Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Beata Łapińska

Protokolant stażysta Katarzyna Pielużek

po rozpoznaniu w dniu 13 czerwca 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku R. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania R. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 31 lipca 2015 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje R. M. prawo do emerytury poczynając od (...) (...)2014 roku.

Sygn. akt VU 1057/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 lipca 2015 roku, sygn. (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. Wydział (...) w O. odmówił R. M. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił 25 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie wykazał 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nadto ubezpieczony nie osiągnął wskazanego w art. 24 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS wieku emerytalnego, to jest 67 lat. Jednocześnie ZUS wskazał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył okresów: od dnia 1 kwietnia 1996 roku do dnia 14 maja 1996 roku oraz od dnia 1 sierpnia 1996 roku do dnia 28 kwietnia 1997 roku, ponieważ przedłożone świadectwa pracy są poświadczeniami pracy wystawionymi przez Archiwum.

W odwołaniu z dnia 21 sierpnia 2015 roku R. M. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. ZUS podniósł, że ubezpieczony udowodnił jedynie 24 lat, 11 miesięcy i 6 dni stażu ubezpieczeniowego oraz 11 lat, 2 miesiące i 7 dni pracy w warunkach szczególnych.

Na rozprawie w dniu 1 grudnia 2016 roku wnioskodawca dodatkowo wskazał, że domaga się do zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 stycznia 1995 roku, w którym to okresie był zatrudniony w (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. w (...) na stanowisku kierowcy betonomieszarki J.

W piśmie procesowym z dnia 12 grudnia 2016 roku ZUS podał, że nie zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 stycznia 1995 roku z tego względu, że ubezpieczony nie złożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

W piśmie procesowym z dnia 4 stycznia 2017 roku wnioskodawca dodatkowo wskazał, że domaga się zaliczenia do okresów składkowych niezaliczonego przez ZUS okresu prowadzenia działalności gospodarczej od dnia 6 grudnia 1985 roku do dnia 31 stycznia 1987 roku.

W piśmie procesowym z dnia 7 czerwca 2017 roku organ rentowy wniósł o wypożyczenie akt rentowych w celu uwzględnienia w ogólnym stażu pracy wnioskodawcy okresu prowadzenia działalności gospodarczej w okresie od dnia 6 grudnia 1985 roku do dnia 31 stycznia 1987 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca R. M., urodzony w dniu (...) 1954 roku, złożył w dniu 1 kwietnia 2014 roku wniosek o przyznanie emerytury. We wniosku ubezpieczony wskazał, że jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i wnosi o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k 1 – 4 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do stażu ubezpieczeniowego okres 24 lat, 11 miesięcy i 6 dni. Natomiast do stażu pracy w warunkach szczególnych ZUS zaliczył roszczącemu 11 lat, 2 miesiące i 7 dni.

(dowód: decyzja z dnia 31 lipca 2015 roku, k. 171 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 1 maja 1985 roku do dnia 31 stycznia 1987 roku R. M. podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, a mianowicie działalności piekarniczej. Siedziba zakładu mieściła się przy ul. (...) w R..

(dowód: zaświadczenia wydane przez Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z dnia 7 lipca 2016 roku, k. 52-53, decyzja z dnia 6 grudnia 1985 roku, k. 54, decyzja z dnia 30 stycznia 1987 roku, k. 55 akt sprawy)

W okresie od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 stycznia 1995 roku R. M. był zatrudniony w (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. w (...) na stanowisku kierowcy betonomieszarki J.. Wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy i nie korzystał z urlopu wychowawczego ani z urlopu bezpłatnego. Oprócz kierowania betonomieszarką o nośności 16 ton, wnioskodawca jeździł też samochodem ciężarowym marki S.. Dopuszczalny ciężar całkowity tychże pojazdów znacznie przekraczał 3,5 tony. Wnioskodawca przewoził beton i inne materiały budowlane na teren kopalni. Innych obowiązków nie wykonywał.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 18 stycznia 1995 roku, k. 14 – 14v akt emerytalnych, zeznania świadka M. M., nagranie od minuty 21:48 do minuty 25:33, protokół z rozprawy z dnia 1 grudnia 2016 roku, k. 42, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 5:22 do minuty 9:40, protokół z rozprawy z dnia 13 czerwca 2017 roku, k. 68-68v akt sprawy)

W okresie od dnia 1 kwietnia 1996 roku do dnia 14 maja 1996 roku wnioskodawca był zatrudniony przez E. – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w C. i zajmował stanowisko kierowcy. Ubezpieczony był wówczas zatrudniony na budowie eksportowej w Rosji w (...) (...) M.. Wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy i nie korzystał z urlopu wychowawczego ani z urlopu bezpłatnego.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 22 maja 1996 roku, k. 16, końcowe rozliczenie czasu pracy, k . 136 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 1 sierpnia 1996 roku do dnia 28 kwietnia 1997 roku wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu w E. – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w C.. Wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy i nie korzystał z urlopu wychowawczego ani z urlopu bezpłatnego.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 25 kwietnia 1997 roku, k. 20 akt emerytalnych)

Będąc zatrudnionym w E. – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w C. wnioskodawca pracował jako kierowca w transporcie międzynarodowym i jeździł samochodem ciężarowym marki M. o ładowności 24 tony i masie całkowitej około 40 ton. Przewoził towary i materiały budowlane do M. i do K.. Innych obowiązków nie wykonywał. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zeznania K. K., nagranie od minuty 12:57 do minuty 16:59, protokół z rozprawy z dnia 1 grudnia 2016 roku, k. 41v, zeznania wnioskodawcy, nagranie od minuty 8:53 do minuty 10:33, protokół z rozprawy z dnia 1 grudnia 2016 roku, k. 41v w związku z nagraniem od minuty 2:16 do 5:22, protokół z rozprawy z dnia 13 czerwca 2017 roku)

