem dopuszczalne jest dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie wykazać tej okoliczności
w oparciu o dokumenty (por. uchwały SN: z dnia 17.06.1987 r., III PZP 19/87, OSNC 88/10/132 i z dnia 27.05.1985 r. III UZP 5/85, LEX nr 14635).

W związku z powyższym, Sąd oparł się na zeznaniach świadków celem ustalenia okoliczności związanych z charakterem pracy i zakresem obowiązków wnioskodawcy
w spornym okresie.

Na podstawie jednoznacznych ustaleń faktycznych, poczynionych w oparciu o te dowody, Sąd uznał, że od 15.09.1972 r. do 20.03.1988 r. odwołujący pracował
w szczególnych warunkach.

W tym czasie bowiem stale i w pełnym wymiarze godzin był kierowcą ciągnika kołowego C360. Wykonywał prace polowe dla rolników i usługi transportowe na rzecz różnych podmiotów, wożąc cement, wapno, żużel i żwir. Usługi transportowe świadczył również poza sezonem letnim. W zimie pracował ponadto na rzecz Rejonowego Zarządu Dróg, sypiąc na drogi piasek i sól. Jak ustalił Sąd, poza pracą kierowcy ciągnika odwołujący nie wykonywał żadnych innych prac.

Okoliczności te potwierdza pośrednio treść znajdującego się w aktach organu rentowego świadectwa pracy ubezpieczonego z dnia 18.03.1988 r., w którym podano, że
w spornym okresie odwołujący pracował w Spółdzielni (...) w N. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty za wynagrodzeniem określonym stawką godzinową odrębnie dla transportu i prac polowych, w którego skład wchodził między innymi dodatek za „działkę prac” (k. 53 cz. II akt ZUS).

Realizowana przez ubezpieczonego w spornym okresie praca wymieniona została
w dziale VIII, zatytułowanym: „W transporcie i łączności” pkt 3 (prace kierowców ciągników) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

W tym miejscu zauważyć jedynie należy, że bez względu na to, jakie czynności przy użyciu ciągnika wykonywał odwołujący (prace polowe, usługi transportowe czy posypywanie dróg piaskiem i solą), jego pracę w spornym okresie tak właśnie należy kwalifikować. Wszak we wszystkich wymienionych wypadkach wnioskodawca był kierowcą ciągnika. Wykonywane przy pomocy ciągnika prace polowe mieszczą się również w językowym i funkcjonalnym znaczeniu zwrotu: „ prace kierowców ciągników”. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 5 maja 2013r.( III AUa 1163/12) , iż pracę kierowców ciągników i kombajnów zatrudnionych w spółdzielniach usług rolniczych zaliczane są do prac w warunkach szczególnych. Tym samym należało uznać, iż na dzień 1.01.1999 r. wnioskodawca osiągnął okres przekraczający 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego, w tym art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz
art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. W myśl art. 118 ust. 1 tej ustawy organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, z uwzględnieniem tego, iż w razie ustalenia prawa doświadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (ust. 1a). W zdaniu drugim ust. 1a art. 118 ustawy dodano, że organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca nie dysponował świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych i dopiero w postępowaniu sądowym, poprzez przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków oraz przez ocenę tych dowodów, możliwym było ustalenie czy w spornym okresie wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych w rozumieniu powołanego rozporządzenia. Dlatego też Sąd nie przyjął odpowiedzialności organu rentowego za wydanie błędnej decyzji .