Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant st. sekr. sądowy Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2017 r. w Kaliszu

odwołania Z. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 21 września 2016 r. Nr (...)

w sprawie Z. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o rentę rodzinną

Oddala odwołanie

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21.09.2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił Z. T. przyznania prawa do renty rodzinnej po mężu S. T., gdyż nie spełniał on warunków do nabycia własnych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako że zmarł w wieku powyżej 30 lat, a w dziesięcioleciu przed zgonem (co jest automatycznie przyjmowane za datę powstania całkowitej niezdolności do pracy) nie wykazał żadnych okresów składkowych i nieskładkowych.

Odwołanie od tej decyzji wniosła do sądu Z. T., domagając się przyznania renty rodzinnej, z powołaniem na długoletni staż ubezpieczeniowy męża i stan zdrowia uniemożliwiający mu pracę w ostatnim dziesięcioleciu. Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

W rozpoznawanej sprawie poza sporem jest, że zmarły w dniu 01.06.2016r. S. T., nie pobierał przez śmiercią renty z tytułu niezdolności do pracy, ani emerytury.

S. T. urodzony był w dniu (...), więc zmarł w wieku powyżej 30 lat. Data zgonu w świetle treści art. 65 ust.2 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U z 2016r. poz. 887 j.t. ze zm.), jest datą powstania całkowitej niezdolności do pracy.

Ostatnie ubezpieczenie S. T. ustało z dniem 04.09.2005r., zaś jego okresy składkowe i nieskładkowe wynoszą łącznie 26 lat, 3 miesiące i 23 dni. W ostatnim dziesięcioleciu przed śmiercią mąż odwołującej się nie udowodnił żadnego okresu składkowego i nieskładkowego.

(bezsporne)

S. T. w ostatnim dziesięcioleciu ze względu na swój stan zdrowia pracował jedynie dorywczo. Cierpiał na zespół uzależnienia alkoholowego. W związku z przewlekłym alkoholizmem w okresach od 10-22.12.2006r., 21.11-03.12.2009r. i od 27.02-08.05.2012r. mąż odwołującej odbywał leczenie na Oddziale A. w Wojewódzkim Zakładzie (...) w S.. Wielokrotnie ponadto przebywał na oddziale psychiatrycznym z uwagi na zaburzenia emocji i zachowania w przebiegu zespołu abstynenckiego.

(zeznania odwołującej się Z. T. na rozprawie w dniu 15.02.2017r. [00:03:02][00:14:4- k. 11-12, wywiad w opinii lekarskiej z dnia 21.03.2017r.- k. 15-15v)

Zgodnie z art. 65 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U z 2016r. poz. 887 j.t. ze zm.), renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki do uzyskania prawa do jednego z tych świadczeń.

Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że w dacie zgonu osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Jak wynika z art. 57 cytowanej ustawy, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1.  jest niezdolny do pracy,

2.  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3.  niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia lub w okresach wymienionych w tym przepisie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Wymagany okres składkowy i nieskładkowy- jak wynika z treści art. 58 ustawy systemowej, uzależniony jest od wieku, w jakim powstała niezdolność do pracy i wynosi od 1 roku dla osób, które stały się niezdolne do pracy przed ukończeniem 20 roku życia, do 5 lat dla osób, które stały się niezdolne do pracy po ukończeniu 30 roku życia.

W myśl ust. 2 wyżej wymienionego przepisu, okres ten powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Stosownie do treści art. 58 ust. 4, ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6 ustawy systemowej, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Odwołująca wskazywała na wcześniejszą datę powstania niezdolności do pracy z uwagi na alkoholizm jej męża.

