Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2017 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy D. Ś. następcy prawnego B. Ś. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania B. Ś. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 29 lipca 2015 r. i z dnia 5 listopada 2015 r. nr (...)

o d d a l a o d w o ł a n i a

SSO Beata Kurowska

Sygn. akt: IV U 2520/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 29 lipca 2015r. roku odmówił B. Ś. (1) prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Od powyższej decyzji wnioskodawczyni złożyła odwołanie wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do renty. W uzasadnieniu podniosła, że przez wiele lat opłacała składki a obecnie wymaga stałej opieki.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie podnosząc, że skarżąca nie złożyła sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS.

Następnie organ rentowy, po przywróceniu terminu do złożenia sprzeciwu, decyzją z dnia 05 listopada 2015r. uchylił zaskarżoną decyzję z dnia 29.07.2015r. i ponownie odmówił przyznania prawa do renty.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył następca prawny zmarłej w dniu 19.09.2015r. B. Ś. (1) – D. Ś., wnosząc o ustalenie, że zmarła żona nabyła prawo do renty. W uzasadnieniu podniósł między innymi, że brak jest podstaw do stwierdzenia, że niezdolność żony do pracy datowała się dopiero od dnia 14.07.2014r. Podniósł, że rozwój choroby nowotworowej przebiega etapami, często bez wyraźnych objawów, co w cale nie znaczy, że pacjent w okresie przed diagnozą jest zdrowy i zdolny do pracy. Wskazał również, że jego żona cierpiała na bóle głowy co najmniej od 2011r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc, że ogólny staż wnioskodawczyni wynosi 19 lat 3 miesiące i 2 dni. Ponadto orzeczeniem z dnia 14 lipca 2015r. lekarz orzecznik uznał wnioskodawczynię za osobę całkowicie niezdolną do pracy oraz niezdolną do samodzielnej egzystencji do dnia 31.07.2016r., z tym ustaleniem, że niezdolność ta powstała 07.07.2014r. i brak jest dowodów medycznych do orzeczenia niezdolności do pracy na dzień 06.03.2012r. Ustalenia te podtrzymała komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w orzeczeniu z dnia 20.10.2015r.Organ rentowy wskazał również, że w ostatnim 10-leciu licząc od dnia złożenia wniosku tj. od dnia 29.05.2005r. do dnia 29.05.2015r. zmarła ma staż pracy wynoszący 4 lata 3 miesiące i 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych, zamiast wymaganych 5 lat. Natomiast w ostatnim 10-leciu licząc od daty powstania niezdolności do pracy tj. od dnia 07.07.2004r. do dnia 07.07.2014r. staż pracy wynosi 3 lata 1 miesiąc i 12 dni okresów składkowych i nieskładkowych zamiast wymaganych 5 lat. Organ rentowy wskazał ponadto, że ewentualne prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługiwałoby w przypadku ustalenia ewentualnej co najmniej częściowej niezdolności do pracy na dzień 07.03.2012r. gdyż w tej dacie w ostatnim 10-leciu tj. od dnia 07.03.2002r. do dnia 07.03.2012r. zostałby spełniony warunek posiadania co najmniej 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie minęłoby 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia.

Zarządzeniem z dnia 05.02.2016r. Sąd postanowił połączyć sprawy o numerach : IV U 2520/15 i IV U 18/16 oraz łącznie prowadzić i rozpoznać je pod numerem IV U 2520/15 (k.12 akt sprawy).

Sąd ustalił co następuje:

B. Ś. (1) urodzona (...) wniosek o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy złożyła w dniu 29 maja 2015r.

Lekarz orzecznik orzeczeniem z dnia 14.07.2015r. uznał wnioskodawczynię za osobę całkowicie niezdolną do pracy oraz niezdolną do samodzielnej egzystencji do dnia 31.07.2016r., z tym ustaleniem, że niezdolność ta powstała 07.07.2014r. Ocenę tę potwierdziła komisja lekarska ZUS, w orzeczeniu z dnia 20.10.2015r., stwierdzając przy tym, że brak jest podstaw do orzeczenia jakiegokolwiek stopnia niezdolności do pracy na dzień 06.03.2012r.

