Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

J. G. wniósł o uchylenie z dniem 28 października 2016 r. alimentów zasądzonych na rzecz B. G. (1) wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie o sygn. III RC 694/13 w kwocie 700 złotych miesięcznie. Zażądał również zasądzenia od pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że jego sytuacja finansowa od początku 2015 r. zmieniła się. Powód oświadczył, że nie ma już sklepu, którego powodem zamknięcia były małe obroty, które nie wystarczały na pokrycie kosztów prowadzenia działalności czy dzierżawy lokalu. Żwirownia również nie przynosi dochodów, od prawie roku jest zablokowana, powód nie ma możliwości wydobycia żwiru i jego sprzedaży. Powodem zaprzestania wydobycia jest niemożność zwiększenia koncesji przez brak zgody pozwanej – współwłaściciela żwirowni.

Ponadto powód podniósł, że pozwana zajmuje się robieniem i sprzedawaniem ozdób z piór, jej dodatkowym dochodem jest także sprzedaż jaj. Dodatkowo pozwana zajmuje się uprawą ziemi, nie musi opłacać podatku, którym został obciążony wyłącznie powód.

Powód wskazał, że nie ma dochodów, ze względu na wiek nie może znaleźć zatrudnienia, zmuszony jest wystąpić o alimenty od syna, ponieważ nie ma środków do życia.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 lipca 2013 r. B. G. (1) wniosła pozew o przyczynienie się do zaspokajania potrzeb rodziny z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia. Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie o sygn. akt III RC 694/13 zasądzono od powoda na rzecz powódki kwotę w wysokości 700 złotych miesięcznie tytułem alimentów. Sąd ustalił, że powódka utrzymywała się jedynie z hodowli kur i sprzedaży jaj. Ponadto powódka cierpiała na problemy związane z kręgosłupem, przeszła operację wycięcia macicy i tarczycy, chorowała na astmę, a na leki przeznaczała ok. 100 zł miesięcznie.

Pozwany w tym czasie, prowadził własną działalność gospodarczą, a jego dochód w roku 2013 wyniósł 31.504 zł, ponadto sprzedał kruszywo znajdujące się w złożu na nieruchomości rolnej za łączną kwotę 353.000 zł. Znajdował się w bardzo dobrej sytuacji materialnej.

Na skutek wniesionej apelacji, Sąd Okręgowy w dniu 30 kwietnia 2014 r. w sprawie VI RCa 38/14 wydał wyrok częściowy, w którym zmienił zaskarżony wyrok i obniżył zasadzone na rzecz pozwanej alimenty do kwoty po 500 zł miesięcznie, oddalił apelację w pozostałej części i zawiesił postępowanie co do rat alimentacyjnych za okres od 17 stycznia 2014 r. Powodem zawieszenia było wniesienie w dniu 16 stycznia 2014 r. przez J. G. powództwa o rozwód.

(dowód: akta Sądu Rejonowego o sygn. III RC 694/13).

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 9 września 2014 r. w sprawie o sygn. akt VI RC 89/14 rozwiązano przez rozwód małżeństwo powoda J. G. i pozwanej B. G. (2) małżeństwa zawartego dnia 14 grudnia 1979 r. w G., zapisane w Urzędu Stanu Cywilnego pod numerem (...). Rozwód orzeczono z winy J. G., który w czasie trwania związku małżeńskiego był agresywny i wulgarny, spożywał alkohol, co potęgowało jego naganne zachowanie. W sprawie o rozwód pozwana wnosiła o podwyższenie alimentów zasądzonych wcześniej od powoda. Sąd Okręgowy oddalił jej żądanie o podwyższenie alimentów. Sąd Okręgowy wskazał, że powód utrzymuje się z dochodów osiąganych w wysokości 1500 zł miesięcznie z tytułu prowadzonej działalności handlowej w sklepie, ma żwirownię, z której osiąga dochód w wysokości ok. 2000 zł miesięcznie, nie otrzymuje dopłat obszarowych. Sąd ustalił także, że pozwana poza otrzymywanymi od męża alimentami uzyskuje dochody ze sprzedaży jaj w wysokości ok. 70 zł miesięcznie. Wyrok w sprawie o rozwód uprawomocnił się w dniu 19 października 2014 r.