Wnioskodawczyni podnosi, że zmarły mąż S. T. spełniał wszystkie przesłanki do nabycia renty z tytułu niezdolności do pracy przed wejściem w życie ustawy z dnia 28 lipca 2011r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. Nr 187, poz. 1112), powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów SN z dnia 23 marca 2006 r., sygn.. akt I UZP 5/05 (OSNPUSiSP 2006, nr 19-20, poz. 305), w której Sąd ten zaprezentował stanowisko, zgodnie z którym renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy, bez potrzeby wykazywania przewidzianego w art. 58 ust. 32 tej ustawy- pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego, przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Jednakże uchwała ta dotyczyła poprzedniego stanu prawnego i straciła sens wobec wprowadzenia od dnia 23.09.2011r. przepisu art. 58 ust 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wniosek o rentę rodzinną, tak jak inne wnioski o świadczenia emerytalno-rentowe, podlega rozpoznaniu według stanu prawnego obowiązującego w dacie jego złożenia, chyba że z regulacji szczególnych lub intertemporalnych wynika, że mogą być stosowane inne zasady. Art. 65 ust. 1 ustawy systemowej jest regulacją szczególną w powyższym rozumieniu w odniesieniu do określenia stanu prawnego właściwego przy rozpoznawaniu wniosku o rentę rodzinną w tej jego części, która obejmuje badanie uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury osoby zmarłej. Zgodnie z tym przepisem przy ustalaniu uprawnień do renty rodzinnej po osobie, która w chwili śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, oceny spełnienia przez nią warunków wymaganych do uzyskania jednego z tych świadczeń, dokonuje się według stanu prawnego obowiązującego w dacie jej śmierci. Podobne stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27.11.2013r. w sprawie o sygn. akt I UK 171/13.

Jednakże nawet gdyby przyjąć, iż do męża odwołującej się nie stosuje się obecnego art. 58 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach, musiałby on spełnić wszystkie wymagane warunki do nabycia renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy przed wejściem w życie tego przepisu z dniem 23 września 2011 r. (por. wyroki z dnia 12 czerwca 2013 r., I UK 9/13, OSNP 2014 Nr 4, poz. 58 i z dnia 19 marca 2014 r., I UK 334/13, niepublikowany lub - w odniesieniu do renty rodzinnej - wyrok z dnia 27 listopada 2013 r., I UK 171/13, niepublikowany oraz wyrok z dnia 14 stycznia 2014 r., II UK 222/13).

Aby więc w dacie zgonu mąż odwołującej się spełniał warunki do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, winien jednocześnie spełniać trzy warunki. Warunkami tymi są: niezdolność do pracy, jej związek czasowy z podleganiem ubezpieczeniu i staż ubezpieczeniowy w ostatnim dziesięcioleciu.

Obecnie dla ominięcia wspomnianych warunków konieczne jest wykazanie przez mężczyznę 30 lat okresów składkowych lub wykazanie, że warunek całkowitej niezdolności spełniony był jeszcze w poprzednim stanie prawnym.

Wyjaśnienia wymagało zatem czy mąż odwołującej się stał się częściowo niezdolny do pracy w wciągu 18 miesięcy od dnia ustania zatrudnienia lub całkowicie niezdolny do pracy przed 23.09.2011r.

Dla zbadania tej kwestii Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłych internisty i psychiatry.

Biegli lekarze internista i psychiatra, na podstawie analizy badań zawartych w aktach sprawy oraz informacji przekazanych przez odwołującą się- wdowę po S. T., stwierdzili, iż w latach 2005 do 2007 mąż odwołującej się miał stwierdzony zespół zależności alkoholowej, jednakże analiza dostępnych danych nie wskazuje na występowanie schorzeń lub stanów powodujących niezdolność do pracy choćby częściową. W ocenie biegłych, powyższe jest ponadto zgodne z podawanymi przez wnioskodawczynię informacjami o dorywczej pracy zmarłego w tamtym czasie. Lekarze sporządzający przedmiotową opinię stanęli na stanowisku, że całkowitą niezdolność do pracy można byłoby orzekać od dnia hospitalizacji na oddziale chirurgii, tj. od dnia 08.12.2015r., z powodu guza jelita u osoby z zespołem zależności alkoholowej. Na podstawie wiedzy teoretycznej można by ten termin przesunąć wstecz o kilka miesięcy- do roku czasu, ale nie ma, zdaniem biegłych, żadnych podstaw do domniemania istnienia guza jelita przed dniem 23.09.2011r. Ponadto biegli podkreślili, iż w latach od 2012 do 2015 odwołujący się kilkakrotnie był hospitalizowany, głównie z powodu incydentów zatrucia alkoholem, i wykonywane w tedy badania nie wskazywały na istnienie poważnej choroby somatycznej, uniemożliwiającej pracę, w tym przy uwzględnieniu nakładania się zespołu zależności alkoholowej. Nadto w zgromadzonej dokumentacji leczenia psychiatrycznego nie występowały objawy zespołu otępiennego, a tym samym także z tego powodu nie ma podstaw do orzekania o całkowitej niezdolności do pracy przed datą 23.09.2011r.