W piśmie z dnia 9 stycznia 2014 roku (...) Sp. z o.o. – Archiwum potwierdziło, że w okresach zatrudnienia od dnia 1 kwietnia 1996 roku do dnia 14 maja 1996 roku oraz od dnia 1 sierpnia 1996 roku do dnia 28 kwietnia 1997 roku wnioskodawca pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, to jest na stanowisku wymienionym w wykazie A, Dział VIII poz. 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

(dowód: poświadczenie o pracy w warunkach szkodliwych z dnia 9 stycznia 2014 roku, k. 17 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami początkowo było to, czy wnioskodawca posiada 25 – letni staż ubezpieczeniowy i czy legitymuje się 15 – letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych. Jednakże w toku postępowania organ rentowy uwzględnił przedłożoną przez roszczącego dokumentację w postaci zaświadczeń wydanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., z których jednoznacznie wynika, że w okresie od dnia 6 grudnia 1985 roku do dnia 31 stycznia 1987 roku ubezpieczony podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, to jest prowadzenia działalności piekarniczej.

Należy mieć na uwadze, że zgodnie z przepisem art. 6 ust. 2 pkt 14 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy pozarolniczej działalności gospodarczej na obszarze Państwa Polskiego objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki. Przytoczony przepis jednoznacznie zezwala na uznanie za okresy składkowe okresów działalności objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i rodzącej obowiązek opłacania składki na to ubezpieczenie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2013 roku, sygn. akt II UK 301/12). Ze zgromadzonego materiału dowodowego bezsprzecznie wynika, że wnioskodawca w kwestionowanym przez organ rentowy okresie prowadził działalność gospodarczą i opłacał z tego tytułu składki na ubezpieczenia społeczne. Dokumentacja ta spowodowała zmianę stanowiska organu rentowego, który w piśmie procesowym z dnia 7 czerwca 2017 roku wniósł o wypożyczenie akt rentowych celem zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego roszczącego okresu od dnia 6 grudnia 1985 roku do dnia 31 stycznia 1987 roku. Uwzględnienie ww. okresu powoduje, że wnioskodawca legitymuje się okresem 25 letniego stażu ubezpieczeniowego.

Tym samym jedyną kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Natomiast brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Okoliczność niedysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, czy też legitymowanie się świadectwami pracy wydanymi przez Archiwum, nie przez pracodawcę, nie przesądza, że wnioskodawca pracy w szczególnych warunkach nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że wystarczające dla przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury było zaliczenie okresu zatrudnienia w (...) Spółka Akcyjna od dnia od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 stycznia 1995 roku. Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy ww. Przedsiębiorstwie był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę, to jest czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Podkreślić w tym miejscu należy, że w wystawionym świadectwie pracy pracodawca ubezpieczonego precyzyjnie określił jego stanowisko pracy podając, że był on kierowcą betonomieszarki marki J.. Bezspornym jest, że taki pojazd należy do samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym znacznie przekraczającym 3,5 tony. Jakkolwiek zatrudniający nie wystawił wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, to ze świadectwa pracy wynika, że ubezpieczony świadczył obowiązki w takich warunkach w (...).

Powyższe potwierdził zeznający w przedmiotowej sprawie świadek M. M., który dodał, że zdarzało się, iż ubezpieczony prowadził także pojazd ciężarowy marki S.. Świadek ten dysponował bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków pracowniczych skarżącego, albowiem również był zatrudniony w ww. przedsiębiorstwie. Sąd uwzględnił także zeznania samego wnioskodawcy, albowiem były one spójne ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Zaznaczyć należy, że zeznania świadka i wnioskodawcy były zbieżne ze świadectwem pracy wystawionym przez pracodawcę.

Reasumując, z materiału dowodowego jednoznacznie wynika, że wnioskodawca w okresie od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 stycznia 1995 roku pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie jako kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony. Wnioskodawcy była przypisana betonomieszarka marki J., sporadycznie jeździł pojazdem marki S.. Tymi samochodami ciężarowymi przewoził beton i materiały budowlane na teren kopalni. Biorąc pod uwagę przedmiot działalności zatrudniającego ubezpieczonego zakładu pracy uznać należało, że to właśnie pojazdami ciężarowymi wnioskodawca jeździł stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Jak już wyżej wspomniano uwzględnienie okresu zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 stycznia 1995 roku implikuje dla niego korzystny skutek procesowy w postaci przyznania prawa do emerytury. Nie było już zatem konieczności ustalania charakteru pracy skarżącego w również kwestionowanych przez ZUS okresach od dnia 1 kwietnia 1996 roku do dnia 14 maja 1996 roku oraz od dnia 1 sierpnia 1996 roku do dnia 28 kwietnia 1997 roku. Marginalnie podnieść jednak należy, że z zeznań świadka K. K. wynika, że w spornych okresach roszczący pracował jako kierowca w transporcie międzynarodowym i jeździł samochodem ciężarowym marki M. o ciężarze całkowitym znacznie przekraczającym 3,5 tony, przewożąc materiałów budowlanych. Powyższe nakazuje uznać, że ww. okresy również powinny zostać zaliczone do stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił jednocześnie jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez wnioskodawcę i nie zakwestionował wskazanych w dowodach okoliczności faktycznych.

W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie budzi zatem żadnych wątpliwości, że wnioskodawca w spornych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony. Ubezpieczony nie był w tym czasie kierowany do innych prac.

Prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony są pracami zaliczonymi przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, ma ponad 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach, należy uznać, że odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. przyznał wnioskodawcy R. M. prawo do emerytury od dnia (...) 2014 roku, to jest od dnia osiągnięcia przez ubezpieczonego wieku emerytalnego.