(dowód: akta Sądu Okręgowego o sygn. nr VI RC 89/14 oraz k. 90, 93 - 96 akt III RC 865/16)

Po uprawomiocnieniu się wyroku w sprawie VI RC 89/14 postanowieniem z dnia 28 października 2014 r. podjęto postępowanie w sprawie VIRCa 38/14. Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy ostatecznie zmienił wyrok Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 16 grudnia 2013 r. w ten sposób, że zasądzone na rzecz B. G. (1) alimenty obniżył do kwoty po 500 zł miesięcznie co do rat wymagalnych po 17 stycznia 2014 r. i oddalił apelację w pozostałej części.

( dowód: akta III RC 694/13).

Powód uiszczał alimenty na rzecz pozwanej do sierpnia 2015 r. Od tego czasu nie płacił także alimentów na syna. Za 2015 r. jego przychód wynosił 115.085,00 zł, a koszty uzyskania przychodu 115.092,00 zł. Obecnie J. G. nie osiąga dochodu z prowadzonego wcześniej sklepu, który został zamknięty w 2015 r. Nie osiąga także dochodów z wydobycia żwiru. Pozwana nie wyraża bowiem zgody na uzyskanie nowej koncesji i dalsze prowadzenie wydobycia. J. G. już w 2014 r. zawarł z F. Sp.zoo w O. umowę, w której zobowiązał się do uzyskania nowej zmienionej koncesji w ciągu 2,5 lat od podpisania umowy. Wcześniej z firmą (...) miał zawartą umowę na sprzedaż kruszywa za łączną kwotę netto 353.000,00 zł, którą firma wypłacać miała w formie zaliczek płatnych do 31 stycznia 2014 r. Zaliczki były wypłacane do lutego 2015 r. Łączna kwota wypłaconych zaliczek wyniosła 476.448,99 zł brutto. Powód także w okresie późniejszym wystawiał faktury dla spółki (...) na zakup pospółki- w tym w lutym 2016 r. na kwotę 18.450,00 zł i w marcu 2016 r. na kwotę 4.526,40 zł.

Wcześniej otrzymywał dopłaty, ale w wyniku kontroli w 2013 r. stwierdzono kilkuletnie zaniechania prowadzenia działalności rolniczej i (...) wszczęła postępowanie w sprawie nienależnie pobranych płatności za rok 2011 i (...).

Powód osiąga obecnie dochody z prac ślusarskich, hydraulicznych i spawalniczych. Korzysta z warsztatu na terenie gospodarstwa, nie prowadzi uprawy ziemi. Korzysta z samochodu marki F. (...), który utrzymuje. Wcześniej posiadał także samochód R. (...). Posiada maszyny rolnicze, w tym ciągnik, pług, brony, kultywator, kosiarkę i przyczepę oraz maszyny i narzędzia do prac ślusarskich, hydraulicznych i spawalniczych, w tym spawarkę i tokarkę. Nie prowadzi już działalności związanej z wyrabianiem ozdób z piór. Powód nadal mieszka we wspólnym domu z pozwaną i synami. Opłaca rachunki za prąd używany w warsztacie, kurniku i zasilający pompę do wody. Nie prowadzi wspólnego gospodarstwa z pozwaną i synem, sam kupuje żywność, butlę gazową i środki czystości. Nie uiszcza składek na ubezpieczenie społeczne, nie uiszcza także podatku rolnego.

(dowody: zeznanie podatkowe k. 7-9, umowa k. 10-11, umowa k. 75-78, pismo do spr. I Ns 104/15 k. 79, zestawienie k. 81, faktury k. 82 i83pismo k. 378 – k. 499 w aktach I Ns 104/15, przesłuchanie stron k. 129v-131).