(dowód- opinia biegłych lekarzy internisty i psychiatry z dnia 21.03.2017r.- k. 15-16 akt sprawy)

Organ rentowy, po zapoznaniu się ze sporządzoną opinią biegłych, nie podważył jej oraz nie wniósł zastrzeżeń. Również odwołująca się nie zakwestionowała biegłych.

(dowód- stanowisko organu rentowego- k. 21 akt sprawy)

W ocenie Sądu wydana w sprawie opinia jest jasna, logiczna i nie budzi wątpliwości. Opinia została wydana na podstawie analizy dokumentacji leczenia oraz wywiadu przeprowadzonego z żoną zmarłego. Ponadto jest zgodna z zasadami orzekania o niezdolności do pracy, a wydali ją lekarze o specjalności właściwej z punktu widzenia schorzeń, na jakie cierpiał zmarły mąż odwołującej się. Opinia biegłych, zdaniem Sądu, oddaje prawidłowo opis schorzeń S. T. i ich ocenę z punktu widzenia zdolności odwołującego do pracy. Ponadto biegli w sposób szczegółowy uzasadnili swoje stanowisko wyjaśniając w sposób wolny od sprzeczności ocenę wyników badań i stanu zdrowia męża odwołującej. Opracowana w sprawie opinia jednoznacznie wskazuje, że S. T. nie był całkowicie niezdolny do pracy przed datą 23.09.2011r.- czyli w poprzednim stanie prawnym, a całkowitą niezdolność do pracy można określić dopiero od dnia 08.12.2015r., gdyż wymagane jest wykazanie przez mężczyznę 30 lat okresów składkowych.

W świetle powyższego brak jest podstaw do kwestionowania wydanej w sprawie opinii tym bardziej, że żadna ze stron nie podważała ustaleń poczynionych przez powołanych w sprawie biegłych lekarzy sądowych.

Obowiązujący od 23 września 2011 r., a wyżej omawiany przepis art. 58 ust. 4 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w niniejszej sprawie nie miałby zastosowania przy badaniu uprawnień do renty rodzinnej, jedynie do osób całkowicie niezdolnych do pracy przed tą datą (patrz: wyrok SN z 27 listopada 2013 r., sygn. akt I UK 171/13 niepublikowany i wyrok SN z 14 stycznia 2014 r., sygn. akt II UK 222/13).

Z uwagi na to, że mąż odwołującej stał się całkowicie niezdolny do pracy po dacie 23.09.2011r. oraz to, iż nie posiada 30 letniego okresu składkowego, a ponadto w ostatnim dziesięcioleciu przed złożeniem wniosku i przed powstaniem niezdolności do pracy nie posiada 5 letniego okresu składkowego i nieskładkowego, należy uznać, że nie spełniałby warunków do uzyskania renty. Prawo do renty rodzinnej jest wtórne wobec uprawnień osoby zmarłej, dlatego również odwołująca się Z. T. nie spełnia warunków do przyznania jej renty rodzinnej po mężu.

Zaskarżona decyzja organu rentowego jest prawidłowa. Odwołanie więc, jako bezzasadne, podlega oddaleniu i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono jak w wyroku.

SSO Ewa Nowakowska