(dowód – akta ZUS plik II, dokumentacja orzeczniczo-lekarska ZUS).

Okolicznością istotną dla rozstrzygnięcia sprawy była ocena stanu zdrowia B. Ś. (1) a w szczególności, czy ubezpieczona uznana przez organ rentowy za osobę całkowicie niezdolną do pracy stała się niezdolna do pracy nie później niż do dnia 07 marca 2012r. , gdyż w tej dacie w ostatnim 10-leciu tj. od dnia 07.03.2002r. do dnia 07.03.2012r. zostałby spełniony warunek posiadania co najmniej 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie minęłoby 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia.

Wymagała ona wiadomości specjalnych. Celem wyjaśnienia tej kwestii i ustalenia podstawy faktycznej rozstrzygnięcia Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłych sądowych – lekarzy specjalistów z zakresu chorób, które zgłaszała B. Ś. (1) oraz wskazanych w zaświadczeniach o jej stanie zdrowia.

Biegły lekarz onkolog w opinii z dnia 10.06.2016r. po zapoznaniu się z aktami sprawy, dokumentacją lekarską uznał, że zmarła B. Ś. (1) mogła stać się częściowo niezdolna do pracy przed 07.03.2012r. W uzasadnieniu wskazał, że zagadnienie jest trudne do określenia i istnieje wiele niewiadomych. Po dokonaniu teoretycznych rozważań biegła podniosła także, że opinia lekarza orzecznika jest o tyle prawidłowa, że brak jest jakiejkolwiek dokumentacji na podstawie której można udowodnić wcześniejszą niezdolność do pracy. Reasumując biegła stwierdziła, że w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie można jednoznacznie ustalić, ze zmarła B. Ś. (1) stała się częściowo niezdolna do pracy nie później niż do dnia 07.03.2012r. ale jest to prawdopodobne.

Na skutek zastrzeżeń organu rentowego i wniosku o uzupełnienie opinii Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej. Biegła w opinii uzupełniającej stwierdziła, że nie jest w stanie określić na podstawie przedstawionej dokumentacji czy zmarła B. Ś. (1) stała się częściowo niezdolna do pracy w dniu 07.03.2012r.Wskazała przy tym, że mimo prawdopodobieństwa rozwoju nowotworu w mózgu, mimo znacznego naruszenia sprawności organizmu- zmiana nowotworowa w mózgu, mogła podjąć pracę zarobkową, czyli nie była częściowo niezdolna do pracy przed 07.03.2012r.

( dowód: opnie biegłej k.73-75 i 96 )