Pozwana B. G. (1) ma obecnie 59 lat, prowadzi wspólne gospodarstwo z synem M.. Na jej utrzymaniu pozostaje nadal syn K., na którego pozwana otrzymuje świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego w kwocie 500 zł miesięcznie ( pozwany bowiem nie płaci dobrowolnie alimentów). Pozwana zajmuje się hodowlą kur; ma ich obecnie 70 sztuk, z czego 50 zostało niedawno kupionych przez M. G. (1). Pozwana hoduje także indyki, których ma obecnie 9 sztuk. Okresowo otrzymuje z (...) w J. pomoc finansową ( 200 zł miesięcznie) i rzeczową ( żywność). Około 200 z przeznacza na zakup leków, choruje na astmę, nadciśnienie wrzody żołądka, zwyrodnienie stawów biodrowych, przeszła operację woreczka żółciowego oraz narządów kobiecych. Pozwana ma dostęp do konta syna M., który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług koparko-ładowarką oraz wyrabianiu ozdób z piór. Przy tej ostatniej pomaga mu pozwana. B. G. (1) zaczęła z synem uprawiać także część ziemi; zostały zasiane jęczmień i pszenica. Pszenicę pozwana przeznaczyła na paszę dla kur, a jęczmień sprzedała za kwotę 1200 zł. Na zagospodarowanie tej części ziemi M. G. (1) przeznaczył ponad 2000 zł. W związku z prowadzoną uprawą pozwana otrzymała za 2016 r dopłaty w kwocie 3000 zł. Pieniądze wpłynęły na konto M. G. (1).

Pozwana wspólnie z synem M. uiszcza koszty zakupu opału do domu, które wynoszą ok. 2000 zł rocznie, koszty dostawy prądu do domu (ok. 150-200 zł miesięcznie), uiszcza także podatek rolny w kwocie 374 zł rocznie. Okresowo w opłatach rachunków za prąd współuczestniczy trzeci dorosły syn stron M. G. (2), który zamieszkuje w gospodarstwie.

Pozwana nie szukała i nie szuka pracy poza gospodarstwem. Pomiędzy nią a powodem dochodzi do nieporozumień, powód jest wobec pozwanej wulgarny i agresywny, nie zgadza się na uprawianie przez pozwaną ziemi do czasu dokonania podziału majątku, uniemożliwia korzystanie z maszyn rolniczych.

Pomiędzy stronami od 2015 r. przez Sądem Rejonowym w Olsztynie I Wydziałem Cywilnym toczy się postępowanie o podział majątku wspólnego o sygn.akt I Ns 104/15. W dniu 28 marca 2017 r. do Sadu Rejonowego w Olsztynie Wydział VI Karny został skierowany przez Prokuraturę Rejonową O.- Północ w O. akt oskarżenia przeciwko J. G. oskarżonemu o przestępstwo znęcania się nad pozwaną.

( dowody: zeznania świadka M. G. k. 113-115, pismo Prokuratury k. 124-125, pisma i oświadczenia stron k. 125-128, decyzja Wójta okazana na rozprawie w dniu 20 kwietnia 2017 r., przesłuchanie stron k. 129v-131).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu Rejonowego ustalenia w zakresie stanu faktycznego oraz ocena dowodów prowadzą do stwierdzenia, że uchylenie alimentów zasądzonych od powoda na rzecz pozwanej wyrokiem z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie III RC 694/13 nie jest możliwe, gdyż obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej nie istnieje. Obowiązek ten ustał bowiem z chwilą uprawomocnienia się wyroku w sprawie o rozwód.

Kwota alimentów w sprawie III RC 694/13 została zasądzona na podstawie art. 27 kro. Zgodnie z treścią tego przepisu oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swoich sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, który przez swój związek założyli. Przepis ten stanowi podstawę do alimentacji małżonka – czyli do chwili ustania związku małżeńskiego.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 9 września 2014 r. w sprawie o sygn. VI RC 89/14 Sąd rozwiązał przez rozwód małżeństwo powoda J. G. i pozwanej B. G. (1) – z winy powoda. Tym samym odpadła podstawa do alimentacji małżonka określona w art. 27 kro. Rozwód może pociągnąć za sobą konieczność alimentowania małżonka, ale tylko wówczas, gdy zostaną spełnione warunki określone w odrębnej podstawie prawnej, tj. art. 60 § 1 lub 2 kro.

W punkcie IV wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 9 września 2014 r. oddalano powództwo o podwyższenie alimentów na rzecz pozwanej, jednakże nie orzeczono w nim o obowiązku alimentacyjnym, a obowiązek oparty na art. 27 kro nie przekształca się z mocy prawa w obowiązek alimentacyjny na małżonka rozwiedzionego.