Wobec takiej treści opinii oraz zastrzeżeń do tej opinii następcy prawnego wnioskodawczyni, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego onkologa wyznaczonego przez Akademię Medyczną w B.. Biegły specjalista onkolog radioterapeuta w opinii z dnia 25.10.2016r. wskazał, że zmarła B. Ś. (1) przez podjęciem pracy była badana przez lekarza medycyny pracy w dniu 15.05.2013r., który nie widział przeciwskazań do wykonywania pracy fizycznej wymagającej sprawności na stanowisku pracownika gospodarczego , w pełnym wymiarze zatrudnienia. B. Ś. (1) wykonywała pracę nieprzerwanie do lipca 2014r. Brak jest tym samym dowodów medycznych o orzeczeniu niezdolności do pracy w dniu 07.03.2012r. Biegły wskazał również, że nie ma danych w dokumentacji akt sprawy, aby jakiekolwiek objawy guza mózgu miały miejsce przed wystąpieniem obrzęku mózgu i rozpoczęciem okresu zwolnienia od 12.06.2014r. Biegły podniósł także, że objawy kliniczne i dynamiczny przebieg schorzenia sugerują rozwój glejaka wielopostaciowego mózgu. Guzy te rozwijając się dają szybko objawy kliniczne z dużym obrzękiem mózgu i ubytkami neurologicznymi. Trudno jest zatem przypuszczać, że w marcu 2012r. a więc ponad 2 lata wcześniej bóle głowy były związane z procesem nowotworowym i czyniły B. Ś. (1) częściowo lub całkowicie niezdolną do pracy. Duża dynamika zdarzeń w obserwacji klinicznej innych chorych na guzy mózgu tego rodzaju na to wskazuje. Biegły zgodził się z oceną biegłego onkologa co do przebiegu choroby oraz wniosków po przeanalizowaniu dokumentacji zmarłej, podstaw teoretycznych opisanych w opinii ale jednocześnie uznał, że zmarła B. Ś. (1) w dniu 07.03.2012r. nie była osobą częściowo lub całkowicie niezdolną do pracy. Biegły podkreślił, że ból głowy jako objaw choroby nowotworowej mózgu mógł niezaprzeczalnie mieć miejsce, ale nie jest to objaw jedyny dla rozpoznania choroby nowotworowej- guza mózgu. W rozwoju choroby nowotworowej pojawiają się inne objawy jak ubytki neurologiczne i dysfunkcje wynikające z uszkodzenia mózgu. Takie objawy pojawiły się w przebiegu choroby w późniejszym czasie. Ból nie jest objawem specyficznym dla guza mózgu, często występuję z innych przyczyn. Biegły zaznaczył, że nie sam objaw choroby jakim jest ból głowy, lecz stopień ograniczenia organizmu i skutki schorzenia dają podstawy do orzeczenia niezdolności do pracy.

( dowód: opinia biegłego k. 117-119 )

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 57 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U.2015.1268 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy,

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3) niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych bądź nieskładkowych, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Zgodnie z przepisem art. 12 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Oznacza to, że nie każdy stan chorobowy warunkuje prawo do renty, lecz tylko taki, który narusza sprawność organizmu w stopniu ograniczającym lub wykluczającym zdolność do wykonywania pracy zarobkowej.

Nadto w myśl art. 58 ust. 1 pkt. 5 i ustęp 2 wskazanej ustawy warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat a okres o którym mowa powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Organ rentowy w uzasadnieniu odmowy prawa do świadczenia argumentował, że odwołująca została uznana za całkowicie niezdolną do pracy z zaznaczeniem, że brak jest podstaw do stwierdzenia, że niezdolność powstała przed 07.03.2012r.

Decydujące znaczenie dla rozważenia zasadności złożonego odwołania miało ustalenie, czy ubezpieczona uznana przez organ rentowy za osobę całkowicie niezdolną do pracy stała się niezdolna do pracy nie później niż do dnia 07 marca 2012r. Zważywszy, iż do rozstrzygnięcia tej kwestii potrzebna jest wiedza specjalna, Sąd powołał biegłych lekarzy sądowych z zakresu: onkologii. Biegła onkolog w opinii z dnia 10.06.2016r. wskazała, że zmarła B. Ś. (1) mogła stać się częściowo niezdolna do pracy przed 07.03.2012r. choć podnosiła, że zagadnienie jest trudne do określenia i istnieje wiele niewiadomych i brak jest jakiejkolwiek dokumentacji na podstawie której można udowodnić wcześniejszą niezdolność do pracy. Reasumując biegła stwierdziła, że w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie można jednoznacznie ustalić, ze zmarła B. Ś. (1) stała się częściowo niezdolna do pracy nie później niż do dnia 07.03.2012r. ale jest to prawdopodobne. W opinii uzupełniającej podniosła, że nie jest w stanie określić na podstawie przedstawionej dokumentacji czy zmarła B. Ś. (1) stała się częściowo niezdolna do pracy w dniu 07.03.2012r. Wskazała przy tym, że mimo prawdopodobieństwa rozwoju nowotworu w mózgu, mimo znacznego naruszenia sprawności organizmu- zmiana nowotworowa w mózgu, mogła podjąć pracę zarobkową, czyli nie była częściowo niezdolna do pracy przed 07.03.2012r. Wobec braku spójności i jednoznaczności wniosków zawartych w wydanych opiniach, Sąd dopuścił dowód z opinii lekarza onkologa wyznaczonego przez Akademię Medyczną w B..