Obowiązek ten nie został orzeczony w wyroku Sądu Okręgowego, co za tym idzie, obowiązku takiego od chwili uprawomocnienia się wyroku w sprawie o rozwód nie było. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu do wyroku w sprawie VI RC 89/14 odwołał się wprawdzie do art. 60 § 2 kro oraz do zawartego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2001 r. w sprawie V CKN 445/00 poglądu, że świadczenia alimentacyjne między rozwiedzionymi małżonkami stanowią kontynuację powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania i trwają mimo rozwodu, aczkolwiek w postaci zmodyfikowanej, jednakże z takim stanowiskiem nie można się zgodzić, ty, bardziej, że w kolejnym zdaniu uzasadnienia Sąd Okręgowy wskazał, że orzeczenie rozwodu powoduje ustanie obowiązku alimentacyjnego wynikającego z art. 27 kro. Sąd uznał, że koniecznym jest zasądzenie alimentów od J. G. na rzecz pozwanej, ale w istocie tego nie uczynił. W wyroku w sprawie VI RC 89/14 nie ma takiego rozstrzygnięcia i nie można z nim utożsamiać oddalenia powództwa o podwyższenie alimentów (co jest zawarte w punkcie IV powołanego wyroku).

Należy z całą stanowczością- podkreślić, że obowiązki określone w art. 60 § 1 lub 60 § 2 kro i w art. 27 kro są odmienne, o ich powstaniu decydują odmienne okoliczności.

Obowiązek alimentacyjny wynikający z art. 27 kro z chwilą uprawomocnienia się wyroku o rozwód wygasa z mocy prawa. Potwierdzenie powyższego odnaleźć można w orzecznictwie i literaturze. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 lipca 2011 r. o sygn. akt III CZP 39/11, z chwilą uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód obowiązek małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny (art. 27 kro) wygasa.

Natomiast zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z dnia 28 listopada 2012 r. o sygn. akt I ACa 1091/12 w sprawie o rozwód każda ze stron – małżonków – może domagać się zasądzenia alimentów od drugiej strony – małżonka – z tym, że na podstawie art. 60 § 1 lub 2 kro. Natomiast niedopuszczalne jest domaganie się podwyższenia alimentów orzeczonych wcześniej na podstawie art. 27 kro, albowiem obowiązek alimentacyjny przewidziany w art. 27 kro wygasa na skutek ustania małżeństwa, nawet w sytuacji, gdy orzeczony jest na podstawie prawomocnego wyroku.

Alimentowanie przez małżonka rozwiedzionego zasądzonych przed rozwodem alimentów orzeczone na podstawie art. 27 kro, staje się on jedynie dobrowolnym wspieraniem byłego małżonka i nie może w dalszym ciągu opierać się na wyżej wskazanej podstawie prawnej.

Sąd nie mógł w niniejszym postępowaniu stwierdzić w orzeczeniu o ustaniu obowiązku alimentacyjnego, gdyż pozew nie zawierał takiego żądania. Także w toku całego postępowania powód nie zgłosił żądania ustalenia, że obowiązek alimentacyjny wygasł, skupiając się wyłącznie na zmianie stosunków wynikających z jego aktualnej sytuacji materialnej. W tej sytuacji rozstrzygnięcie w wyroku o ustaniu obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej stanowiłoby wyjście poza żądanie. Powód ma oczywiście możliwość wystąpienia z pozwem o ustalenie, że jego obowiązek alimentacyjny wobec pozwanej B. wygasł, ale musi żądanie takie dokładnie określić.

Wobec powyższych okoliczności analiza aktualnego stanu materialnego stron, ich możliwości zarobkowych i potrzeb stała się zbędna. Nadmienić jedynie należy, że w znacznej części powoływane dowody stanowią materiał, który z pewnością zostanie uwzględniony przez sąd prowadzący postępowanie w sprawie o podział majątku wspólnego. Wypowiedzi stron potwierdzają, że sprawa o podział majątku wspólnego ma dla nich obecnie kluczowe znaczenie.

Podkreślić także należy, że powyższe rozstrzygnięcie nie wyklucza zasądzenia alimentów na rzecz pozwanej na podstawie art. 60 kro, o ile żądanie takie B. G. (3) zgłosi.

Z tych wszystkich względów na podstawie art. 138 kro a contrario orzeczono jak we wstępie.