W ocenie Sądu kwestia stanu zdrowia B. Ś. została dostatecznie wyjaśniona w opinii biegłego wyznaczonego przez Akademię Medyczną w B. i nie budzi wątpliwości rzetelność, prawidłowość metodologiczna i jednoznaczność sformułowanych w niej wniosków. Podzielić należy stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z dnia 15 lutego 1974r. (sygn. II CR 817/73), że do dowodu z opinii biegłego nie mogą mieć zastosowania wszystkie zasady prowadzenia dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. Jeżeli zatem Sąd uzyskał od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, to nie ma potrzeby żądania ponowienia lub uzupełnienia tego dowodu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 10 września 1999r. sygn. II UKN 96/99, z dnia 6 marca 1997r. II UKN 23/97, z dnia 21 maja 1997r., II UKN 131/97, z dnia 18 września 1997r., II UKN 260/97). Dowód ten, jak podkreśla się w orzecznictwie, podlega ocenie Sądu przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c., na podstawie właściwych dla przedmiotu opinii kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (zob. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 7 listopada 2000r. I CKN 1170/98, uzasadnienie wyroku SN z dnia 15 listopada 2002r. V CKN 1354/00).

Opinia drugiego biegłego onkologa jest pełna, jasna logiczna i przekonywująca. Biegły jednoznacznie wskazał, że zmarła B. Ś. (1) w dniu 07.03.2012r. nie była osobą częściowo lub całkowicie niezdolną do pracy.

Sąd dał w pełni wiarę zawartym w opinii wnioskom. Biegły wydał opinię po wnikliwej analizie całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie w oparciu o posiadaną wiedzę i doświadczenie zawodowe. W ocenie Sądu opinia nie nasuwa wątpliwości co do swojej wiarygodności. Uwzględnia w pełni tezę dowodową zawartą w postanowieniu Sądu o dopuszczeniu dowodu i znajdują potwierdzenie w pozostałym zgromadzonym przez Sąd materiale dowodowym. Opinia ta jest jednoznaczna. Brak jest wobec tego podstaw do kwestionowania jej zasadności. Została ona opracowana przez specjalistę w zakresie zdiagnozowanej choroby, który posiada odpowiednie przygotowanie i doświadczenie zawodowe.

W niniejszej sprawie skarżący nie przedstawił żadnych argumentów, które podważałyby opinię biegłego.

Wobec śmierci odwołującej w toku postępowania i zgłoszeniu swojego udziału w procesie jej męża D. Ś. niewątpliwie zastosowanie znajdzie w niniejszej sprawie przepis art. 136 ustawy 1 ustawy z dnia z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z jego treścią w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenia określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku - małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku - innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba. Osoby wymienione w ust. 1 mają prawo do udziału w dalszym prowadzeniu postępowania o świadczenia, nieukończonego wskutek śmierci osoby, która o te świadczenia wystąpiła.

Powołany przepis reguluje sytuację prawną bliskich ubezpieczonego, który zmarł po złożeniu wniosku o świadczenie przewidziane ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tzw. niezrealizowane świadczenie ), które to świadczenie , jako prawo majątkowe ściśle związane z osobą zmarłego, w myśl art. 922 k.c. nie wchodzi w skład spadku i nie podlega dziedziczeniu.

Wynika z tego zatem, że w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenie określone ustawą, świadczenia należne jej do dnia śmierci wypłaca się wymienionym w tym przepisie osobom, w tym w pierwszej kolejności małżonkowi zmarłego.

W świetle jednakże powyższych ustaleń skoro zmarła B. Ś. (1) nie spełniała przesłanek koniecznych do przyznania jej prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy zakreślonych przepisem art. 57 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 153 poz. 1227 z 2009r. ze zm.). tym bardziej brak jest podstaw do przyznania D. Ś. prawa do niezrealizowanego świadczenia.

Nie znajdując zatem podstaw do uznania odwołania, Sąd w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO B. Kurowska